Zamonaviy  ta'lim menejmenti o'qituvchisi va unga qo'yiladigan talablar

Zamonaviy  ta'lim menejmenti o'qituvchisi va unga qo'yiladigan talablar
KIRISH ……………………………………………………………………………...3
I BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTI O'QITUVCHISI
1.1  O'quvchilarning rivojlanishini ta'minlash…………………………………5
1.2  O'quv jarayonlarini tashkil etish…………………………………………..9
1.3 Hamkorlik va kommunikatsiya…………………………………..………12
II BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTI O'QITUVCHISIGA 
QO'YILADIGAN TALABLAR
2.1 Pedagogik bilimlarni bilish……………………………………………….17
2.2  Texnologik qobiliyatlar………………………………………………….19
2.3 Tahlil va baholash qobiliyatlari…………………………………………..22
III BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTIGA OID TALABLAR
3.1 Texnologik vositalardan foydalanish…………………………………….24
3.2 Ta'lim jarayonining tashkil etilishi………………………………………26
3.3 Ta'limning baholash va monitoring……………………………………...29
XULOSA ………………………………………………………………………….31
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ………………………………………...32
1 KIRISH.
  Jamiyatning       bunday       kishilariga       ishonch       ham       boshqacha       bo`ladi.
O`zbekiston   Respublikasi   Prezidenti Sh.M.Mirzoyoyevning 2020-yil   1oktyabrda
“O`qituvchilar va murabbiylar” kuni bilan qilgan ma`ruzasida “Men o`qituvchilarga
ishonaman,   o`qituvchilar   bizning   tayyorlovchi   fidoiy   jonkuyar   kishilardir”,   deb
katta   baho     berdi 1
.     Muallimlik     ana     shunday     kasblardan     bo`lganligi     uchun
o`qituvchi     odobi   boshqa   kasb   egalaridan   farq   qilishi   lozim.   Bu   pedagogik
faoliyatning  axloqiy  xarakteri   va  o`ziga  xos  xususiyatlaridan  kelib  chiqadi.  Ta’lim
va   tarbiya   jarayoni   o‘sib   kelayotgan   yosh   avlodni   jamiyat   talablarini   o‘zida   aks
etiruvchi ijtimoiy buyurtma asosida hayotga tayyorlashdan iborat. Ta’lim va tarbiya
jarayonida     yoshlar     ajdodlar     tomonidan     to‘plangan     bilim,     odob,     urf-odat,
madaniyat va mehnat ko‘nikmalarini o‘zlashtirishi, hayotiy tajriba asosida jamiyatda
o‘zining     munosib     o‘rnini     egallashi,     salohiyati     va     dunyoqarashining
shakllanishida   pedagog   shaxsi,   uning   kasbiy   mahorati   muhim   ahamiyat   kasb
etadi.Asosiy     qism.   Bugungi     kunga     kelib     yoshlarda     davr     talabidan     kelib
chiquvchi yangi masala va muammolarni yechish uchun zarur bo‘ladigan sifatlarni
shakllantirish   pedagogik     faoliyat     sohasining     ustuvor     vazifasi     hisoblanadi.
Buning     uchun     avvalo,   pedagogning     o‘zida     yangicha     bilim     berish,     o‘zgarib
boruvchi   mehnat   va   hayot sharoitlariga muvofiq ijodiy faoliyat bilan shug‘ullana
olish   ko‘nikmalari   tarkib   topgan   bo‘lishi     lozim.     Shu     nuqtai–nazardan
1
  Mirziyoyev Sh.M. “Milliy taraqqiyot yo’limizni qat’iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko’taramiz.” - T.: 
O’zbekiston, 2017. 
2 Respublikamizning       Birinchi       Prezidenti I.A.Karimov “Tarbiyachilarning o‘ziga
zamonaviy bilim berish, ularning ma’lumotini, malakasini   oshirish   kabi   paysalga
solib     bo‘lmaydigan     dolzarb     masalaga     duch   kelmoqdamiz.     Mening     fikrimcha,
ta’lim   –tarbiya     tizimini     o‘zgartirishdagi     asosiy   muammo   shu   yerda.   O‘qituvchi
o‘quvchilarimizga   zamonaviy   bilim   bersin,   deb   talab   qilamiz.   Ammo   zamonaviy
bilim   berish   uchun,   avvalo,   murabbiyning   o‘zi   ana   shunday   bilimga   ega   bo‘lishi
kerak” deb ta’kidlaydi. Umuminsoniy  va  milliy  axloqiy  fazilatlar  barcha  kishilar
barcha     kasb     egalari,   jumladan   o`qituvchi-tarbiyachilar   uchun   zaruriy,   axloqiy
fazilatlar   mehnat   jarayonida   kishining     xulqi,     fe’l-atvorini     tartibga     soluvchi
qoidalar,     davlatning     turli     qonunlari,   me`yorlari   va   normalari   bilan     shakllanadi.
Boshqacha qilib aytganda, ijtimoiy voqelik shaxs  oldiga  ma`lum  axloqiy  talablar
qo`yadi,     bu     talablar     axloq     normasi,     axloqiy   fazilatlar   shaklida
ifodalanadi.O`qituvchi        umuminsoniyva   milliy   axloqiy   fazilatlarni   o`zlashtirib
olishi,   o`z tajribasida qo`llashi o`zining dunyoqarashi va mafkurasi hamda axloqiy
tajribasi   bilan   taqqoslashi   lozim.   Fikrlash,   his   etish,   turmushda   sinab   ko`rish
natijasida   umuminsoniy   va   millliy,   axloqiy   sifatlar,   qoidalar,   normalar,
o`qituvchining o`z axloqiy fazilatlariga e`tiqodiga  aylanadi.  O`qituvchi  odobining
normalari         har     bir     muallimning     shaxsiy   fikriga,   axloqiy   fazilatlariga     va
e`tiqodiga   aylanishi   lozim.   Pedagog   o`zi   tarbiyalayotgan   bolaning   oldiga   shunday
maqsad   qo`yishi  lozimki,  bola    ham    o`sib    katta     bo`lganidan    keyin    o`z    oldiga
shunday  maqsadlar  qo`ya  bilsin. Mana shu bo`lajak maqsadlar:
1) ro`yobga chiqishi mumkin bo`lgan maqsadlar;
2) zarur maqsadlar deb ikkiga bo`linishi mumkin.
Odam     bir     vaqti     kelib     muayyan     ixtisos     sohasida     o`z     oldiga     qo`yishi
mumkin   bo`lgan   maqsadlar   ro`yobga   chiqishi   mumkin   bo`lgan   maqsadlardir.Zarur
3 maqsadlar   deb   shunday   maqsadlarga   aytiladiki,   bu   maqsadlar   odamga   o`z
faoliyatining   har   qanday   sohasida   kerak   bo`ladi.Mamlakatimizda   o`qituvchilar
hurmatini   qadrlab   har   tomonlama   ular   mehnatini   e`tiborga   olib   har   tomonlama
g`amxo`rlik qilmoqda. Bizning nazarimizda zamonaviy    o`qituvchi         qiyofasida
quyidagi     fazilatlar     bo`lishi     kerak .    
I BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTI O'QITUVCHISI
1.1  O'quvchilarning rivojlanishini ta'minlash
Zamonaviy   o’qituvchi   qiyofasidagi   fazilatlar.   O`qituvchilik     burchi   aql     bilan
hissiyotning     birligidan     iborat.     Muallim     kasbiga   nisbatan     qo`yiladigan
talablarning     mohiyati     va     mazmunini     bilsa,     uning     shaxs     va   jamiyat     uchun
muhimligini    anglasa,    bu   vazifalarni     bajarish     uchun   o`zida    qobiliyat  borligini
sezsa,   pedagog   uchun   zarur   fazilatlarni     tarbiyalash   yo`llarini     belgilab   olsa,
shundagina     unda     kasbiy     burch     shakllana     boshlaydi.   Demak,     unda     burch
shakllangan   deyish   mumkin.O`qituvchining     eng     muhim     burchlaridan     biri     o`z
bilimlarini     muntazam     oshirib   borishdan   iboratdir.   Muallim   o`quvchilarga   chuqur
nazariy bilimlar berish, uni hayotga, mehnatga     tayyorlashi     darkor.     Shu     bilan
birga,     u     boladagi     mavjud     layoqat     va qobiliyatlarni   payqab,   unda   mavjud
4 bo`lgan  ijobiyaxloqiy  fazilatlar  o`stirishi  lozim. O`qituvchining mas`uliyati uning
xulqini   tarbiyalashga   solib   turadigan,   boshqaradigan   kuch,   o`quvchilarga   ta`sir
o`tkazish   darajasining   asosiy   mezoni   hisoblanadi.O`qituvchi     odobida     yaxshilik
fazilatlariga   pedagogik   faoliyat   bilan   bog`liq holda,     o`qituvchining     yaxshilik
shaklida       aniqlik       kiritiladi 2
.     Unda       o`qituvchi       va   o`quvchilar     jamoasi
manfaatlari     birligi,     muallim     va     o`quvchi     maqsadining     birligi,   ta`lim     va
tarbiyaning     samarasi     uchun     kurashning     birligi     aks     etadi.     Yaxshilik     fazilati
O`qituvchi   jamiyatda   bo`layotgan   o`zgarishlar   va   islohatlar   mohiyatini   chuqur
anglab     yetishi   lozimO`qituvchi   zamonaviy   axborat   texnologiyalaridan,   yuqori
darajada   xabardor   bo`lishi   zarur.O`qituvchi   o`z   fani   bo`yicha     chuqur   bilimga   ega
bo`lishi   lozim.O`qituvchi   pedagogika   va   psixalogiya   fanlarini   puxta   o`zlashtirgan
bo`lishi   zarur.O`qituvchi   ta`lim-tarbiya   jarayonida     eng   samarali   usul   va
vositalardan   foydalana   olishi   lozim.O`qituvchi   ijodkor,   tashabbuskor,   tashkilotchi
bo`lishi lozim.O`qituvchi yuksak darajada mahorat egasi , nutq madaniyati (notiqlik
mahorati)ga     ega   bo`lishi   lozim.   muallimning     ham,     o`quvchilarning     ham,     ota-
onalarning     ham     yaxshi     niyatli,     xayrixoh   va   mehribon   bo`lishini   taqozo
etadi.O`qituvchilik   qilayotgan   yoki   muallimlik   kasbini   tanlagan   kishilar   o`z
zimmalariga   qanchalik   yuksak,   sharafli   mas’uliyat   olayotganliklarini   tasavvur
etishlari   lozim.   O`qituvchi     odobiga     ta’rif     berganda     tanqidiy     tafakkur
qonuniyatlari     buzib   ko`rsatilishi   va   xatolikka   yo`l   qo`ymaslik   uchun   o`qituvchi
odobi   kasb  axloqining  bir   qismi  sifatida  o`rganilishi   zarur.  O`qituvchi       odobining
muhum     asosiy     belgilari     qatoriga     quyidagilarni kiritish lozim:--Umuminsoniy
va   mililliy   axloqning   qonuniyatlari,   tamoyillari,   tushunchalari   va   mezonlarida
belgilangan   talablrga   amal   qilish;--Pedagogik         jarayon         va         pedagogik
2
 Sultonova  G.A.  Pedagogik  mahorat. -T.:  Nizomiy  nomli  TDPU,  2005
5 faoliyatning    o`ziga    xos    bo`lgan xususiyatlarga binoan ulani oydinlashtirish va
aniqlashtirish;Demak,       o`qituvchi       odobi       umuminsoniy       va       miliy       axloqiy
qonuniyatlari,   tushunchalari,   talablari,   mezonlari   ta`lim-tarbiya   jarayonida
oydinlashadi   O’qituvchi   odobining   mezonlariO`qituvchi   odobining   o`ziga   xos
xususiyatlari   esa   quyidagilardan   iborat:a)o`qituvchilik   kasbi   va   bolalarni
sevishi;b)o`qituvchi     dars     beradigan     fanni     va     o`qitish     nazariyasi     va
metodikasini,   psixologiya,   pedagogik   bilimga   xos   yuksak   ma`naviyatga   ega
bo`lishi;c)o`qituvchi   shaxsining   axloqiy   pokligi;-O`qituvchi   odobining   xarakterli
ijtimoiy taraqqiyotining har bir bosqichida   shu jamiyatda mavjud bo`lgan ijtimoiy
ehtiyojlari   bilan   belgilanishi   va     davlat   hujjatlarida   ijtimoiy   muammo   sifatida
ifodalanishi;-O`qituvchi odobining maqsadi, mazmun va usullarining birligi;-Yaxlit
pedagogik jarayonda jarayonda axloqiy ma’rifat, axloqiy tarbiya va o`qituvchi odobi
birligi;
           Jamiyat   oldida   burchini   his   etish,   o`quvchilarni   ulg`ayib   jamiyat   uchun
foydali kishilar qilib shakllantirish.e)pedagogik muomala madaniyatiga rioya qilish;
barcha o`qituvchilarga nisbatan xolis niyat, talabchan va adolatli bo`lish;Zamonaviy
o’qituvchi   qiyofasida   quyidagi   fazilatlar   namoyon   bo’la   olishi   kerak   (so’z
yuritilayotgan   sifatlar   mohiyatan   o’qituvchi   tomonidan   amalga   oshirilishi   zarur
bo’lgan  vazifa, burch va mas’uliyatlarini ifodalaydi):
1.O’qituvchi   jamiyat   ijtimoiy   hayotida   ro’y   berayotgan   o’zgarishlar,   olib
borilayotgan     ijtimoiy    islohotlar     mohiyatini     chuqur     anglab     yetishi     hamda     bu
borada o’quvchilarga to’g’ri, asosli ma`lumotlarni bera olishi lozim.
2.Zamonaviy o’qituvchining ilm-fan,  texnika  va  texnologiya  yangiliklari  va
yutuqlaridan xabardor bo’lishi talab etiladi.
6 3.   O’qituvchi   o’z   mutaxassisligi   bo’yicha   chuqur,   puxta   bilimga   ega   bo’lishi,
o’z ustida tinimsiz izlanishi lozim.
4.O’qituvchi   pedagogika   va     psixologiya     fanlari     asoslarini     puxta     bilish,
ta`lim-tarbiya   jarayonida   o’quvchilarning   yosh   va   psixologik   xususiyatlarini
