Python dasturlash tilida mini web browser yaratish

Информация о документе

Цена	50000UZS
Размер	2.3MB
Покупки	0
Дата загрузки	17 Январь 2025
Расширение	doc
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Информатика и ИТ

Продавец

Lola Mamurova

Дата регистрации 25 Сентябрь 2024

9 Продаж

Python dasturlash tilida mini web browser yaratish

Купить

MUNDARIJA:
KIRISH…………………………………………………………………………….3
I BOB. PYTHON DASTURLASH TILI VA UNING SINTAKSISI
1.1 Python dasturlash tili yaratilishi tarixi, imkoniyatlari va uni o`rnatish...............6
1.2.Python web browser modulini tushunish.........................................................8
II BOB. MINIWEB BROWSERLAR YARATISH
2.1. Python va PyQt5 kutubxonasidan foydalangan holda mini web
browser...........................................................................................................14
2.2.Pyhton tkinter kutubxonasida mini web browser yaratish .............................21
XULOSA……………………………………………………………………….. ..24
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………………...…. . . 26
4

KIRISH
Zamonaviy dunyoda, hayotni axborot texnologiyalarisiz tasavvur qilishning
iloji yo'q. Ular bizning hayotimizga qat'iy kirishdi, axborot texnologiyalari
insoniyat hayotining barcha sohalarida qo'llaniladi, ayniqsa ikki tomonlama muhim
rol o'ynaydi. Axborot texnologiyalari insoniyatning barcha to'plangan tajribasini
amaliy foydalanish uchun mos formatlangan shaklda aks ettiradi. Shuningdek, u
ijtimoiy jarayonlarni amalga oshirish uchun ilmiy bilim va materialistik tajribani
jamlaydi, shu bilan birga mehnat, vaqt, energiya va moddiy xarajatlarni tejaydi.
"Bugun O'zbekiston barcha sohalarda o'zini namoyon qilmoqda. Axborot
texnologiyalariga o'z vaqtida e'tibor qaratishimiz yaxshi natijalar bermoqda. Bitta
dasturiy mahsulot davlatga korruptsiya, byurokratiyani yo'q qilish va odamlar
uchun qulayliklar yaratishda katta yordamdir. Yodingizda bo'lsin, sizning ishingiz
juda muhim", — dedi Shavkat Mirziyoyev. O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2021 yil 17 fevraldagi PQ-4996-sonli “Sun`iy intellekt
texnologiyalarini jadal joriy etish uchun shart-sharoitlar yaratish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi qarori, 2021 yil 26 avgustdagi PQ-5234-sonli “Sun`iy intellekt
texnologiyalarini qo‘llash bo‘yicha maxsus rejimni joriy qilish choratadbirlari
to‘g‘risida”gi qarori, 2020 yil 5 oktabrdagi PF-6079-sonli “«Raqamli O`zbekiston
— 2030” strategiyasini tasdiqlash va uni samarali amalga oshirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida” farmoni yurtimizda Axborotlashtirish sohasiga bo`lgan katta e`tiborni
ko`rsatadi. O`quv qo`llanmaning asosini Python dasturlash tili bo`lgani uchun
ushbu tilning tarixi hamda hozirgi reytingi haqida qisqacha to`xtalib o`tamiz.
Bilamizki, dasturlash tilining mashhurligini ishlab chiquvchilar orasida eng
ommabop resurs - Stack Overflowdagi teglar sonining dinamikasi bilan kuzatish
mumkin. Shunday qilib, grafikaga ko'ra, Pythonning o'sishi 2010 yilda boshlangan
va 2015 yilda tezlashdi. Pythonni eski til deb atash mumkin - u 1991 yilda, ya'ni
deyarli 31 yil oldin paydo bo'lgan. Bu vaqt ichida u asta-sekin atrofiga katta
jamoani to'pladi. Java bilan bir vaqtda Python tili paydo bo'ladi. Til ishlab
chiquvchisi, matematik Guido van Rossum uzoq vaqt davomida dasturlashni
o'rgatish uchun ABC tilini ishlab chiqdi.
5

