Terrorizm tushunchasi va bosqichlari - Tarix - Slaydlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	9000UZS
Hajmi	2.1MB
Xaridlar	3
Yuklab olingan sana	19 Dekabr 2023
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Slaydlar
Fan	Tarix

Sotuvchi

Sardor Yo'ldoshev

Ro'yxatga olish sanasi 19 Dekabr 2023

3 Sotish

Terrorizm tushunchasi va bosqichlari

Sotib olish

Terorrizm tushunchasi va uning
bosqichlari
Reja
1.Terrorizm haqida malumot
2.Terrorizmning bosqichlar
3.O`zbekistonda terrorizmga qarshi kurashish uchun
amalga oshirilayotgan ishlar.


Terrorizmning mohiyati to’g’risida fikr
yuritilsa, terrorizm tushunchasi (lotincha –
«terror» - qurquv, dahshat ma’nolarini
anglatadi) ma’lum yovo’z maqsadlar yo’lida
siyosiy kurashning jamiyatda beqarorlik
o’rnatishga hamda aholida vahima va dahshat
uyg’otishga qaratilgan jinoiy usuldir. Bu
konsperativ ruhdagi tashkilotlar davlatni
beqarorlik holatiga keltirishda shu usuldan
foydalanadilar. Terrorizmning asosiy
xususiyatlaridan biri shuki, u bo’zg’unchilik,
qo’poruvchilik, qo’rqitish yo’li bilan o’z
hukmini o’tkazib, davlatni qulatuvchi,
hokimiyatga erishishda parokandalikka olib
keluvchi g’oyasidan foydalanish bilan
xarakterlanad


Hozirgi davrdagi shakllangan halqaro terrorizm
tushunchasida esa davlatlar, halqaro tashkilotlar, siyosiy
partiyalarni beqarorlashtirish va halqaro ijtimoiy – siyosiy
nufo’zga ega bo’lgan alohida siyosiy arboblarni qotil
qilishga yo’naltirilgan bo’zg’unchi siyosiy xususiyati bilan
xarakterlanadi.

Terrorizm iqtisodiy, siyosiy, diniy, g’oyaviy, milliy, guruhiy
va individual shakllarda namoyon bo’lishi mumkin. Ta’qib
qilish, zo’ravonlik, qo’poruvchilik va qotillik terrorizmning
har qanday ko’rinishi uchun umumiy xususiyat bo’lib, u
gumanizm, demokratiya, adolat tamoyilillariga ziddir.
SHuning uchun terrorizm qanday «bayroq» ostida amalga
oshirilmasin, mohiyati insoniyatga, jamiyat taraqqiyotiga,
ezgulikka qarshi jinoyatdir.

Terrorning iqtisodiy manfaatlarini ko’zlovchi, moddiy
boyliklarni o’zlashtirishni maqsad qilib olgan
ko’rinishlarda, raqib shaxslarni jismoniy yo’q qilish,
o’g’irlab ketish, garovga olish, tajovo’z bilan qo’rqitib o’z
hukmini o’tkazish yoki raqiblar boyliklarini o’zlashtirishda
foydalanadi.


Siyosiy maqsadlarni ko’zlagan terrorizm qadimdan mavjuddir. Masalan, O’rta
asrlar davrida siyosiy terrorchilik diniy mazmundagi terrorchilik bilan qo’shilib
ketgan edi. CHunki, o’sha davrlarda hukmdorlar ham diniy hamda dunyoviy
hokimiyatni o’yg’unlashtirib boshqarganlar. Islomda Muhammad s.a.v
vafotidan keyinga to’rtta halifadan faqatgina Abu Bakr Siddiq o’z ajali bilan
vafot etgan. Qolgan halifalar Umar Ibn Xattob, Usmon Ibn Affon va Ali Ibn Abu
Toliblar ham siyosiy muholiflari tomonidan terroristik yo’l bilan
o’ldirilganligini ko’rish mumkin.

