Pedagogik mahoratni egallash vositalari - Pedagogika - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	13000UZS
Hajmi	33.3KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	19 May 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Pedagogika

Pedagogik mahoratni egallash vositalari

Sotib olish

MUNDARIJA
I BOB. PEDAGOGIK MAHORAT TUSHUNCHASI VA UNING AHAMIYATI ........................................... 5
1.1. Pedagogik mahorat ta'rifi va uning o'quvchi bilan o'zaro aloqasi ............................................. 5
1.2. Pedagogik mahoratning o‘qituvchining professional faoliyatiga ta’siri .................................... 7
1.3. Pedagogik mahoratni shakllantirishda ta’lim texnologiyalarining o‘rni .................................... 9
II BOB. PEDAGOGIK MAHORATNI SHAKLLANTIRISHDA SHAXSIY SIFATLARNING AHAMIYATI ....... 12
2.1. Pedagog shaxsining kasbiy va axloqiy fazilatlari ..................................................................... 12
2.2. Pedagogik mahoratni rivojlantirishda tajriba va innovatsion usullar ..................................... 14
2.3. Pedagogik mahoratni shakllantirishda metodik vositalar va ularning ahamiyati .................... 16
III BOB. PEDAGOGIK MAHORATNI RIVOJLANTIRISHDA ZAMONAVIY METODLAR VA
YONDASHUVLAR ........................................................................................................................................ 20
3.1. Innovatsion va interfaol ta'lim metodlari ............................................................................... 20
3.2. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining pedagogik faoliyatga ta’siri ............................ 22
3.3. Pedagogik mahoratni rivojlantirishda psixologik va kommunikativ ko‘nikmalar .................... 24
XULOSA ......................................................................................................................................... 26
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI ................................................................................... 28
2

KIRISH
Pedagogik mahoratni shakllantirish o‘qituvchining ta’lim jarayonida
muvaffaqiyatli ishlashiga va o‘quvchilarga sifatli ta’lim berishga imkon
yaratadigan asosiy omillardan biridir. Ta’lim sohasida muvaffaqiyatga erishish
uchun o‘qituvchi nafaqat o‘z bilimini kengaytirishi, balki pedagogik yondashuv va
metodlarni samarali qo‘llashni o‘zlashtirishi kerak. O‘qituvchining pedagogik
mahorati uning o‘z faoliyatini qanday tashkil etishi, o‘quvchilarni qanday
o‘rgatishi va ularni ta’lim jarayonida qanday motivatsiya qilishiga ta’sir ko‘rsatadi.
Pedagogik mahoratni shakllantirishda metodik vositalar va pedagogik
texnologiyalar muhim o‘rin tutadi. Har bir o‘qituvchi o‘z faoliyatida darslarni
samarali o‘tkazish, o‘quvchilarni o‘rganayotgan materialni yaxshi o‘zlashtirishga
yordam berish va ularning shaxsiy rivojlanishini ta’minlash uchun zamonaviy
pedagogik vositalarni qo‘llashi zarur. Bular o‘quv materiallaridan tortib, baholash
tizimlarigacha bo‘lgan turli vositalarni o‘z ichiga oladi. Zamonaviy pedagogik
metodlarni o‘rganish va ulardan samarali foydalanish o‘qituvchining pedagogik
mahoratini shakllantirishda asosiy vosita bo‘lib xizmat qiladi.
Shu bilan birga, pedagogik mahoratni shakllantirishda o‘qituvchilarning
professional rivojlanishi, ularning malaka oshirishi va pedagogik ta’lim tizimining
takomillashtirilishi alohida ahamiyatga ega. O‘qituvchining o‘z pedagogik
mahoratini rivojlantirishga bo‘lgan intilishi, pedagogik yangiliklarni va
innovatsion metodlarni o‘z faoliyatiga tatbiq etishi ta’lim sifatini oshirishda asosiy
omil bo‘ladi.
3

Ushbu ishda pedagogik mahoratni shakllantirishning nazariy asoslari, metodik
vositalar va pedagogik texnologiyalar, shuningdek, o‘qituvchilarning pedagogik
mahoratini shakllantirishda zamonaviy yondashuvlar va innovatsion metodlar tahlil
qilinadi. Maqsad – pedagogik mahoratni shakllantirish jarayonini yanada samarali
qilish, o‘qituvchilarni ta’lim jarayonida muvaffaqiyatli ishlashlariga yordam berish
uchun zamonaviy metodlarni va pedagogik vositalarni tadbiq etishning
samaradorligini ko‘rsatishdir.
4

I BOB. PEDAGOGIK MAHORAT TUSHUNCHASI VA UNING
AHAMIYATI
1.1. Pedagogik mahorat ta'rifi va uning o'quvchi bilan o'zaro aloqasi
Pedagogik mahorat – bu o'qituvchining ta'lim va tarbiya jarayonida
o'quvchilarga bilim berish, ularni tarbiyalash, o'zlari uchun foydali ko'nikmalarni
shakllantirish, ularning shaxsiy rivojlanishiga yordam berish maqsadida o'zining
ilmiy, metodik va shaxsiy ko'nikmalarini samarali ravishda qo'llash qobiliyatidir.
Pedagogik mahorat nafaqat o'qituvchining kasbiy bilim va ko'nikmalarini, balki
uning o'ziga xos shaxsiy xususiyatlarini ham o'z ichiga oladi. Ta'lim jarayonida
o'qituvchining shaxsiy ta'siri, uning o'quvchilarga bo'lgan munosabati, o'qituvchi-
oqituvchi va o'qituvchi-o'quvchi o'rtasidagi o'zaro aloqalar ko'plab pedagogik
nazariyalar va amaliyotlarda muhim o'rin tutadi. Pedagogik mahorat o'qituvchining
o'z kasbiy rivojlanishiga, o'zgaruvchan sharoitlarga moslashishga, yangi metod va
texnologiyalarni qo'llashga qaratilgan jarayon sifatida ko'rib chiqiladi.
Pedagogik mahoratning asosiy tarkibiy qismlari o'qituvchining bilim,
ko'nikma va malakalaridan iborat bo'lib, bular bir-biriga bog'liq va o'zaro ta'sir
etuvchi omillardir. O'qituvchining pedagogik mahorati nafaqat ta'lim jarayonining
samaradorligini, balki o'quvchilarning muvaffaqiyatlarini ham belgilaydi.
O'qituvchi o'z mahoratini rivojlantirish orqali o'quvchilarga ta'lim berishning yangi
usullarini qo'llashi, o'quvchilarning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda
ta'limni tashkil qilish va ularning shaxsiy rivojlanishiga ko'maklashishi mumkin.
5

