Информация о документе

Цена 50000UZS
Размер 261.6KB
Покупки 0
Дата загрузки 15 Июнь 2024
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Психология

Продавец

ISROILJONOVLAR

Дата регистрации 31 Май 2024

5 Продаж

Sogʼlom ovqatlanish va ovqatlanish qoidalariga rioya qilishga taʼsir qiluvchi psixologik omillar

Sog ʼ lom ovqatlanish va ovqatlanish qoidalariga rioya qilishga ta ʼ sir qiluvchi psixologik omillar. REJA: I BOB. OVQATLANISHNING YOSH AVLODNI TARBIYALASHDAGI PSIXOLOGIK AHAMIYATI 1.1. Sog lom avlodni tarbiyalashda to g ri ovqatlanishning ʼ ʼ ʼ ahamiyati. 1.2. Xitoyning oziq-ovqat terapiyasi. I bob bo yicha xulosa ʼ II BOB. OVQATLANISH RATSIONI VA UNI BUZISH OQIBATLARINING SALBIY TOMONLARI. 2.1. Aqliy mehnat kishilarining oqilona ovqatlanishi. 2.2. Noto g ri ovqatlanish oqibatlari va sog lom ovqatlanish ʻ ʻ ʻ qoidalari. II bob bo yicha xulosa. ʼ Xulosa Tavsiyalar. Foydalanilgan adabiyotlar. KIRISH. Mustaqillik yillarida xalqimizning salomatligini saqlash davlatning asosiy ustuvor yo’nalishlaridan biri bo’lgan va yo’nalishda davlat dasturlari asosida ulkan ishlar amalga oshirilgan. Fikrimizning isboti uchun mustaqillik yillarida respublikamiz aholisining o’rtacha umri 68 yoshdan 76 yoshga uzayganligini aytib o’tish joiz. Jamiyatning rivojlanishi va aholining salomatligini saqlashda onalar va bolalarning to’g’ri ovqatlanishini ilmiy asosda tashkil etish ham dolzarb masala hisoblanadi.Farzandlarni o’qitishdan oldin uning miyasini oila va shifokorlar bilim qabul qilishga tayyorlashi kerak. Bolaning miyasi bilim olishga qobiliyatli bo’lib shakllanishi uchun homilador ona vitamin va mikroelementlarga boy oziq-ovqatlar bilan ovqatlanishi lozim. Farzandlarni to’g’ri va rasional ovqatlantirish ham ularni sog’lom va bilimli bo’lib yetishishining muhim omillaridan biri bo’lib hisoblanadi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoyev tomonidan qabul qilingan «2017-2021 yillarda O’zbekiston respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha harakatlar strategiyasi»da ayollar hamda qizlarning salomatligini mustahkamlash, ular orasida jismoniy tarbiya va sportni ommalashtirish maqsadida “Sog’lom ona – sog’lom bola” shiori ostida an’anaviy mintaqaviy tadbirlarni o’tkazish rejalashtirilgan. Respublikada oilalar farovonligini ta’minlash, oilalar va mahallalarda ijtimoiy-ma’naviy muhitning barqarorligini saqlash, sog’lom turmush tarzini yanada mustahkamlash, sog’lom va barkamol avlodni tarbiyalashda jamoat tashkilotlarining ijtimoiy hamkorligini keng yo’lga qo’yishni amalga oshirish ta’kidlangan. BMTning ma’lumotlariga ko’ra, sayyoramiz aholisining 30% ziyodi eng asosiy mikroelement va vitaminlar yetishmasligi tufayli va 160 milliondan ortiq bolaintellektual rivojlanishga doir kamchiliklardan aziyat chekmoqda. Demak, o’quvchilarni o’qitishdan oldin sog’likni saqlash, ta’lim tizimi va oila deyarli har kun ularni xotirasini, o’ylash tezligini va mantiqini yaxshilash usullarini har bir o’quvchiga va talabaga individual, organizmiga mos ilmiy asosda ishlab chiqib, qo’llashi zarur. Shunda ta’limda, tadbirkorlikda va jamiyatni barcha sohalarida samaradorlik oshadi, yuksak natijalarga erishiladi.Bolani o’qitishdan oldin uning miyasini oila va shifokorlarbilim qabul qilishga tayyorlashi kerak. Bolaning miyasi bilim olishga qobiliyatli bo’lib shakllanishi uchun homilador ona vitamin va mikroelementlarga boy oziq-ovqatlar bilan ovqatlanishi lozim. Har bir bola uchun uning miyasiga yetishmagan ozuqa diyetasi rejasini tuzish,ya’ni ovqat, suv, havo va jismoniy tarbiya kompleks terapiyasini ishlab chiqish, horijiy tillar, musiqa va shaxmatga o’rgata boshlash bilan bilimli va ziyoli bolalarni tarbiyalab yetishtirish mumkin.Dunyoda farzandlarimizni tarbiyalashimizdan asosiy maqsadimiz ular bizga nisbatan 20-30% aqlli, sog’lom va chiroyli bo’lishini istaymiz. Intellektual salohiyatli sog’lom bolani tarbiyalashda 70% oilaga va shifokorga bog’liq ekan, 30-35 % irsiyatiga bog’liq bo’lib, ota- onalarning intellektual salohiyatiga hamda 30-35 % har kungi to’g’ri ovqatlanish tartibiga bog’liq(Suqrot). Bunda intellektual salohiyatni o’stiradigan ovqatlardan suv, yod, baliq moyi, vitamin va minerallarni o’z vaqtida va me’yorida iste’mol qilish zarur. Bolaning yangi bilimlarni yaxshi o’zlashtirishi va innovasiya yaratishga hamda aqliy faoliyatini to’liq safarbar etishining 30-35 %i o’qituvchi ustozlarning mahoratiga bog’liq.Bola dunyoga kelgan kundan boshlab uni to’g’ri oziqlantirish chora-tadbirlarini ko’rish kelajakda jamiyatga bilimli, aqlli, intelektual mulk egasi bo’lgan shaxsni tarbiyalab yetkazishga xizmat qilishi mavzuning dolzarbligi ochib beradi. Kurs ishining predmeti. Sog lom ovqatlanish va ovqatlanishʼ qoidalariga rioya qilishga ta sir qiluvchi psixologik omillar. ʼ Kurs ishining ob'ekti: Sog lom ovqatlanishning psixologik ʼ jihatlari. Kurs ishining maqsadi: Sog lom ovqatlanish va ovqatlanish ʼ qoidalariga rioya qilishga ta sir qiluvchi psixologik omillarini o rganish. ʼ ʼ K urs ishining vazifalari. Sog lom ovqatlanish va ovqatlanish ʼ qoidalariga rioya qilishga ta sir qiluvchi psixologik omillarini o rganish ʼ ʼ va amaliyotga tadbiq etish. Kurs ishining metodlari : Kontent analiz, suhbat, intervyu va kuztish metodlaridan foydalanildi. Kurs ishining tuzilishi. 