inobatga olgan holda faoliyat tashkil etishi kerak.
5.O’qituvchi   ta`lim-tarbiya   jarayonida   eng   samarali   shakl,   metod   va
vositalardan unumli foydalana olish imkoniyatiga ega bo’lmog’i lozim.
6.O’qituvchi  ijodkor,  tashabbuskor   va  tashkilotchilik  qobiliyatiga  ega  bo’lishi
shart.
7.O’qituvchi     yuksak     darajadagi     pedagogik     mahorat,     chunonchi,
kommunikativlik       layoqati,       pedagogik       texnika       (nutq,     yuz,     qo’l-oyoq       va
gavda   harakatlari,     mimika,     pantomimika,     jest)     qoidalari     chuqur     o’zlashtirib
olishga erishishlari lozim.
8. O’qituvchi  nutq  madaniyatiga  ega  bo’lishi  zarur,  uning  nutqi  quyidagi
xususiyatlarni   o’zida   aks   ettira   olishi   kerak:a)nutqning   to’g’riligi;b)nutqning
aniqligi;v)nutqning   ifodaviyligi;g)nutqning   sofligi   (uning   turli   sheva   so’zlaridan
holi bo’lib, faqat abadiy tilda ifoda   etilishi);   jargon   (muayyan   kasb    yoki    soha
mutaxassisliklariga     xos     so’zlar);   varvarizm     (muayyan   millat     tilida     bayon
etilayotgan  nutqda  o’zga  millatlarga  xos  o’zlarni noo’rin qo’llanilishi); vulgarizm
(haqorat   qilish,   so’kishda   qo’llaniladigan   so’zlar)     hamda     kontselyarizm     (o’rni
bo’lmagan     vaziyatlarda     rasmiy     so’zlardan   foydalanish)   so’zlardan   xoli   bo’lishi,
o’qituvchining   nutqi   sodda,   ravon   va   tushunarli   bo’lishi   kerak;d)nutqning
ravonligi;j)nutqning     boyligi     (hikmatli     so’zlar,     ibora     va     maqollar,     matallar
hamda ko’chirma gaplardan o’rinli va samarali foydalana olish).
7 9.O’qituvchi  kiyinish  madaniyati  (sodda,  ozoda,  bejirim  kiyinishi),  ta`lim-
tarbiya    jarayonida   o’quvchining   diqqatini    tez   jalb   etuvchi    turli    xil    bezaklar
(oltin,   kumush     taqinchoqlar)dan     foydalanmasligi,     fasl,     yosh,     gavda     tuzilishi,
yuz     qiyofasi,   hatto,   soch   rangi   va   turmagiga   muvofiq   ravishda   kiyinishni
o’zlashtirishga erishishi.
10.O’qituvchi   shaxsiy   hayotda   pok,   atrofdagilarga   o’rnak   bo’la   olishi
lozim.Shuning   bilan   birgalikda,  ko’pgina  e’tirof  etilgan  ma’lumotlarga asoslagan
holatda o’qituvchida bo’lishi kerka bo’lgan quyidagi sifatlarni tartiblab chiqdik 
1.Maktabga       xursandchilik       bilan       kirib       boring,       maktabdan       yoqimli
charchoq bilan chiqib keting!
2.Tabbasum qilishni unutmang!
3.Yodingizda tuting:e’tiborsiz shifokor bemorning badaniga shikast
Yetkazishi mumkin, e’tibosizo‘qituvchiesa-bolaning qalbiga.
4.Darsga   kirishdan   oldin   hozir   nima   uchun   bu   yerda   ekanligingizni   va
nima   qilishingizni   aniq   biling!5.Eng   oliy   pedagogik   muvaffaqiyat   ―
o‘quvchilarning tabbasumi.6.Agar   oddiy   faktni   katta   kashfiyot   kabi   taqdim
eta       olsangiz       va   o‘quvchilaringizni     hayratlantira     olsangiz,     asosiy     vazifangiz
bajarildi  deb hisoblashingiz mumkin.
Agar   mashg‘ulotingizga   mehmonlar   tashrif   buyurgan   bo‘lsa,   o‘zingizni
mamlakatning eng qobiliyatli pedagogi va eng zo‘r aktrisasi (aktyori) kabi tuting!1-
jadval.   O‘qituvchi   uchun   "Yetti   sifat"   metodi.Yuqorida   qayd   etilgan   fikrlardan
bugungi   kun   o’qituvchisi   shaxsiga   nisbatan   qo’yilayotgan   talablar   mazmuni
anglaniladi.   Zamonaviy   o’qituvchi   qanday   bo’lishi   zarur?   Bunga   qisqacha   qilib
aytganda, shunday javob beramiz: 
8 1.2  O'quv jarayonlarini tashkil etish
O’qituvchi (pedagog) pedagogik,   psixologik   va   mutaxassislik   yo’nalishlari
bo’yicha  maxsus  ma’lumot, kasbiy  tayyorgarlik,  yuksak  axloqiy  fazilatlarga  ega
hamda  ta’lim  muassasalarida faoliyat ko’rsatuvchi shaxs sanaladi.  Xulosa. Xulosa
o'rnida   shuni   aytish   mumkinki,   zamonaviy   pedagog   o'z   fanini chuqur   bilishi,
pedagogik     mahoratga     ega     bo'lishi     bilan     birgalikda     chet     tillarini     ham   bilishi
lozim.   Masalan,   boshlang'ich   sinf   o'qituvchisi   ham   ingliz   tilini   hech   bo'lmaganda
mukammal       darajada       bo'lmasa       ham       qisman       bilishi       kerak.       Sababi
boshlang'ich   sinflarning     yangi     nashrdan     chiqqan     matematika     darsliklarida
o'lchov  birliklari  ingliz tilida  kiritilgan.  O'qituvchi  bolaga  buni  tushuntira  olishi
kerak,     buning     uchun     albatta   ingliz   tilidan   xabardor   bo'lishi   lozim.   Zamonaviy
kompyuter   texnologiyalari   va   smart   doskalar   bilan   ishlash   uchun   ham   til
bilimdonligi   pedagog   uchun   zarur.O‘qituvchida   shuncha   xislatlarni   ko‘rgan
o‘quvchi   hayotga   o‘z   ustozining   ko‘zi   bilan   qaraydi   va   hayotni   oq-qora   rangda
emas,   serjilo   ranglarda   ko‘rib,   unga   muhabbat   qo‘yadi.     Shu     go‘zal     hayotning,
millatning   chiroyiga   o‘z   hissasini    qo‘shish   uchun ulg‘ayadi.   Eng   asosiysi,    u
o‘quvchiligidayoq     shu     jamiyat,     shu     millatga     kerakman,   degan     ruhda     kamol
9 topadi.Bugungi     g‘ala-g‘ovur     dunyoda     ustoz     o‘z     so‘ziga,     o‘z   o‘rniga,   o‘z
obro‘siga   ega   bo‘lishi,   yoshlarni   yurtga   otilgan   har   qanday   toshlarga   qalqon   qilib
tarbiyalashi   shart. O’qituvchi barkamol avlodni tarbiyalashjarayonida   ishtirok etar
ekan, nafaqat ma’naviy-axloqiy madaniyati bilan atrofdagilarga o’rnak bo’lishi, shu
bilan  birga,  pedagogik  mahoratini  namoyon  eta  olishi,  yetuk  pedagog  sifatida
malakali kadrlarni tayyorlash ishiga o’zining munosib hissasini qo’shishi zarur.
    Ta'lim   ijtimoiy   hodisa   bo’lib,   uning   tarixi   juda   uzoqdir.   Ta'lim   insoniyat
jamiyati   rivojining   dastlabki   paytlaridayoq   katta   rol   o’ynagan.   U   to’plangan
tajribalarni,   dunyo     haqidagi   axborotlarni   berish   jarayonini   ta'minlagan,
insoniyatning   faqat   ijtimoiy   rivojlanishiga   emas,   balki   qiyin   sharoitlarda   yashay
olishiga ham yordam bergan. Uzluksiz rivojlangan jamiyatda ta'limning mukammal
jamoa shakli, ya'ni dars ming yillar mobaynida vujudga kelgan.
Ya.A.Komenskiy   "Buyuk   didaktika   "   asarida   jamoaviy   tarbiyaning   oldingi
barcha tajribalarini umumlashtirdi, sinfning dars tizimida ta'limning asosiy didaktik
prinsiplarini   izchil   ifodaladi.   O’sha   zamondan   buyon   350   yil   o’tdi.   Shuncha   vaqt
mobaynida   darsning   tashkiliy   shakllari   ham,   ta'limning   metodlari   ham   uzluksiz
takomillashib ketdi 3
. 
O’qituvchining vazifasi  – darsda tafakkur va faoliyatning ana shu turlarini eng
to’g’ri   uyg’unlashtirishdir.   Binobarin,   bunday   uyg’unlik   dars   samaradorligini
oshirishning   muhim   omilidir.   O’qituvchi   dars   muammolariga   to’g’ri   yondashishi
uchun ta'lim jarayonining asosiy komponentlarini bilishi, ularning o’zaro bog’liqligi
va bir biriga ta'sirini tushunishi lozim. 
Ob'yektiv mavjudlikning mohiyatini bilishi - ta'limning maqsadlaridan biridir.
3
  Tarbiyaviy  ish  metodikasi.  //Pedagogika  institutlari  uchun  o‘quv qo‘llanma (L. I. Ruvinskiy tahriri ostida). -
T.: “O'qituvchi”, 1991
10 Ta'limda sinf – dars tiziminig vujudga kelishi.
Ta'limni boshqarishning asosiy tashkiliy shakli quyidagi ma'lum belgilarga ega
bo’lgan mashg’ulotlarni guruhiy yo’sinda o’tkaziladi:
- mashg’ulotlarning har yili va har bir o’qish kuni bir paytda boshlanishi;
- mashg’ulotlar va ular orasidagi tanafuslarning ma'lum vaqt davom etishi;
- guruhlardagi bolalarning yoshi va soni jihatdan baravarligi;
- material o’rganish sur'atining bir xilligi;
- o’quv mashg’ulotlarining ma'lum tashkiliy shaklda o’tkazilishi.
Guruhli   mashg’ulotlarning   sinf-   dars   tizimi   deb   atalgan   bunday   shakli   keng
tarqaldi, mustahkamlandi va hozir ham ancha takomillashgan holda mavjuddir. Dars
yaxlit   ta'lim   jarayonini   o’quv-tarbiya   ishining   boshqa   tashkiliy   shakllari   -   uy
vazifalarini   bajarish,   predmet   to’garaklarining  mashg’ulotlari,  sayrlar   va  hokazolar
bilan   uzviy   birlikda   aks   ettiradi.   Darsni   ikki   jihatdan:   umuman   ta'lim   jarayoni   va
ta'limni   tashkil   etish   shakli   sifatida   ta'riflab     uni   foydali   deb   hisoblash   taklifi   bor
(   M.I.Maxmutov   ).   Ta'limning   umumiy   jarayoni   sifatida   qaralsa,   dars   o’qitish
harakatining ta'lim mazmuni, prinsiplari va metodlari bilan belgilanadigan, ma'lum
makon   -   zamon   chegaralarida   o’qituvchi   rejalashtiradigan   hamda   boshqaradigan
birgalikdagi ob'yekt  o’qituvchi va o’quvchilar amalga oshiradigan asosiy shaklidir.
Dars maktabda o’quv ishlarini tashkil qilishning asosiy shakli
Hozirgi paytda o’quv ishlarini tashkil etishning quyidagi shakllari   qo’llanadi:
dars, 
ekskursiya, o’quv ustaxonalaridagi mashg’ulotlar, mehnat va   ishlab chiqarish
ta'limi   shakllari,   uy   ishlari,   sinfdan   tashqari   o’quv   ishlarining   shakllari   (predmet
to’garaklari, studiyalar, olimpiadalar, tanlovlar).
Darsning tashkiliy shakllari
11 Pedagogik   adabiyotlarda   va   maktab   amaliyotida   darsdagi   ishlarni   tashkil
etishning   asosan   uchta:   yakka   tartibdagi,   umumiy   va   guruhiy   shakllari   qabul
qilingan.
O’quvchilar   bilan   olib   boriladigan   yakka   tartibdagi   ishlar   rejasini   quyidagi
yo’sinda tuzish mumkin:
- dastlab   mustaqil   ishlarni   o’tkazish   hamda   o’quvchi   yashaydigan   va
o’qiydigan sharoitlarni tahlil qilish orqali uning imkoniyatlarini o’rganish;
- o’quvchilar bilan yakka tartibda ishlashning didaktik vositalarini yaratish;
- har   bir   o’quvchi   uchun   eng   maqbul   topshiriqlarni   hamda   bilim   olishi   va
kamol   topishi   nazorat   qilish   sistemasini   belgilash,   o’quvchini   o’z   vaqtida
murakkabroq   masalalarni   hal   qilishga   o’tkazish,   amalga   oshirilgan   ishlarni   tahlil
qilish va umumlashtirish, tuzatish va xulosalar chiqarish.
O’quv ishlarini tashkil etishning umumiy shakli
Umumiy   shakl   darsda,   o’qituvchi   va   o’quvchilar     faoliyatining   shunday
turidirki, unda o’quvchilar hammalari uchun umumiy bitta ishni baravar  bajaradilar.
Olingan   natijalar   sinf   bo’yicha   muhokama   qilinadi,   taqqoslanadi   va
umumlashtiriladi.   Ommaviy   ta'lim   sharoitida   o’quv   ishlarini   tashkil   etishning
umumiy shakli g’oyat muhimdir. U bolalarda jamoatchilik hissini tarbiyalash, ularni
mulohaza yuritishga, o’quvchilarning mulohazalaridagi xatolarni topishga o’rgatish
imkonini   beradi.   To’g’ri     rahbarlik   qilinsa,   bolalarning   o’quv   imkoniyatlari
aniqlansa,   sinfda   turli   muammolarni   muhokama   etish   juda   samarali   tadbir
hisoblanadi. Bu tadbir o’qituvchidan hamma o’quvchilarning fikrlashiga    mos ishni
topish mahoratini, ularning istaklarini tinglay olishni talab qiladi. 
1.3 Hamkorlik va kommunikatsiya
12 Darsning   umumiy   shaklida   ko’zlangan   maqsadlar   bo’yicha   va   ayniqsa,
o’quvchilarda   dalillar   bilan   muhokama   yuritish   ko’nikmalarini   rivojlantirishda
ajoyib   natijalarga   erishish   mumkin.   Agar   bolaning   o’quv   imkoniyatlari   to’g’ri
baholansa,   darsni   tashkil   qilishning   umumiy   shakli   o’quvchilarga   yakka   tartibda
yondashishdan   keng   foydalanish   imkonini   ham   beradi.   O’qituvchi   ulardan   o’z
imkoniyatlariga bog’liq holda turli darajadagi umumlashmalarni so’raydi. Shu tariqa