Python birinchi dasturlash tili sifatida ishonchli tavsiya etilishi mumkin. Gap
shundaki, Python uzoq vaqtdan beri mavjud va u haqida juda ko'p yaxshi darsliklar
yozilgan. U oddiy, "inson" tiliga o'xshash tushunarli sintaksisga ega va u xatolarni
ham tushuntiradi. Masalan, undagi ma'lumotlar turini ko'rsatish shart emas, faqat
o'zgaruvchini e'lon qilish kifoya. Python kontekstdan uning butun son, haqiqiy son,
mantiqiy yoki boshqa biror tipda ekanligini avtomatik aniqlaydi. Bu yangi
boshlanuvchilar uchun katta afzallik. Agar siz C++ da dasturlashtirgan bo‘lsangiz,
biror joyda haqiqiy (float) sonini butun (int) songa o‘zgartirganingiz uchun dastur
kompilyatsiya qilinmasligi qanchalik achinarli ekanini bilasiz. Python kodini o'qish
juda oson.
Mavzuning dolzarbligi. Hozirgi jadal rivojlanish va turli jarayonlarni
avtomatlashtirish hamda robotlashtirish davrida dasturlashni bilish va uni o‘z ish
jarayonida ishlata olish texnik va pedagogik yo‘nalishda ta’lim olayotgan
o‘quvchi-talabalar uchun juda muhim deb hisoblanadi. Bu zamonaviy
mutahassislar uchun eng zaruriy talablardan biridir. Sababi hozirgi kunda
informatika turli-tuman sohalarda muvaffaqiyatli ravishda qo‘llanilishi
mumkinligini hech kim ham rad eta olmaydi. Python juda oddiy dasturlash tili
bo lib, u ixcham shu bilan bir vaqtda sodda va tushinarli sintaksisga ega. Shuʻ
sababli Python o rganish uchun juda oson til sifatida butun dunyoda eng tez
ʻ
tarqalayotgan tillardan biri sifatida e'tirof etiladi. Bundan tashqari ushbu tilda
hozirgi kunga kelib, turli sohalarga (veb, o yin, mul'timediya, ilmiy tadqiqot)
ʻ
mo ljallangan katta hajmdagi kutbxonalar majmui yaratilgan bo lib, uning
ʻ ʻ
tobora mashhurlashib borishiga sabab bo lmoqda.
ʻ
Tadqiqot ob'yеkti va prеdmеti: Python dasturlash tili. Dasturiy ta’minotlar
bilan jihozlangan kompyuter xonalari. Python dasturlash tilida web browser
yaratish uchun va replit, tkinter boshqa muhitlari. Dasturlarni tuzishda va
muhitlar bilan ishlashda kompyuter texnologiyalari, shu bilan birgalikda eng
zamonaviy usullardan foydalanish.
6

Kurs ishining maqsad va vazifalari : Python dasturlash tili mukammal
o’rganish, PyQt5 kutubxonasidan hamda tkinter kutubxonasidan
foydalanibmini web browserlar yarata olishni o’rganish kurs ishining
maqsadva vazifalariga kiradi.
Kurs ishning tuzilishi: mazkur kurs ishi kirish, 2 bob, 4 fasl, xulosa va
foydalanilgan adabiyotlar majmuasidan iborat.
7

