3DS-MAX dasturining qo‘shimcha imkoniyatlari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM FAN VA INNOVATSIYALAR  VAZIRLIGI
ZAHIRIDDIN  MUHAMMAD BOBUR NOMIDAGI
ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI
AXBOROT  TEXNOLOGIYALARI  VA  KOMPYUTER
INJINIRINGI   FAKULTETI
AXBOROT  TEXNOLOGIYALARI KAFEDRASI
MATEMATIKA VA INFORMATIKA TA’LIM  YO’NALISHI
4-BOSQICH   407-GURUH AKBAROVA TURSUNOY NING  
KOMPYUTER GRAFIKASI VA WEB DIZAYN FANIDAN
        
Mavzu :   3DS-MAX dasturining qo‘shimcha imkoniyatlari
Bajardi:  Akbarova T.
                                           Raxbar:_________________
Andijon-202 4 MUNDARIJA:
Kirish........................................................................................................................3
I bob .  Autodesk 3 ds Max dasturi, uning ahamiyati va muammolari va unda 
obyektlani modellashtirish. ..............................................................................
1.1 Autodesk 3 ds Max dasturi, uning ahamiyati va muammolari.
……………………………………………………………….…..
1.2 Autodesk 3 ds Max dasturi va uning tahlili va unda obyektlani 
modellashtirish.…………………………………………………
II bob. Autodesk 3 ds Max dasturi uchun MaxScript yordamida pluginlar
yaratish va   modellashtirishga yo’naltirilgan pluginlar 
yaratish…………………………………………………………
2.1. Autodesk 3 ds Max dasturi uchun MaxScript yordamida pluginlar 
yaratish texnologiyasini tahlil qilish.…………………………………………
2.2. Modellashtirishga yo’naltirilgan pluginlar yaratish va ularning 
tahlili……….………………………………………………………
Xulosa....................................................................................................................  
Foydalanilgan  adabiyotlar ro’yxati……………................................................
2 Kirish
                    Respublikamizda   chiqarilgan   qonun   va   farmonlar:O’zbekiston
Respublikasining   “Axborotlashtirish”   to’g’risidagi   qonuni,   O’zbekiston
Respublikasining   “Ta’lim   to’g’risida”gi   qonuni,   O’zbekiston   Respublikasi
“Kadrlar   tayyorlash   milliy   dasturi”ning   maqsadi   –   yurtboshmiz   so’zi   bilan
aytganda:   “Bizning   istedodli,   fidoyi   bolalarimiz,   farzandlarimizga   bilim   va   kasb
cho’qqilarini   zabt   etishi   uchun   qanot   berishimiz   kerak”  
O’zbekiston   Respublikasi   Vazirlar   mahkamasining   2002   yil   30   maydagi
PF-3080   son   farmonini   bajarish   yuzasidan   Respublikamizda
“kompyuterlashtirishni   yanada   rivojlantirish   va   axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarini   joriy   etish   chora   tadbirlari   to’g’risida”gi   qaroriga   asosan
juda   ko’plab   amaliy   ishlar   olib   borilmoqda.Ko’plab   loyihalar   hayotga   tadbiq
etilmoqda.Bu   esa   o’z   navbatida   yosh   avlodni   bilim   va   ko’nikmalarini
shakllantirishda,ularni   ilmiy   salohiyatini   ko’tarishda   asosiy   mezon   bo’lib
kelmoqda.
                    Shunday ekan  yurtimizda  bu  sohaga  oid ko’plab  izlanishlar, kashfiyotlar
yaratilmoqda.Axborotlarga   yangicha   ko’rinish   berish,   ularni   yaratish   va   tahlil
qilish   bugungi   kunning   eng   dolzarb   masalalaridan   biridir.Kompyuter   grafikasi
ham   hayotimizning   barcha   jabhalariga   kirib   keldi   va   turli   sohalarning   ajralmas
bo’lagi   bo’lib   qoldi,   hamda   hozirgi   kunda   aniq   bir   soha   sifatida   o’rganilib
kelinmoqda.Bu   sohadagi   izlanishlar   jadallik   bilan   rivojlanib   ko’plab   ijobiy
natijalarga   erisxilmoqda.Axborot   texnologiyalar   asrida   yashar   ekanmiz
foydalanuvchiga   yangidan   –   yangi   imkoniyatlar   yaratish,   axborotlarga   ishlov
berishni   chunonchi   yaratishning   yanada   osonlashtirish,   ularni   sifatini   oshirish
bizning   oldimizda   turgan   masallardan   biridir.