Pedagogik mahoratni egallashda o'qituvchining nazariy bilimlar bilan birga,
amaliy ko'nikmalarni ham egallashi muhimdir. Pedagogik bilimlar, didaktika,
psixologiya, metodika, o'quvchilarning xususiyatlari va ijtimoiy-psixologik omillar
haqidagi bilimlar o'qituvchining pedagogik mahoratining asosini tashkil etadi.
Biroq, nafaqat nazariy bilimlarni egallash, balki bu bilimlarni ta'lim jarayonida
amaliyotda qo'llay olish, pedagogik mahoratning markaziy elementidir.
O'qituvchining pedagogik mahoratini shakllantirishda uning shaxsiy sifatlari,
axloqiy-psixologik holati ham alohida ahamiyatga ega. O'qituvchining ishonchli va
professional munosabati, sabr-toqatliligi, hamdardligi, o'quvchilarni tushunish va
ular bilan yaxshi muloqot o'rnatish qobiliyati pedagogik jarayonning
muvaffaqiyatli bo'lishiga yordam beradi. Pedagogik mahorat o'qituvchining
shaxsiy imkoniyatlari, o'quvchilarni o'rganish va ularga samarali ta'lim berishdagi
qobiliyatlari bilan bog'liq.
Pedagogik mahoratning yana bir muhim jihati - bu o'qituvchining doimiy
o'zini-o'zi takomillashtirishga intilishi, yangi pedagogik yondashuvlarni
o'zlashtirish va amaliyotga tadbiq etishdir. Zamonaviy ta'lim tizimida
o'qituvchining pedagogik mahoratni rivojlantirishda o'quvchilarga motivatsiya
berish, ularning o'ziga bo'lgan ishonchlarini mustahkamlash, ular bilan o'zaro
hurmatga asoslangan muloqotni o'rnatish muhim rol o'ynaydi. O'qituvchi
pedagogik mahoratni doimiy ravishda oshirib borish orqali o'quvchilarning
individual ehtiyojlariga moslashtirilgan ta'lim uslublarini ishlab chiqishi, o'quv
jarayonini qiziqarli va samarali qilish imkoniyatiga ega bo'ladi.
Pedagogik mahoratni o'qituvchi o'quvchilarni yaxshi tushunish va ularga
ta'lim jarayonida ko'maklashish orqali amalga oshiradi. Bunda o'qituvchining
6

ijtimoiy-psixologik ko'nikmalari, muloqot qilish qobiliyati va o'quvchilarga ta'lim
jarayonida faol ishtirok etish imkoniyatini berishdagi malakasi alohida o'rin tutadi.
Ta'lim jarayonida pedagogik mahoratni shakllantirishda, o'qituvchining o'zining
bilimlarini yangilash va o'quvchilarga eng so'nggi pedagogik yondashuvlar bilan
ta'lim berish juda muhimdir.
O'qituvchining pedagogik mahorati, shuningdek, o'quvchilarning o'zlarini
qanday his qilishi va ularning ta'limga bo'lgan munosabati bilan chambarchas
bog'liq. Agar o'qituvchi o'quvchilarni tinglash, ularning fikrlarini qadrlash va
qiziqishlarini rag'batlantirishda muvaffaqiyatli bo'lsa, bu o'quvchilarning o'qishdagi
muvaffaqiyatlarini oshiradi. Shu bilan birga, pedagogik mahoratni rivojlantirishda
o'qituvchining shaxsiy tajribasi va doimiy ravishda o'rganishdagi qat'iyati ham
muhim rol o'ynaydi.
Shunday qilib, pedagogik mahorat – bu faqat o'qituvchining bilimlar to'plami
emas, balki o'zining metodik, psixologik va shaxsiy ko'nikmalarini qo'llash orqali
o'quvchilarni ta'lim va tarbiya qilishning samarali usulidir. O'qituvchining
pedagogik mahoratini oshirish, ta'lim jarayonini yuqori sifatli, samarali va
o'quvchilar uchun foydali qilishga yordam beradi. 1
1.2. Pedagogik mahoratning o‘qituvchining professional faoliyatiga
ta’siri
Pedagogik mahorat o‘qituvchining kasbiy muvaffaqiyati va ta’lim
jarayonining samaradorligini belgilovchi eng muhim omillardandir. O‘qituvchi
1
Bukhoro State University (2021). O‘qituvchi faoliyatida zamonaviy pedagogik metodlar. Buxoro:
Buxoro davlat universiteti.
7

faqat bilim beruvchi emas, balki o‘quvchini hayotga tayyorlovchi, uni ijtimoiy
muhitga moslashtiruvchi, mustaqil fikrlash va qaror qabul qilishga yo‘naltiruvchi
yetakchi shaxs bo‘lishi lozim. Shu nuqtayi nazardan qaralganda, pedagogik
mahorat o‘qituvchining o‘z kasbini qay darajada chuqur tushunganligi, ta’lim-
tarbiyada qanday metod va vositalarni qo‘llashi, har bir o‘quvchiga individual
yondashuv asosida yondasha olishi bilan bevosita bog‘liq.
Zamonaviy ta’lim tizimida pedagogik mahoratni nafaqat klassik metodlar,
balki innovatsion texnologiyalarni chuqur bilish, axborot-kommunikatsiya
vositalarini ta’lim jarayoniga joriy etish, shuningdek, tanqidiy fikrlash, kreativ
yondashuv, muloqot madaniyati, emotsional intellekt kabi ko‘nikmalar bilan
uyg‘un holda rivojlantirish talab etiladi. O‘qituvchi o‘z faoliyatida metodik
yangiliklarga ochiq bo‘lishi, o‘zini doimiy rivojlantirib borishi, zamon bilan
hamqadam yurishi orqali nafaqat shaxsiy malakasini, balki o‘quvchilarning ham
bilim sifatini oshiradi.
Pedagogik mahorat yuqori bo‘lgan o‘qituvchi o‘quvchilarning psixologik
holatini chuqur tushuna oladi, darsda ularni jalb etishning samarali usullarini
qo‘llaydi, darsni faqat ma’lumot uzatish emas, balki hamkorlik, tahlil, fikr
almashish maydoniga aylantira oladi. Bunday yondashuv o‘quvchilarda mustaqil
fikrlash, o‘z fikrini asoslay olish, masalaga har tomonlama yondasha olish
ko‘nikmalarini shakllantiradi.
Shuningdek, pedagogik mahorat o‘qituvchining darsni rejalashtirish, dars
davomida yuzaga keladigan muammoli vaziyatlarga tez va to‘g‘ri yechim topish,
sinfdagi ijtimoiy-psixologik muhitni boshqarishdagi malakasida yaqqol namoyon
bo‘ladi. O‘qituvchi darsni oddiy bilim berish vositasi sifatida emas, balki
8