I BOB. PYTHON DASTURLASH TILI VA UNING SINTAKSISI
1.1 Python dasturlash tili yaratilishi tarixi, imkoniyatlari va uni o`rnatish
Python dasturlash tilini yaratilishi 1980-yil oxiri 1990-yil boshlaridan
boshlangan. O`sha paytlarda uncha taniqli bo`lmagan Gollandiyaning CWI instituti
xodimi Gvido van Rossum ABC tilini yaratilish proektida ishtirok etgan edi. ABC
tili Basic tili o`rniga talabalarga asosiy dasturlash konsepsiyalarini o`rgatish uchun
mo`ljallangan til edi. Bir kun Gvido bu ishlardan charchadi va 2 hafta davomida
o`zining Macintoshida boshqa oddiy tilning interpretatorini yozdi, bunda u albatta
ABC tilining ba’zi bir g`oyalarini o`zlashtirdi. 1
Shuningdek, Python 1980-
1990-yillarda keng foydalanilgan Algol-68, C, C++, Modul3 ABC, SmallTalk
tillarining ko`plab xususiyatlarini o`ziga olgandi. Gvido van Rossum bu tilni
internet orqali tarqata boshladi. Bu paytda o`zining “Dasturlash tillarining
qiyosiy taqrizi” veb sahifasi bilan internetda to 1996-yilgacha Stiv Mayevskiy
ismli kishi taniqli edi. U ham Macintoshni yoqtirardi va bu narsa uni Gvido
bilan yaqinlashtirdi. O`sha paytlarda Gvido BBC ning “Monti Paytonning havo
sirki” komediyasining muxlisi edi va o`zi yaratgan tilni Monti Payton nomiga
Python deb atadi (ilon nomiga emas). Til tezda ommalashdi. Bu dasturlash
tiliga qiziqqan va tushunadigan foydalanuvchilar soni ko`paydi. Boshida bu
juda oddiy til edi. Shunchaki kichik interpretator bir nechta funksiyalarga ega
edi. 1991-yil birinchi OYD(Obyektga Yo`naltirilgan Dasturlash) vositalari paydo
bo`ldi. Bir qancha vaqt o`tib Gvido Gollandiyadan Amerikaga ko`chib o`tdi.
Uni CNRI korparatsiyasiga ishlashga taklif etishdi. 2
U o`sha yerda ishladi va
korparatsiya shug`ullanayotgan proektlarni Python tilida yozdi va bo`sh ish
vaqtlarida tilni interpretatorini rivojlantirib bordi. Bu 1990-yil Python 1.5.2
versiyasi paydo bo`lguncha davom etdi. Gvidoning asosiy vaqti korparatsiyani
proektlarini yaratishga ketardi bu esa unga yoqmasdi. Chunki uning Python
dasturlash tilini rivojlantirishga vaqti qolmayotgandi. Shunda u o`ziga tilni
rivojlantirishga imkoniyat yaratib bera oladigan homiy izladi va uni o`sha
1
Gabor Szabo, “1000 Python Examples”, 2020, 140-165 pages
2
Jeyson Briggs. Bolalar uchun Python. Dasturlash bo'yicha qo'llanma. - M.: Mann, Ivanov va Ferber, 2017. - 320 b
8

paytlarda endi tashkil etilgan BeOpen firmasi qo`llab quvvatladi. U CNRI dan
ketdi, lekin shartnomaga binoan u Python 1.6 versiyasini chiqarib berishga
majbur edi. BeOpen da esa u Python 2.0 versiyani chiqardi. 2.0 versiyasi bu
oldinga qo`yilgan katta qadamlardan edi. Bu versiyada eng asosiysi til va
interpretatorni rivojlanish jarayoni ochiq ravishda bo`ldi. Shunday qilib 1.0
versiyasi 1994-yil chiqarilgan bo`lsa, 2.0 versiyasi 2000-yil, 3.0 versiyasi esa
2008-yil ishlab chiqarildi. Hozirgi vaqtda uchinchi versiyasi keng qo`llaniladi.
Python dasturlash tili imkoniyatlari
Python – bu o'rganishga oson va shu bilan birga imkoniyatlari yuqori bo'lgan
oz sonlik zamonaviy dasturlash tillari qatoriga kiradi. Python yuqori
darajadagi ma'lumotlar strukturasi va oddiy lekin samarador obyektga
yo'naltirilgan dasturlash uslublarini taqdim etadi.
Pythonning o'ziga xosligi:
1. Oddiy, o'rganishga oson, sodda sintaksisga ega, dasturlashni
boshlash uchun qulay, erkin va ochiq kodlik dasturiy ta'minot.
2. Dasturni yozish davomida quyi darajadagi detallarni, misol uchun
xotirani boshqarishni hisobga olish shart emas.
3. Ko'plab platformalarda hech qanday o'zgartirishlarsiz ishlay oladi.
4. Interpretatsiya(Интерпретируемый) qilinadigan til.
5. Kengayishga (Расширяемый) moyil til. Agar dasturni biror joyini
tezroq ishlashini xoxlasak shu qismni C yoki C++ dasturlash
tillarida yozib keyin shu qismni python kodi orqali ishga
tushirsa(chaqirsa) bo'ladi.
6. Juda ham ko'p xilma-xil kutubxonalarga ega.
7. xml/html fayllar bilan ishlash
8. http so`rovlari bilan ishlash
9. GUI(grafik interfeys)
10. Web ssenariy tuzish
11. FTP bilan ishlash
12. Rasmli audio video fayllar bilan ishlash
9