O’rta asrlarda harbiy Evropada ham muqaddas «Injil» g’oyalariga shak
keltirganlar «Rim Papasi» tomonidan terror qilingan. YOki XVIII asrlarga kelib
diniy ma’rifat o’rniga dunyoviy bilimlarning jamiyatdagi o’rni ko’chayishi,
dunyoviylikka asoslangan siyosat qaror topishi bilan siyosiy terror kuchaydi.
Masalan, Galileo Galiley jazolanishi, Jardano Brunoning o’tda kuydirilishi kabi
voqealar juda ko’p marta amalga oshirilgan.

XX asrga kelib esa siyosiy terrorchilik ko’rinishlaridan bo’lgan bolshevizm
(Sobiq SSSR da), fashizm (Gitler Germaniyasi va Italiyada) davlat siyosatida
namoyon bo’ldi va bu siyosat tufayli millionlab insonlar qurbon bo’lgan yoki
XX asrdagi Janubiy Afrika Respublikasida olib borilgan aparteid (kamsitish)
siyosati va AQSH dagi qoratanli fuqarolarga nisbatan olib borilgan,
kamsitilgan munosabat davlat siyosatidagi milliy tazyiq ko’rinishidagi terrorlar
edi.


Agar jamiyatda hukmron millatning manfaatlarigina hisobga olinib, qolgan
barcha kichik millat va etnik guruhlarni milliy ehtiyojlarini inobatga
olinmasdan o’tkaziladigan tazyiq siyosati milliy terrorizmni keltirib chiqaradi.
YOki ayrim sinflar manfaati hisobga olinib, boshqa sinflar manfaati inkor
etilgan (masalan, burjua yoki proletariat diktaturasidagi) siyosat yuritilsa, u
sinfiy terror ko’rinishi sifatida namoyon bo’ladi. (Bunday terroristik siyosatga
1930 yillardagi sovetlar qatagoni misol bo’la oladi).

XX asr oxiri XXI asr boshlariga kelib terrorchilik alohida olingan davlat yoki
mintaqa doirasidan chetga chiqib, halqaro miqyosda uyushgan tashkilot
darajasigacha ko’tarildi. Ular ezgulik g’oyalariga qarshi, muxolif g’oya sifatida
uyushib insoniyat taraqqiyotiga havf solayotgan halqaro tashkilotga aylanib
ulgurdi.

Hozirgi kunda jahonda 500 dan ortiq halqaro terroristik tashkilotlar, markazlar
mavjud, eng dahshatlilaridan bo’lgan «Al-qoida» halqaro terroristik tashkiloti
tomonidan AQSH, Evropa, YAqin SHarq, Iroq, Rossiya, Ispaniya, Turkiya va
O’zbekiston kabi davlatlarda sodir etilgan dahshatli terroristik hurujlar shuni
ko’rsatadiki, terrorizm qanday bayroq ko’tarib chiqmasin (diniymi, siyosiymi,
iqtisodiymi, milliymi) qanday niqoblar bilan bo’yalmasin, uning reaksion
jangari jinoyatkorona mohiyatini tushunib olib, ularning yovo’z niyatini ochib
tashlash har bir ongli, vatanparvar insonning burchidir


Hozirgi davrda islomda nafaqat diniy – ilohiy
yoki ishonch va e’tiqod mavjud. SHu bilan
birga ayrim islomiy guruhlarda diniy-
siyosiylashuvi sodir bo’layotganligi sababli
islom dinida ham islohot qilishga harakatlar
qilinmoqda. Buning mazmunini tushunmoq
uchun hozirgi davrda islomda 3 asosiy oqim
mavjudligini bilish lozim bo’ladi. Birinchi oqim
tarafdorlari (sekulyarizm) islomning
siyosiylashuviga qarshi bo’lgan va davlatdan
ajratilganligini qo’llab- quvvatlab, din uchun
ahloq-odob masalalari bilan birga Olloh
tomonidan buyurilgan amallarni bajarish har
bir musulmonning burchi deb hisoblaydi.