2 bob, 4 tа раrаgrаf, xulosаlаr vа tаvsiyаlаr foydalanilkgan аdаbiyotlаr ro‘yxаtidаn iborаt. I BOB. OVQATLANISHNING YOSH AVLODNI TARBIYALASHDAGI PSIXOLOGIK AHAMIYATI 1.1. Sog lom avlodni tarbiyalashda to g ri ovqatlanishning ahamiyati. ʼ ʼ ʼ To’g’ri ovqatlanishning asosiy ko’rsatkichlaridan biri bo’lajak onalarni va farzandlarni vitamin va mikroelementlarga boy oziq-ovqat mahsulotlari bilan oziqlantirish hisoblanadi.Inson organizmi uchun mikroelementlarning asosiy manbai inson iste’mol qiladigan o’simlik mahsulotlari hisoblanadi. Hozirgi zamon fanining isbotlashicha, har qanday o’simlik tarkibida 20 ga yaqin mikroelementlar mavjud. Inson organizmi uchun kerak bo’ladigan mikroelementlar va vitaminlar manbai osh ko’klar, ho’l meva, quruq mevalar va sabzavotlar hisoblanadi. Kunlik oziqlanish miqdorining 60-65 % ini meva va sabzavotlar tashkil etsa mikroelementlar va vitaminlarga bo’lgan ehtiyojni qondirish mumkin. Odam va hayvonlar hazm tizimida 400 dan ortiq obligat, simbiont va parazit mikroorganizmlarning va qator gelmintlarning mavjudligi ovqat hazm qilish fiziologiyasi mikrobiologiya, tibbiy parazitologiya va gelmintologiya fanlari bilan bog'liqligini ko'rsatadi. Hazm jarayonini amalga oshirishda hazm tizimidan tashqari asab va gumoral boshqaruv mexanizmlari, qon bilan ta'minlanish, muskullarning harakati, ayiruv a'zolari ishtirok etganligi uchun bu fan barcha funksional tizimlarning (asab, yurak-tomir, ayiruv, endokrin) fiziologiyasi bilan bog'liq bo'lib, ovqatlanish fiziologiyasining nazariy asosi sifatida xizmat qiladi. Ovqat hazm qilish fiziologiyasi qator fanlar bilan bog'liq bo'lishiga qaramay, uning quyidagi xususiy vazifalari mavjud: - Turli sharoitda hazm tizimidagi tarkibiy va funksional o'zgarishlar o'rtasidagi bog'liqlikni aniqlash; - Hazm tizimining boshqa funksional tizimlar bilan aloqasini o'rganish; - Hazm jarayonini o'rganuvchi usullarni takomillashtirib, yangi usullarni yaratish; - Hazm a'zolarining ovqatning assimilatsiyasi bilan bog'liq bo'lmagan funksiyalarini o'rganish: - Ekologik omillar hamda kasalliklar ta'sirida hazm a'zolari- ning oziqaning o'zlashtirilishidagi ishtirokini tekshirish, individual hayot davomida hazm tizimining ta'sirchanligini aniqlash; - Hazm a'zolarining boshqa funksional tizimlar bilan aloqa- larini aniqlash, amaliy diyetologiya va gastroenterologiya uchun tavsiyalar ishlab chiqish; - Hazm jarayonining biokimyoviy, biofizikaviy, molekular va genetik asoslarini yoritish; - Hazm jarayonining tarixiy va individual evolutsiyasini o'rganish, uning yanada rivojlanishi haqida aniq fikrlar ishlab chiqish. Ovqatlanish haqidagi fan dunyo miqyosida "nutritsiologiya" nomi bilan (nutritio ovqatlanish, logos ta'limot) yuritiladi. Bu multidissiplinar fan o'z ichiga fiziologiya, biokimyo, ovqatlanish gigiyenasi va boshqa biologik va tibbiy yo'nalishlar bo'yicha tegishli masalalarni oladi. Ovqatlanish fiziologiyasi esa odam va hayvonlar fiziologiyasining maxsus bo'limi bo lib, uning predmeti vujuddagi barcha hayotiyʻ jarayonlarni (aqliy va jismoniy faoliyat, hamma a'zolar va tizimlarning ishlashi, to'qima va hujayralarda to'xtovsiz davom etadigan yangilanish, o'sish, rivojlanish va boshqalar) tegishli quvvat (energiya) uchun zarur materiallar bilan ta'minlaydigan oziq-ovqat mahsulotlariga bo'lgan ehtiyojni aniqlash bo lib hisoblanadi. Ovqatlanish fiziologiyasining ʻ asosiy vazifalari qilib quyidagilarni ko'rsatish mumkin. Har bir organizmda uning yoshi, jinsi, qiladigan mehnatiga qarab asosiy va qo shimcha oziq moddalarni o'zlashtirib olish xususiyatlarini ʻ o'rganish va shularga asosan ularda oziq moddalarga bo'lgan talabni aniqlash; - Oziq-ovqat mahsulotlariga bo'lgan ehtiyojning ekologik vaziyatga (harorat, bosim, namlik va boshqalar) qarab o'zgarishini hisobga olish va har xil muhit sharoitida istiqomat qiluvchilar uchun ovqatlanish tamoyillarini belgilash; - Iste'mol taomlarini tayyorlashda qo'llaniladigan zamonaviy texnologik jarayonlarning oziq moddalar tarkibi hamda sifatiga ta'sirini aniqlash va shunga ko'ra ovqatlanish me'yorlarga tegishli tuzatishlar kiritishni fiziologik asoslash; - Keng xalq ommasi orasida ratsional ovqatlanishning asosiy tamoyillari haqida tushuntirish ishlari olib borish uchun ilmiy asoslangan ma'lumotnomalar tayyorlash va shu asosda yuqori ovqatlanish madaniyatiga erishish; - Iste'mol taomlarining kishining yoshi, jinsi, jismoniy faolligi hamda mavjud ekologik vaziyatga ko'ra kam qabul qilinishi har ikkala holatda ham surunkali yoki yuqumli kasalliklar chaqirishini va bunday jarayonlarning fiziologik mexanizmlarini aniqlash; - Ovqatlanish fiziologiyasi bilan biologik, tibbiy, iqtisodiy va ekologik masalalarning uzviy bog'liqligini ilmiy asoslash. Organizmni mikroelementlar va vitaminlar bilan ta’minlashning eng oddiy yo’li mavsumga qarab meva va sabzavotlarni me’yorida iste’mol qilib borishdir. Erta bahorda osh-ko’katlarni yangiligicha iste’mol qilish tavsiya etiladi. Umuman, ko’katlar yil davomida dasturxonimizda bo’lsa juda ham foydali hisoblanadi. May oyidan boshlab qulupnay, gilos, bodring, yozda pomidor, petrushka, shivit, olma, nok, gilos, o’rik, olcha mahsulotlarini pishish muddati bo’yicha har kuni yangiligicha iste’mol etib borish tavsiya etiladi. Kuz kelishi bilan turli tuman ildizmevalar, ko’katlar, poliz mahsulotlari va uzumni iste’mol qilib borish o’ta foydali hisoblanadi. Hozirgi vaqtda qishda ham osh-ko’katlar yetarli, ildizmevalilar yaxshi saqlangan bo’ladi, quruq mevalar, yong’oq, tabiiy toza asal eng yaxshi iste’molbop mahsulotlardan hisoblanadi. Meva va sabzavotlarning qaysi turidan yangiligicha xomlay foydalanish mumkin bo’lsa, albatta tabiiy holatda pishirmasdan iste’mol qilish tavsiya etiladi. Iste’mol uchun non mahsulotlari orasida javdar noni va patir tavsiya etiladi. Sababi, patirning tarkibida xamirturush yo’qligi organizm uchun juda foydali hisoblanadi.Har kuni o’rtacha 400 gramm sabzavot va 200 gramm ho’l meva iste’mol qilish tavsiya etiladi. Ho’l mevalar