o’quvchilarning   tinglashlari   ham,   o’z   bilimlari   va   fikrlarini   o’rtoqlari   bilan
taqqoslashi, tezda to’ldirishi, undagi xatolarni   topish ko’nikmalarini shakllantirishi
juda muhimdir.
Ta'limni tashkil etishning guruhiy shakli
So’ngi   yillarda   darsni   tashkil   etishning   umumiy   va   yakka   tartibdagi   shakllari
bilan bir qatorda ta'limni tashkil etishning guruhiy shakli ham keng tarqalmoqda.
Darsning guruhiy shaklining asosiy belgilari:
- mazkur   darsda   muayyan   o’quv   vazifalarini   hal   qilish   uchun   sinf   bir   necha
guruhlarga bo’linadi;
- har   bir   guruh   ma'lum   topshiriq   oladi   va   uni   birgalashib   o’z   boshlig’i   yoki
o’qituvchining bevosita rahbarligida bajaradi;
- topshiriq guruhning har bir a'zosi  qo’shgan   hissani   hisobga   olish   va
baholash imkonini beradigan yo’sinda bajariladi;
- guruhning tarkibi doimiy bo’lmaydi uni tanlashda guruhdagi har bir a'zoning
o’quv   imkoniyatlari   jamoa   uchun   ko’p   foydali   amalga   oshadigan   bo’lishi   nazarda
tutilgan.
Ta'limni tashkil etishning guruhiy shakli
So’nggi yillarda darsni tashkil etishning umumiy va yakka tartibdagi shakllari
bilan bir qatorda ta'limni tashkil etishning guruhiy shakli ham keng tarqalmoqda. 
13 Darsning guruhiy shaklining asosiy belgilari:
- mazkur   darsda   muayyan   o’quv   vazifalarini   hal   qilish   uchun   sinf   bir   necha
guruhlarga bo’linadi;
- har   bir   guruh   ma'lum   topshiriq   oladi   va   uni   birgalashib   o’z   boshlig’i   yoki
o’qituvchining bevosita rahbarligida bajaradi;
-  topshiriq guruhning har bir a'zosi qo’shgan hissani hisobga olish va baholash
imkonini beradigan yo’sinda bajariladi;
- guruhning tarkibi doimiy bo’lmaydi, uni tanlashda guruhdagi har bir a'zoning
o’quv   imkoniyatlari   jamoa   uchun   ko’p   foydali   amalga   oshadigan   bo’lishi   nazarda
tutiladi.
Darsning strukturasi, elementlari va tiplari
Ta'limning   strukturasi   va   tizimi   haqida   tushuncha.   Avvalo,   strukturaning
nimaligini   ko’rib   o’tamiz.   Ma'lumki,   strukturasiz   tizim   bo’lmaganidek,   tizimsiz
struktura   ham   bo’lmaydi.   Shunga   ko’ra   strukturani   tizimdagi   o’zaro   bog’liq
elementlarning   tartiblari   deb   ta'riflash   mumkin.   Biz   tizim   tushunchasiga   nimalarni
kiritamiz?
Tizim     –     o’zining   xossalari   va   bog’lanishlari   bo’yicha   u   yoki   bu   tartibdagi
o’zaro bog’liq ko’p elementlardir.
O’quv jarayoni quyidagi zvenolarga ega bo’ladi:
1. O’quvchining o’quvchilar diqqati va tafakkurini jalb qilishi, shu orqali
ularni   o’quv   materialini   faol   idrok   etishga   olib   borish   maqsadida   bilish   vazifasini
o’rtaga qo’yishi.
2. O’qituvchi   tomonidan   bilimlarning   berilishi   jarayoni   va
o’quvchilarning yangi materialni o’zlashtirish. 
14 3.     Ilmiy   tushunchalarning   umumlashtirilishi   va       shaklantirilishi   jarayoni,
o’quvchilarning   bilim,   ko’nikma   va   malakalarini   mustahkamlash   va
takomillashtirish. 
4.     O’quvchilarning   bilim,   ko’nikma   va   malakalarini   tegishli   vaziyatlarda
qo’llash.
5.  O’quvchilar bilim, ko’nikma va malakalarini o’zlashtirayotgani  tekshirish.
Darsning tiplari
Dars   strukturasi   o’quvchilar   bilish   faoliyatining   xarakteri   bo’yicha
tasniflanadigan   darslarning   tipiga   bog’liq   bo’ladi.   Ularni   o’tkazish   usullari,   ta'lim
metodlari esa o’quvchilar mustaqil ishining darajasi bo’yicha tasniflanadi. 
Darsning   quyidagi   tiplari   mavjud:   o’quvchilar   yangi   bilimlarni
o’zlashtiradigan,   faktli   materiallar     to’planadigan,   kuzatishlar   o’tkaziladigan,
jarayonlar   va   hodisalar   o’rganiladigan,   ularni   anglanadigan,   tushunchalari
shakllantiriladigan,   ko’nikma   va   malakalar   tarkib   toptiriladigan   darslar,   bilimlar
umumlashtiriladigan   va   tizimlashtiriladigan   darslar,   bilimlar,   ko’nikmalar   va
malakalarni   takrorlash,   mustahkamlash,   boshqacha   aytganda,   kompleks   qo’llash
darslari,   bilim,   ko’nikma   va   malakalar   og’zaki   hamda   yozma   ravishda   sinaladigan
nazorat   -   tekshirish   darslari;   bir   necha   didaktik   masalalar   baravar   hal   qilinadigan
kombinatsiyalashgan darslar. 
Hozirgi zamon darsining eng muhim xususiyatlari  yangi o’quv materialini  va
uni   amalda   qo’llashni   o’zlashtirish   bilan   birga   ilgari   o’rganilgan   narsalarni
o’zlashtirish,   sintez   qilish,   takrorlash   va   mustahkamlash,   nazorat   qilish   kabi
elementlarining   o’zaro   bog’lanishidir.   T.A.Ilina   darsning   o’z   strukturasiga   barcha
asosiy elementlarini olgan tipini, ya'ni umumiy yoki aralash darsni tavsiya etadi. 
15 Darsning   birinchi   bosqichi   –   tashkiliy   qism.   Odatda   bu   qismga   salomlashish,
o’quvchilarning,   sinf   xonasidagi   jihozlarning   darsga   tayyorgarligini   tekshirish,
darsda   yo’q   o’quvchilarni       aniqlash,   ishning   rejasini   e'lon   qilish   kiradi.   Tashkiliy
qismning maqsadi – darsda ish vaziyatini vujudga keltirishdir. 
Ikkinchi   bosqich  – yozma  uy  vazifasini   qo’yilgan  maqsaddan  qat'i   nazar  turli
metodlar bilan tekshirish. 
Darsning   uchinchi   bosqichi   –   o’quvchilarning   bilimlarini   og’zaki   tekshirish
( yoki ulardan  so’rash ). 
Darsning   to’rtinchi   bosqichi   –   o’qituvchining   bayon   etishi   asosida   yoki
o’quvchilarning mustaqil tahlil qilishi orqali yangi materialni tushuntirish. 
Beshinchi   bosqich   –   uyga   topshiriq   berish.   Darsning   bu   qismiga   mazkur
topshiriqning   mohiyatini,   lozim   bo’lsa   uni   bajarish   metodikasini   ham   tushuntirish,
uni   o’qituvchining  o’zi   doskaga   yozishi,   o’quvchilarning  daftarga  yoki   kundalikka
ko’chirishi kiradi. 
Darsning   oltinchi   bosqichi   –   yangi   materialni   mustahkamlash,   ya'ni   dastlabki
yoki   yo’lakay   –   mazkur   material   bayon   qilinayotganda   amalga   oshiriladigan
mustahkamlashdir. 
Darsning   yettinchi   bosqichi   –   uni   tugallashdan   iborat   bo’lib,   bu   ish   tashkiliy
ravishda     amalga   oshirilishi   kerak.   Chunki,   dars   faqat   o’qituvchining   ko’rsatmasi
bo’yicha   mustahkamlanadi.   Muallif   darsning   ana   shu   yettita   elementini   nazarda
tutib, uning strukturasini quyidagicha ifodalaydi
Darslarning tipi
Tushuntirish   darsi.   Ma'lumki,   maktabdagi   ta'limning   asoslaridan   biri   onglilik
prinspidir.   Shunga   ko’ra,   ko’nikma   va   malakalarning   shakllantirishning   dastlabki
16 bosqichi   nazariy   masalalarni   o’rganishdan   iborat   bo’lishi     kerak.   Bunda
o’qituvchining materialni tushuntirishi eng muhim zveno hisoblanadi. 
Tushuntirish   darsining   strukturasi,   ya'ni  undagi  qismlarning  o’zaro  joylashuvi
quyidagicha bo’lishi mumkin: 
1. Ilgari o’rganilgan materiallarga doir bilimlarni   eslash (o’quvchilardan
so’rash);
2. Materialni tushuntirish;
3. Materialning o’zlashtirilganini tekshirish;
4. Nazariyani  qo’llash namunasini ko’rsatish;
5. Uyga vazifa berish; 
6. Darsni yakunlash.       
Ana shu tipdagi darsning strukturasi elementlariga  dars mavzusini e'lon qilish,
uning maqsadini ifodalash va vazifalarning qo’yilishini ham kiritish mumkin. 
Bilimlar,   ko’nikmalar   va   malakalarni   mustahkamlash   darslari.   Bu   tipdagi
darsning strukturasi quyidagi darsning asosiy elementlarini o’z ichiga oladi: 
1. Nazariya bo’yicha bilimlarni eslash;
2. Mavzu bo’yicha ko’nikma va malakalarni  rivojlantirish (mashqlar);
3. Darsni yakunlash;
4. Uyga vazifa berish.         
Takrorlash   darsi.   Mustahkamlash   va   takrorlash   darslari   o’rtasida   anchagina
umumiylik   mavjud.   Bu   umumiylik,   eng   avvalo,   mazkur   darslarning   vazifalari   va
strukturalariga   taalluqlidir.   Shu   bilan   birga   mustahkamlash   va   takrorlash   darslari
orasida tafovut ham bor. Shuningdek, takrorlash darsida material to’liq emas, balki
tanlab   ko’rib   chiqilgan,   oldingi   darslarda   yetarlicha   o’zlashtirilmagan   masalalar
17 takrorlanadi.   Materialni   umumlashtirish   va   ko’nikma   hamda   malakalarni
takomillashtirish darslari. 
Umumlashtirish darsining elementlari quyidagilardan iboratdir:
1. Umumlashtiruvchi materialga doir bilimlarni eslash;
2. Materialni umumlashtirish;
3. Nazariyani  o’zlashtirilganini tekshirish;
4. Umumlashgan qoidani qo’llash namunasini ko’rsatish; 
5. Mavzu bo’yicha ko’nikma va malakalarni  takomillashtirish (mashqlar);
6. Darsning natijalarini yakunlash;
7. Uyga vazifa berish.          
Bilim,   ko’nikma   va   malakalarni   tekshirish   darsi   (kontrol   dars).   Kontrol   ish
o’tkaziladigan   darsning   strukturasi   murakkab   emas:   o’qituvchi   topshiriqlarni   aytib
turadi   (yoki   doskaga   yozadi),   o’quvchilar   ularni   bajaradilar   va   dars   oxirida   ishlar
yig’ib   olinadi.   Kontrol   ishning   savollari   va   topshiriqlari   shunday   ifodalanishi
kerakki, o’quvchilarning javoblaridan ular materialni shunchaki eslab qolgani emas,
balki ishning mohiyatini tushungani ham ko’rinib turishi lozim.
18 II BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTI O'QITUVCHISIGA
QO'YILADIGAN TALABLAR
                            2.1 Pedagogik bilimlarni bilish
O`qituvchilik – inson jamiyati tarixi boshlangandan e’tiboran davom etib, shu
bilan birga hamma vaqt jamiyat va jamoatchilik tomonidan e’tiborga loyiq e’zozlab
kelingan   kasbdir.   “...   O`qituvchi   –   deydi   Al   Forobiy,   -   aql-farosatga,   chiroylik
nutqqa   ega   bo`lishi   va   o`quvchilarga   aytmoqchi   bo`lgan   fikrlarini   to`la   va   aniq
ifodalay   olishni   bilmog`i   zarur.”   U   o`z   fikrini   davom   ettirib:   “O`qituvchi   va
rahbarning vazifasi dono davlat rahbari vazifasiga o`xshaydi, shu sababli o`qituvchi
eshitgan va ko`rganlarining barchasini eslab qolishi, aql-farosatga, chiroylik nutqqa
ega   bo`lishi,   o`qituvchilarga   aytmoqchi   bo`lgan   fikrlarini   to`la   va   aniq   ifodalab
berishni bilmog`i lozim. Shu bilan birga o`z nomusini qadrlashi, adolatli bo`lmog`i
lozim.   Ana   shundagina   u   insoniylikning   yuksak   darajasiga   ega   bo`ladi   va   baxt
cho`qqisiga   erishadi,”   –   deb   ta`kidlaydi.   Abu   Ali   Ibn   Sinoning   fikricha,   “...
O`qituvchi matonatli, sof vijdonli, rostgo`y va bolani tarbiyalash metodlarini, ahloq
qoidalarini yaxshi biladigan odam bo`lmog`i lozim. O`qituvchi o`quvchining butun
ichki   va   tasjqi   dunyosini   o`rganib,   aql   qatlamlariga   kirolmog`i   lozim.”   Nosiriddin
Tusiy   o`zining   “O`qituvchilarni   tarbiyalash   to`g`risida”   degan   asarida   shunday
deydi: “... O`qituvchi  munozaralarni olib borishi, rad etib bo`lmaydigan darajadagi
isbot qilishni bilishi, o`z fikrlarining to`g`riligiga ishonishi, nutqi esa mutlaqo toza,
jumlalari mantiqiy ifodalanadigan bo`lishi lozim... o`qituvchi nutqi hech qachon va
hech   qayerda   zaharxandali,   qo`pol   yoki   qattiq   bo`lishi   mumkin   emas.   Ars   paytida
o`qituvchining   o`zini   tuta   olmasligi   ishni   buzishi   mumkin...   Zamonaviy   maktab
o`qituvchisi   qator   vazifalarni   bajaradi 4
.   O`qituvchi   –   sinfdagi   o`quv   jarayoni
tashkilotchisidir. O`qituvchi o`quvchilar uchun dars payti, qo`shimcha darslarda va
4
 Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat. Oquvqollanma.-T.; 2013yil
19 shu bilan birga darsdan tashqari hollarda ham kerakli maslahatlar berishda bilimlar