13. Robot texnikada
14. Matematik va ilmiy hisoblashlarni programmalash
Pythonni katta proyektlarda ishlatish mumkin. Chunki, uni chegarasi yo`q,
imkoniyati yuqori. Shuningdek, u sodda va universalligi bilan programmalash
tillari orasida eng yaxshisidir.
1.2.Python web browser modulini tushunish
Web browser moduli Python dasturlash tilida qulay web browser
boshqaruvchisidir. Ushbu modul Internetga asoslangan hujjatlarni ko'rsatishga
imkon beruvchi yuqori darajadagi interfeysni taklif etadi. Aksariyat hollarda
biz to'g'ri ishni bajarish uchun web browser modulidan open() funksiyasini
chaqirishimiz mumkin. 3
Unix operatsion tizimida X11 ostida grafik brauzerlar afzal ko'riladi; biroq,
agar grafik brauzerlar mavjud bo'lmasa yoki X11 displey mavjud bo'lmasa, matn
rejimidagi brauzerlardan foydalaniladi. Agar matn rejimidagi brauzerlar ishlatilsa,
foydalanuvchi brauzerdan chiqmaguncha qo'ng'iroq qilish jarayoni bloklanadi.
Agar BROWSER muhit o zgaruvchisi mavjud bo lsa, uʻ ʻ os.pathsep –
platforma sozlamalaridan oldin sinash uchun ajratilgan brauzerlar ro yxati sifatida
ʻ
talqin etiladi. Agar ro yxat qismining qiymati
ʻ %s qatoridan iborat bo lsa , ʻ
u %s o rniga URL parametri bilan foydalaniladigan so zma-so z brauzer buyruq
ʻ ʻ ʻ
qatori sifatida talqin etiladi ; agar qism %s dan iborat bo'lmasa , u ishga
tushiriladigan brauzer nomi sifatida talqin qilinadi.
Unix bo'lmagan platformalar uchun yoki Unixda masofaviy brauzer mavjud
bo'lsa, boshqarish jarayoni foydalanuvchi brauzer bilan ishlashni tugatguncha
kutmaydi; ammo, bu masofaviy brauzerga Windows displeyini saqlab turishga
imkon beradi. Agar masofaviy brauzerlar Unix-da mavjud bo'lmasa, boshqaruv
jarayoni yangi brauzerni ishga tushiradi va kutadi.
3
Sh.A. Mengliyev, O.A. Abdug‘aniev, S.Q. Shonazarov, D. Sh.To‘rayev “Python dasturlashtili”, Termiz-2021
10

Biz web browser modulidan buyruq qatori interfeysi (CLI) vositasi
sifatida foydalanishimiz mumkin . Ushbu modul URL manzilini parametr sifatida
qabul qiladi. U quyidagi ixtiyoriy parametrlarni qabul qiladi:
1. -n: Ushbu parametr, agar iloji bo'lsa, URL manzilini yangi
brauzer oynasida ochishga imkon beradi.
2. -t: Bu parametr URLni yangi brauzer sahifasida (“tab”)
ochishga imkon beradi.
Variantlar, tabiiyki, bir-birini istisno qiladi.
Xuddi shu narsaning sintaksisi quyida ko'rsatilgan:
$ python -m web browseri <parametr> "<URL>"
Keling, web browser modulidan CLI vositasi sifatida foydalanishni
ko'rsatadigan quyidagi misolni ko'rib chiqaylik .
1-misol:
$ python -m web browser -t https://www.javatpoint.com/python-
pympler-library
1.2.1-rasm
11