issiq ovqatdan 4 soat oldin yoki keyin iste’mol qilinadi.Har kuni qatiq, suzma, tvorog iste’mol qilinsa foydali hisoblanadi. Ertalab 100 gramm tvorogni 20 gramm toza tabiiy asalga aralashtirib tanovul qilinsaorganizmga ham foydali va ham kaloriyali hisoblanadi. Kalbasa, sosiska, pashtet va boshqa konserva mahsulotlarni iste’mol qilish homilador ayollar va yosh bolalar uchun mutlaqo tavsiya etilmaydi. Ovqatga faqat o’simlik yog’i ishlatish tavsiya etiladi. Hayvon yog’larini iste’mol qilish va ovqatga ishlatish tavsiya etilmaydi. Ovqatga solinadigan tuz miqdorini keskin cheklash, salatlarga sirka kislotasi va tuz mutlaqo ishlatilmasligi lozim.Uzoq umr ko’rayotgan kishilardan salomatligining asosiy siri nimada deb so’ralganda ko’pincha to’g’ri ovqatlanishda degan javobni eshitamiz. Abu Ali ibn Sino sog’lom va uzoq umr ko’rish xususida o’z vaqtida to’g’ri ovqatlanish, fe’l- atvorning yumshoq va vazmin bo’lishi, ozoda yurish va tanani ortiqcha narsalardan tozalab turishga amal qilish, qaddu-qomatni to’g’ri tutish, burun orqali nafas olish, kiyimning tanaga mosligi, jismoniy hamda ruhiy harakatlarning bir-biriga uyg’unligi, to’yib uxlash va o’zini tetik tutishga adohida e’tibor berishni uqtirgan edi. Inson ovqatlanib bo’lganda ozroq ochlik hissi bilan cheklanmog’i lozim. Inson uzoq umr ko’rishni, kasallikka chalinmaslikni, hamisha yaxshi kayfiyatda yurishni istasa o’ta to’yib ovqatlanmasligi kerak. Sog’lom turmush tarzining asosiy qoidalari ko’proq harakat qilish, ochiq havoda muntazam sayr qilish, televizor yonida kamroq o’tirish, vaqtida, me’yorida uxlash lozim bo’ladi. Eng muhimi bo’lajak onalar, farzand tarbiyasi bilan mashg’ul ayollar, bolalar va butun insoniyatning sog’ligi jamiyatimiz va davlatimiz boyligi hisoblanadi. Shunday qilib, homilador ayollar va farzand tarbiyasi bilan band bo’lgan onalarimizning ovqatlanish rejimini to’g’ri tashkil etish orqali sog’lom va intellektual qobiliyatli avlodni tarbiyalashdek muhim vazifani bajarish hammamizning muqaddas burchimizdir. 1.2. Xitoy oziq-ovqat terapiyasi Xitoy oziq-ovqat terapiyasi- bu oziq-ovqatning inson organizmiga ta'siri haqidagi Xitoy e'tiqodlariga asoslangan parhez usuli va me'yorida ovqatlanish kabi tushunchalarga asoslangan. Uning asosiy qoidalari an'anaviy xitoy tibbiyotining zamonaviy ko'rinishidan olingan Taoist Vuxing nazariyasi va tushunchalarining aralashmasidir. Oziq-ovqat terapiyasi, uzoq vaqtdan beri Xitoyda ham, xorijda ham xitoyliklar orasida sog'liq uchun umumiy yondashuv bo'lib kelgan va 1990-yillarda "Sog'lom ovqatlanish daosi" va "Xitoy oshxonasining donoligi" kabi kitoblar nashr etilishi bilan g'arbiy kitobxonlar uchun ommalashgan. Kelib chiqishi Bir qator qadimiy xitoy oshxona kitoblari va oziq-ovqat haqidagi risolalari (hozirda yo'qolib ketgan) Xitoyning oziq-ovqatga bo'lgan qiziqishini ko'rsatadi, ammo uning tibbiy ahamiyatiga e'tibor berilmagan. “Oziqlantiruvchi hayot” haqidagi adabiyotlar boqiylikka qanday erishish bo'yicha kengroq doirasida oziq-ovqat maslahatlari keltirib otilgan. Biroq, bunday kitoblar faqat "dietoterapiya" ning kashshoflaridir, chunki ular alohida oziq-ovqat mahsulotlarining ta'sirini muntazam ravishda tasvirlab bermagan. Jozef Nidxemning Xitoydagi fan va tsivilizatsiyasining "Fermentatsiyalar va oziq-ovqat fanlari" nomli jildida XT Xuang ellik ikki kasallik retseptlarini (miloddan avvalgi 200 yil) va Sariq imperatorning ichki kanonini ushbu kasallikning kashshoflari deb hisoblaydi. "Diyetoterapiya" an'anasi, birinchisi oziq-ovqat mahsulotlarini turli kasalliklarga davo sifatida tavsiya qilgani uchun, ikkinchisi oziq-ovqatning sog'likka ta'sirini muhokama qilgani uchun. Shennong Bencao Jing (milodiy 1-asr) misol qilib keltirgan materia medica adabiyotida oziq-ovqat mahsulotlari ham muhokama qilingan, ammo ularga ixtisoslashgansiz. Shiliao Bencaoning ta'kidlashicha, yovvoyi cho'chqaning ko'p qismlari terapevtik maqsadlarda ishlatilishi mumkin. Cho'chqa o't pufagidagi toshlar epidemiyalarni davolay oladi. Kuygan va yutilgan cho'chqa tishlari ilon chaqishi alomatlarini engillashtirishi mumkin edi. Donli sharob bilan olingan tozalangan cho'chqa yog'i emizikli ayollarga ko'proq sut ishlab chiqarishga yordam beradi. Eng qadimgi xitoycha parhez matni Sun Simiaoning "Ming oltinga arziydigan retseptlar" bobi bo'lib, u Tang sulolasi davrida 650-yillarda tugallangan. Quyoshning ishi "oziq-ovqat (yoki parhez) terapiyasi" ( shiliao ) atamasidan eng qadimgi foydalanishni o'z ichiga oladi. Sunning ta'kidlashicha, u oziq-ovqat haqidagi hozirgi bilimlarni taqdim etmoqchi edi, shunda odamlar kasallikdan aziyat chekayotganda birinchi navbatda giyohvand moddalarga emas, balki oziq-ovqatga murojaat qilishadi. Uning bobida meva, sabzavot, don va go sht bo yicha to rtʻ ʻ ʻ qismga bo lingan 154 ta yozuv mavjud bo lib, unda Quyosh alohida oziq- ʻ ʻ ovqat mahsulotlarining xususiyatlarini Sariq imperatorning ichki qonunidan olingan tushunchalar bilan tushuntiradi: ichki organlar va hayotiy mohiyati, shuningdek, besh faza, "besh ta'm" (nordon, achchiq, shirin, o'tkir va sho'r) va beshta don o'rtasidagi yozishmalar. U shuningdek, ko p sonli “xun taqiqlari”ni o rnatgan, ba zilari taqvim ʻ ʻ ʼ tushunchalariga asoslanadi (7-oyda suv kashtanlari yo q), boshqalari ʻ oziq-ovqatlar o rtasidagi taxminiy o zaro ta sirlar (ot go shti bilan tiniq ʻ ʻ ʼ ʻ sharob yo q) yoki turli xil lazzatlar orasida. ʻ Sun Simiaoning shogirdi Meng (621-713) oziq-ovqatning terapevtik ahamiyatiga bag'ishlangan birinchi asarni tuzdi: Materia Dietetica Bu asar saqlanib qolmagan, lekin u keyingi matnlarda, masalan, 10-asr yaponcha matn Ishinpoda keltirilgan va uning bir parchasi Dunxuan o'lyozmalari orasidan topilgan. Omon qolgan parchalar shuni ko'rsatadiki, Meng Sundan ko'ra ovqatlanish taqiqlariga kamroq ahamiyat bergan va u oziq-ovqat mahsulotlarini faqat xususiyatlarini tasvirlash o'rniga, qanday tayyorlash haqida ma'lumot bergan. Sun Simiao va Men Shen asarlari materia dietetica janriga asos soldi va keyingi asrlarda uning rivojlanishini shakllantirdi. Xitoyda oziq-ovqatning sogliq uchun foydali tomonlarini o'rganish bo'yicha ko'plab adabiyotlar yaratilgan. IX asr o'rtalarida yo'qolgan asar, "Duzionolog-shifokorning samimiy qarashlari" oziq-ovqat turli kasalliklarni qanday davolash mumkinligini muhokama qilgan, Song sulolasining (960-1279) bir nechta asarlarida keksalarning umrini uzaytirish uchun ularni qanday ovqatlantirish kerakligi tushuntirilgan. 