manbaidan   biridir.   Ko`pchilik   o`qituvchilar   sinf   rahbari   vazifasini   bajarib,   tarbiya
jarayoni   tashkilotchilari   bo`lib   hisoblanadilar.   Zamonaviy   o`qituvchi   ijtimoiy
psixolog   bo`lmasligi   mumkin   emas.   Shuning   uchun   ham   o`quvchilar   o`rtasidagi
o`zaro   munosabatlarni   yo`lga   sola   olishi,   bolalar   jamoasida   ijtimoiy-psixologik
mexanizmlardan   foydalanishni   bilishi   zarurdir.   Ma’lumki,   pedagogik   faoliyat   –
kishi   mehnatining   eng   murakkab   sohalaridan   biridir.   Jamiyat   tomonidan
qo`yiladigan   talablaridan   eng   muhimi   o`qituvchining   shaxsi   va   uning   kasbi   bilan
bog`liq   xislatlariga   qaratilgan.   O`qituvchining   eng   muhim   shaxsiy   xislatlari
quyidagilardir:   -   O`qituvchining   o`z   Vataniga   sodiqligi,   bolalarni   sevishi,   ularni
insonparvarlik   ruhida   tarbiyalash   istagi,   o`z   yurti,   ona   tili,   o`z   xalqining   tarixi   va
uning madaniyatini sevishi, davlatning mustaqilligi g`oyasida yashashidan iboratdir;
-   Ijtimoiy   javobgarlikni   yuksak   darajad   his   etishi;   -   Olijanobligi,   aql-farosatli,
ma’naviy   pok;   -   O`zini   qo`lga   ola   bilishi,   sabr-toqattli,   bardam,   matonatliligidir.
Jamiyatning   o`qituvchilik   kasbiga   qo`yadigan   asosiy   talablari   quyidagichadir:   -
Keng   bilim   saviyasiga   ega   bo`lishi,   turli   bilimlardan   xabardor   bo`lishi;   -   Yosh
pedagogik   psixiologiya,   ijtimoiy   psixiologiya   va   pedagogika,   yosh   fiziologiyasi
hamda makyab gigiyenasidan chuqur bilimlarga ega bo`lishi; - O`zi dars beradigan
fan   bo`yicha   mustahkam   bilimga   ega   bo`lib,   o`z   kasbi,   sohasida   jahon   fanida
erishilgan   yangi   yutuq   va   kamchiliklardan   xabardor   bo`lishi;   -   Ta’lim   va   tarbiya
metodikasini   egallashi;   -   O`z   ishiga   ijodiy   yondashishi’   -   Boalarni   bilishi,   uning
ichki   dunyosini   tushuna   olishi;   -   Pedagogik   taxnikani   (   mantiq,   nutq,   ta’limnig
ifodali   vositalari)   va   pedagogik   taktga   ega   bo`lishi;   -   O`qituvchining   o`z   bilim   va
pedagogik   mahoratini   doimiy   ravishda   oshirib   borishi.   Har   bir   o`qituvchi   ana   shu
talablarga   eng   yuqori   darajada   mos   keladigan   bo`lishi   uchun   intilishi   kerak.
20 O`qituvchiga   jamiyat   tomonidan   qo`yiladigan   talablar,   turli   xilldagi   ijtimoiy
kutishlar,   pedagogning   individualligi,   uning,   shu   tariqa   talablarga   javob   berishga
subyektiv   tayyorgarligi   muayyan   o`qituvchining   pedagogik   faoliyatga   naqadar
tayyorgarligidan   dalolat   beradi.   Muhim   davlat   vazifasini   –   Kadrlar     tayyorlash
milliy dasturini amalga oshirayotgan zamonaviy maktab o`qituvchisining xislatlari,
uning   ijodiy   faoliyati,   asosan,   amaliy   ishda,   pedagogik   tajribalarni   egallash
jarayonida   o`sib   rivojlana   boradi.   Shu   bilan   birga   o`qituvchi   doimiy   ravishda   o`z
malakasini   oshirib,   o`z   ishining   muvaffaqiyatini   yuqori   darajada   ta’minlashga
yordam   beradigan   shaxsiy   xislatlarini   tarbiyalab   borishi   zarur.   Jamiyat   uchun
o`qituvchining   o`rni   va   roli   beqiyos.   Ularning   saviyasi   jamiyatni   yo   tubanga,   yoki
yuksakka   olib   boradi.   Tushunarli   bo`lishi   kerakki,   o`qituvchi   –   ulkan   mas’uliyatli,
hur   fikrli   va   o`sib   boruvchi   bilim   egasi.   Zamonaviylik   uning   majburiy   sifati,
bilimiga   qanady   talab   bo`lsa,   unga   ham   shunchalik   qat’iy   talab   bo`ladi.   Ya’ni
bilimini   bu   zamonga   muvofiqlashtirib   borilmasa,   nafi   va   dollzarbligi   kamayib
boradi.   Demak,   keng   dunyoqarash,   hur   fikrlash   va   zamonaviylik   –   o`qituvchining
majburiy   kasb   talabi.   O`zbekiston   Birinchi   Prezidenti   Islom   Karimov   “Yuksak
ma’naviyat   –   yengilmas   kuch”   asarida   haqli   ravishda   ta’kidlaganidek,   “...   agarki
dunyo imoratlari ichida eng ulug`i maktab bo`lsa, kasblarning ichida eng sharaflisi
o`qituvchilik   va   murabbiylikdir,   desak,   o`ylaymanki,   ayni   haqiqatni   aytgan
bo`lamiz”. Darhaqiqat, o`qituvchi, nainki sinf xonasiga fayz va ziyo olib kiradigan,
balki ming-minglab murg`ak qalblarga ezgulik yog`dusini baxsh etadigan mo`tabar
zotdir.
2.2  Texnologik qobiliyatlar
21           «Kadrlar   tayyorlash   milliy   dasturi 5
»   yuksak   umumiy   va   kasb-hunar
madaniyatiga, ijodiy, ijtimoiy faollikka, siyosiy hamda ijtimoiy hayotda to’g’ri yo’l
topa  olish   mahoratiga   ega  bo’lgan,   istiqbol   vazifalarini   ilgari   surish   va   hal   etishga
qodir   kadrlarning   yangi   avlodini   shakllantirish,   shuningdek,   har   tomonlama   kamol
topgan,   jamiyatda   turmushga   moslashgan,   ta’lim   va   kasbhunar   dasturlarini   ongli
ravishda   puxta   o’zlashtirgan,   jamiyat,   davlat   va   oila   oldida   o’z   javobgarligini   his
etadigan   fuqarolarni   tarbiyalashni   nazarda   tutgan   pedagogik   g’oyani   ilgari   suradi.
Ushbu pedagogik g’oya ta’lim tizimi oldiga: - ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimini
jamiyatda   amalga   oshirilayotgan   yangilanish,   rivojlangan   huquqiy-demokratik
davlat   qurilishi   jarayonlariga   moslash;   kadrlar   tayyorlash   tizimi   va   mazmunini
mamlakatning   ijtimoiy-iqtisodiy   taraqqiyoti   istiqbollaridan,   jamiyat   ehtiyojlaridan,
fan,   madaniyat,   texnika   va   texnologiyaning   zamonaviy   yutuqlaridan   kelib   chiqqan
holda qayta qurish; - ta’lim oluvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashning samarali
shakllari   va   uslublarini   ishlab   chiqish   hamda   joriy   etishni   hal   etish   vazifalarini
ko’ndalang   qilib   qo’ydi.   Bugungi   kunda   jamiyatimizda   yangi   ijtimoiy
munosabatlarning shakllanishi, ta’limning dunyo ta’lim tizimiga integratsiyalashuvi,
demokratiyalash   va   taraqqiy   ettirish   jarayonlarining   rivojlanishi   ta’lim   jarayonida
Pedagogik   texnologiyalarga   yangicha   yondashuv   zarurligini   taqozo   etmoqda.
«Kadrlar   tayyorlash   milliy   dasturi»da   Pedagogik   texnologiyalarni   joriy   qilish   va
o’zlashtirish zarurligi ko’p marta takrorlanib, ularni o’quv muassasalariga olib kirish
zarurligi   uqtirilgan.   Respublikamizning   taniqli   olimlari   mintaqamizning   ijtimoiy-
pedagogik   sharoitiga   moslashgan,   ilmiy   asoslangan   pedagogik   texnologiyalarni
yaratish   va   ularni   ta’limtarbiya   amaliyotida   qo’llashga   intilmoqda.   Ta’lim
jarayonida   metodlarning   pedagogik   mohiyati   “Maktab   voyaga   yetayotgan   avlod
5
 Sh. Miromonovich.  Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Mazkur kitobdan 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2016 yil 
22 tafakkurini   shakllantirish   ustaxonasidir,   agar   kelajakni   qo’ldan   chiqarishni
istamasang,   maktabni   qo’lda   mustahkam”   degan   edi   fransuz   yozuvchisi   Anri
Barbyus.   Darhaqiqat,   kelajagimiz   davomchilari   bo’lmish   yosh   avlodni   har
tomonlama   mukammal   etib   tarbiyalash,   ularga   bilim   berish,   xaqiqiy   fidoyilik   va
mustahkam iroda talab etadi. Ta’lim jarayonining muvaffaqiyati uning shakligagina
emas,   balki   qo’llanilayotgan   metodlar   samaradorligiga   ham   bog’liqdir.   Ta’lim
nazariyasida   o’qitish   (ta’lim)   metodlari   markaziy   o’rin   egallaydi.   Pedagogning
darsga tayyorgarlik ko’rishida metodlar va metodik usullarni tanlashi – bu ularning
o’zaro   almashinuvini   vaqt   va   didaktik   maqsad   bo’yicha   muvozanatlashtirish
demakdir.   Pirovard   natijasida   o’quvchilar   aqliy   va   amaliy   faolligining   yuqori
darajasini   ta’minlashga   sharoit   yaratiladi.   To’g’ri   qo’llanilgan   metodlar   ob’ektiv
voqelikka   oid   bilimlarmi   chuqurlashtiradi   va   yaxlit   hamda   mashg’ulotning   ilmiy-
nazariy   darajasini   oshiradi.   Ketma-ket   saralangan   o’qitish   metodlari   ma’lum
darajada   bilish   va   kasbiy   qiziqishini   rivojlantirishga,   mustaqil   amaliy   faolyatni
faollashtirishga   olib   keladi.   Ta’lim   metodlari   o’qitishning   o’z   oldiga   qo’ygan
maqsadlariga   erishish   usullarini   hamda   o’quv   materialini   nazariy   va   amaliy
yo’naltirish   yo’llarini   anglatadi.   Umumta’lim   maktablarida   texnologiya   fanini
o’qitishni   tashkil   qilishda   zamonaviy   talablardan   kelib   chiqib,   ta’lim   standartini
ishlab   chiqish,   o’quv   reja   va   dasturlarini,   zarur   darsliklarni   yaratish,   tarqatma   va
ko’rgazmali   materiallar   tuzish,   texnologiyaning   ilmiy-uslubiy   asosini   yaratish
jarayoni,   avvalo,   yagona   tizimga   va   tartibga   solinishi,   boshqarilishi   hamda   eng
muhimi,   o’quv-tarbiya   tizimini   mazmunan   va   shakllan   takomillashtirilishi   shu
sohada keng ilmiytadqiqot ishlari olib borish ishlarini jadallashtirishi ilmiy-metodik
ta’minotning   asosini   tashkil   etadi.   Ilmiy-metodik   ta’minot   maktab   uslubiy
kengashlari,   tuman,   viloyat   xalq   ta’limi   bo’limlari,   tegishli   vazirliklardagi   ilmiy-
23 uslubiy   kengashlar   faoliyatlari,   ilmiy-tadqiqot   institutlaridagi,   oliy   o’quv   yurtlari
kafedralarida olib borilayotgan mazkur yo’nalishlardagi ilmiy izlanishlar, tadqiqot-
tajriba   ishlari   bilan   uyg’unlashtirilmog’i   va   muvofiklashtirilmog’i   lozim.
O’quvchilarni   mehnatga   tayyorlash   jarayonida   kasb-hunarga   yo’naltirishni   yanada
kuchaytirish, ularni badiiy mehnat yo’nalishlari, uyro’zg’or buyumlarini ta’mirlash,
zamonaviy   ishlab   chiqarish   asoslari,   metall   va   metalmas   hamda   gazlamaga   ishlov
berish   texnologiyasi,   pazandachilik,   xalq   hunarmandchiligi   asoslari,
ro’zg’orshunoslik,   elektrotexnika   ishlar,   kasbhunarga   yo’llash   bo’yicha   bilim,
ko’nikma   va   malakalarni   egallash   ko’zda   tutilgan.   Texnologiya   fani   o’quvchilar
shaxsini   har   tomonlama   kamol   topishiga,   mehnatning   turmush   bilan   aloqasini
mustahkamlashga   o’quvchilarda   ongli   dunyo   qarashni   shakllanishiga   va   asosiy
ravishda   kasb   tanlashga   tayyorlashda   yordam   beradi.   Texnologiya   fanini   o’qitish
metodikasi   ustaxonada   o’tkaziladigan   mashg’ulotlar   bilan   boshqa   o’quv   fanlarini
(ijtimoiy-siyosiy, tabiiy matematik) o’qitishning o’zaro didaktik bog’liqligini ochib
beradi,   shuningdek,   quyi,   o’rta   va   yuqori   sinflardagi   Texnologiya   fanining
izchilligini   ta’minlash   yo’llarini   ko’rsatadi.   Texnologiya   fani   jarayonida
o’quvchilarda   mehnatga   muhabbat,   jismoniy   mehnat   kishilariga   hurmat   va
shaxsning boshqa ahloqiy sifatlari shakllanishiga imkon beradi. Bu sifatlar og’zaki
tushuntirish   bilan   emas,   balki   o’quvchilarni   unumli   mehnatga   qatnashtirish   yo’li
bilan   shakllantiriladi.   Texnologiya   ta’limi   dasturi   talablarini   bajarishda,   mavzuga
oid bilim berishda, malaka va ko‘nikmalarni shakllantirishda o‘quvchilarga ma’lum
hajmdagi   politexnik   bilimlar   beriladi.   Boshlang‘ich   politexnik   bilim   bilan
qurollantirish   o‘quvchilarga   predmetni   yasash,   ishlov   berilayotgan   materialning
xususiyatlari,   texnologik   o‘ziga   xosliklari,   materialga   qo‘lda   ishlov   berilganda
24 qo‘llaniladigan   asbob-moslamalarning   xususiyatlari,   ulardan   foydalanish   qoydalari
haqida ma’lumot berib boriladi. 
 