                    Uch   o’lchovli   grafika   kompyuter   grafikasining   asosiy   bo’g’ini   sifatida
namoyon   bo’ladi.Turli   xil   animatsion   tasvirlar,   reklama   roliklari,   kino   olami,
arxitektura   va   dizayn   sohalarini   kompyuter   grafikasisiz   tasavvur   qilish   qiyin.
Ushbu   sohalarning   barchasida   uch   o’lchovli   grafikadan   foydalaniladi.Juda
murakkab   ko’rinishdagi   animatsion   tasvirlarni   yaratishda   ayniqsa   3ds   Max
3 dasturiy   ta’minotidan   foydalanish   qo’l   keladi.Uch   o’lchovli   obyektlarni   deyarli
barchasini   ushbu   dasturdan   foydalanib   yaratish   mumkin.Dastur   imkoniyatlaridan
kelib   chiqib   shuni   aytish   mumkinki,   real   dunyo   hodisalarini   kompyuterda
mujassamlashtirib yangi ko’rinishdagi obyekt va hodisalarni yaratishimiz mumkin.
Biz   ushbu   dasturning   imkoniyatlarini   yanada   oshirishni   o’zimizni   oldimizga
maqsad   qilib   qo’ydik.Ma’lumki   3ds   Max   dasturida   ishlovchilar   yoki   dastur
foydalanuvchilari   biror   loyiha   yaratishda   obyektlarni   aniqliligiga,   o’lchamlariga
ko’pincha   e’tibor   berishmaydi.Bu   esa   o’z   navbatida   loyihani   yoki   obyektni
tasvirlashda noaniqliklarga olib keladi.Sifati yaxshi bo’lmaydi.3 ds Max dasturidan
faqatgina   dasturchilar   emas   balki   oddiy   operatorlar   ham   foydalanishadi.Turli   xil
grafik obyektlarni matematik formulalar asosida yaratish uning aniqliligini,sifatini
yanada   oshiradi.Kerakli   tasvirlarni   shunchaki   “qo’l”   bilan   emas   aniq   aksioma   va
teoremalar   asosida   yaratish   kompyuter   grafikasining   asosiy   maqsadlaridan
biridir.“MaxScript”   obyektlar,   harakatli   tasvirlar   yaratishda   3   ds   Max   dasturiy
ta’minoti muhitida ishlovchi obyektga mo’ljallangan dasturlash tilidir.
                    Qo’yilgan masalani  hal  qilish uchun ushbu dasturlash tilidan foydalanish
foydalanuvchiga   ko’plab   imkoniyatlar   yaratadi.Quyida   “MaxScript”dan
foydalanib   3   ds   Max   dasturiy   ta’minoti   uchun   plugin   (ayni   bir   dastur   uchun
kichik,   qo’shimcha   dastur   va   aynan   ushbu   dastur   muhitidagina   ishlovchi
dasturiy vosita) lar yaratish texnologiyasi tahlil qilingan.
Kurs   ishining maqsadi:   3DS-MAX dasturining qo‘shimcha imkoniyatlari 
o’rganish va tahlil qilish.
Kurs   ishining  vazifalari: 
- Autodesk 3 ds Max dasturi, uning ahamiyati va muammolari;
- Autodesk 3 ds Max dasturi va uning tahlili va unda obyektlani modellashtirish;
- Autodesk 3 ds Max dasturi uchun MaxScript yordamida pluginlar yaratish; 
texnologiyasini tahlil qilish;
-Modellashtirishga yo’naltirilgan pluginlar yaratish va ularning tahlili.