14-asrning boshlarida Xu Sixui katta dietolog bo'lib ishlagan mo g ul Yuan sulolasi saroyida (1260–1368) “Imperatorning ovqat vaʻ ʻ ichimliklari uchun to g ri va muhim narsalar” , Xitoyda hali ham materia ʻ ʻ medica va materia dietetica klassikasi sifatida tan olingan. Turk-islom dunyosining oshpazlik va tibbiyot an analari ta sirida va uning ʼ ʼ retseptlariga qo y go shti kabi mo g ul taomlarini qo shgan Xu risolasida ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ oziq-ovqat ta siri yaqinda tizimlashtirilgan besh bosqich o rtasidagi ʼ ʻ muvofiqlik sxemasiga ko ra izohlangan. Jin sulolasi (1115-1234) va ʻ Yuan davrining shimoliy xitoy tibbiyot yozuvchilari. O'sha davrdan oldin oziq-ovqat materiallari o'ziga xos ichki organlar va terapevtik ta'sirlar bilan muntazam ravishda bog'liq bo'lgan besh ta'mga hali to'liq ta'riflanmagan edi. Oziq-ovqatning tibbiyot bo'yicha terapevtik ta'siri haqidagi Xitoy tushunchalari Sharqiy Osiyoga ta'sir ko'rsatdi. 10-asrdayoq yapon asarlarida keltirilgan xitoylik parhez asarlari Joseon davrida (1392–1897) oziq-ovqat haqidagi koreys adabiyotini yaxshi shakllantirgan. 17-asr oxiri va 18-asr boshlarida Qing sulolasining imperator saroyi (1644-1912) xitoylik oziq-ovqat terapiyasi bo yicha bir qancha asarlarni manchu tiliga ʻ tarjima qilishga buyurdi. Asosiy tamoyillar Xitoy oziq-ovqat terapiyasining ko'rsatmalari hamma vaqt va joylarda tizimli yoki bir xil bo'lmasa-da, ba'zi asosiy tushunchalarni ajratib olish mumkin. Asosiy tamoyillardan biri "dori-darmon va oziq- ovqat umumiy kelib chiqishi" va shuning uchun oziq-ovqat materiallari tibbiy kasalliklarning oldini olish yoki davolash uchun ishlatilishi mumkin. Ommabop tushunchaga ko'ra, "isitish" taom odatda "yuqori kaloriyali, pishirishda yuqori issiqlikka duchor bo'lgan, achchiq yoki achchiq yoki "issiq" rangi (qizil, to'q sariq)" va qizil go'sht, ichki organlar, pishirilgan va chuqur qovurilgan mahsulotlar va spirtli ichimliklar. Ular yozda oldini olish kerak va bir qator mumkin bo'lgan sabablar, jumladan, kamqonlik tufayli yuzaga kelgan haddan tashqari rangparlik, suvli najas, charchoq, titroq va past tana harorati kabi "sovuq" kasalliklarni davolash uchun ishlatilishi mumkin. Yashil sabzavotlar "past kaloriyali, suvli, tinchlantiruvchi yoki nordon ta'mi yoki "sovuq" rangi (oq, yashil)" bo'lgan eng tipik "sovutuvchi" yoki "sovuq" taomdir. Ular "issiq" sharoitlarda tavsiya etiladi: toshmalar, terining quruqligi yoki qizarishi, yurak kuyishi va boshqa "kuyish alomatlariga o'xshash alomatlar", shuningdek, tomoq og'rig'i, shishgan tish go'shti va ich qotishi. Tizimliroq tushunchalarda har bir dori yoki oziq-ovqat mahsuloti beshta ta'mga ega: nordon, shirin, achchiq, o'tkir (yoki "o'tkir") va sho'r. Taomning ta'mini tasvirlashdan tashqari, bu "lazzatlar" ning har biri ma'lum ichki organlarga o'ziga xos ta'sir ko'rsatadi. Masalan, nordon ta'm "siqilish va yumshatuvchi ta'sirga ega" va "jigarni yumshata oladi, diareya va terni nazorat qiladi", "achchiq" ovqat esa "yurakni "olovni" tozalashi, ortiqcha suyuqlikni kamaytirishi, diareyani qo'zg'atishi va kuchaytirishi mumkin. yurak "Yin". Ushbu e'tiqod va amaliyotlarning ilmiy asosga egaligi bo'yicha ingliz tilida bir nechta tadqiqotlar mavjud. Xitoyda o'tkazilgan bir nechta tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, Xitoy oziq-ovqat terapiyasi qoidalariga muvofiq ishlab chiqilgan dieta, qon bosimini nazorat qilishda yordam berishi mumkin, ammo bu tadqiqotlar dalillarga asoslangan tibbiyotga qaraganda turli diagnostik toifalarga asoslangan (gipertoniya o'rniga "Yin etishmovchiligi"). va zamonaviy randomize nazorat ostida sinovlar o'rniga asosan sifatli va kontseptual dalillarga. Shunday qilib, samaradorlik haqidagi da'volar aralash to'yimli oziq-ovqatlarga asoslangan va DASH dietasi yoki O'rta er dengizi dietasi kabi keng qamrovli klinik tadqiqotlar natijasida sog'liqqa ta'sir ko'rsatadiganlarga qaraganda ilmiy dalillarda zaifroqdir. I bob bo yicha xulosaʼ Shunday qilib, homilador ayollar va farzand tarbiyasi bilan band bo’lgan onalarimizning ovqatlanish rejimini to’g’ri tashkil etish orqali sog’lom va intellektual qobiliyatli avlodni tarbiyalashdek muhim vazifani bajarish hammamizning muqaddas burchimizdir. Xitoycha oziq-ovqat terapiyasi yuzasidan Ushbu e'tiqod va amaliyotlarning ilmiy asosga egaligi bo'yicha ingliz tilida bir nechta tadqiqotlar mavjud. Xitoyda o'tkazilgan bir nechta tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, Xitoy oziq-ovqat terapiyasi qoidalariga muvofiq ishlab chiqilgan dieta, qon bosimini nazorat qilishda yordam berishi mumkin, ammo bu tadqiqotlar dalillarga asoslangan tibbiyotga qaraganda turli diagnostik toifalarga asoslangan (gipertoniya o'rniga "Yin etishmovchiligi"). va zamonaviy randomize nazorat ostida sinovlar o'rniga asosan sifatli va kontseptual dalillarga. Shunday qilib, samaradorlik haqidagi da'volar aralash to'yimli oziq-ovqatlarga asoslangan va DASH dietasi yoki O'rta er dengizi dietasi kabi keng qamrovli klinik tadqiqotlar natijasida sog'liqqa ta'sir ko'rsatadiganlarga qaraganda ilmiy dalillarda zaifroqdir. II BOB. OQILONA OVQATLANISH QOIDALARI VA UNI BUZISHNING SALBIY TOMONLARI. 