Islomdagi ikkinchi an’anaviy oqim tarafdorlari
har qanday yangiliklarga qarshi bo’lib, o’rta
asrlarda qaror topgan diniy tartib – qoidalarni
saqlagan holda sabr-toqat qilishga chorlaydilar.


Islomni isloh qilishni maqsad qilib qo’ygan uchinchi oqim
esa «islom fundamentalizmi» hisoblanadi. Ular
jamiyatdagi mavjud shart-sharoitlarga norozi bo’lib,
ushbu tizimni o’zgartirishni maqsad qilib, butun
musulmon jamiyatini ilk islom davri va Qur’on va SHariat
«axkom» lariga amal qilishga qaytishni maqsad qilib
qo’yadi.

Buning uchun jamiyatda faqatgina Olloh tomonidan
o’rnatilgan shariat qonunlarigina amal qilishi lozim deb
hisoblaydilar. Jamiyatdagi faoliyat ko’rsatayotgan real
qonunlar inkor qilinadi.

Islom fundamentalizmining siyosiylashgan ko’rinishi
bo’lgan «Vahhobiylik» islom diniy ahloq-odob
qoidalaridan siyosiy g’oyalarga o’tishni targ’ib qiluvchi
xususiyatga ega bo’lganligi bilan harakterlanadi. Ularning
qarashicha, din har bir insonning shaxsiy ishigina emas,
balki jamiyat qurilishining ham asosi bo’lishi lozim.
Aynan shu nuqtai nazardan kelib chiqib hokimiyatga
«haqiqiy» musulmonlarni ko’tarish uchun zo’ravonlik
hatti-harakatlarini olib borish kurashiga da’vat etadilar.


O’zbekistonga nisbatan islom fundamentalizmi va
ekstremizmining tahdidi aqidaparastlikni yoyish, shu
yo’l bilan islohotchi dunyoviy davlatga ishonchini
yo’qotish, vujudga kelgan umumhalq birdamligi va
hamjihatlik, millatlar va fuqarolararo totuvlikka rahna
solishga harakat qilmoqda. Ular va boshqa diniy
aqidaparastlik guruhlariga oid ba’zi g’arazli shaxslar
chet eldan bizga yot-begona bo’lgan g’oyalar va
ekstremistik oqimlarning adabiyotlari, mablag’larini
olib kelib, islom dini niqobi ostida harakat qilmoqdalar.

Islom ekstremizmi va terrorizmining maqsadi, mohiyati
hamda bugungi mustaqil O’zbekiston uchun mavjud
tahdidini O’zbekiston Respublikasi Prezidenti
SH.Mirziyoev BMTning 72 sessiyasida so’zlagan nutqida
alohida ta’kidlab aytdiki, «islom dinini siyosatga
aylantirayotgan, yovo’zlik mafkurasini yaratayotgan
ekstremistik markazlarning, birinchi navbatda yoshlar
ongini zaharlab, ulardan terrorchilar tayyorlab
musulmon olamida halifalik davlati to’zishdek
xomhayollarni amalga oshirishga urinayotgan qabih
kuchlarning ildizini qirqib tashlash kerak» deb vazifa
qo’ydi.


YUrtboshimiz yana shu ma’ro’zasida alohida ta’kidladiki,
halqaro terrorizmni ota-bobolarimizdan qolgan muqaddas
islom dini bilan bog’lashdek havfli niyat va urinishlarni
keskin qoralaymiz. Bular «Al-qoida», «Xizbut taxrir» kabi
ashaddiy ekstremistik tashkilotlardir. Bugun bag’ri keng,
ma’rifatli islomni niqob qilib olib, islom dini obro’yini
tushurishga qarshi kurashmok har bir musulmon, niyati
pok kishining burchi ekanligini belgilab berdi.

Diniy ekstremizm va terrorizmning jamiyat barqarorligiga
solayotgan tahdidini va mafkuraviy tajovo’zini to’laroq
tushunib olmoq uchun ularning shakllanish tarixiga,
g’oyaviy asoslariga, O’zbekistonga kirib kelish jarayoniga,
olib borgan vahshiylik faoliyatiga qisqagina e’tibor berish
darkor. Buni qo’yidagi misollarda ko’rish mumkin.