2.3 Tahlil va baholash qobiliyatlari
            Ta’limning   umumiy   maqsadidan   kelib   chiqib   o’qitishning   ayni   bosqichidagi
tarbiyaviy   va   rivojlantiruvchi   masalarni   yechish   zaruratni   hisobga   olgan   holda
ajratilgan   variant   tahlillanadi   va   baholanadi.   Zamonaviy   ta’limni   tashkil   etishga
qo’yiladigan   muhim   talablardan   biri   ortiqcha   ruhiy   va   jismoniy   kuch   sarf   etmay,
qisqa vaqt ichida yuksak natijalarga erishishdir. Qisqa vaqt orasida muayyan nazariy
bilimlarni   o’quvchilarga   yetkazib   berish,   ularda   ma’lum   faoliyat   yuzasidan
ko’nikma   va   malakalarni   hosil   qilish,   shuningdek,   o’quvchilar   faoliyatini   nazorat
qilish,   ular   tomonidan   egallangan   bilim,   ko’nikma,   malaka   darajasini   baholash
o’qituvchidan   yuksak   pedagogik   mahorat   hamda   ta’lim   jarayoniga   nisbatan
yangicha   yondoshuvni   talab   etadi.   Texnologiya   fani   predmeti   boshqa   fanlardan
umuman   farq   qiladi.   Masalan,   fizika   yoki   matetmatika   fanlari   o‘n   yillar   davomida
yangi   bilimlar   bilan   boyitilib   boriladi.   Texnologiya   fani   bo‘yicha   esa   har   yili
yangiliklar bor. Ishlab chiqarish sohasiga ko‘plab yangi texnologiyalar joriy etiladi.
Shuning   uchun   bu   fan   o‘quvchilarni   zamonaviy   kasblarga   o‘qitish   bilan
uyg‘unlashtirilgan holda olib borilishi kerak. Xalq ta’limi vazirligi tomonidan yaqin
kelajakda   o‘quvchilarni   kasbiy   ta’limga   yo‘naltirish   maqsadida   superustaxonalar,
bolalar   texnoparklari,   “Kvantorium”   va   boshqa   zamonaviy   parklar   ochish   ko‘zda
tutilmoqda.   O‘quvchilar   kompyuter   va   vibrostendlar   bilan   jihozlangan   bu
maskanlarda kasbiy ko‘nikmalarga ega bo‘lish bilan birga robo, kosmo, nano, bio,
IT   yo‘nalishlarida   ta’lim   olish   imkoniga   ega   bo‘ladilar.   Ta’limning   yosh   avlod
hayotidagi roli va ahamiyatini hisobga olgan holda, bu vazifani bugungi kunda oliy
25 ma’lumotli,   yuksak   professional   mahoratga   ega   bo‘lgan   pedagog   kadrlar
bajarmoqda. Ta’lim sifatini oshirish, ta’lim standartlari, o‘quv dasturlari, darslik va
qo‘llanmalarni   takomillashtirish,   ilg‘or   pedagogik   va   axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarini   keng   joriy   etish   masalalariga   alohida   e’tibor   qaratilmoqda.
Masalan,   mebel   ishlab   chiqarish   bo‘yicha   dizayner   bo‘lmoqchimisan?   Marhamat,
bolg‘a va mixni chekkaga surib, material tanla, hisob-kitob qil. Mebelni plastikdan
tayyorlamoqchimisan? Bunda barcha detallarni 3D printeri tayyorlaydi. Yog‘ochdan
qilmoqchimisan?   Marhamat,   raqamli   dasturlangan   boshqaruv   stanogiga   hisob-
kitobingni   kiritasan.   Mebeling   tayyor.   O‘quvchilar   shu   tariqa   sanoat   dizayni,
nanotexnologiya,   raqamli   modellashtirish   va   ishlab   chiqarish   texnologiyalari,
robototexnika,   elektrotexnika,   elektorenergetika,   biotexnologiya,   oziq-ovqat
mahsulotlariga   ishlov   berish,   “aqlli   uy”,   “buyumlar   interneti”   bilan   tanishadilar.
Bunda   darslar   nafaqat   maktabda,   balki   kollej   va   texnikumlar,   bolalar   texnoparki,
yoshlar   ijodiy   innovatsion   markazlarida   tashkil   etiladi.   Texnologik   ta’limda
innovatsion metodlar o’qituvchi va o’quvchilar faoliyatining xususiyatini belgilaydi,
ta’limning   maqsadi   va   mazmuniga   bog’liq   bo’ladi.   Ta’lim   metodlari   tevarak-
atrofdagi  dunyoni  bilishning  umumiy  qonuniyatlarini  tushunishga  bog’liqdir,  ya’ni
ular  falsafiy fikrlarni, ta’lim jarayonining mohiyati  va tamoyillarini to’g’ri anglash
natijasidir. Innovatsion metodlar o’quv materiali mazmunida ifodalangan ilmiy fikr
mantiqiga   bog’liqdir.   Texnologiya   fani   maktablar   va   o’qituvchilarning   ilg’or   ish
tajribalarini umumlashtiradi, an’anaviy ta’limning ilmiy asoslarini  ko’rsatib beradi,
o’qitishning zamonaviy, samarali metodlarini ijodiy ravishda izlab topishga yordam
beradi. O’qitish metodlarini bilish manbalari bo’yicha tasniflash ancha oddiy bo’lib,
ular   maktab   amaliyotida  keng   tarqalgan.  Bu   belgi   bo’yicha   metodlar   quyidagi   uch
guruhga   bo’linadi:   -   Og’zaki   metodlar   (bilimlarni   so’z   bilan   bayon   qilish,   suhbat,
26 darslik   ma’lumotnoma   va   ilmiy   adabiyotlar   bilan   ishlash).   -   Ko’rsatmali   metodlar
rasmlar,   namoyishlar,   kuzatishlar.   Amaliy   metodlar   (mashqlar,   laboratoriyadagi
amaliy   ishlar).   Yuqoridagilar   ma’lum   darajada   shartlidir,   chunki   mazkur
metodlarning   hammasi   o’zaro   chambarchas   bog’liq   bo’lib,   ularni   doim   ham   aniq
chegaralab   bo’lmaydi.   O’qituvchi   darsga   tayyorlanishda   va   uning   uchun   eng
muvofiq   metodlarni   tanlashda   aynan   shu   metodlarning   bajarilishi   mumkinligini   va
ularning strukturasini hisobga olib, shu asosida, masalan, rag’batlantirish, tarbiyaviy
va   kamol   toptirish   vazifalarini   kuchaytiruvchi   murabbiydir.   O’tilgan   mavzuni
mustahkamlash,   yaxshi   o’zlashtirish,   umumlashtirish   hamda   o’quvchilarning   shu
mavzu bo’yicha tasavvurlarini chizma shaklida ifodalashga undaydi. 
III BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTIGA OID TALABLAR
3.1 Texnologik vositalardan foydalanish
Texnologiya   ta’lim   praktikumi   fani   talabalarga   yog‘och,   metallar   va   polimer
materiallarining   xususiyatlari   t о ‘g‘risida   boshlang‘ich   bilimlar,   yog‘ochdan
buyumlar tayyorlashda rejalash, y о ‘nish, arralash, teshish, pardozlash ishlari, q о ‘l va
elektr   asboblarining   tuzilishi,   ishlashi,   dastgohlar,   elektr   va
mexanizatsiyalashtirilgan   jihozlar,   mashinalar   elementlari,   yangi   texnika   va   ilg‘or
texnologiya   asoslari,   texnologik   xaritalar,   ularni   tuzish   va   foydalanishni   о ‘rgatadi.
Texnologiya   ta’lim   praktikumi   fani   talabalarda   texnik   ijodkorlikni,   qobiliyatni,
tafakkurni   rivojlantirish,   amaliy   mashg‘ulotlar   jarayonida   tabiiy,   metall   va
metallmas materiallarga texnologiya asosida ishlov berish usullarini o‘rgatish orqali
hunarmandchilik   asoslari,   ishlab   chiqarish   va   ro‘zg‘orshunoslik   asoslari,
elektrotexnika   ishlari,   elektronika   asoslari,   ijodiy   loyiha   tayyorlash   texnologiyasi
bo‘yicha   o‘zlashtirgan   bilim,   ko‘nikma   va   malakalarini   hayotda   qo‘llay   olish
layoqatini   shakllantirishni   va   kelajakda   o‘z   sohasining   yetuk   mutaxasisi   bo‘lib
27 yetishishini   ko‘zda   tutgan.   Talabalarning   mazkur   fanni   o‘zlashtirishlari   uchun
o‘qitishning   ilg‘or   va   zamonaviy   usullaridan   foydalanish,   yangi   axborot   va
pedagogik   texnologiyalarni   tadbiq   qilish   muhim   ahamiyatga   egadir.   Fanni
o‘qitishda   plakatlar,   chizmalar,   namunalar,   yo‘riqnoma   texnologik   xaritalar,
ko‘rgazmali texnik vositalardan, kompyuter texnikasi, kinofilm, videofilm, diafilm,
slayd   va   dasturlashtirilgan   elektron   didaktik   vositalardan   foydalanib,   talabalarning
bilim,   ko‘nikma   va   malakalarni   hosil   qilish   ko‘zda   tutiladi 6
.   Hozigi   zamonaviy
bosqichda   pedagogik   dolzarb   vazifalarga   fan   texnika,   ilg‘or   texnologiyalar
yutuqlaridan   foydalanish   asosida   shaxsni   tarbiyalash,   o‘qitish   va   rivojlantirish
maqsadlari, mazmuni, metodlari, vositalari va tashkiliy shakillarini ilmiy ta’minlash
kiradi. Bugungi kunda ta’lim sohasida fan va texnikaning so‘nggi yutuqlari asosida
ishlab   chiqilgan   audio,   video,   telekommunikatsiya   va   informatsion   texnika   va
texnologiyalarning   qo‘llanilishi   katta   ahamiyat   kasb   etmoqda.   Shuning   uchun
ularning   didaktik   imkoniyatlari   bilan   tanishib   chiqish   va   mashg‘ulotlarda   ularni
qo‘llashni   o‘rganish   dolzarb   pedagogik   muammolardan   biri   sanaladi.   Inson
taraqqiyotining   barcha   davrlarida   ijodiy   mehnat   bashariyatni   olg‘a
harakatlantiruvchi   asosiy   omil   bo‘lib   kelgan.   Yosh   avlodni   ijodiy   mehnatga
o‘rgatish uni zamonasining eng ilg‘or bilimlari bilan qurollantirish, barcha davrlarda
barcha   xalqlar   uchun   dolzarb   vazifa   hisoblangan   .   Jamiyat   rivojlanar   ekan   har   bir
sohada rivjlanishni talab etadi. Buning uchun o‘quvchi yoshlarimizning qiziqish va
qobiliyatlariga   qarab   rivojlantirib   borishimiz   lozim   Multimedia   texnologiyalarini
ta’lim   jarayonlariga   joriy   etish   ta’limni   axborotlashtirishning   asosiy   nuqtalaridan
biridir. Hozirgi vaqtda multimedia texnologiyalari jadal rivojlanayotgan va istiqbolli
yo‘nalishlardan   biri   hisoblanadi.   O‘quv   jarayonida   multimedia   texnologiyalaridan
6
  Muslimova, A.F. Oz-ozini takomillashtirishga va ijodiy ozini namoyon qilishga intilishlarni rivojlantirish / A.F. 
Muslimova // Orta maxsus kasb talimi. - 2010 yil  
28 foydalanishning   dolzarbligi   ijtimoiy   taraqqiyotimizning   hozirgi   bosqichida