4 I bob. Autodesk 3 ds Max dasturi, uning ahamiyati va muammolari va unda
obyektlani modellashtirish
1.1 Autodesk 3 ds Max dasturi, uning ahamiyati va muammolari
                    3   ds   Max   dasturiy   ta’minoti   hozirgi   kunda   eng   ko’p   faydalanuvchilar
auditoriyasiga   ega.   Ushbu   dasturda   ishlash   ko’nikmalarini   shakllantiruvchi,  uning
obyektlari   bilan   tanishtiruvchi,   ularni   kamchiliklari   va   yutuqlari,   shuningdek
MaxScript   dasturlash   tili,   u   haqida   yozilgan   monografiyalar,   maqolalar,   kitob   va
tezislar  hamda internet  nashrlar  hozirgi  kunda juda ko’plab yaratilganki, ularning
tahlili   quyida   bayon   qilinadi. Autodesk   3ds   Max   6.   Библия   пользователя.   3D
Studio   Max   6. Uch   o’lchovli   grafika   va   animatsiya   bo’yicha   yaratilgan   kitob
bo’lib, u Autodesk 3 ds Max dasturi haqidadir. 3 ds Max 6 dasturi uchun yaratilgan
asosiy kitoblardan biridir. Unda   dastur   haqidagi   barcha   ma ’ lumotlar   va   unda   ishlash
ko ’ nikmalari   berilgan .  Autodesk 3ds Max 8. Библия пользователя. 3D Studio
Max   8. Kelli   Merdok   qalamiga   mansub   ushbu   kitob   uch   o’lchovli   garafika   va
animatsiya   haqidagi   tasavvurlarni   yanada   kengaytiradi.   Autodesk   3ds   Max   6.
Библия   пользователя   kitobni   yangilangan   va   to’ldirilgan   nashri.   Autodesk   3   ds
Max   8   dasturining   yangi   imkoniyatlari   haqida   so’z   boradi. Язык   3ds   Max   8
MaxScript:   официальный   учебный   курс   от   Autodesk.   3D   Studio   Max   8.
Ushbu o’quv kursi Autodesk kompaniyasi tomonidan yaratilgan bo’lib, 3 ds Max 8
dasturiy   vositasining   yaratilishi   munosabati   bilan   ishlab   chiqilgan   MaxScript
dasturlash   tili,   va   uning   qo’llanmasi   yozilgan.Ushbu   kitob   bilan   MaxScript
dasturlash   tilining   imkoniyatlarini   yoritib   berishgan.   3   ds   Max   8   dasturiy
vositasining   komponentalarini   ozligi   dasturlash   tilining   kamchiligidir.
Autodesk   3ds   Max   9.   Библия   пользователя.   3D   Studio   Max   9.
Ushbu   kitob   dasturning   yangi   versiyasi   uchun   yozilgan.   Obyektlar   bilan
ishlash   haqidagi   fikrlar   yanada   keng   yoritilgan,   MaxScript   haqida   to’liqroq
ma’lumotlar berilgan.
Autodesk   3ds   Max   2008.   3D   Studio   Max.   Библия   пользователя. 3   ds   Max
dasturining   2008   yilgi   mahsuloti   uchun   yaratilgan   kitob.Dasturning   yangi
imkoniyatlari   haqida   va   unda   ishlash   ko’nikmalarini   oshiradi.
5                    Autodesk  3ds  Max 2009.3D Studio Max. Библия  пользователя. 3 ds
Max   dasturi   haqidagi   uch   o’lchovli   grafika   va   modellashtirishni   yangicha
ko’rinishlarini   qo’llash   va   eski   kitobning   kamchiliklari   haqida   so’z
boradi. Autodesk   3ds   Max   2010.   Библия   пользователя. 2010   –   yilda   yozilgan
kitob   dasturning   yangi   komponentalari,   ularni   qo’llash,   ishlatish   haqidagi
tasavvurlarni   yaratadi.Dasturning   yangi   imkoniyatlarini   ochib   beradi.   Kamchilik
tomoni   shundagi   3   ds   Max   dasturiy   vositasining   ushbu   versiyasi   ancha   kuchli
kompyuterlar   uchun   yaratilganidir. Дизайн   интерьеров   в   3ds   Max   2012.
Ushbu   kitob   dizayner   va   intererlar   uchun   chiqarilgan   kitobdir.   Dizaynerlar
uchun ko’plab qimmatli ma’lumotlar berilgan. Kamchilik tomoni MaxScript bilan
qo’llanilish   doirasi   kam   yoritilgan.   Самоучитель   3ds   Max   2009,   3ds   Max
Design 2009. 3 ds Max design dasturiy ta’minotining to’liq hamda yuqori darajada
yaratilgan   kitobidir.   Dasturning   to’liq   imkoniyatlari   yoritib   berilgan.