Yuqoridagi sintaksis terminal yoki buyruq satri qobig'ida skript qilingan. Bu
sintaksis python bilan boshlanadi, undan keyin modul nomi keladi, ya'ni -t
parametrini va veb-sayt URL manzilini ko'rsatuvchi web browser . 4
Biz brauzerni platformadan mustaqil ravishda ishga tushirish uchun web
browser modulidan ham foydalanishimiz mumkin .
Keling, buni tasdiqlovchi quyidagi misollarni ko'rib chiqaylik:
2-misol:
# web browser modulini import qilish
web browserni import qilish

# open() usuli yordamida URLni ochish
webbrowser.open( "https://www.javatpoint.com/traffic-flow-
simulation-in-python" )
1.2.2.-rasm
4
O.M. Shukurov, F.Q. Qoraev, E.A.Eshboyev, B.H.Shovaliev “Dasturlashdanmasalalarto`plami”, Metodikqo‘llanma, Toshkent-
2008.
12

Yuqoridagi kod parchasida biz web browser modulini import qildik. Keyin
biz web browser modulining open() usulidan foydalandik . Open () usuli standart
brauzer yordamida so'ralgan sahifani ochish uchun ishlatiladi. 5
Sahifaning qanday ochilishini biroz ko'proq nazorat qilish uchun kodda
quyida keltirilgan quyidagi funktsiyalardan foydalaning:
3-misol: Sahifani yangi brauzer oynasida oching
# web browser modulini import qilish
web browserni import qilish

# open_new() usuli yordamida yangi brauzer oynasida URLni ochish
webbrowser.open_new( "https://www.javatpoint.com/pyqt-library-in-python" )
Chiqish:
1.2.3-rasm
Yuqoridagi kod parchasida biz kerakli modulni import qildik. Biz so'ralgan
URLni yangi brauzer oynasida ochish uchun open_new() usulidan foydalandik .
4-misol: Sahifani yangi brauzer yorlig'ida oching
5
В a сильев A. Н ., “Python н a пример a х . Пр a ктическийкурсп o пр o гр a ммир o в a нию”, Н a ук a итехник a , С a нкт-Петербург,
2016, 235-243стр.
13

# web browser modulini import qilish
web browserni import qilish
# open_new_tab() usuli yordamida yangi brauzer yorlig'ida
URL ochish
webbrowser.open_new_tab( "https://www.javatpoint.com/pyqt-
library-in-python" )
Chiqish:
1.2.4-rasm
Yuqoridagi kod parchasida biz kerakli modulni import qildik va sahifani
yangi brauzer yorlig'ida ochish uchun open_new_tab() usulidan foydalandik. 6
Muayyan brauzerda sahifa ochish uchun webbrowser.get() funksiyasidan
foydalanib, ma'lum bir brauzerni belgilang.
5-misol:
# web browser modulini import qilish
web browserni import qilish
6
Boltayev B., Azamatov A., Asqarov A., Sodiqov M., Azamatova G. Informatika va hisoblash texnikasi asoslari. Toshkent:
"Cho'lpon" nomidagi NMIU, 2015. - 160 b
14

$# URLni boshqa web browserda ochish chromePath = "C:\\Dastur fayllari\\Google\\Chrome\\ Application\\chrome.exe" webbrowser.register( 'chrome' ,Yo'q,webbrowser.BackgroundBrowse r(chromePath)) web = webbrowser.get ( 'chrome' ) web.open( "https://www.javatpoint.com/snmp-module-in-python" ) web.open_new_tab( "https://www.javatpoint.com/speech- recognition-python" ) Chiqish: 1.2.5-rasm Yuqoridagi kod parchasida biz kerakli modulni import qildik. Keyin biz web browserga yo'lni aniqladik va brauzerni modulda ro'yxatdan o'tkazish uchun register() usulidan foydalandik. Keyin web browserga kirish uchun get() usulidan foydalandik . Keyin biz so'ralgan URL manzillarini ochish uchun open() va open_new_tab() usullaridan foydalandik . 15$