o‘quvchini tarbiyalash, ijtimoiylashtirish, jamiyatga foydali shaxs sifatida
shakllantirish yo‘li deb ko‘rsa, bu pedagogik mahoratning eng yuqori ko‘rinishidir.
Tajriba shuni ko‘rsatadiki, pedagogik mahorati kuchli bo‘lgan o‘qituvchilar
yetakchi bo‘lishi, maktabda ijobiy psixologik muhit yaratishi, o‘quvchilar va ota-
onalar orasida ishonchli obro‘ga ega bo‘lishi bilan ajralib turadi. Bu esa o‘z
navbatida o‘quvchilarning motivatsiyasini oshiradi, ta’limga bo‘lgan ijobiy
munosabatini shakllantiradi, ularni yanada faol, tashabbuskor, mas’uliyatli shaxs
sifatida tarbiyalaydi.
Shunday qilib, pedagogik mahorat – o‘qituvchining shunchaki kasbiy
ko‘nikmasi emas, balki u orqali ta’lim sifatini oshirish, o‘quvchini har tomonlama
yetuk inson qilib voyaga yetkazish, jamiyat taraqqiyotiga hissa qo‘shish imkonini
beruvchi kuchli mexanizmdir. O‘qituvchi bu salohiyatni anglab, uni muntazam
takomillashtirib borsa, u holda nafaqat shaxsiy, balki butun ta’lim tizimining
rivojiga xizmat qilgan bo‘ladi.
1.3. Pedagogik mahoratni shakllantirishda ta’lim texnologiyalarining
o‘rni
Ta’lim jarayonining zamonaviy bosqichida pedagogik mahoratni
shakllantirishda innovatsion yondashuvlar, axborot-kommunikatsiya
texnologiyalari va ilg‘or pedagogik metodlar alohida ahamiyat kasb etmoqda.
An’anaviy o‘qitish usullarining o‘rnini bosib borayotgan yangi avlod
texnologiyalari o‘qituvchidan nafaqat o‘z kasbining bilimdoni, balki pedagogik
9

innovator sifatida shakllanishini talab qiladi. Bu holat, ayniqsa, o‘quvchilarning
bilimga bo‘lgan qiziqishini saqlab qolish va mustahkamlashda o‘ta muhimdir.
Zamonaviy ta’lim texnologiyalari o‘quvchilarda mustaqil fikrlash, muammoni
hal etish, ijodiy yondashuv, hamkorlikda ishlash, tanqidiy tahlil qilish va qaror
qabul qilish kabi ko‘nikmalarni shakllantirishga xizmat qiladi. O‘qituvchi bunday
texnologiyalarni o‘zlashtirib, ularni pedagogik faoliyatida qo‘llagan taqdirda,
uning mahorati faqat nazariy bilimlar bilan cheklanmay, amaliy samaradorlik
darajasiga ham ko‘tariladi.
Multimedia vositalari, virtual laboratoriyalar, interaktiv doskalar, onlayn
platformalar va raqamli o‘quv resurslarining qo‘llanilishi pedagogik jarayonni
jonlantiradi, o‘quvchilarning e’tiborini uzoq vaqt saqlab qolish imkonini yaratadi.
Masalan, animatsiyalangan modellar, videodarslar, simulyatsiyalar orqali
murakkab fanlar – fizika, kimyo, biologiya kabi sohalardagi mavzularni oddiy,
tushunarli va esda qolarli shaklda yetkazish mumkin. Bu esa o‘z navbatida,
o‘quvchilarning mavzuni qanchalik chuqur anglaganini aniqlashga, ularning
qiziqish darajasini oshirishga xizmat qiladi.
Pedagogik mahoratni shakllantirishda zamonaviy ta’lim texnologiyalari
o‘qituvchining dars jarayonini samarali rejalashtirishiga, har bir o‘quvchining
bilim darajasini alohida baholashiga, differensial va individual yondashuv asosida
ishlashiga imkon beradi. Bu holat o‘quvchilar o‘rtasidagi bilim saviyasidagi
tafovutlarni yumshatishga, har bir o‘quvchini o‘z imkoniyatlari doirasida
rivojlantirishga xizmat qiladi.
10

Pedagogik mahoratni kuchaytiruvchi yana bir muhim jihat – bu teskari
aloqadir. Zamonaviy texnologiyalar yordamida o‘qituvchi o‘quvchilarning fikr-
mulohazalari, qiziqishlari, darsdagi faol ishtirokini tez va aniq tahlil qila oladi.
Masalan, onlayn test tizimlari, elektron kundaliklar, interaktiv so‘rovnomalar
orqali olingan ma’lumotlar asosida pedagog o‘zining dars uslubini tahlil qilib,
kerakli tuzatishlar kiritishi, o‘quvchilarning talab va ehtiyojlariga moslashtirishi
mumkin.
Shuningdek, o‘qituvchilarning malakasini oshirishda masofaviy ta’lim
kurslari, vebinarlar, xalqaro tajriba almashinuvlari, pedagogik forumlar va internet
tarmoqlari orqali yaratilgan o‘quv resurslari muhim manba bo‘lib xizmat
qilmoqda. Bu esa o‘z navbatida, doimiy o‘rganish va o‘z ustida ishlash
madaniyatini shakllantirib, pedagogik mahoratni uzluksiz rivojlantirishga xizmat
qiladi.
Xulosa qilib aytganda, ta’lim texnologiyalarining joriy etilishi nafaqat
o‘quvchi uchun qulay, interaktiv muhit yaratadi, balki o‘qituvchining kasbiy
mahoratini yuksaltiradi, uni pedagogik faoliyatda yangi yondashuvlar bilan
boyitadi. Shu sababli zamonaviy o‘qituvchi doimo yangilikka intilishi, ta’lim
texnologiyalarini puxta o‘zlashtirib, ularni samarali tarzda qo‘llay olishi zarur. 2
2
Djonova, M. (2019). Innovatsion pedagogik yondashuvlar va ularning ta’lim jarayonida qo‘llanilishi.
Buxoro: Buxoro davlat universiteti.
11

II BOB. PEDAGOGIK MAHORATNI SHAKLLANTIRISHDA
SHAXSIY SIFATLARNING AHAMIYATI
2.1. Pedagog shaxsining kasbiy va axloqiy fazilatlari
O‘qituvchilik kasbi nafaqat bilim va ko‘nikmalarni uzatish, balki ta’lim-
tarbiya jarayonida shaxsga ta’sir ko‘rsatish vositasi sifatida ham alohida o‘rin
tutadi. Shu bois, pedagogik mahoratni shakllantirishda o‘qituvchining shaxsiy
sifati, ya’ni uning kasbiy, axloqiy va ma’naviy fazilatlari hal qiluvchi omil
hisoblanadi.
O‘qituvchining kasbiy fazilatlari deganda, birinchi navbatda, uning o‘z faniga
doir chuqur bilimi, metodik tayyorgarligi, muloqot madaniyati, tashkilotchilik
salohiyati, o‘quvchilar bilan ishlashdagi tajribasi tushuniladi. Kasbiy tayyorgarlik –
bu nafaqat bilimlar majmui, balki bu bilimlarni qanday yetkazishni bilish, har bir
o‘quvchining psixologik holatini hisobga olib yondashish, ularning individual
qobiliyatlarini ochish, rivojlantirish qobiliyatidir.
Axloqiy fazilatlar esa, o‘qituvchining hayotiy qarashlari, xulq-atvori, odob-
axloq me’yorlariga amal qilishi, adolatli va vijdonli bo‘lishi bilan bog‘liq. Aynan
shunday fazilatlar orqali pedagog shaxsiy namunasi bilan o‘quvchilarga ta’sir
ko‘rsatadi. Axloqiy me’yorlarga sodiq, mehribon, sabrli, bag‘rikeng, halol va
irodali ustoz shogirdlari uchun ideal timsolga aylanadi.
Shuningdek, pedagogik faoliyatda halollik, mas’uliyat, intizom, prinsipiallik
kabi fazilatlar muhim o‘rin tutadi. Bunday xususiyatlarga ega bo‘lgan o‘qituvchi
12