2.1. Aqliy mehnat kishilarining oqilona ovqatlanishi Ma'lumki aqliy mehnat bilan shug'ullanuvchilar deganda olimlar, yozuvchilar, jurnalistlar, tarbiyachilar, ayrim tibbiyot xo- dimlari, kotibalar, o'qituvchilar, hisob-kitob bilan shug'ullanuv- chilar,idora xodimlari, kompyuter hamda boshqaruv pultlari bilan. ishlovchilar, rahbarlar va boshqalar tushunilib, ularning mehnat faoliyati yuqori darajadagi ruhiy-hissiy zo'riqish hamda nisbatan kamharakatlilik bilan ifodalanadi. Bunday holat vujudning barcha funksiyalariga ta'sir qilib, markaziy asab va yurak-qon tomir tizimlarini zo'riqtiradi. Ilmiy tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, aqliy mehnat kishilari orasida ortiqcha tana vazniga ega bo'lganlar boshqa aholi guruhlariga qaraganda ko'p bo'lib, ular sobiq ittifoq davrida o'rtacha 32,8% ni tashkil qilgan. Bu toifa odamlar iste'mol qiladigan taomlarning umumiy quvvat zaxirasi, aksariyat hollarda, ehtiyojdan ortiq, asosiy oziq moddalarining bir-biriga nisbatan me'yor darajasidan chetga chiqqan va ovqatlanish tartibi (rejimi) ham oqilona ovqatlanish tamoyillariga to'g'ri kelmaydigan bo'ladi. Aqliy mehnat kishilarining barchasi mehnat faoliyati uchun quvvat sarflash bo'yicha aniqlangan guruhlarning birinchisiga, ya'ni eng kam energiya sarflovchi guruhga mansub bo'lib, bir kecha- kunduzda bu ko'rsatkich, o'rtacha, 2100-2450 kaloriyani tashkil qiladi. 27-jadvalda ushbu guruh vakillari uchun kunlik ovqatdagi quvvat va oqsil, yog' hamda uglevodlar miqdori ko'rsatilgan. Ushbu guruh vakillari uchun kunlik ovqat quvvatining 12% i oqsillar, 30% i yog'lar va 58% i uglevodlar hisobidan bo lishi, iste'molʻ qilinadigan yog'larning 55% i hayvon yog'lari, 45% i o'simlik yog'lari bo'lishi tavsiya qilinadi. Ular har kuni 60-70 g shakar qabul qilib turishi kerak. Aqliy mehnat kishilarida, ko pincha, ovqat bilan qabul qilinadigan ʻ va har xil faoliyat uchun sarflanadigan quvvat muvozanati buzilishi kundalik ovqat tarkibiy qismining maqsadga nomuvofiqligi hamda yaqqol kamharakatlilik kuzatilganligi bois, ularda tana vaznining me'yordan oshiq bo lishi (semizlik) va moddalar hamda quvvatʻ almashinuvining buzilishi bilan bog'liq xastaliklar tez-tez uchrab turadi. Shuning uchun ular iste'mol qiladigan taomlar tarkibida antisklerotik moddalar ko'paytirilib, asosiy oziq moddalari hisobidan qabul qilinadigan vu vujud tomonidan sarflanadigan quvvat muvozanatlashtirilishi, turmush tarzidan jismoniy tarbiya va sport bilan shug'ullanib turish tegishli o'rin olishi zarur. Ularning ovqati biologik jihatdan to'la qiymatli, quvvat jihatdan esa to'la muvozanatlashtirilgan bo'lmog'i kerak. Bu narsa ovqat tayyorlashda tegishli mahsulotlarni tanlab olish yo'li bilan amalga oshiriladi. Chunonchi, oqsillar va yog'lar bobida hayvon mahsulotlari me'yoridan oshib ketmasligi, ovqatga to'la qiymatli o'simlik yog'laridan, kletchatka singari oziq tolalariga boy uglevodlardan ko'proq ishlatgan ma'qul. Ovqatda yog'lar almashinuvini buzmaydigan va antisklerotik moddalardan (metionin, sistin, A vitamini, D vitamini. E vitamini, B ₁ vitamini, B2 vitamini, PP vitamini, C vitamini va boshqalar) ko'proq bo'lishi maqsadga muvofiq. Bunday moddalarning tabiiy manbalari baliq, mol, qo y, parrandalar go'shti, sut-qatiq, pishloq, o'simlik yog'lari, ʻ grechixa va so'li yormasi, mosh, no'xat, loviya, soya, ko'katlar, meva va sabzavotlardir. jadvalda ko'rsatilganidek, aqliy mehnat kishilarining kunlik ovqatida nonga juda kam o'rin berilgan (167 g), respublikamiz sharoitida bu boshqacha holatdadir. Bizdagi aholi ovqatlanishida non ko proqʻ ishlatiladi, bu milliy an'ana, urf-odat tusiga kirib qolgan. Lekin ko'pgina ilmiy tadqiqotlar shuni tasdiqlaydiki, nonni me'yoridan ortiqcha iste'mol qilish aytib o'tilgan quvvat muvozanatining buzilishini vujudga keltirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi, chunki u energetik qiymati yuqori bo'lgan oziq-ovqat mahsulotlariga kiradi. Bu narsa, o'z navbatida, oqilona ovqatlanish qoidalarining yanada chuqurroq buzilishiga olib keladi. Bunday holatni yaxshilash uchun birdaniga kam non yeyishga o'tish ancha qiyin. Kishi o'zini bunday yangi tartibga asta-sekin o'rgatib borishi kerak. Kuniga 400- 500 g non iste'mol qiladiganlar bir hafta davomida bu ko'rsatkichni 300-350 g, ikkinchi va uchinchi haftalar davomida 200-250 g atrofida ushlab turish bilan 1 oy deganda aytilgan me'yorga bemalol tushib olishi mumkin. Bir vaqtning o'zida jadvalda ko'rsatilgan boshqa mahsulotlarni tegishli miqdorda qabul qilishga, undagi xilma-xillikni buzmaslikka rioya qilish zarur. Nonga nisbatan ishtahani cheklash uchun ovqatlanishdan oldin bodring, pishirilgan kartoshka, pomidor, ko'katlar va meva- chevalardan tayyorlangan aralashma, salatlardan yeb olish va biroz sabr qilib, asosiy ovqatni non bilan iste'mol qilishga o'tish kerak. Shunda nonga bo'lgan ishtaha anchagina "jilovlanadi". Qayd qilingan salatlardan xohlagancha yeyaverish mumkin, ular juda kam quvvatga ega, shuning uchun energetik muvozanat buzilishiga olib kelmaydi va aqliy mehnat bilan bog'liq ravishda, vitaminlarga nisbatan oshadigan talabni qondirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Aqliy mehnat kishilarida vitaminlar va ayrim mikroelementlarga talabning yuqori bo lishini ular faoliyatining