jamiyatni   axborotlashtirish   va   Internet   global   kompyuter   tarmog‘idan   keng
foydalanish   bilan   bog‘liq.Kompyuter   texnologiyalari   bugungi   kunda   ko‘plab
talabalar hayotining ajralmas  qismiga aylandi. Ular ko‘pincha ularni  oddiy maktab
darsligidan ko‘ra ko‘proq qiziqish bilan qabul qilishadi.Axborot texnologiyalaridan
foydalanish   o‘quvchilar   tomonidan   materialni   katta   darajada   o‘zlashtirishni
ta'minlaydi.Interaktivlik   multimedianing   juda   muhim   qismidir.   Odamlar   ko‘rgan
narsalarining atigi 20 foizini va eshitganlarining 30 foizini eslab qolishadi. Bundan
tashqari,   ular   ko‘rgan   va   eshitgan   narsalarining   50   foizini   va   bir   vaqtning   o‘zida
ko‘rgan,   eshitgan   va   qiladigan   narsalarining   80   foizini   eslab   qolishadi.Zamonaviy
jamiyatda bilim  tobora tovarga aylanib bormoqda va har  qanday tovar  kabi yaxshi
qadoqlash   va   tegishli   tarqatish   usullarini   talab   qiladi.Multimedia   texnologiyasiga
asoslangan   kompyuterlashtirilgan   ta’lim   inson   o‘qituvchisining   o‘rnini   bosa
olmaydi,   lekin   u   o‘qituvchi   faoliyatini,   ayniqsa,   mustaqillik,   ijodiy   fikrlash
rivojlanadigan   sohalarda   to‘ldirishi   va   takomillashtirishi   mumkin.Zamonaviy
jamiyatni   axborotlashtirish,   ta'lim   tizimiga   axborot   texnologiyalarini   joriy   etish
o‘quv   jarayonini   qayta   ko‘rib   chiqishni   talab   qiladi.   Insoniyat   XXI   asrga   o‘z
taraqqiyotining   yangi   bosqichi   –   axborot   jamiyati   bosqichiga   kirdi.   Zamonaviy
axborot texnologiyalari o‘quvchilarning kommunikativ, ijodiy va kasbiy bilimlarini,
ularning   o‘z-o‘zini   tarbiyalash   va   o‘z-o‘zini   rivojlantirishga   bo‘lgan   ehtiyojlarini
rivojlantirishni   ta'minlaydigan   o‘qitishga   yondashuvlarni   sifat   jihatidan
o‘zgartirishga   imkon  beradi.  Ta’kidlash   joizki,  multimedia  texnologiyalarini   o‘quv
jarayoniga   joriy   etish   shartlaridan   biri   multimedia   proyektori,   kompyuter,   ekranli
maxsus jihozlangan o‘quv xonalarining mavjudligidir. 
29 3.2 Ta'lim jarayonining tashkil etilishi
Ta’lim   jarayoniga   zamonaviy   multimedia   texnologiyalarining   joriy   etilishi
an’anaviy ta’limga nisbatan quyidagi samaralarga erishish imkonini beradi: 
  jadval va rasmlarni rangli, ovozli, animatsiyalar, gipermatnlar bilan boyitish; 
  interaktiv veb-elementlar, testlardan foydalanish;
    darsning nazariy materialini boyitib borish; 
   axborotlarning   muntazam   ravishda   yangilab   turish;   Oriental   Renaissance:
Innovative, educational, natural and social z 
   ta’lim   jarayonida   o‘quvchi-talabalar   bilan   ko‘proq   individual   ishlash,
ularning darsga qiziqishlarini oshirib, egallagan bilimlarilarini qo‘llab-quvvatlash va
rivojlantirish; 
   ta’lim   jarayonida   fanlararo   aloqalarni   kuchaytirish,   voqelikni   kompleks
o‘rganish; 
   ta’lim   jarayonining   moslashuvchanligi,   shakllari   va   usullarini,   texnologik
bazasini   zamonaviy   AKT   vositalarini   joriy   etish   orqali   takomillashtirib   borishdan
iborat.   Talabalarni   ma'ruza   va   amaliy   mashg‘ulotlar   davomida   o‘qitishda   turli   xil
multimedia   resurslari   bilan   materialni   taqdim   etish   uchun   keng   imkoniyatlar
ochadigan   axborot   texnologiyalaridan   foydalaniladi,   masalan:   chizmalar,   vizual
modellar, grafik ma'lumotlarning taqdimoti, ular alohida parchalarni tushuntirishda
foydalidir.   O‘quv   jarayonida   multimedia   texnologiyalaridan   foydalanish   fanni
o‘rganishga   bo‘lgan   motivatsiyani   oshiradi,   chunki   talabalar   uchun   materialni
taqdim   etishning   yangi   shakli   qo‘llaniladi;   o‘rganilayotgan   mavzularni   idrok   etish
samaradorligini   oshiradi,   bu   esa   har   doim   o‘rganishni   yanada   samaraliroq   qiladi;
o‘quv   materialini   yaxshiroq   o‘zlashtirish   va   yaxshiroq   yodlashga   yordam   beradi.
Video   proyektor   ushbu   ma'lumotni   takrorlash   imkonini   beradi.   Kichkina   tabiiy
30 namunani   namoyish   qilish   bilan   hech   qanday   taqqoslash   mumkin   emas,   o‘quv
plakati.   1-rasm.   Multimedia   vositalari.   Oriental   Renaissance:   Innovative,
Multimedia   texnologiyalariga   qiziqishning   ortishi,   bunday   texnologiyalarning
ta’limga   joriy   etilishi   ko‘plab   o‘qituvchilarning   multimedia   kontenti   va   ta’lim
multimedia mahsulotlarini yaratish vositalarini puxta egallashiga olib keldi. E'tibor
bering,   o‘qituvchilar   ko‘pincha   dasturchi   emas.   Bularning   barchasi   dasturchilarga
mo‘ljallangan   emas,   balki   multimedia   mahsulotlarini   ishlab   chiqishga   imkon
beruvchi   dasturlarning   yangi   sinfining   paydo   bo‘lishiga   olib   keldi.   Tez
rivojlanayotgan   axborot-kommunikatsiya   texnologiyalari   zamonaviy   maktabdan
kommunikativ,   ijodiy   va   kasbiy   bilimlarning   rivojlanishini,   o‘z-o‘zini   tarbiyalash
ehtiyojlarini ta'minlaydigan ta'limga yangi yondashuvlarni joriy qilishni talab qiladi.
Bunday   texnologiyalarni   o‘quv   jarayoniga   joriy   etish   yangi   bosqichga   –   yangi
multimediali   o‘quv   materiallarini   joriy   etishga   o‘tmoqda.   Hozirgi   vaqtda   ko‘plab
turli   xil   axborot   resurslari   yaratilgan   bo‘lib,   ular   o‘quv   va   ilmiy   faoliyat   sifatini
sezilarli   darajada   oshirdi.   O‘qitishda   ko‘pincha   multimedia   texnologiyalari
qo‘llaniladi,   ularning   doirasi   sezilarli   darajada   kengaydi:   o‘quv   dasturlarini
yaratishdan   multimedia   sohasidagi   ta'lim   dasturlarini   qurishning   ajralmas
kontseptsiyasini   ishlab   chiqishgacha,   yangi   o‘qitishni   shakllantirish.   yordamlar.
Multimedia   g‘oyasi   axborotni   taqdim   etishning   turli   usullaridan   foydalanish,
matnlarning   video   va   ovozli   jo‘rligi,   yuqori   sifatli   grafikalar   va   animatsiyani
dasturiy ta'minotga  kiritish  dasturiy  mahsulotning  ma'lumotlarga boy  va tushunarli
bo‘lishiga   yordam   beradi.   bir   vaqtning   o‘zida   ma'lumotni   idrok   etishning   turli
kanallariga   ta'sir   qilish   qobiliyati   tufayli   didaktik   vosita.   Ta'lim   uchun   yangi
texnologiyaning   istiqbollari   xalqaro   hamjamiyat   tomonidan   yuqori   baholandi,
YUNESKO   Bosh   konferentsiyasining   28-sessiyasida   Ta'lim   dasturi   doirasida
31 "Multimedia texnologiyalari va shaxsiy rivojlanish" tadqiqot loyihasi  tashkil  etildi.
Est е tika   fanlari   haqida   gap   k е tganda   birinchi   navbatda   ko‘z   oldimizga   musiqa,
texnologiya,   tasviriy   san’at   kabi   fanlar   k е ladi.   O‘qitishning   nazariy   va   amaliy
jihatlarinibir-biridan   ayro   qilmagan   holda   kompl е ks   olib   borish   zarurligini   esdan
chiqarmagan   ma’qul.   Chunki   har   bir   fanning   zamonaviy   ta’lim   bo‘yicha   yangicha
uslubda p е dagogik t е xnologiya asosida  tashkil etish, o‘quvchilarni mavzuni yaxshi
o‘zlashtirishi,   erkin   va   mustaqil   fikrlashiga   imkon   yaratadi.   O‘tilayotgan   mavzuni
o‘quvchilar   tomonidan   yaxshi   o‘zlashtirilishi,   albatta  p е dagogik  mahoratga   boqliq.
P е dagog o‘z fanini ilmiy va m е todik jihatdan chuqur bilsa, qo‘llaniladigan m е todlar,
turli   innovatsiyalar,   ko‘rgazmali   va   t е xnik   vostitalardan   unumli   foydalanib,   o‘quv
jarayonini   tashkil   etsa   dars   samaradorligi   yuqori   bo‘lishi   muqarar.   M е tod   tanlash
nafaqat o‘quv maqsadini balki mazuni va murakkabligiga ham bog‘liq. O‘quvchilar
ana   shunday   intellektual   bilim   olishda   zamonaviy   texnik   vositalardan   oqilona
foydalanish, ta’lim tizimida sifat o‘zgarishiga olib kelishi shubhasiz. Ayniqsa, ta‘lim
jarayonini   mazmunli   tashkil   etish   uchun   zamonaviy   texnik   vositalardan   unumli
foydalanish   maqsadga   muvofiqdir.   Bu   esa,   ya’ni   dars   mashg‘ulotlari   jarayonida
texnologiya, axborot, kompyuter, multimediya, internet va shunga o‘xshash axborot
kommunikatsiya texnologiyalardan foydalanish o‘zining samarasini bermoqda. Dars
mashg‘ulotlarini multimedia vositalari bilan o‘qitish hozirgi zamon talablaridan biri
hisoblanib,   xususan   texnologiya   fanlarida   vositalardan   foydalanish   bugungi   kunda
yuqori   natija   va   samara   bermoqda.   2020-2021-   o‘quv   yili   uchun   maktab
darsliklarining yangilanishi, ular tarkibida texnologiya fani darsligi ham yangilanib,
innovatsion   yondashuv   asosida   tayyorlandi.   Texnologiya   fani   darsliklari   uchun   ilk
bor  o‘qituvchi   kitobi   va  multimedia   ilovalari  tayyorlandi.  Yangiliklardan  yana  biri
32 darsliklrdagi   mavzularni   qo‘shimcha   ma’lumotlar   bilan   boyitish   maqsadida
darsliklarga QR kod o‘rnatildi.
3.3 Ta'limning baholash va monitoringi
Ta'limning   baholash   va   monitoringi,   o'quv   jarayonining   samaradorligini   o'rganish
uchun   juda   muhimdir.   Ushbu   protsess,   o'quvchilarning   o'zlarining   o'zlarini
rivojlantirishini  ta'minlash,  muallimlarga o'quvchilar  haqida  ma'lumotlarni  olish  va