1930 yillarda halqaro «millatlar birligi» tashkiloti mavjud
bo’lgan. Uning nizomida terroristik harakatlar
taqiqlangan edi. Keyinchalik bu unutilgan. 1972 yillardan
boshlab terroristik harakatlarga jahon hamjamiyati
e’tibori yana qaytadan qaratila boshlandi va bu borada
ayrim huquqiy asoslar qabul qilindi.


Masalan, Misrda «Birodar musulmonlar» nomli diniy
ekstremistik tashkilot faoliyat ko’rsata boshladi. Bu tashkilot
faoliyati Misrdagi sodir bo’lgan revolyusiyadan keyin
Jamoliddin Nosir tomonidan taqiqlangan. Ular bunga javoban
J.Nosirga nisbatan suiqasd qilishgan. U erda 1972 yilga kelib
«Al-jixod» tashkiloti to’ziladi va ular ham zo’ravonlikni
targ’ib etuvchi tashkilotga aylanadi. Ularning fikricha
jihodda o’z qarashi va dinini birdan bir to’g’ri yo’l deb
hisoblab, jamiyatdagi mavjud tizimga qarshi, hokimiyatni
qo’lga olish uchun kurashni maqsad qilib qo’yadi. Bunda
fanatizm (mutaassiblik) yo’liga o’tib olganligi bilan
harakterlidir.

Hozirgi vaqtda dunyoda 500 ga yaqin ekstremistik, terroristik
tashkilotlar mavjud bo’lib, ulardan 100 ga yaqini qurollangan
tashkilotlardir. Masalan: «Al-qoida», «Xizbullox», «Xamaz»,
«Abu Said», «Tolibon», «Jamoati islomiy», «O’zbekiston
islom harakati», «Hizbut tahrir» qabilardir. Hozirgi vaqtda
ekstremistik tashkilotlarning ixtiyorida 45 milliard dollarga
ega bo’lgan mablag’i va 400 ga yaqin kompaniyalari
mavjudligi adabiyotlarda qayd etiladi.

Hozirgi vaqtda jahonda ekstremistik, terroristik
tashkilotlarning 3 ta geografik o’chog’i yoki markazi mavjud:


1-markaz, SHimoliy Afrika: Misr, Jazoir, Sudanda
«Musulmon birodarlari» tashkiloti 1928 yildan
bo’yon faoliyat ko’rsatmoqda.

2- markaz YAqin SHarq: Falastin, Iroq, Livan
bo’lib, u erda asosan «Hizbulloq» faoliyat olib
boradi. Bu tashkilot hozirgacha 800 ga yaqin
terroristik jinoyatlarni amalga oshirgan.
Falastinda «Hamaz» tashkiloti faoliyat
ko’rsatadi. Ular asosan, «Kamikadze» (o’z-o’zini
qurbon qilish) usulida kurash olib boradi.

3-geografik markazni Janubiy SHarqiy o’choq deb
atasa bo’ladi. Pokiston janubida «Al-qoida»,
«Turkiston islom harakati», «Tolibon kuchlari»
bor. Xindistondagi Kashmir viloyatida «Tablo»
jamiyati bo’lib, ular Indoneziya, Filippinda ham
faoliyat olib boradi.


Shunday qilib, diniy ekstremistik va terrroristik
faoliyatlar amalda 3 ta usulda olib borilishi
ko’zatiladi:

1-usul: Diniy tashkilot bo’lgan machitlarga yordam
ko’rinishida bo’lsa;

2- yo’nalish diniy struktura (tashkilot) lar to’zilishi
orqali amalga oshiriladi. Masalan: 1990 yillarda
O’zbekistonda «Tavba», «Adolat», «Islom lashkarlari»,
«Turkiston islom tashkiloti» «Akromiylar» «Nurchilar»
kabi tashkilotlarni to’zishgan.