juda ko'pʻ axborotlarni qabul qilish va qayta ishlashning gipodinamiya sharoitida amalga oshirilishi bilan tushuntirish mumkin. Bunday paytlarda asab va yurak-qon tomirlar tizimi juda zo'riqadi. Ular bunday sharoitda ko'ngildagidek ishlash uchun B guruh vitaminlarning me'yoriga nisbatan 25-30%, askorbin kislotasi (C vitamini) 30% ziyod qabul qilishlari kerak. Aqliy mehnat faoliyatida axborotlarning asosiy qismi ko'z bilan qabul qilinadi, shuning uchun ularda, ayniqsa, kechasi kompyuter va pultlarni boshqarishda, ko'zlar zo'riqib ishlaydi. Shu bois bunday xodimlar ovqatida A vitamini serob bo lgan mahsulotlarga (tuxum, jigar, sariyog', ʻ baliq yog'i, ko'kat, sabzi v. b.) ko'proq o'rin berish kerak. Bu borada kompyuterchilar, pult boshqaruvchilari, ilmiy xodimlar, yozuvchilar, o'qituvchilar, jurnalistlar, idora xodimlari va boshqalarga har gal ovqatlanishdan oldin salat iste'mol qilish tavsiya qilinadi. Umumiy ovqatlanish shoxobchalarida, oshxona va choyxonalarda ham servitamin taomlar va salatlar tayyorlashga alohida e'tibor berilsa, maqsadga muvofiq bo'ladi. 2.2. Noto g ri ovqatlanish oqibatlari va sog lom ovqatlanish ʻ ʻ ʻ qoidalari. Ratsional (to g ri) ovqatlanish – bu to liq balanslangan va optimal ʻ ʻ ʻ ovqat qabul qilish rejimiga xos bo lgan ovqatlanish tamoyillariga rioya ʻ qilishdir. Ovqatlanish – hayotning asosiy biologik ehtiyojidir. Ovqat, o z ʻ navbatida, organizmning rivojlanishi va modda almashinuvini tartibga solish uchun zarur bo lgan energiya va moddalarni yetkazib beradi, ʻ organizmning o sishi va to g ri shakllanishini, sog liqni saqlashini ʻ ʻ ʻ ʻ ta’minlaydi. Oziq-ovqat mahsulotlariga qo yiladigan asosiy talablar ʻ shundaki, ular foydali, xilma-xil, to yimli va miqdor jihatdan optimalʻ bo lishi lozim. ʻ Nonushta qilmaslik, tez-tez tamaddi qilish, shirinliklarni ko p ʻ iste’mol qilish, ovqatlarga ko p tuz qo shib yeyish – bularning barchasi ʻ ʻ ovqatlanishdagi eng zararli odatlardir. Doimiy ravishda sog lom ʻ ovqatlanish qoidalarining buzilishi o smirlar orasida ortiqcha vazn va ʻ surunkali kasalliklarning ko payishiga olib keladi. Hozirda o smirlar ʻ ʻ orasida semizlik va u bilan bog liq qandli diabet, yurak-qon tomir ʻ kasalliklari kabi xastaliklar sonining ortishi jiddiy havotirga sabab bo lmoqda. ʻ Noto g ri ovqatlanish o sib borayotgan organizmning zarur ozuqa ʻ ʻ ʻ moddalari bilan to yina olmasligiga olib keladi. Misol uchun, temir ʻ moddasi kam bo lgan ratsion temir tanqisligi anemiyasi kasalligining ʻ ko payishiga olib keladi. ʻ Kerakli ozuqa moddalarining yetishmasligi quyidagi muammolarni yuzaga keltirishi mumkin: - doimiy bosh aylanishi; - kuchli toliqish; - immunitet tizimining zaiflashuvi; - tishlar parchalanishi; - bo g inlardagi muammolar; ʻ ʻ - suyaklar mo rt bo lib qolishi, ʻ ʻ - suyaklar sinishi xavfi ortishi; - bo y o smay qolishi; ʻ ʻ - qizlarda – hayz davrining buzilishi To g ri ovqatlanish uzoq umr garovidirʻ ʻ . Biz nima yesak, shunday bo lamiz! Sog liqni mustahkamlash va ʻ ʻ go zallikni saqlab qolish uchun qanday ovqatlanish kerak? ʻ Gazaklar, shakarli gazlangan ichimliklar, fastfud, chips va qotgan nonlardan voz keching. Kuniga 3 mahal issiq ovqat yeyishingiz kerak (ya’ni, quruq buterbrodlar emas, sho rva yoki quyuq taom). ʻ Asosiy ovqat yeyish orasida meva, yong oq yoki sut-qatiq mahsulotlarini ʻ iste’mol qiling. Soatga qarab ovqatlaning: uyg ongandan so ng bir soatdan ʻ ʻ kechiktirmasdan nonushta qiling va yotishdan 3-4 soat oldin kechki ovqatni yeb oling. Har kuni 1,5-2 litr gazsiz toza suv iching (achchiq bo lmagan choy ham ʻ ayni muddao). Har yarim soatda 100 ml ichish eng oson usuldir. Lekin, har bir kishining suvga bo lgan ehtiyoji individual bo lishini hisobga ʻ ʻ oling. Teringiz sog lom ko rinishga ega bo lishi uchun quyidagilar muhim: ʻ ʻ ʻ Tarkibida tirik bakteriyalar bo lgan sut-qatiq mahsulotlari. Ular sog lom ʻ ʻ ichak mikroflorasini saqlashga va zararli toksinlarni chiqarib tashlashga yordam beradi. Bunday mahsulotlarni sut mahsulotlari turgan tokchadan qidiring (ularning yaroqlilik muddati 5 kundan oshmasligi kerak) yoki uy sharoitida tabiiy yogurt tayyorlashga harakat qiling. Kletchatkali mahsulotlar. Bizning organizmimizga juda zarur bo lgan ʻ tirik bakteriyalar aynan to qimalar (kletchatka) bilan oziqlanadi. Shuning ʻ uchun, asosiy taom yeyish orasida yangi mevalar va yangi, bug daʻ dimlangan yoki pishirilgan sabzavotlar bilan gazak qiling. Qolaversa, kletchatkali mahsulotlar organizmdan toksinlarni a’lo darajada chiqarib tashlaydi. Tarkibida A vitamini bo lgan mahsulotlar. Bunday mahsulotlar teri ʻ yog ini ishlab chiqarishni kamaytiradi va terining immunitetini ʻ yaxshilaydi. A vitamini yog li baliq, sariyog , tuxum sarig i va tvorogda ʻ ʻ ʻ mavjud. To q sariq rangli mevalarda, sabzavotlarda va salatning to q ʻ ʻ yashil barglarida A vitamini ko p. ʻ Tarkibida omega-3 va omega-6 oilalarining yarim to yingan yog li ʻ ʻ kislotalari bo lgan mahsulotlar immunitet tizimiga va terining himoya ʻ funksiyalariga ijobiy ta’sir qiladi. Yog li baliq va zig ir yog ida omega-3 ʻ ʻ ʻ juda ko p, tozalanmagan zaytun va kungaboqar yog ida omega-6 mavjud. ʻ ʻ Lekin siz ularni qovurib emas, xomligicha iste’mol qilishingiz kerak. Tarkibida gormonal holatga ijobiy ta’sir ko rsatadigan B6 vitamini ʻ bo lgan mahsulotlar. Bu vitamin go sht, parranda go shti, baliq, to liq ʻ ʻ ʻ ʻ donli non, avakado va yong oqlar kabi mahsulotlarda ko p. ʻ ʻ Yodingizda tutingki sizning taomlanish ratsioningiz terining holatini, shuningdek, butun organizmning ishlashini ham yaxshi, ham yomon tomonga o zgartirishi mumkin. ʻ I bob bo yicha xulosa ʼ Kletchatkali mahsulotlar. Bizning