Быстрый старт в 3ds Max. Uch o’lchovli obyektlarni yaratishning yangi yo’llari
va   usullarini   o’rgatadi.   Ularni   tez   yaratishga   qaratilgan   masalalar   o’z   yechimini
topgan.   3dsMaxс   нуля   до   результата   за   22   дней. 3   ds   Max   dasturiy
ta’minotining   o’quv   kursi.   Foydalanuvchiga   dasturning   tezda   o’rganishiga   (22
kun)  yordam  beradi. Kamchilik tomoni  darslarni  to’liq emasligi.Ayrim  murakkab
ko’rinishishdagi   obyektlar   yaratish   texnologiyalari   hal   qilinmagan.  
                    Autodesk   3   ds   Max   2014   Introduktion. Ushbu   o’quv   qo’llanma
professional   foydalanuvchilarga   mo’ljallangan   bo’lib,   dasturning   2014   yilgi
versiyasi   uchun   chiqarilgan.   MaxScript   yordamida   yaratish   mumkin   bo ’ lgan
obyektlar   va   pluginlar   haqida   to ’ liqroq   ma ’ lumotlar   berilgan .Kamchilik   tomoni
o‘quvchilarining kamligi.
                    Моделирование   -   превосходный   процесс. Murakkab   obyektlarni
yaratishning   texnologiyalari   berilgan.Obyektlarni   hususiyatlari   yanada   to’liqroq
bayon   etilgan.   Materiallar   bilan   ishlashga   yangi   texnologiyalar   qo’llanilgan.
Kamchilik   tomoni   animatsiyalar   yaratish   texnologiyalari   oz   berilgan. Создание
интерьера.
6 Dizaynerlar   uchun   o’quv   qo’llanma.Vray   va   Mental   ray   texnologiyalari   bilan
ishlashning   yuqori   darajadagi   inikosi.Ushbu   texnologiyalarni   MaxScript
yordamida   qo’llash   va   yaratish   usullari   berilgan. Дизайн   архитектуры   и
интерьеров. Arxitektura   va   dizayn   soxasidagi   ko’plab   masalalar   hal   etilgan.
Intererlar   yaratishning   yangi   usullari   va   ko’plab   maslahatlar   berilgan.Kamchilik
tomoni dasturlash tiliga e’tibor berilmagan va animatsiyalar yaratish hal etilmagan.
3   ds   Max   8. Uch   o’lchovli   grafika   va   kompyuter   o’yinlari   yaratishning
texnologiyalari   to’liq   holda   berilgan.Ularni   yaratishning   MaxScript   dasturlash   tili
usulida   hosil   qilish   ushbu   qo’llanmani   yanada   muhimligini   aniq   aytishga   imkon
yaratadi.  
          Специальние эффекти в 3 dsMax. 3 ds Max dasturiy ta’minotida mafsus
effektlar   yaratishning   usullari   va   ularning   yaratish   texnologiyalari   mumkin   qadar
yoritilgan.Kamchilik   tomoni   ularni   yaratishni   ayrim   usullari   yashirib   o’tilgan.
Professional  foydalanuvchiga mo’ljallangan. Подборка обучающих книг по 3d
studio   Max. 3ds   Max   dasturiy   ta’minotining   to’liq   o’quv   kursi.   MaxScriptning
barcha   komponentalari   haqida   batafsil   yoritilganligi   o’quv   kursining
yutug’idir.Yangi   komponentalar   yaratish   texnologiyalari   tahlil   qilingan. 3ds   Max.
Реальная   анимация   и   виртуальная   реальность. Hayotiy   ko’rinishdagi
harakatlanuvchi tasvirlar va obyektlarning yaratishning yangi bosqichlari, usullari
haqidagi   kitob.   Harakatlanuvchi   tasvirlarning   MaxScript   yordamida   yaratishning
texnologiyalari   berilgan   bo’lib,ularni   hosil   qilish   bosqichlari,   usullari   ushbu
kitobda   o’z   aksini   topgan. Создаем   чертежи   на   компьютере   в   КОМПАС-3D
LT. Qurilish   obyektlarini   yaratish   bo’yicha   o’quv   qo’llanma.   Kompas   dasturi
uchun   yaratilgan   ushbu   kitob   ayrim   oddiy   va   murakkab   obyektlarni   yaratish
bosqichlari,   usullari,   ularni   MaxScriptda   yaratish   texnologiyalari   amaliy
yechimini   topgan.   Obyektlarni   xalqaro   standartlarga   hos   ko’rinishda   yaratish
bo’yicha   maslahatlar   kitobning   katta   yutug’idir.   Kamchilik   tomoni   shundaki
dasturlarning   murakkab   holda   tuzilganligi   oddiy   foydalanuvchini   o’zlashtirish
darajasiga salbiy ta’sir etadi. 