darslarni   yaxshilash   uchun  kerakli   ma'lumotlarni   taqdim   etadi.Ta'limning   baholash
va   monitoringi   uchun   quyidagi   amallar   qilinishi   mumkin:   Sinovlar   va   baholash
tizimi:   O'quvchilar   uchun   regular   sinovlar   o'tkazish   va   ularning   natijalarini   tahlil
qilish.   Bu   sinovlar   individual   yoki   jamoa   bo'yicha   bo'lishi   mumkin.   Dars   yoki
mashg'ulot   davomida   monitor   qilish:   Muallimlar   o'quvchilarning   dars   davomida
qanday ishtirok etishini va tushunchalarini o'rganish uchun darslar va mashg'ulotlar
jarayonida   o'quvchilarni   kuzatishadi.   Portfolio   yoki   mahsulotlarni   baholash:
O'quvchilarning yaratgan ishlarini (masalan, yozma ishlari, ilmiy maqolalar, darslar,
loyihalar,   va   h.k.)   baholash.   O'quvchi-portfoliolarni   yaratish:   O'quvchilar   uchun
shaxsiy  portfoliolarni  tuzishga   imkoniyat   berish,  ularning  o'zlarining rivojlantirgan
ishlarini   jamlang   va   baholash.   O'quv   jarayonining   yozuvli   va   ma'lumotli   baholash
sistemlarini   ishga   tushirish:   Muallimlar   va   talabalar   o'quv   jarayonini   baholashda
33 yordam berish uchun yaxshi tuzilgan yozuvli va ma'lumotli baholash sistemlaridan
foydalanishlari tavsiya etiladi. Talabalar bilan muloqotlar: O'quvchilar bilan regular
muloqotlar o'tkazish, ularning o'z fikrlarini eshitish va takrorlash.
                O'quv   jarayonini   hisobga   olish:   O'quvchilarning   o'zlashtirgan   bilimlarini,
rivojlanishini   va   maqsadlariga   erishishini   baholash.   Tizimli   ma'lumotlar   tahlili:
O'quv muassasasiga oid ma'lumotlarni to'plab, ularga asosan qaraydigan kuzatish va
baholash   tizimini   yaratish.   Bu   jarayonlarni   amalga   oshirish   o'quvchilar   va
muallimlar  uchun o'quv jarayonini ko'rsatuvchi  va samarador  qiluvchi  holatga olib
keladi.   Boshqacha   ta'limning   baholash   va   monitoringini   takomillashtirish   uchun
quyidagi usullardan foydalanishingiz mumkin: Ko'p qatnashuvchi baholash usullari:
O'quvchilar,   ota-onalar,   va   muassasaga   o'z   fikrlarini   anglatishlari   uchun   ko'p
qatnashuvchi   baholash   usullaridan   foydalanish.   Misol   uchun,   anketa   so'rovnoma,
muloqotlar, yozuvli sharhlar, va ko'p qatnashuvchi  baholash sessiyalari  o'quvchilar
bilan yaqinroq aloqani ta'minlaydi. Tez-tez ma'lumotlarni taqdim etish: O'quvchilar
va   muallimlar   uchun   o'quv   jarayoni,   dars   jadvali,   dars   materiallari   va   boshqa
ma'lumotlarni tez-tez yangilab borish. Bu, o'quvchilarning o'zlashtirgan bilimlari va
tushunchalari   bo'yicha   tez-tez   baholashlarini   ta'minlaydi.   Holati   monitoring   qilish:
O'quvchilarning   akademik   natijalari,   o'zlashtirgan   bilimlari,   va   o'quv   jarayonida
tajribalari   bo'yicha   monitoring   qilish.   Bu,   o'quv   muassasasining   o'quvchilarning
yaxshiroq   yordam   berishini   ta'minlashda   yordam   beradi.   Muvaffaqiyat   tarjimasini
kutish: O'quvchilar va muallimlar uchun o'zlashtirgan maqbul natijalarga erishishda
va ularni e'lon qilishda yordam berish uchun muvaffaqiyat tarjimalarini kutish. Bu,
o'quvchilarning o'zlarini o'zlashtirishiga va yaxshi ish bajarishga qaratilgan nazorat
markazlarini   ta'minlashda   muhim   bo'ladi.   Yaratilgan   tadqiqot   va   o'quv
materiallarining   baholash:   O'quvchilar   va   muallimlar   tomonidan   yaratilgan
34 tadqiqotlar,   maqolalar,   kitoblar,   dars   materiallari   va   boshqa   o'quv   vositalari
baholash   uchun   o'rganilishi   kerak.   Bu   usullar   o'quv   jarayonining   samaradorligini
oshirish   va   o'quvchilarning   o'zlarini   rivojlantirishiga   yordam   berishda   muhim   rol
o'ynaydi.   Bu   usullar   kombinatsiyasini   o'quv   muassasasining   maqsadlariga   va
o'quvchilarining zarur talablari va qobiliyatlari bilan moslashishingiz kerak.
XULOSA
Zamonaviy   ta'lim   menejmenti   o'qituvchisi   uchun   qo'yiladigan   talablar
o'quvchilarning   o'zini   mustahkam   his   qilishi,   xalqaro   standartlarga   muvofiq   ta'lim
berish,   innovatsion   texnologiyalardan   foydalanish,   o'quvchilar   bilan
maslahatlashish,   va   o'zlashtirilgan   bilimlarni   baholash   va   tahlil   qilishni   o'z   ichiga
oladi. Quyidagi xulosa bo'limlar bu talablarga javob berishi mumkin: Pedagogika va
35 ta'lim   nazariyasi:   O'qituvchi   ta'lim   jarayonini   tushunish,   o'quvchilarning
o'zlashtirishini   qanday   ta'minlash   kerakligini   bilishi   lozim.   Bu,   pedagogik
prinsiplarga   amal   qilishni   va   turli   o'quv-uslublarni   o'rganishni   talab   qiladi.   Ko'p
qatnashuvchi   ta'lim   usullari:   O'qituvchi   o'quvchilar   bilan   ko'p   qatnashuvchi   ta'lim
usullaridan  foydalanishni   bilar   ekanligini   ko'rsatishi   lozim.  Bu,   sinovlar,   loyihalar,
guruh   ishlari,   va   ko'p   to'lovli   ta'lim   texnologiyalaridan   foydalanishni   o'z   ichiga
oladi.   Teknologiyalardan   foydalanish:   Zamonaviy   ta'lim   menejmentida,
o'qituvchilar   texnologiyalardan   foydalanishga   tayyor   bo'lishi   kerak.   Bu,   onlayn
ta'lim   platformalarini,   interaktiv   dars   materiallarini   tayyorlashni,   va   o'quvchilar
bilan   onlayn   aloqada   bo'lishni   o'z   ichiga   oladi.   Maslahatlashish   va   ishtirok   etish:
O'qituvchi   o'quvchilar   bilan   maslahatlashishni   va   ularni   ta'lim   jarayoniga   ishtirok
ettirishni   bilishi   kerak.   Bu,   o'quvchilarning   zarurliklarini   tushunishga   va   ta'lim
jarayonini ularning talablariga mos keltirishga yordam beradi. Baho va monitoring:
O'qituvchilar o'zlashtirilgan bilimlarni  baholash  va tahlil  qilishni  bilishi  lozim. Bu,
o'quvchilarning   rivojlanishini,   o'zlashtirgan   bilimlarni   aniqlash   va   ularning
muvaffaqiyatini   ta'minlashda   juda   muhimdir.   Tuzilma   va   ma'lumotlar   tizimi:
O'qituvchi ta'lim menejmentida tuzilma va ma'lumotlar tizimini yaxshi tushunishi va
boshqarishi   kerak.   Bu,   o'quvchilar   va   boshqa   o'qituvchilar   bilan   ma'lumot
almashish,   ma'lumotlar   bazasidan   foydalanish   va   o'quv   jarayonini   monitoring
qilishga   yordam   beradi.   Bu   xulosa   bo'limlar   zamonaviy   ta'lim   menejmentida
o'qituvchilar   uchun   talablar   mavzusida   qo'yiladigan   eng   muhim   talablarga   bir
qismini   ta'minlaydi.   O'qituvchilar   bu   talablarga   javob   bera   oladigan   bo'lsa,   ularga
o'quv   jarayonini   samarador   boshqarishda   muvaffaqiyat   kiritish   uchun   qulaylik
yaratiladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
36 1. O‘zbekiston     Respublikasi     Ta’lim     to‘g’risidagi     Qonuni.2020-yil       23-
sentabr, O‘RQ-637-son 
2. Sh.Mirziyoyev             Erkin     va     farovon,     demokratik     O‘zbekiston     davlatini
birgalikda barpo etamiz. Toshkent –“O‘zbekiston” -2016. 
3. Ochilov M., Ochilova N. 0‘qituvchi odobi. //Saylanma.-T.: 0‘qituvchi, 1997
4. Sultonova  G.A.  Pedagogik  mahorat. -T.:  Nizomiy  nomli  TDPU,  2005
5. Tarbiyaviy     ish     metodikasi.     //Pedagogika     institutlari     uchun     o‘quv
qo‘llanma (L. I. Ruvinskiy tahriri ostida). -T.: “O'qituvchi”, 1991
6. Ochilov M. Muallim qalb me’mori “O`qituvchi” 2001 yil
7. Sh.   Miromonovich.     Buyuk   kelajagimizni   mard   va   olijanob   xalqimiz   bilan
birga   quramiz.   Mazkur   kitobdan   O‘zbekiston   Respublikasi   Prezidenti   Shavkat
Mirziyoyev  2016 yil 
8. Mirziyoyev Sh.M. “Milliy taraqqiyot yo’limizni qat’iyat bilan davom ettirib,
yangi bosqichga ko’taramiz.” - T.: O’zbekiston, 2017. 
9. Qurbоnniyozоv R. “O’quvchilаr bilim vа ko’nikmа vа mаlаkаlаrini tеkshirish
shаkllаri vа mеtоdlаri” T. O’qituvchi 2018 y.
10. Qurbоnniyozоv R. “Tа’limi mеtоdikаsi”. Tоshkеnt, 2015 y.
11. Tojiboyeva D. Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi. O’quv qo’llanma. - T.:
12. «Fan va texnologiya», 2007. 
13. D.Roziyeva,   M.Usmonboyeva,   Z.Xoliqova-Interfaolmetodlar;   mohiyati   va
qollanilishi (metodik qollanma)-Toshkent-2013 yil.
14. Azizxodjayeva   N.N.   Pedagogik   texnologiya   va   pedagogik   mahorat.
Oquvqollanma.-T.; 2013yil.
15. Yoldoshev   J.G„.   Zamonaviy   dars.   Malaka   oshirish;   muammolar,   izlanishlar,
yechimlar. A.Avloniy nomidagi XTXQTMOM.-T.; 2017yil.
37 16. Muslimova,   A.F.   Oz-ozini   takomillashtirishga   va   ijodiy   ozini   namoyon
qilishga   intilishlarni   rivojlantirish   /   A.F.   Muslimova   //   Orta   maxsus   kasb   talimi.   -
2010 yil 
17. Skobeleva T.M. O„rta maxsus kasb-hunar ta„limi o„quv yurtlarida zamonaviy
o'qitish   texnologiyalari   /   T.M.   Skobelev.   -   M   .:   "Yangi   darslik"   nashriyot   uyi,
2010yil ("Ta'limni rivojlantirish federal dasturi kutubxonasi" seriyasi).
18.  Talabalarning mustaqil ishlarini boshqarish: uslub. nafaqa  general ostida.
tahrirlangan I.P. Cho’pon, T.G. Argunova. - M .:  "O’zR DPI" jurnali kutubxonasi,
2010 yil.
19.  https;//azkurs.org Toshkent-f.
20.  https//mywordworld.ru
21.  https//mywordworld.ru
22. . https;//azkurs.org uz.
38