3- ish uslubida davlat tomonidan kam e’tibor
beradigan joylarda o’zlarini nazoratini o’rnatish yoki
kuchaytirish orqali faoliyat olib boradi. Masalan:
Filippinda, Tojikistonda, CHechenistonda, Afg’oniston
kabi joylarda o’zlarining ta’siriga olishgan edi.

O’zbekistonimiz misolida aytadigan bo’lsak, bu
oqimlar 1970 yillarning boshlarida mamlakatimizga
kirib kelib hozirgacha ular amalga oshirgan terrorizm
qurbonlari 250 dan ortiq kishini tashkil qiladi.


O’zbekistonda ham 1970 yillarni ohirlarida arab
mamlakatarlaridan (Iordaniya) kelib o’qiyotgan talabalar
yashirincha faoliyat olib borgan. 1980 yillarga kelib Rahmatullo
Alloma degan shaxs Andijonda ekstremistik tashkilot to’zadi.
Umuman mustaqillik qo’lga kiritilgandan keyin turli diniy
ekstremistik tashkilotlari to’zilgan bo’lsada, ular hech qachon
ommaviy tus ololmadi, xalqimiz ularga ergashmadi. Natijada
ular Toxir Yo’ldoshev, Juma Namongoniylar rahbarligida
Tojikiston va Afg’onistonga chiqib ketib, «O’zbekiston islomiy
harakati» nomi bilan faoliyat ko’rsatgan. Hozir ular o’zlarini
«Turkiston islom harakati» deb nomladi. Aynan shu tashkilot
O’zbekistonda bir necha marta qo’poruvchilik ishlarini amalga
oshirdi.

Ekstremistik harakat bo’lgan «Hizbut tahrir» - ancha ustalik va
firibgarlik bilan faqat g’oyaviy kurash olib boramiz deb, yoshlar
ongini zaharlaydi. Ularning ish faoliyati 3 bosqichdan iboratdir.

1-bosqich - islomiy madaniyatni shakllantirish;

2-bosqich - butun xalqni islomlashtirish;

3-bosqich – inqilob qilib davlat to’ntirishini amalga oshirish


Bunda ham kuch ishlatish, zo’ravonlik qilib,
portlatishni amalga oshirishni ko’zda tutadi
va bu jarayonni nihoyatda yashirincha
saqlaydi. Ular Rossiyada, Germaniyada ham
terroristik tashkilot deb tan olingan. Buni
shunda ko’rish mumkinki, Rossiyada ayol kishi
«Hizbut tahrir» ga a’zo bo’lib, uni chuqur
o’rganib, «200 dney jixada» nomli maqolasini
matbuotda e’lon qilgan. Unda «Hizbut
tahrir»ning makkorona mohiyatini ochib
bergan va uning terrorizmga tayyorlaydigan
ekstremistik tashkilotlar ekanligini
isbotlagan.

Ekstremistik tashkilot bo’lgan «Hizbut tahrir»
ni boshqaruv markazi Britaniyaning poytaxti
Londonda joylashgan. Ekstremistik va
terroristik tashkilotlarni ayrim davlatlar
moliyalashtiradi. Ekstremizmdan o’sib,
terrorizm shakllanadi. Ularga qo’yidagicha
ta’rif berish mumkin:


Terrorizm – siyosiy kurashning
jamiyatda beqarorlik o’rnatishga
hamda aholida vahima va dahshat
o’yg’otishga qaratilgan usuldir. Bu
konspirativ ruhdagi tashkilotlar
davlatni beqarorlik holatiga keltirishda
foydalanadilar.

Ekstremizm tushunchasi, odatda,
siyosatdagi keskin choralar va
g’oyalarga moyillikni bildiradi.
Ekstremizmning asosiy xususiyati –
jamiyatda qabul qilingan qadriyatlar va
me’yorlarga zidligidir.

Xalqaro terrorizm – davlatlar, xalqaro
tashkilotlar, siyosiy partiyalarni
beqarorlashtirish va xalqaro ijtimoiy-
siyosiy nufo’zga ega bo’lgan alohida
siyosiy arboblarni qotil kilishga
yo’naltirilgan bo’zg’unchi siyosiy
harakatlardir.