organizmimizga juda zarur bo lgan ʻ tirik bakteriyalar aynan to qimalar (kletchatka) bilan oziqlanadi. Shuning ʻ uchun, asosiy taom yeyish orasida yangi mevalar va yangi, bug da ʻ dimlangan yoki pishirilgan sabzavotlar bilan gazak qiling. Qolaversa, kletchatkali mahsulotlar organizmdan toksinlarni a’lo darajada chiqarib tashlaydi. Tarkibida A vitamini bo lgan mahsulotlar. Bunday mahsulotlar teri ʻ yog ini ishlab chiqarishni kamaytiradi va terining immunitetini ʻ yaxshilaydi. A vitamini yog li baliq, sariyog , tuxum sarig i va tvorogda ʻ ʻ ʻ mavjud. To q sariq rangli mevalarda, sabzavotlarda va salatning to q ʻ ʻ yashil barglarida A vitamini ko p. ʻ Xulosa Inson ovqatlanib bo’lganda ozroq ochlik hissi bilan cheklanmog’i lozim. Inson uzoq umr ko’rishni, kasallikka chalinmaslikni, hamisha yaxshi kayfiyatda yurishni istasa o’ta to’yib ovqatlanmasligi kerak. Sog’lom turmush tarzining asosiy qoidalari ko’proq harakat qilish, ochiq havoda muntazam sayr qilish, televizor yonida kamroq o’tirish, vaqtida, me’yorida uxlash lozim bo’ladi. Eng muhimi bo’lajak onalar, farzand tarbiyasi bilan mashg’ul ayollar, bolalar va butun insoniyatning sog’ligi jamiyatimiz va davlatimiz boyligi hisoblanadi. Shunday qilib, homilador ayollar va farzand tarbiyasi bilan band bo’lgan onalarimizning ovqatlanish rejimini to’g’ri tashkil etish orqali sog’lom va intellektual qobiliyatli avlodni tarbiyalashdek muhim vazifani bajarish hammamizning muqaddas burchimizdir. Tarkibida omega-3 va omega-6 oilalarining yarim to yingan yog li ʻ ʻ kislotalari bo lgan mahsulotlar immunitet tizimiga va terining himoya ʻ funksiyalariga ijobiy ta’sir qiladi. Yog li baliq va zig ir yog ida omega-3 ʻ ʻ ʻ juda ko p, tozalanmagan zaytun va kungaboqar yog ida omega-6 mavjud. ʻ ʻ Lekin siz ularni qovurib emas, xomligicha iste’mol qilishingiz kerak. Tarkibida gormonal holatga ijobiy ta’sir ko rsatadigan B6 vitamini ʻ bo lgan mahsulotlar. Bu vitamin go sht, parranda go shti, baliq, to liq ʻ ʻ ʻ ʻ donli non, avakado va yong oqlar kabi mahsulotlarda ko p. ʻ ʻ Tavsiyalar Sog lom ovqatlanish tamoyillariga amal qilish har bir insonning qo lidan ʻ ʻ keladi. Quyidagi qoidalarni o qib chiqib, ovqatlanishni rejalashtirganda ʻ ulardan asos sifatida foydalansangiz, sog lom ovqatlanish va sog lom ʻ ʻ turmush tarzi yo lida birinchi qadam qo ygan bo lasiz. ʻ ʻ ʻ 1.Faol bo ling - kamroq o tiring va ko proq harakat qiling, ʻ ʻ ʻ Oziq-ovqat iste’moli va energiya sarfi muvozanatda bo lishi kerak. ʻ Normal modda almashinuvi va sog liqni yaxshi saqlab qolish uchun ko p ʻ ʻ harakat qilish lozim. Kun davomida, ayniqsa, kompyuter va televizor ekranlari oldida kamroq vaqt o tkazish kerak. ʻ 2. Kuningizni nonushta bilan boshlang Nonushta sizni kun davomida quvvatlantirishi lozim. Nonushta uchun turli xil bo tqalar, ayniqsa, butun donli yormalar juda foydali. Bundan ʻ tashqari, bir choy qoshiq asal yoki qora shokolad bo lagi kabi kichik ʻ miqdordagi shirinlikni iste’mol qilishingiz mumkin. 3. Muntazam ravishda va oz miqdorda ovqatlaning Kuningizni shunday rejalashtiringki, kuniga kamida uch mahal ovqatlanishga imkoningiz bo lsin. Ovqatlanishlar orasida uzoq vaqt ʻ tanaffus tufayli, ortiqcha ovqat iste’mol qilishning oldini olish uchun muntazam ovqatlanishga harakat qiling Ehtiyoj sezsangiz, asosiy ovqatlar orasida meva va sabzavotlar, yong oq va yogurt kabilarni yeyishingiz ʻ mumkin. 4. Ko proq ozuqaviy tolalarga boy bo lgan mahsulotlarni iste’mol qiling ʻ ʻ Don, meva va sabzavotlar normal hazm qilish uchun zarur bo lgan ʻ kletchatka manbalaridir va bu mahsulotlarni iste’mol qilish juda muhimdir. 5. Yog larni oqilona iste’mol qiling ʻ Bizning tanamiz yog larga muhtoj, ammo ularni albatta me’yorida qabul ʻ qilishi kerak. Shu bois ovqat tayyorlashda ko p miqdorda yog da ʻ ʻ qovurishdan ko ra, qaynatib, bug da yoki pechda pishirish foydaliroq. ʻ ʻ Ratsioningizga yong oq, bodom va qovoq urug i kabilarni qo shib, xilma- ʻ ʻ ʻ xillik kiritishga harakat qiling. Baliq moyidan cho chimang! Uni biologikʻ qo shimcha sifatida kapsulalar ko rinishida iste’mol qilish mumkin. ʻ ʻ 6. Shakar iste’molini kamaytiring Pishiriq va shirinliklar o rnini yangi yoki quritilgan mevalar bilan ʻ almashtirish tavsiya etiladi. Bu ham mazali, ham tanangiz uchun foydali bo ladi. ʻ 7. Kamroq tuz ishlating Ovqat pishirayotganda tuzning o rniga o tlar va boshqa ziravorlardan ʻ ʻ foydalanishingiz mumkin. Tayyor taomni stolga tortayotgan vaqtda, ozgina tuz qo shsa bo ladi. Tuzni ortiqcha iste’mol qilish (kuniga 5 ʻ ʻ grammdan ortiq) yurak-qon tomir kasalliklari, arterial gipertenziya, buyrak kasalliklari va boshqa kasalliklarga olib kelishini unutmang. 8. Chanqog ingizni suv bilan qondiring ʻ Eng yaxshi ichimlik toza suvdir. Aynan suv aqliy va jismoniy yuklamalarni muvaffaqiyatli yengishga yordam beradi. O smirlar parhezni qanday tutishlari mumkinligi haqida “O smirlar ʻ ʻ parhezga amal qilishlari kerakmi?” nomli maqolada bilib olasiz. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR : 1. V.Karimova Psixologiya darslik Toshkent 2014 2. V.Karimova Psixologiya o'quv qo'llanma. Toshkent 3. Nurbek, A. (2021). Management Psychology Leader and Its Characteristics. IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI, 1(1), 13-16. 4. Nurbek, A. (2021). Psixologik Salomatlik Va Uning Mohiyati. BARQARORLIK VA YETAKCHI TADQIQOTLAR ONLAYN ILMIY JURNALI, 1(6), 666-669. 5. Alijonov, N. (2022). IMPLEMENTING THE PSYCHOLOGICAL HEALTH OF LEADERS IN THE FIELD OF EDUCATION. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 10(5), 631-634. 6. N. Alijonov // SOCIO-PSYCHOLOGICAL FACTORS OF LEADERSHIP ACTIVITY// RESEARCH FOCUS . VOLUME 1 | ISSUE 4 | 2022. 