har qanday muammoli vaziyatda to‘g‘ri yo‘l tutishi, dars jarayonida adolatli baho
berishi, har bir o‘quvchiga individual yondashuvi bilan ajralib turadi.
O‘zbekiston Respublikasi Ta’lim sohasini 2030 yilgacha rivojlantirish
strategiyasida ham o‘qituvchi shaxsiga alohida e’tibor qaratilgan bo‘lib, pedagogik
kadrlardan zamonaviy bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lish, axloqiy jihatdan yetuk,
milliy va umuminsoniy qadriyatlarga sodiq bo‘lish talabi ilgari surilgan. Bu esa,
ta’lim sifatini oshirish bilan birga, o‘qituvchi shaxsiga bo‘lgan ijtimoiy ishonchni
mustahkamlashga xizmat qiladi.
Yurtimizdagi so‘nggi statistik ma’lumotlarga ko‘ra, har yili o‘qituvchilarning
kasbiy malakasini oshirish bo‘yicha maxsus trening va seminarlarda ishtirok
etayotganlar soni ortmoqda. Masalan, 2023-yilda 85 mingdan ortiq pedagog
respublika bo‘ylab malaka oshirish kurslarini tamomlagan. Bu ko‘rsatkich o‘tgan
yillarga nisbatan 17 foizga ko‘pdir. Bu jarayonda, ayniqsa, pedagogning shaxsiy
rivojlanishiga e’tibor kuchaygani kuzatilmoqda.
Xulosa qilib aytganda, pedagogik mahoratni shakllantirishda o‘qituvchining
shaxsiy sifati hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Chunki har qanday ilg‘or texnologiya,
zamonaviy metodika faqat ularni mohirona qo‘llay oladigan, axloqan toza, kasbiy
jihatdan yetuk shaxs qo‘lida samarali bo‘ladi. Shuning uchun pedagog har doim
o‘z ustida ishlashi, axloqiy poklik va kasbiy mukammallik sari intilishi zarur.
13

2.2. Pedagogik mahoratni rivojlantirishda tajriba va innovatsion usullar
Pedagogik mahoratni shakllantirishning eng muhim omillaridan biri – tajriba
almashish va innovatsion usullardan foydalanishdir. Zamonaviy ta’lim tizimida
pedagogik metodlar va yondashuvlar doimiy ravishda yangilanib, takomillashib
boradi. Shuning uchun pedagoglar o‘z faoliyatida nafaqat an’anaviy metodlarni,
balki yangi pedagogik texnologiyalarni va innovatsion yondashuvlarni qo‘llashga
tayyor bo‘lishlari kerak.
Tajriba o‘rganish pedagogning kasbiy malakasini oshirishda asosiy vosita
hisoblanadi. O‘qituvchining shaxsiy pedagogik faoliyati va uning tajribasi, albatta,
samarali natijalar berishi mumkin. Tajriba o‘rganish jarayonida o‘qituvchi darsni
qanday samarali tashkil etish, o‘quvchilar bilan qanday muloqotda bo‘lish, qanday
yondashuvlar natijali bo‘lishi mumkinligi haqida tushunchalarga ega bo‘ladi.
Misol uchun, ingliz tilidan ta’lim berishning turli metodlari mavjud:
audiovizual metod, kommunikativ metod, talaffuz va grammatika asosidagi
metodlar. Har bir metodning o‘ziga xos afzalliklari va kamchiliklari mavjud. Shu
sababli, pedagoglar o‘z faoliyatida har bir metodni aniq vaziyatga mos ravishda
tanlashi kerak. O‘quvchilarning qiziqishini jalb qilish va darsni qiziqarli o‘tkazish
uchun o‘qituvchi har xil pedagogik metodlarni birgalikda qo‘llash imkoniyatiga
ega bo‘lishi lozim. Shunday qilib, o‘qituvchilar o‘z tajribalarini bir-biri bilan
almashish orqali yangi, innovatsion yondashuvlarni sinab ko‘rishlari mumkin.
Innovatsion usullar esa ta’lim jarayonida yangilik kiritish, o‘quvchilarni
faollashtirish, ularning kreativ qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi.
Innovatsion pedagogik usullarni qo‘llashning asosiy maqsadi – o‘quvchilarning o‘z
14

fikrlarini bildirishga, muammoni mustaqil hal qilishga, o‘z-o‘zini rivojlantirishga
intilishlarini rag‘batlantirishdir. Shu sababli, innovatsion usullar nafaqat
o‘qituvchining metodik tayyorgarligini oshirishga, balki o‘quvchilarda
muammolarni tahlil qilish, ijodiy fikrlash kabi ko‘nikmalarni rivojlantirishga
xizmat qiladi.
Pedagogik faoliyatda zamonaviy texnologiyalarni joriy etish ham muhim
o‘rin tutadi. Masalan, interaktiv doskalar, onlayn kurslar, video materiallar va
virtual laboratoriyalar pedagogning o‘z faoliyatida innovatsion yondashuvlarni
qo‘llash imkoniyatini kengaytiradi. Bunday texnologiyalar o‘qituvchiga dars
jarayonini yanada interaktiv va samarali tashkil etishga yordam beradi, o‘quvchilar
esa o‘quv materiallarini yaxshiroq o‘zlashtiradilar. Internet platformalaridagi
resurslar orqali o‘quvchilarga turli xil materiallarni taqdim etish, ularni baholash va
o‘zaro muloqot qilish imkoniyatlari yaratilib, darslarning samaradorligini oshiradi.
Shuningdek, masofaviy ta’lim va onlayn resurslarning joriy etilishi,
o‘qituvchiga o‘z malakasini oshirishda yangi imkoniyatlar yaratadi. O‘qituvchilar
uchun masofaviy kurslar, vebinarlar, onlayn seminarlar o‘z faoliyatlarida
pedagogik innovatsiyalarni qo‘llashda yordam beradi va ularning pedagogik
mahoratini rivojlantiradi. Masofaviy ta’limning yana bir afzalligi shundaki,
o‘qituvchilar o‘z vaqtlarini rejalashtirib, o‘z bilimlarini yanada chuqurlashtirish
imkoniyatiga ega bo‘lishadi.
Jahon ta’lim tizimida innovatsion pedagogik yondashuvlar joriy etilgan
bo‘lib, bu yondashuvlar pedagoglarni doimiy ravishda o‘z faoliyatlarida
yangiliklarni sinab ko‘rishga undaydi. Misol uchun, Finlyandiya va Singapur
ta’lim tizimlarida o‘qituvchilarga o‘z bilim va tajribalarini doimiy ravishda
15