7                     Учебное   виртуальное   предприятие   на   платформе   решений
АСКОН . Askon   platformasining   tuzilishi,   ishlash   sohasi,   qo’llanilish   doirasi,
ularni 3 ds Max dasturida qo’llanilishi haqidagi nazariya.   Kamchilik   tomoni   ushbu
platformaning   3   ds   Max   dasturining   barcha   versiyalarida   qo ’ llanilishi   mumkin
emasligidadir . Beginning   3 D   Game   Development   with   Unity   –   Начинаем
разработку 3 D  игр с  Unity . Uch o’lchovli videoo’yinlar   yaratish texnologiyalari,
ularni   standartlarga   mosligi   dasturlash   tillaridan   C++,   Java   va   MaxScript
yordamida   yaratish   texnologiyalari   batafsil   yoritib   berilgan.   MaxScriptning   yangi
komponentalari     bilan   ishlash ,   ularni   qo ’ llash   va   yangi   komponentalar   yaratish
ko ’ nikmalarini   shakllantiradi . Mastering Autodesk Inventor 2009 and Autodesk
Inventor. 3   ds   Max   dasturi   muhitida   yangilik   yaratishga   qaratilgan   kitob.
Dasturning   barcha   komponentalari   va   platformalarining   to’liq   tahlili   va   ularni
yaratishning   dasturiy   asoslari   (C++   va   MaxScript   misolida).   Ushbu   adabiyotning
kamchilik   tomoni   shundagi   harakatlanuvchi   tasvirlar   bilan   ishlashda   yuqori
darajadagi   texnologiyalar   berilmaganligidadir. Mastering   Autodesk   Inventor
2012   and   Autodesk   Inventor . adabiyotning   to ’ ldirilgan   va   qayta   nashri .
Obyektlarni   yaratishda   dasturlash   tillaridan   XML   qo’sxilganligi   bilan
kitob   kengaytirilgan   va   oldingi   adabiyotning   kamchiliklari   to’ldirilgan. 3ds   Max
2009.   Дизайн   помещений   и   интерьеров . Qurilish obyektlarini   dizayn va interer
qismini,   ularni   yaratish   bo’yicha   yo’riqnomalar   hamda   tavsiyalar   berilgan.
Kamchilik   tomoni   shundaki   ularni   yaratish   turli   bosqichlari   ketma   –   ket   olib
borilmagan.Dasturlash   tililaridan   ham   birortasi   ishtirokida   ishlar   amalga
oshirilmagan. 3D- моделирование   и   анимация .   Руководство   для
начинающих . Uch   o’lchovli   grafikani   o’qituvchi   va   o’quvchi   orasidagi   dars
mashg’ulotlari   singari   tushuntirilgan.   Foydalanuvchi   uchun   qulay.Darslarni
o’zlashtirish   darajasi   murakkab   emas.   Amaliy   ishlar   yordamida   darslarni
tushuntirish   kitobninng   ijobiy   tomonini   ko’rsatadi.   MaxScriptning
ko’plab   komponentalari,   operatorlari   va   funksiyalari   bilan   tanishtirilgan,   lekin
amaliy ishlar ko’rsatilmagan. 
8                    3ds Max 2009. Секреты   мастерства . Autodesk 3 ds Max 2009 dasturiy
vositasining   yashirin   qonuniyatlari   berilgan.Ular   dasturning   xatoligi   emas   balki
aynan   dastur   uchun   maxsus   ishlab     chiqilgan   amaliy   ishlar   natijasidir.   Ushbu
qonuniyatlar   dasturda   ishlashda   juda   katta   amaliy   ko’mak   va   yordam   beradi.