Markaziy Osiyoda, shu jumladan O’zbekistonda faoliyat ko’rsatishga o’rinayotgan ekstremizm 1970 yillarda boshlanib,
hozirgacha 5 ta bosqichni bosib o’tgan.

1-bosqich – 1970-85 yillar bo’lib, 1956 yilda Sobiq SHo’rolar xukumati ayrim arab davlatlari bilan aloqa qiladi va shu
doirada Livan davlati muftisi Moskvaga keladi va I. Buxoriy qabrini ziyorat qilishni so’raydi va shu yo’l bilan sovet
davrida islom diniga munosabatni aniqlab ketadi.

1985-89 yillarda 2-bosqichda O’zbekistonga tashqaridan diniy mavzudagi adabiyotlar kirib kela boshladi. Uni chetdan
o’qish uchun kelgan talabalar yoki o’qituvchilar orqali amalga oshirilib, shu sababli islomga e’tiqod qiluvchilar orasida
ayrim ixtiloflar, har xil oqimlar kelib chiqadi va ular machitlarda ham turli mazmundagi g’oyalarni targ’ib qila
boshlaydi.

3-bosqich 1989-93 yillarda mustaqillik munosabati bilan O’zbekistonda dinga katta erkinlik berib yuboriladi.
O’zbekistondagi machitlar 5000 tadan oshib ketadi va bundan foydalanib Farg’ona vodiysida «Adolat», «Islom o’yg’onish
partiyasi», «Nurchilar» kabi guruhlar kelib chiqib, davlatga qarshi ochiqchasiga siyosiy talablar qo’ya boshladi.

4-bosqich 1993-99 yillarda diniy ekstremistlar mahfiy faoliyatga o’tdi va ular ko’prok yoshlarni jalb qila boshlashdi.
Asosan dunyoviy va diniy bilimga ega bo’lmagan yoshlarni ko’proq qamrab oldi. 1996 yilda Juma Namongoniy
rahbarligida «O’zbekiston islomiy harakat» ni tashkil qiladi. Ular oldin Tojikiston va Afg’onistonga o’tib, Usama Bin
Laden bilan birlashdi.

5-bosqich 1999 yildan keyingi bosqichdagi ekstremizm bir muncha ayollar faoliyatiga e’tiborni kuchaytirib, shu yo’l
orqali ayollar o’zlarini o’zlari portlatish darajasigacha olib keldi. «Hizbut tahrir»ning «Ong» degan jurnalida shu jamoa
a’zolarini shaxid darajasigacha chiqaradi, ya’ni o’zini o’zi o’ldrishgacha olib boradi. Islom olimlari esa «Hizbut tahrir» ni
islomga zid bo’lgan g’oyadir deb tan olishgan.

Diniy ekstremizm va terrorizm nopok va g’arazli maqsadlarni ko’zda tutib jamiyat barqarorligiga tahdid solayotgan
ekan, unga qarshi kurashda qanday vazifalar va usullardan foydalanish lozim bo’ladi?


irinchidan, barcha musulmon mamlakatlarida diniy ekstremizm va terrorizmga qarshi kurash usuli butun xalq
va boshqa mamlakatlar bilan birga Prezidentimiz Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatning qo’shma
majlisida qayd qilganidek, birinchi navbatda yoshlar ongini zaharlayotgan, ulardan terrorchilar
tayyorlayotgan, musulmon olamida xalifalik davlati to’zishdek xomhayollarni amalga oshirishga urinayotgan
qabih kuchlarning ildizini qirqib tashlash kerak. Buning uchun ekstremizmni muqaddas, ma’rifatli, bag’ri keng
islom dini bilan bog’lashdek havfli urinishlariga, islomni obro’yini tushurishga qarshi keng ko’lamda kurash
olib bormoq kerak.