oshirish uchun maxsus metodik qo‘llanmalar, interaktiv platformalar va
innovatsion treninglar taqdim etiladi. Shu bilan birga, o‘quvchilar uchun interaktiv
va kreativ darslar tashkil etilmoqda.
O‘qituvchining innovatsion metodlarni qo‘llashdagi muvaffaqiyati uning
individual pedagogik salohiyatiga va faoliyatga yangiliklarni qanday joriy etishiga
bog‘liq. Innovatsion yondashuvlar pedagogik mahoratni rivojlantirishda juda
muhim omil hisoblanadi, chunki bu orqali o‘qituvchi o‘z darslarini yanada
samarali va qiziqarli o‘tkazish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Xulosa qilib aytganda, pedagogik mahoratni rivojlantirishda tajriba va
innovatsion usullarning qo‘llanilishi ta’lim jarayonini yangi sifat bosqichiga
ko‘taradi. O‘qituvchining pedagogik faoliyati yuqori samaradorlikka erishishi
uchun an’anaviy yondashuvlar va zamonaviy innovatsion texnologiyalarni
uyg‘unlashtirish zarur. Bu jarayonning muvaffaqiyati, avvalo, o‘qituvchining
bilimiga va malakasiga bog‘liq bo‘lib, uning ta’lim jarayonida doimiy yangiliklarni
qabul qilishga tayyorligiga bog‘liq.
2.3. Pedagogik mahoratni shakllantirishda metodik vositalar va
ularning ahamiyati
Pedagogik mahoratni shakllantirishda metodik vositalar muhim o‘rin tutadi.
Har bir o‘qituvchi o‘z faoliyatini tashkil etishda, darslarni samarali o‘tkazishda va
o‘quvchilarning bilimlarini rivojlantirishda metodik vositalarni to‘g‘ri va samarali
qo‘llashga tayyor bo‘lishi kerak. Metodik vositalar – bu o‘qituvchining dars
16

jarayonini boshqarish, o‘quvchilarning bilimini baholash va ularning
qobiliyatlarini rivojlantirishda ishlatiladigan vositalar yig‘indisidir. Bular
bilimlarni taqdim etishning turli usullari, pedagogik texnologiyalar, o‘quv
materiallari va baholash usullari kabi ko‘plab elementlarni o‘z ichiga oladi.
Metodik vositalarning mohiyati va ularning ta’lim jarayonidagi roli juda katta.
O‘qituvchining pedagogik mahoratini shakllantirishda metodik vositalar nafaqat
darsni samarali tashkil etish, balki o‘quvchilarni ilg‘or bilimlar bilan ta’minlashga,
ularning intellektual qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. Har bir darsda
to‘g‘ri metodik vosita tanlash, dars jarayonini faollashtirish va o‘quvchilarni
mustaqil fikrlashga yo‘naltirish mumkin.
Birinchi navbatda, pedagogik texnologiyalar o‘qituvchining metodik
vositalaridan biri hisoblanadi. Pedagogik texnologiyalarni qo‘llash orqali
o‘qituvchining dars jarayonini qanday tashkil etishiga qarab, o‘quvchilarning
o‘qish jarayoniga bo‘lgan qiziqishi oshadi, bilim olish jarayoni esa qiziqarli va
interaktiv holga keladi. Zamonaviy pedagogik texnologiyalar, masalan, video
darslar, interaktiv doskalar, kompyuter dasturlari, multimedia vositalari
o‘qituvchiga o‘z maqsadlariga erishishda samarali yordam beradi. Bu vositalar
o‘quvchilarni o‘z maqsadlariga yetishda motivatsiya qiladi, ular o‘rganayotgan
mavzuni yaxshi tushunishga yordam beradi va o‘z bilimlarini mustahkamlashda
qo‘llaniladi.
Metodik vositalar ichida o‘quv materiallari ham alohida ahamiyatga ega.
O‘qituvchining darslarni qanday tashkil etishi va o‘quvchilarga qanday materiallar
taqdim etishi, ularning o‘quv faoliyatini qanday rivojlantirishi ta’lim sifatini
belgilaydi. O‘quv materiallarining zamonaviy, sifatli va o‘quvchilarga mos bo‘lishi
17

juda muhim. Misol uchun, ilmiy ma’lumotlar, interaktiv ko‘rgazmalar, maqolalar,
video darslar va boshqa turdagi materiallar ta’lim jarayonini yanada samarali
qilishga yordam beradi. Bularning barchasi o‘quvchilarning ilg‘or bilimlarni qabul
qilishiga, tushunishiga va amaliyotga tadbiq etishiga yordam beradi.
Shuningdek, baholash usullari ham metodik vositalardan biridir. O‘qituvchi
o‘z faoliyatida o‘quvchilarni baholashning turli usullaridan foydalanishi mumkin.
Bu usullar o‘quvchilarning bilimlarini nazorat qilish va baholashda yordam beradi,
shuningdek, o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasini aniqlashga xizmat qiladi.
Baholashda an’anaviy usullar, masalan, sinovlar, testlar, yozma ishlar, va
zamonaviy baholash tizimlari, masalan, portfoliolar, o‘quvchilarning o‘z-o‘zini
baholashi va guruh ishlarini baholash kabi usullar qo‘llaniladi. Har bir baholash
usuli o‘ziga xos afzalliklarga ega bo‘lib, o‘quvchilarning bilimini yanada to‘g‘ri
baholash imkoniyatini yaratadi.
Innovatsion pedagogik metodlar va vositalar o‘qituvchining ta’lim tizimiga
kiritgan yangiliklarini qo‘llashga imkon beradi. Masalan, interaktiv ta’lim
texnologiyalarini o‘z ichiga olgan o‘quv vositalari o‘quvchilarga materialni yanada
samarali o‘zlashtirishga yordam beradi. Interaktiv darslar o‘quvchilarni
faollashtiradi, o‘quv jarayonida mustaqil fikrlashni rivojlantiradi, va
o‘quvchilarning muammoni hal qilish qobiliyatini oshiradi. Shu bilan birga,
o‘qituvchilar o‘z metodik vositalarini doimiy ravishda takomillashtirishi kerak,
chunki zamonaviy ta’lim tizimi doimo yangilanib turadi.
Shuningdek, pedagogik mahoratni shakllantirishda zamonaviy kompyuter
texnologiyalaridan foydalanish ahamiyatlidir. Kompyuter dasturlari, o‘quv
platformalari, masofaviy ta’lim tizimlari va boshqa innovatsion texnologiyalar
18