Kamchilik   tomoni   shunchaki   yashirin   qonuniyatlarni   amalga   oshirish   uchun   juda
ko’p   ishlarni   amalga   oshirish   lozim.Lekin   dasturlash   tili   uchun   bu   qonuniyatlar
ishlab  chiqilmagan. 3ds  Max  Modeling  for  Games  -   3ds   Max   Моделирование
для   игр . Videoo’yinlar   uchun   personajlar   yaratish,   ularni   halqaro   standartlarga
javob   beradigan   hamda   ularni   yaratish   bo’yicha   yo’riqnomalar,   takliflar   berilgan.
Ayniqsa   MaxScript   dasturlash   tilininng   ushbu   o’yinlarni   yaratishdagi   ahamiyati
to’liq bayon etilgan.Ko’plab tavsiyalar berilgan. 
          Amaliy yordam sifatida dasturlash tili yordamida ayrim kichik videoo’yinlar
yaratish texnologiyalari ko’rib chiqilgan. Учимся   3D- моделированию   вместе   с
Solid   Edge. Uch   o’lchovli   grafikani   nuqtalar   yordamida   yaratish   texnologiyasi   va
ularning dasturlash tilidagi aniq aksioma va teoremalari haqidagi kitob.Obyektlarni
faqat nuqtalar to’plamidan iborat ekanligini   bilgan holda amalga oshirilgan amaliy
ishlar   ushbu   kitobda   o’z   aksini   topgan.Kamchiligi   shundan   iboratki   obyektlarni
faqatgina   nuqtalar   to’plamidan   emas   balki,   vektorlar   va   integrallar   yordamida
yaratish   ham   mumkinligi   yoritib   ketilmagan. V-Ray   2.0   for   3ds   Max. V   –   ray
texnologiyasining yangi ko’rinishi va uning 3 ds Max dasturidagi o’rni va vazifasi
kabi   darslar   berilgan.Ushbu   texnologiyaning   C++   dasturlash   tili   yordamida
yaratilganligi   foydalanuvchiga   juda   ko’plab   imkoniyatlar   yaratadi.  
Инженерный   анализ   в   Autodesk   Simulation   Multiphysics. Методическое
руководство . ASM   texnologiyasi   haqidagi   batafsil   kitob.Ushbu   kitobda   barcha
loyihalar   matematik   va   injinerlik   tomonidan   muhokama   qilinadi.Dasturning   fizik
hossalari   reaktorlar   bilan   ishlash   amaliy   ishlar   yordamida
ko’rsatiladi.Reaktorlarning   ishlash   prinspi   hayotimizdagi   tabiat   qonunlari   asosida
ishlashi   tushuntiriladi.   Juda   ko’plab   misollar   yordamida   harakatli   tasvirlarni
yaratish   texnologiyalri   reaktorlarni   ishlash   prinspi   asosida   qurilganligini   asoslab
beriladi.
9           AutoCAD 2012 на 100%. AutoCAD dasturi ham 3 ds Max dasturi bilan bir
vaqtning   o’zida   ishlay   olishi   foydalanuvchiga   katta   qulayliklar   tug’diradi.   Ushbu
dasturda   obyektlarni   matematik   hisoblashlar   yordamida   yaratib   uni
vizuolizatsiyasini   3   ds   Max   dasturida   amalga   oshirgan   ma’qul   degan   g’oya   ilgari
suriladi va amaliy ishlar yordamida isbotlab beriladi. ZBrush Manimal Creation -
Создание   человекозверя. ZBrush   dasturi   ham   3   ds   Max   dasturi   bilan   birgalida
ishlay   olishi,   undan   qanday   foydalanish   kerakligi   yo’riqnomalari   berilgan. Ushbu
dastur   haykaltaroshlik   sanati   misolida   3   ds   Max   dasturining   tizimli   dasturlar
oilasiga   kiradi .   MaxScript   va   C ++   dasturlash   tillarining   keng   imkoniyatlari
darajasida   yaratilgan   ushbu   dastur   foydalanuvchiga   ko ’ plab   amaliy   imtiyozlar
yaratadi . MaxScript   dasturlash   tilining   ko ’ plab   funksiyalarini   ochiq   holda
foydalanuvchiga   taqdim   etilgan . Специальность   «Архитектура».