241-246 7. Alijonov Nurbek, Saidova Nafisa Nematovna //MAKTABGACHA YOSH DAVRIDA SENSOR TARAQQIYOT MUAMMOSI// Uzbek Scholar Journal. Volume-04, May, 2022. 147-152. 8. Alijonov N. //RAHBAR FAOLIYATI SAMARADORLIGIDA PSIXOLOGIK SALOMATLIKNING O'RNI// "Мировая наука" №3(60) 2022. 3-10. 9. Nurbek, A. (2023). SOCIAL PSYCHOLOGY OF ALTURISM AND ALTHURISTIC BEHAVIOR. American Journal of Interdisciplinary Research and Development, 16, 134-137. 10. ALIJONOV Nurbek // ALTURIZMNING IJTIMOIY PSIXOLOGIYASI VA ALTURISTIK XULQ-ATVOR// JOURNAL OF PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL STUDIES. VolumeI, Issue 5. May 2023. 71-74. 11. Nurbek, A. (2021, December). The Combination of Social Relationships and Psychological Health. In Conference Zone (pp. 268- 270). 12. R.Nuriddinov, D.Mo'minov, & A.Ostanaqulov. (2023). BO'LAJAK PEDAGOGLAR RUHIY SALOMATLIGINI TAMINLASHNING IJTIMOIYPSIXOLOGIK OMILLARI. Scientific Impulse, 1(10), 612–617. 13. D.Mo'minov, R.Nuriddinov, & A.Ostanaqulov. (2023). BADIY ASARLARDA PSIXOLOGIK MANIPULYATSIYANING O RNI VA ʻ AHAMIYATI (LEV TOLSTOYNING “TIRILISH” ASARI MISOLIDA). Scientific Impulse, 1(10), 618–624. 14. NURIDDINOV, R. (2023). BO'LAJAK O'QITUVCHILAR RUHIY SALOMATLIGINING IJTIMOIY-PSIXOLOGIK OMILLARI. Journal of Pedagogical and Psychological Studies, 1(4), 59–62. 15. Nuriddinov Rasuljon Samitjon o'g'li//BO'LAJAK O'QITUVCHILAR RUHIY SALOMATLIGI IJTIMOIY-PSIXOLOGIK OMILLARINING O'RGANILISHI// Multidisciplinary Scientific Journal. 2 (7), 2023. 311-315. 16. Джалолова, М. А. (2022). СЕНСОРНОЕ РАЗВИТИЕ И ОБУЧЕНИЕ У ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА: Джалолова Мохинур Абдусатторовна, Нуриддинов Расулжон Самиджонович Преподаватели кафедры психологии Ферганского государственного университета. Образование и инновационные исследования международный научно-методический журнал, (11), 363-369. 17. Nuriddinov Rasuljon Samidjon o ' g ' li // OLIY O ' QUV YURTI TALABALARIDA O ' QUV MOTIV VA MOTIVATSIYALARINI NOMOYON BO ' LISHINING PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI // Uzbek Scholar Journal . Volume -06, July , 2022. 1-5 pages . 18. Усмонов Шерзод Ахмаджонович, Закирова Мухаббат Сабировна, Нуриддинов Расулжон Самитжон ўғли //ИЛК ЎСПИРИНЛИК ДАВРИДА АҚЛИЙ ҚОБИЛИЯТЛАРНИНГ ЭМПИРИК ТАҲЛИЛИ// СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ (УЗБЕКИСТАН). № 9 (106), 2021. 12-16 стр. 19. НУРИДДИНОВ Р.С. // INFORMATION AS A SOCIAL - PSYCHOLOGICAL PROBLEM // ПСИХОЛОГИЧЕСКОЕ ЗДОРОВЬЕ НАСЕЛЕНИЯ КАК ВАЖНЫЙ ФАКТОР ОБЕСПЕЧЕНИЯ ПРОЦВЕТАНИЯ ОБЩЕСТВА. Екатеринбург-Фергана, 20 мая 2020 года. 380-382 стр. 20. Samitjonovich, Nuriddinov Rasuljon //SOCIO- PSYCHOLOGICAL ASPECTS OF THE USE OF MODERN INFORMATION TECHNOLOGIES IN THE DAILY LIFE OF CHILDREN// INTERNATIONAL JOURNAL OF DISCOURSE ON INNOVATION, INTEGRATION AND EDUCATION. 1 (2020). 65-67 pages. 21. Rakhmatdjonov Shokhjahon Dilshodbek o'g'l //THE ROLE OF PHYSICAL CULTURE IN PROVIDING THE PSYCHOLOGICAL HEALTH OF THE ATHLETE// INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION. International scientific online conference. Canada. Part 2, 23.01.2022. 1-3 22. Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbek o'g'li //SPORTCHI PSIXOLOGIK SALOMATLIGIGA TA'SIR ETUVCHI OMILLAR// GALAXY INTERNATIONAL INTERDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL (GIIRJ). Vol. 10, Issue 11, Nov.(2022). 117-121 pages. 23. QURBONOVA Saida Miralimjanovna, RAXMATJONOV Shoxjahon Dilshodbek o'g'li //MAMLAKATIMIZ PSIXOLOGLARI ISHLARIDA SHAXSLARARO MUNOSABATDA MUOMALA MUAMMOSINING TALQINI// Journal of Pedagogical and Psychological Studies. Vol. 1. № 5, (2023). 99-103 pages. 24. Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbeko'g'li //SPEECH ISSUES IN PSYCHOLINGUISTICS// IQRO JURNALI № 2. 04.2023. 503-511 betlar. 25. Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbek o'g'li, Vosiljonov Azizbek Boxodirjon o'g'li //XORIJ PSIXOLOGLARINING ISHLARIDA SHAXSNING TADQIQ ETILISHI// INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION. Vol. 1. № 12, 2022. 39-47 pages. 26. Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbek o'g'li //TALABALARDA TOLERANTLIKNI RIVOJLANTIRISH – IJTIMOIY PSIXOLOGIK MUAMMO SIFATIDA// International Journal of Economy and Innovation. Volume: 30. 2022. 66-70 pages. 27. Rakhmatdjonov Shokhjahon Dilshodbek o'g'li //PSYCHOLOGICAL ASPECTS OF THE SPORTSMAN PERSONALITY DURING COMPETITIONS// IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI. Vol. 2 No. 11 (2022). 215- 221 betlar. 28. Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbek o'g'li //Motiv Va Motivatsiya Muammosining Jahon Va Mahalliy Psixologlar Tomonidan Tadqiq Etilganligi// American Journal of Social and Humanitarian Research, Vol. 3 No. 11 (2022). 256-259 pages. 29. Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbek o'g'li //TOLERANTLIK SHAKLLANAYOTGAN SHAXS MODELINING TAVSIFI// International scientific journal «MODERN SCIENCE АND RESEARCH». VOLUME 2 / ISSUE 5 /2023. 761-764 pages. 30. Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbek o'g'li. (2023). PSIXOLOGIYADA MOTIVATSIYA TURLARI, NAZARIYALARI VA TAHLILI. Научный Импульс, 1(10), 665-670.

          I BOB. OVQATLANISHNING YOSH AVLODNI TARBIYALASHDAGI PSIXOLOGIK AHAMIYATI

          1.1. Sogʼlom avlodni tarbiyalashda toʼgʼri ovqatlanishning ahamiyati.

          1.2. Xitoyning oziq-ovqat terapiyasi.

          II BOB. OVQATLANISH RATSIONI VA UNI BUZISH OQIBATLARINING SALBIY TOMONLARI.

          2.1. Aqliy mehnat kishilarining oqilona ovqatlanishi.

          2.2. Notoʻgʻri ovqatlanish oqibatlari va sogʻlom ovqatlanish qoidalari.

Купить