o‘qituvchining faoliyatini samarali tashkil etish imkonini beradi. Bu texnologiyalar
yordamida o‘quvchilar o‘z vaqtlarini to‘g‘ri boshqarishlari, masofaviy ta’limda
qatnashishlari va o‘z bilimlarini mustahkamlashlari mumkin.
Xulosa qilib aytganda, metodik vositalar pedagogik mahoratni
shakllantirishda eng muhim omillardan biri hisoblanadi. O‘qituvchi o‘z darslarini
samarali o‘tkazishda innovatsion pedagogik texnologiyalarni, o‘quv materiallarini
va baholash usullarini to‘g‘ri tanlab, o‘quvchilarni o‘qish jarayonida motivatsiya
qiladi, ularning bilimini rivojlantiradi va amaliyotga tatbiq etadi. Bu esa
o‘qituvchining pedagogik mahoratini oshirishga, ta’lim jarayonini yanada samarali
qilishga yordam beradi. 3
3
Abdukarimov, N. (2019). Pedagogik texnologiyalar va innovatsiyalar. Toshkent: O‘zbekiston
Respublikasining Xalq ta’limi vazirligi.
19

III BOB. PEDAGOGIK MAHORATNI RIVOJLANTIRISHDA
ZAMONAVIY METODLAR VA YONDASHUVLAR
3.1. Innovatsion va interfaol ta'lim metodlari
Zamonaviy ta lim jarayonida o‘qituvchining vazifasi faqat bilim berish bilanʼ
cheklanmaydi. Pedagog bugungi kunda o‘quvchilarda mustaqil fikrlash,
muammoni tahlil qilish, jamoada ishlash, ijodiy yondashuv kabi ko‘nikmalarni
shakllantira olishi kerak. Bu esa, o‘z navbatida, ta limda innovatsion va interfaol
ʼ
metodlardan foydalanishni taqozo etadi.
Innovatsion ta lim metodlari – bu an anaviy usullardan farqli ravishda
ʼ ʼ
o‘quvchi shaxsiga yo‘naltirilgan, uning faolligini ta’minlovchi, zamonaviy
yondashuvlarga asoslangan pedagogik usullardir. Bunday metodlarda o‘qituvchi
ko‘proq yo‘naltiruvchi, fasilitator rolini o‘ynaydi, o‘quvchi esa bilim olishning faol
sub yektiga aylanadi. Masalan, muammoli ta lim metodida dars jarayoni real yoki
ʼ ʼ
sun iy yaratilgan muammoni hal qilishga asoslanadi. O‘quvchi bu muammoni hal
ʼ
qilish uchun o‘z bilim va fikr yuritish qobiliyatidan foydalanadi. Bu esa uning
mustaqil fikrlash va tahliliy salohiyatini rivojlantiradi.
Shuningdek, loyiha asosida o‘qitish usuli ham keng qo‘llanilmoqda. Bu
metodda o‘quvchilar biror mavzu yoki muammo asosida loyiha tayyorlaydilar. Bu
jarayonda ular axborot izlaydi, uni tahlil qiladi, umumlashtiradi va natijasini
sinfdoshlari bilan baham ko‘radi. Loyiha metodining afzalligi – o‘quvchilarda
tadqiqotchilik, mas uliyatlilik, ijodkorlik, hamkorlikda ishlash kabi ko‘nikmalarni
ʼ
shakllantirishidir.
20

Interfaol metodlar esa o‘quvchi va o‘qituvchi o‘rtasidagi ikki tomonlama faol
muloqotga asoslanadi. Bu metodlarda o‘quvchi passiv tinglovchi emas, balki bilim
olish jarayonining bevosita ishtirokchisiga aylanadi. Misol uchun, debat (bahs-
munozara) metodida o‘quvchilar qarama-qarshi fikrlarni ilgari surib, dalillar
keltiradi, o‘z fikrini himoya qiladi. Bu esa ularning nutq madaniyati, tanqidiy
fikrlash, muloqotga kirishish qobiliyatlarini rivojlantiradi.
Shuningdek, rolli o‘yinlar orqali o‘quvchilar real hayotdagi vaziyatlarni
sahnalashtiradilar. Bu metod ularning ijtimoiy faolligini oshiradi, emotsional
intellektini rivojlantiradi, boshqalar bilan hamkorlikda ishlashga o‘rgatadi. "Aqliy
hujum" usuli esa muayyan mavzu yuzasidan erkin fikr almashishni
rag‘batlantiradi. O‘quvchilar fikrlarini cheklovsiz bildiradilar, bu esa ijodiy
tafakkurni kengaytiradi.
Zamonaviy metodlardan yana biri bu “Case-study” – ya ni vaziyatni tahlilʼ
qilish metodidir. Unda real yoki shartli hayotiy vaziyat asosida dars tashkil etiladi.
O‘quvchilar vaziyatni o‘rganadi, muammoni aniqlaydi va o‘z yechimlarini taklif
qiladi. Bu metod ko‘proq amaliy bilim va ko‘nikmalarni rivojlantirishga qaratilgan
bo‘lib, ayniqsa oliy ta limda keng qo‘llaniladi.
ʼ
Innovatsion va interfaol ta lim metodlaridan samarali foydalanish pedagogdan
ʼ
yuqori saviyada metodik tayyorgarlikni, kreativ fikrlashni va doimiy izlanishni
talab etadi. Ushbu metodlar o‘quvchilarning bilimga bo‘lgan qiziqishini oshiradi,
ularni faol va ijodkor shaxs sifatida shakllantirishga xizmat qiladi. Shu bilan birga,
pedagogik mahoratning rivojlanishiga ham kuchli turtki beradi.
21