Binolarning   tashqi   ko’rinishlarini   yaratish,   vizualizatsiyasini   yaxsxilash
haqidagi   fikrlar   bayon   qilingan   bo’lib,   ushbu   masaladagi   muammolar   tahlil
qilingan.   Mental   Ray   texnologiyasi   haqida   batafsil   to’xtalib   o’tilgan   hamda     uni
ishlatish parametrlarini sozlash haqida maslahatlar berilgan.  
Компьютерное   проектирование зданий. Binolarning qurishning kompyuterda 
modellashtirish haqidagi adabiyot.Kompyuterda masalaning qo’yilishi, algoritmlar 
ketma – ketligi, masalani yechish bosqichlari va natijalar olish bo’yicha 
ko’rsatmalar berilgan. Kitobning faqatgina modellashtirishga oid muammolari hal 
qilingan. Dasturlash tillaridan foydalanilmaganligi adabiyotning kamchiligidir.
Ландшафтный дизайн. Практическая энциклопедия. Планирование, 
проектирование и дизайн. 3 ds Max dasturidan foydalanilganda atrof muhitni 
ham hisobga olish kerakligi, ularni rejalashtirish va qurish haqidagi muammolarga 
qaratilgan kitob. Материалы в современном строительстве. Zamonaviy 
arxitekturaning o’ziga   hos sifatlari, ulardan foydalanish va materiallar dizayni, 
materiallarning yaratish texnologiyalari   batafsil yoritilgan kitob. Kamchilik tomoni
geagrafik landshaftlarni hisobga olinmaganligi. Architectural rendering for 3 ds 
Max. 3 ds Max dasturi uchun olingan natijalarni render qilish ularni mantal Ray
10 va V – Ray texnologiyalari bo’yicha sozlash va natija olish usullari va ko’rsatmalar
berilgan. Ularni tahlili amaliy dasturlar bilan isbotlangan. 
          Kamchilik tomoni faqatgina 3 ds Max dasturi uchun yaratilganligidir. Multi
Slicer   Pro. 3   ds   Max   dasturida   obyektlarni   qirqimlarini   tayyorlashda
foydalaniladigan   uskunalar   tahlili,   ulardan   foydalanish   namunalari   va
muammolariga   qaratilgan   ushbu   maqolada   masalalar   ijobiy   hal   qilingan.
1.2.   Autodesk   3   ds   Max   dasturi   va   uning   tahlili   va   unda   obyektlani
modellashtirish.
                    3D   Studio   Max   uch   o’lchovli   modellashtirish   va   ko’rgazmali   namoyish
qilishning   (vizualizatsiya)   yangicha   bosqichi   xisoblanadi.   Bu   dastur   yordamida
yuqori   sifatli   animatsiya   va   uch   o’lchovli   modellarni   professional   darajada
yaratish   mumkin.Bunda   siz   ikki   o’lchovli   va   uch   o’lchovli   obyektlarni
qo’llashingiz   mumkin.Bu   dastur   yordamida   yuqori   sifatli   multiplikatsion   filmlar,
ma’lum fanlar buyicha ko’rgazmali dasturlar tuzish mumkin.
Xo’sh, bu dasturda qanday ishlash mumkin?. 3 ds Maxda obyektlarni ko’rish 
maydoni (viewport)da yaratasiz.Buning uchun   siz kerakli asbobni tanlab  kursorni 
qurish maydoniga keltirganingizda kursor shakli o’zgaradi. Sichqoncha yordamida 
obyektning o’lchovlarini berasiz.Yaratilgan obyektlarda kino effektlar 
yaratish   uchun Maxsus kamera va yoritgich asboblarini qo’llashingiz mumkin. 
Obyekt sirti uchun turli material tanlashingiz mumkin, ya’ni unga masalan shaffof 
yoki g’adir-budir sirt berishingiz mumkin.Ko’rish maydonida
yaratilgan   obyektlarni harakatlantirib,  kichik animatsiya xosil kilish mumkin. 
Buning uchun {Animatsiya} tugmasini bosib, kadrlarni o’zgartirgan xolda 
obyektni xarakatlantirish bilan oxirgi kadrga kelinadi. So’ngra animatsiya 
panelidan {play} tugmasi bosiladi.   Natijada kadrlar almashinib, animatsiya xosil 
bo’ladi. Bu yaratilgan animatsiyani fayl kurinishida kompyuter xotirasida saqlash 
va istalgan video tasvirlarni o’qiy oladigan dastur yordamida o’qishimiz mumkin. 