Ikkinchidan, ularga qarshi ichki va tashqi jabhalarda keng ko’lamli kurash olib borish zarur. Ichki jabhada eng
avvalo, yangi ish joylarini yaratib, yoshlarni ish bilan ta’minlash va ularni davlat va jamoatchilik tomonidan
iqtisodiy jihatdan qo’llab-quvvatlash, siyosiy sohada mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ko’ppartiyalikka
keng yo’l ochib berish orqali ekstremizm va terrorizmni qabih niyatlarini fosh qilib borish zarur. Tashqi
jihatdan halqaro seminar, konferensiyalar tashkil qilish, halqaro bitimlar asosida kuchlarni birlashtirish lozim
bo’ladi.


Uchinchidan, sog’lom qadriyatlar va
adolat bo’lmagan joyda g’oyaviy
bo’shliq sodir bo’ladi. SHu bo’shliqni
to’ldirish uchun nosog’lom bizga yot
va zararli begona g’oyalar kirib
keladi va ular «mafkuraviy to’zoq»
qo’yishga harakat qiladi. Bu borada
Prezidentimiz SH.Mirziyoev alohida
qayd etganlaridek, «Biz halqaro
munosabatlarni mafkuralashtirishga
bo’lgan har qanday o’rinishga
qat’iyan qarshimiz». SHuni hisobga
olib, bizning bugungi kundagi
vazifamiz o’zbek xalqining tarixiy va
milliy qadriyatlari asosida
shakllangan milliy istiqlol g’oyasi va
mafkurasini yoshlarimiz ongi va
qalbiga ta’lim va tarbiyaviy usullar
bilan singdirib borish
mamlakatimizdagi o’zoqni ko’zlagan
muhim strategik vazifadir.


Ma’lumki, O’zbekiston Respublikasi
Prezidentining amaliy ishlarida halqaro
diniy-ekstremizm va terrorizmga qarshi
kurashda «Jaholatga qarshi ma’rifat»
bilan kurash g’oyasini olg’a surib
kelmoqda. «G’oyaga qarshi faqat g’oya,
fikrga qarshi faqat fikr, jaholatga qarshi
faqat ma’rifat bilan bahsga kirishish
mumkin» degan shiorga asoslanib, bugun
ommaviy axborot vositalarida
respublikadagi din arboblari ham
foydalanib Qur’oni Karim va
Payg’ambarimiz hadislaridan fikrlar bilan
isbotlab, shuningdek, asl milliy va diniy
qadriyatlarimiz bo’lgan islom dini
taraqqiyotiga buyuk hissa qo’shgan
mutafakkirlar asarlaridagi fikrlardan
keltirib, dinimiz musaffoligini, Vatanimiz
barqarorligiga rahna solayotgan
g’oyalarga qarshi ma’rifat bilan
kurashishda juda ko’p ma’naviy - ma’rifiy
ishlar amalga oshirilmoqda.


Hozirgi davrdagi jaholat urug’ini solayotgan soxta
ekstremistik g’oyalarga ma’rifiy jihatdan kurashda
islom dinimiz tarixiy taraqqiyotida ham shaklan
boshqacharoq ko’rinishda bo’lsa-da, lekin
mazmunan aynan shunday ekstremistik g’oyalar
oldin ham bo’lganiga guvoh bo’lamiz. Dinimiz
tarixiga nazar solar ekanmiz yana shunga amin
bo’lamizki, sog’lom idrok, sog’lom haqiqat va
g’oyalar soxta g’oyalar ustidan hamisha g’alaba
qozonib kelgan. Ulug’ islom dinimiz rivojiga buyuk
hissa qo’shgan bobokalonimiz Abu Mansur
Motrudiyning ilmiy merosida soxta g’oyalarga qarshi
ish olib borgan kurashida ko’rish mumkin. U kishining
«Kitob at-tavhid» asarida soxta ta’limotlarga
ergashishni oldini olishda ishonchli dalillardan
keltirib, bu yo’ldagi barcha xatoliklar sababini aniq
ko’rsatib berganiga guvoh bo’lamiz: «Bu ko’r –
ko’rona taqlid bo’lib, u juda keng tarqalgan illatdir,
ya’ni bunda juda ko’pchilik biron-bir ma’naviy yoki
diniy yo’lboshchiga, uning fikrlari mazmun-
mohiyatini tushunmagan holda qo’shilishga engib
bo’lmas moyillik bildiradi.