3.2. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining pedagogik faoliyatga
ta’siri
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) bugungi ta’lim jarayonining
ajralmas qismiga aylangan. Ular nafaqat o‘quvchilarning bilim olish jarayonini
tezlashtiradi va yengillashtiradi, balki pedagogik faoliyatning sifat jihatdan yangi
bosqichga ko‘tarilishiga xizmat qiladi. Zamonaviy o‘qituvchi AKT vositalarini
bilishi, ulardan to‘g‘ri va samarali foydalanishi zarur. Bu esa uning pedagogik
mahoratining muhim ko‘rsatkichlaridan biri hisoblanadi.
Avvalo, AKT o‘quv materiallarini vizual, interaktiv shaklda yetkazishga
imkon beradi. Masalan, multimediali taqdimotlar, animatsiyalar, interaktiv
doskalar, onlayn dars platformalari orqali mavzuni osonroq tushuntirish va
o‘quvchining diqqatini jalb qilish mumkin. Shu bilan birga, darsda video
materiallardan, grafik modellardan foydalanish mavzuning mohiyatini chuqurroq
anglashga yordam beradi.
Ikkinchidan, AKT o‘quvchilarning mustaqil ta’lim olish jarayonini
rivojlantiradi. Masalan, elektron darsliklar, onlayn kutubxonalar, masofaviy ta’lim
platformalari o‘quvchining istalgan vaqtda, istalgan joyda bilim olishiga sharoit
yaratadi. Bu esa individual yondashuv, shaxsiy o‘qitish tempiga moslashish
imkonini beradi.
Shuningdek, AKT o‘quv jarayonini differensiallashtirish va moslashtirish
imkonini beradi. Har bir o‘quvchining bilimi, qiziqishi, o‘zlashtirish darajasi har
xil bo‘lganligi sababli, o‘qituvchi elektron testlar, avtomatik baholash tizimlari,
22

ta’limiy dasturlar orqali har bir o‘quvchi bilan alohida ishlashi mumkin. Bu esa
dars samaradorligini oshiradi.
Pedagogik faoliyatda AKTdan foydalanish o‘qituvchining kasbiy
rivojlanishiga ham xizmat qiladi. Bugungi kunda o‘qituvchilar uchun
mo‘ljallangan onlayn kurslar, vebinarlar, seminar-treninglar orqali yangi bilim va
ko‘nikmalarni egallash imkoniyati kengaymoqda. Bu esa pedagogning doimiy
o‘sib borishini, o‘z ustida ishlashni ta’minlaydi.
Shuningdek, AKT yordamida ota-onalar bilan aloqa, o‘quvchilar yutuqlarini
monitoring qilish, hisobotlarni yuritish va dars jadvalini boshqarish kabi tashkiliy
masalalarni avtomatlashtirish mumkin. Bu o‘qituvchining vaqtini tejaydi va
diqqatini ta’lim sifatiga qaratish imkonini beradi.
Lekin AKTdan samarali foydalanish uchun o‘qituvchilarda texnologik
savodxonlik, raqamli kompetensiyalar yetarli darajada bo‘lishi kerak. Bunda
pedagoglarning malaka oshirish kurslari, ichki seminarlar va tajriba almashish
anjumanlari muhim rol o‘ynaydi.
Xulosa qilib aytganda, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining
pedagogik faoliyatga ta’siri beqiyosdir. Ular dars jarayonining sifatini oshiradi,
o‘quvchilarni motivatsiyalashga yordam beradi, o‘qituvchining kasbiy salohiyatini
rivojlantiradi hamda ta’lim tizimini global axborot makoniga uyg‘unlashtiradi. Shu
jihatdan AKTni chuqur egallash va ularni amaliyotda tatbiq etish pedagogik
mahoratning zamonaviy talabi hisoblanadi.
23

3.3. Pedagogik mahoratni rivojlantirishda psixologik va kommunikativ
ko‘nikmalar
Pedagogik mahoratni shakllantirish va rivojlantirishda o‘qituvchining nafaqat
kasbiy bilimlari, balki psixologik tayyorgarligi va samarali muloqot olib borish
qobiliyati ham muhim o‘rin tutadi. Ta’lim jarayonida o‘qituvchi o‘quvchilar bilan
uzviy aloqada bo‘ladi, ularning ichki dunyosi, hissiy holati, ehtiyojlari va shaxsiy
farqlarini inobatga olgan holda ish olib boradi. Shuning uchun pedagogda kuchli
psixologik sezuvchanlik va kommunikativ ko‘nikmalar bo‘lishi zarur.
Psixologik ko‘nikmalar, eng avvalo, o‘qituvchining o‘zini anglash,
boshqarish, stressli vaziyatlarda muvozanatni saqlash, o‘quvchilarning psixologik
holatini tushunish va ularga mos yondashishni o‘z ichiga oladi. Har bir o‘quvchi
shaxs sifatida o‘ziga xos bo‘lib, uning o‘qishga bo‘lgan motivatsiyasi, bilim
darajasi, xarakteri va qiziqishlari turlicha bo‘ladi. Shuning uchun pedagog o‘z
o‘quvchilarining psixologik portretini bilishi, ularning ichki holatiga mos
pedagogik metodlarni tanlashi kerak. Bu esa darsning samaradorligiga bevosita
ta’sir qiladi.
Kommunikativ ko‘nikmalar esa o‘qituvchining o‘z fikrini aniq, tushunarli va
ta’sirchan tarzda ifoda etish, tinglovchining fikriga hurmat bilan yondashish,
savollarga lo‘nda va asosli javob berish, muloqot davomida ijobiy psixologik
muhit yaratish qobiliyatini anglatadi. Muloqot o‘quvchi uchun darsning markaziy
elementi bo‘lib, u orqali bilim, ko‘nikma va tajriba uzatiladi. O‘qituvchi o‘z
gaplarida aniqlik, soddalik va mehr bilan yondashsa, bu o‘quvchida ishonch
uyg‘otadi va ta’lim jarayoniga ijobiy munosabatni kuchaytiradi.
24

Yuqori kommunikativ salohiyatga ega bo‘lgan pedagoglar o‘z
o‘quvchilarining fikrlarini erkin ifoda etishiga imkon beradi, ularning savollariga
sabr bilan javob beradi, ijtimoiy va psixologik jihatdan qo‘llab-quvvatlaydi.
Natijada o‘quvchi o‘zini qadrlangan, eshitilgan va muhim deb his qiladi. Bu esa
uning o‘qishga bo‘lgan motivatsiyasini oshiradi.
Bundan tashqari, muvaffaqiyatli o‘qituvchi o‘z nutqining tovush ohangi, tana
harakati (mimika, jest), ko‘z qarashi kabi noverbal (og‘zaki bo‘lmagan) vositalar
bilan ham o‘quvchilarga ta’sir ko‘rsata oladi. Emotsional intellekt, ya’ni boshqalar
tuyg‘usini sezish va boshqarish qobiliyati, pedagogik faoliyatda muhim omillardan
biridir. U o‘quvchilar bilan iliq munosabatni yo‘lga qo‘yishga yordam beradi.
Shuningdek, pedagog o‘z o‘quvchilari bilan ishonchli, ijobiy va qo‘llab-
quvvatlovchi ijtimoiy-psixologik muhit yaratishga intilishi kerak. Buning uchun u
faol tinglash, empatiya, ijobiy rag‘batlantirish kabi kommunikativ texnikalardan
foydalanadi. Bunday yondashuv o‘quvchilar orasida o‘zaro hurmat, do‘stona
munosabat, birgalikda ishlashga tayyorlik kabi ijtimoiy fazilatlarni shakllantiradi.
Xulosa qilib aytganda, pedagogik mahoratni rivojlantirishda psixologik
barqarorlik va kuchli kommunikativ ko‘nikmalar muhim rol o‘ynaydi. Bu
ko‘nikmalar orqali o‘qituvchi darsda sog‘lom psixologik muhitni yaratadi,
o‘quvchilarning ichki potensialini ochadi, ta’lim jarayonini samarali va
insonparvar tarzda tashkil etadi. Shu sababli har bir pedagog o‘z ustida doimiy
ishlashi, shaxsiy rivojlanishga intilishi va psixologik-kommunikativ
kompetensiyalarini oshirib borishi lozim.
25