Zamonaviy  ta'lim menejmenti o'qituvchisi va unga qo'yiladigan talablar

KIRISH……………………………………………………………………………...3

I BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTI O'QITUVCHISI

1.1  O'quvchilarning rivojlanishini ta'minlash…………………………………5

1.2  O'quv jarayonlarini tashkil etish…………………………………………..9

1.3 Hamkorlik va kommunikatsiya…………………………………..………12

II BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTI O'QITUVCHISIGA QO'YILADIGAN TALABLAR

2.1 Pedagogik bilimlarni bilish……………………………………………….17

2.2  Texnologik qobiliyatlar………………………………………………….19

2.3 Tahlil va baholash qobiliyatlari…………………………………………..22

III BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTIGA OID TALABLAR

3.1 Texnologik vositalardan foydalanish…………………………………….24

3.2 Ta'lim jarayonining tashkil etilishi………………………………………26

3.3 Ta'limning baholash va monitoring……………………………………...29

XULOSA………………………………………………………………………….31

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………...32

 

KIRISH.

 Jamiyatning   bunday  kishilariga   ishonch   ham  boshqacha   bo`ladi. O`zbekiston   Respublikasi   Prezidenti Sh.M.Mirzoyoyevning 2020-yil   1oktyabrda “O`qituvchilar va murabbiylar” kuni bilan qilgan ma`ruzasida “Men o`qituvchilarga ishonaman, o`qituvchilar bizning tayyorlovchi fidoiy jonkuyar kishilardir”, deb katta baho  berdi[1].  Muallimlik ana  shunday  kasblardan bo`lganligi  uchun  o`qituvchi odobi boshqa kasb egalaridan farq qilishi lozim. Bu pedagogik faoliyatning axloqiy xarakteri va o`ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqadi. Ta’lim va tarbiya jarayoni o‘sib kelayotgan yosh avlodni jamiyat talablarini o‘zida aks etiruvchi ijtimoiy buyurtma asosida hayotga tayyorlashdan iborat. Ta’lim va tarbiya  jarayonida  yoshlar ajdodlar  tomonidan  to‘plangan bilim,  odob,  urf-odat, madaniyat va mehnat ko‘nikmalarini o‘zlashtirishi, hayotiy tajriba asosida jamiyatda o‘zining  munosib o‘rnini  egallashi,  salohiyati va  dunyoqarashining  shakllanishida pedagog shaxsi, uning kasbiy mahorati muhim ahamiyat kasb etadi.Asosiy qism. Bugungi  kunga  kelib yoshlarda  davr  talabidan kelib  chiquvchi yangi masala va muammolarni yechish uchun zarur bo‘ladigan sifatlarni shakllantirish pedagogik  faoliyat sohasining  ustuvor  vazifasi hisoblanadi.  Buning  uchun avvalo, pedagogning  o‘zida  yangicha bilim  berish,  o‘zgarib boruvchi  mehnat  va hayot sharoitlariga muvofiq ijodiy faoliyat bilan shug‘ullana olish ko‘nikmalari tarkib topgan bo‘lishi lozim.  Shu  nuqtai–nazardan    Respublikamizning    Birinchi   Prezidenti I.A.Karimov “Tarbiyachilarning o‘ziga zamonaviy bilim berish, ularning ma’lumotini, malakasini oshirish  kabi  paysalga solib  bo‘lmaydigan  dolzarb masalaga  duch kelmoqdamiz.  Mening fikrimcha,  ta’lim –tarbiya  tizimini o‘zgartirishdagi  asosiy muammo shu yerda. O‘qituvchi o‘quvchilarimizga zamonaviy bilim bersin, deb talab qilamiz. Ammo zamonaviy bilim berish uchun, avvalo, murabbiyning o‘zi ana shunday bilimga ega bo‘lishi kerak” deb ta’kidlaydi. Umuminsoniy  va milliy  axloqiy  fazilatlar barcha  kishilar  barcha kasb  egalari, jumladan o`qituvchi-tarbiyachilar uchun zaruriy, axloqiy fazilatlar mehnat jarayonida kishining  xulqi,  fe’l-atvorini tartibga  soluvchi  qoidalar, davlatning  turli  qonunlari, me`yorlari va normalari bilan  shakllanadi. Boshqacha qilib aytganda, ijtimoiy voqelik shaxs  oldiga  ma`lum axloqiy  talablar  qo`yadi, bu  talablar  axloq normasi,  axloqiy fazilatlar shaklida ifodalanadi.O`qituvchi   umuminsoniyva  milliy  axloqiy fazilatlarni  o`zlashtirib  olishi, o`z tajribasida qo`llashi o`zining dunyoqarashi va mafkurasi hamda axloqiy tajribasi bilan taqqoslashi lozim. Fikrlash, his etish, turmushda sinab ko`rish natijasida umuminsoniy va millliy, axloqiy sifatlar, qoidalar, normalar, o`qituvchining o`z axloqiy fazilatlariga e`tiqodiga  aylanadi. O`qituvchi  odobining  normalari   har  bir  muallimning shaxsiy fikriga, axloqiy fazilatlariga va e`tiqodiga aylanishi lozim. Pedagog o`zi tarbiyalayotgan bolaning oldiga shunday maqsad qo`yishi lozimki, bola ham  o`sib  katta bo`lganidan  keyin  o`z oldiga  shunday  maqsadlar qo`ya  bilsin. Mana shu bo`lajak maqsadlar:

1) ro`yobga chiqishi mumkin bo`lgan maqsadlar;

2) zarur maqsadlar deb ikkiga bo`linishi mumkin.

Odam  bir  vaqti kelib  muayyan  ixtisos sohasida  o`z  oldiga qo`yishi  mumkin bo`lgan maqsadlar ro`yobga chiqishi mumkin bo`lgan maqsadlardir.Zarur maqsadlar deb shunday maqsadlarga aytiladiki, bu maqsadlar odamga o`z faoliyatining har qanday sohasida kerak bo`ladi.Mamlakatimizda o`qituvchilar hurmatini qadrlab har tomonlama ular mehnatini e`tiborga olib har tomonlama g`amxo`rlik qilmoqda. Bizning nazarimizda zamonaviy   o`qituvchi         qiyofasida  quyidagi    fazilatlar     bo`lishi     kerak .   

 

I BOB: ZAMONAVIY TA'LIM MENEJMENTI O'QITUVCHISI

1.1  O'quvchilarning rivojlanishini ta'minlash


 

[1] Mirziyoyev Sh.M. “Milliy taraqqiyot yo’limizni qat’iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko’taramiz.” - T.: O’zbekiston, 2017.