Mana shu sabab natijasi o’larok, har bir firqa va har bir
yo’nalish shu paytga qadar o’z tarafdorlariga ega bo’lib
kelmoqda. Bu muxlislar qachondir qabul qilingan soxta
ta’limotga sadoqatda qat’iylik namoyish etmoqdalar va yana
o’zlarini haqiqatning yagona egalari hisoblamoqdalar», -
degan fikrlari bugungi diniy-ekstremistik guruhlarga
aytilgandek seziladi. Motrudiy bobomiz o’sha davrdagi islom
ichidagi soxta oqim va firqalarning haqiqiy mohiyatini ochib
bergan. Bunday oqimlar o’sha davrda ham ko’p bo’lgan.
SHunga qaramasdan ezgulik bilan yovo’zlik jamiyatda
hamisha yonma-yon kurashib, bu kurashda ezgulik g’alaba
qilib kelgan. SHu ma’noda bugungi jaholat yo’liga kirgan
dinni niqob qilib olgan halqaro terrorizmga qarshi kurashdagi
ma’rifiy yo’llaridan biri o’zbek xalqining milliy va islom diniy
qadriyatlari, ularga tayanib, yosh avlodni Vatanga
muhabbat, ajdodlarga sadoqat, zo’ravonlikka nafrat ruhida
tarbiyalovchi, ularni ezgulik va bunyodkorlikka da’vat
etuvchi bitmas-tuganmas kuch-qudrat manbai sifatida
qaralishi lozim. Ular nafaqat mafkuraviy bo’shliqning
yo’zaga kelishiga, balki ming yillardan beri halol mehnati va
olamshumul kashfiyotlari bilan jahon taraqqiyotiga salmoqli
hissa qo’shib kelayotgan o’zbek xalqining harakterli
xususiyati (mentaliteti) ga tamomila zid bo’lgan terrorchilik
g’oyalarining kirib kelishi va yoshlar ongini zaharlashga
qarshi qaratilgan mustahkam qalqon bo’lib hizmat qilishi
mumkin


Milliy – diniy qadriyatlarimizni har qanday soxta yovo’z
g’oyalardan saqlash va himoya qilishda, Qur’oni Karim va
Xadislardan ma’rifiy jihatdan foydalanib, islom dini har
qanday sharoitda ham terroristik harakatlarni qoralab, uning
ta’limotiga ko’ra nohaq to’kilgan qon kimning qoni bo’lishdan
qat’iy nazar eng og’ir gunoh hisoblaydi. Qur’onning «Moida»
surasidagi 33-oyatda fikrning isboti o’z aksini topgan: «Biror
jonni o’ldirmagan, bo’zg’unchilik, qaroqchilik kabi fasod
ishlarni qilmagan insonni o’ldirgan odam huddi hamma
odamlarni o’ldirgan kabidir. Unga hayot bahsh etgan odam esa
barcha odamlarni tiriltirgan kabidir».

Payg’ambarimizning ko’plab hadislarida ham bu borada
ogohlantirganligini o’qish mumkin: «YOv bilan harbiy
to’qnashuvni orzu qilmangiz, balki Ollohdan xotirjamlik va
osudalik tilangiz» (Imom Buxoriy) yoki boshqa bir hadisda
«Qiyomat kuni odamlarlardan birinchi navbatda nohaq
to’kilgan qonlar to’g’risida so’roq qilunur» (Imom Muslim).
Bugungi kunda islom dinining qanchalik insonparvar, mehr-
shafqatga chaqiradigan, taraqqiyparvar va ma’rifatparvar
dinligini yoshlarimiz anglab etgandagina turli islom niqobidagi
ekstremistik jaholat yo’liga kirgan g’oyaviy kuchlarga nafrat
bilan qaraydi

Terrorizm tushunchasi va bosqichlari

Sotib olish