XULOSA
Pedagogik mahoratni shakllantirish jarayoni ta’lim tizimining asosiy va eng
muhim qismi hisoblanadi. Ta’lim berish jarayonida o‘qituvchining pedagogik
mahorati uning o‘quvchilari bilan samarali muloqot o‘rnatishi, darsni qiziqarli va
interaktiv shaklda olib borishi, o‘quvchilarning intellektual va shaxsiy
qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. Buning uchun o‘qituvchilar turli
metodik vositalarni, pedagogik texnologiyalarni va zamonaviy innovatsion
usullarni qo‘llashlari zarur.
Pedagogik mahoratni shakllantirishda metodik vositalar alohida o‘rin tutadi.
O‘qituvchi to‘g‘ri metodik vositalarni tanlash orqali o‘quvchilarning bilimini
samarali shakllantirishi, ularning mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantirishi va
ularni amaliyotga tayyorlashda muvaffaqiyatga erishishi mumkin. Pedagogik
texnologiyalar, o‘quv materiallari, baholash usullari va innovatsion metodlar –
bularning barchasi ta’lim jarayonining samaradorligini oshirishda katta rol
o‘ynaydi.
Pedagogik mahoratni shakllantirishda o‘qituvchining o‘zini
takomillashtirishga intilishi, zamonaviy pedagogik yondashuvlarga moslashishi va
o‘z metodik vositalarini doimiy ravishda yangilab borishi ta’lim sifatini oshirishga
xizmat qiladi. Shuningdek, o‘quvchilarga samarali ta’lim berish uchun
o‘qituvchilarning pedagogik metodlarni chuqur o‘rganishi, yangi pedagogik
texnologiyalarni qo‘llashni o‘zlashtirishi va o‘z mahoratini doimiy ravishda
rivojlantirishi kerak.
26

Shu bilan birga, pedagogik mahoratni shakllantirishda o‘qituvchilarni
tayyorlashda zamonaviy bilimlarga ega bo‘lgan pedagogik dasturlarni ishlab
chiqish, ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini nazorat qilish va o‘qituvchilarni
doimiy ravishda malaka oshirishga undash juda muhimdir. Ta’lim tizimi
yangilanishi va rivojlanishi uchun pedagogik mahoratni shakllantirish jarayoni
doimiy ravishda takomillashtirilib, yangilanishni talab etadi.
Umuman olganda, pedagogik mahoratni shakllantirish o‘qituvchi uchun faqat
professional faoliyatni rivojlantirish emas, balki o‘quvchilarga sifatli ta’lim
berishning asosiy vositasidir. O‘qituvchining metodik vositalarni to‘g‘ri tanlashi,
pedagogik texnologiyalarni innovatsion usullarda qo‘llashi va o‘z bilimini doimiy
ravishda oshirib borishi ta’lim jarayonini yanada samarali qiladi va uning
muvaffaqiyatiga erishishda muhim rol o‘ynaydi.
27

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1. Abdukarimov, N. (2019). Pedagogik texnologiyalar va innovatsiyalar.
Toshkent: O‘zbekiston Respublikasining Xalq ta’limi vazirligi.
2. Bukhoro State University (2021). O‘qituvchi faoliyatida zamonaviy
pedagogik metodlar. Buxoro: Buxoro davlat universiteti.
3. Djonova, M. (2019). Innovatsion pedagogik yondashuvlar va ularning
ta’lim jarayonida qo‘llanilishi. Buxoro: Buxoro davlat universiteti.
4. G‘ulomov, X. (2018). Pedagogik mahorat va uning shakllanishi. Toshkent:
Ta’lim nashriyoti.
5. Ibragimov, A. (2021). Pedagogik texnologiyalarni amaliyotda qo‘llash.
Toshkent: Iqtisodiyot va ta’lim nashriyoti.
6. Ilyasov, B. (2016). Pedagogik mahorat va uning shakllanish jarayoni.
Toshkent: Universitet nashriyoti.
7. Karimov, S. (2017). Pedagogik metodlar: nazariya va amaliyot. Toshkent:
Ta’lim nashriyoti.
8. Mirkasimov, Z. (2018). Pedagogik mahoratni shakllantirishda metodik
vositalar. Toshkent: O‘zbekiston nashriyoti.
9. Mirzaev, S. (2020). O‘qituvchilarni kasbiy malakasini oshirish. Toshkent:
O‘zbekiston Respublikasi O‘qituvchilarini malaka oshirish instituti.
28

10. O‘rmonov, F. (2017). Ta’limda innovatsion metodlarni qo‘llash.
Toshkent: Ta’lim nashriyoti.
11. Shukurova, D. (2020). O‘quvchilarni o‘qitishda zamonaviy pedagogik
texnologiyalar. Samarqand: Samarqand davlat universiteti.
12. Tashkent State University of Economics (2017). Pedagogik faoliyatda
zamonaviy metodlar va usullar. Toshkent: Ta’lim nashriyoti.
13. Umarov, O. (2020). Pedagogik texnologiyalarni o‘qitishda qo‘llash.
Toshkent: Xalq ta’limi vazirligi.
14. Xalilov, B. (2018). O‘qituvchining pedagogik metodikasi. Toshkent:
O‘zbekiston Milliy universiteti.
Qo‘shimcha adabiyotlar:
1. Ball, S. J. (2012). Education Policy and Social Class: The Selected Works
of Stephen J. Ball. London: Routledge.
2. Dar, A. (2021). Educational Technology and Teaching Innovations. New
York: Springer.
3. Fullan, M. (2016). The New Meaning of Educational Change. London:
Routledge.
4. Hargreaves, A. & Fullan, M. (2012). Professional Capital: Transforming
Teaching in Every School. New York: Teachers College Press.
Internet manbalar:
29

1. UNESCO. (2020). Pedagogical Innovation in the Digital Age. Retrieved
from https://www.unesco.org/en/digital-pedagogy
2. OECD. (2021). Teaching and Learning in the Digital Age. Retrieved from
https://www.oecd.org/education/
3. The Education Hub. (2020). Innovative Teaching Methods. Retrieved from
https://www.theeducationhub.org.nz/
4. Edutopia. (2021). Technology Integration in the Classroom. Retrieved from
https://www.edutopia.org/technology-integration
30

Pedagogik mahoratni egallash vositalari

Sotib olish