11            Fayl *.avi kengaytmali formatda saqlanadi.Foydalanuvchi interfeysi xaqida
ma’lumot.Quyida   3D  Studio   Max   -ning   foydalanuvchi   interfeysi   xaqida   qisqacha
ma’lumot   beriladi. Ko’rinish   maydoni   (Viewports). 3ds   Max   ni   ishga
tushirganingizda   ekranda   standart   foydalanish   interfeysi   paydo   bo’ladi.   Bu
interfeys   to’rtta   ko’rinish   maydonidan   tashkil   topgan   bo’lib   (odatda   bu
ko’rinishlar:   oldindan,   yuqoridan   (top),   chapdan   (left),   va   perspektiva),   atrofida
instrumental   vositalar   va   boshqarish   vositalari   joylashgan   bo’ladi.Ko’rinishlar
foydalanuvchi didiga mos ravishda tanlanib,obyektlar ko’rinishi xam o’zgartirilishi
mumkin.Ko’rish   maydonida   o’zgarishlarni   boshqarish   qurilmalari.Ko’rish
maydonidagi   ekranning   quyi   o’ng   qismida   (xarakatlanuvchi)   o’zgarishlarni
boshqarish   qurilmalari   joylashgan.   Ular   ayni   vaqtda   qo’llanilayotgan   tipga
nisbatan   o’zgarib   turadi.Yuqoridagi   menyuga   bog’lik   bo’lmagan   uning   quyi
qismida   saxifalangan   panel   joylashgan.Bu   instrumentlar   panelida   mos   tugmada
sichqonchani   bir   marta   ezilganda   mos   qurilma   ishlab   ketadi   va   siz   ko’rinish
soxasida   (viewport)   ishlashingiz   mumkin   buladi.   orqali   instrumentlar   panelini
xarakatlantirish   mumkin. Qo’shimcha   menyu. Ekranning   ixtiyoriy   nuqtasida
sichqoncha o’ng     tugmasini  boshish  orqali  qo’shimcha menyu (kontekstli  menyu)
ga   o’tish   mumkin.Bu   menyu   tanlangan   obyektga   nisbatan   mos   ravishda   o’zgarib
turadi.Buyruqlar   paneli   (Command   panel)   Ko’rinishlar   maydonining   o’ng
tomonida   buyruqlar   paneli   joylashgan   bo’lib,   u   6   bo’limdan   iborat:   Yaratish
(Create),   Modifikatsiya   (Modify),   Ierarxiya   (Huerarhy),   Xarakat   (Motion),
Tasvirlanish   (Display),   qo’shimcha   imkoniyatlar   (Utilities).Bu   panel   yordamida
aloxida obyekt bilan ishlash sezilarli darajada yengillashadi.
                    Boshqarish   panelidagi   bo’limlar   yordamida   obyektlar   yaratish,   ularning
xususiyatlarini o’zgartirish,   modifikatsiyalash,  xarakatlanish parametrlarini berish,
ekranda   tasvirlashni   boshqarish   mumkin.Biror   bir   obyekt   yaratish   uchun
boshqarish   panelidan   {Create}   bo’limi   tanlanadi.   So’ng   yaratilishi   mumkin
bo’lgan   obyektlar   ro’yxatidan   keraklisi   tanlanib,   ko’rinishlar   oynasiga
o’tkaziladi.   Kerakli parametrlar berilib,obyektyasaladi.
12           Keling,masalan kosmosda yer sayyorasini   yaratishga xarakat qilib ko’raylik.
Sferani   yaratish   uchun   tugmasini   buyruqlar   panelining   {   Create   }bo’limidagi
«Geometrik   jismlar»   saxifasida   paydo   bo’lgan   «Sphere»   tanlanadi:yoki   bu   ishni
Objects   saxifasidan   «Sfera»   tugmasi   yordamida   amalga   oshirish   mumkin.   So’ng
ko’rinish soxasining istalgan   qismiga kursorni  keltirib sichqoncha chap tugmasini
bosib   turib,   xarakatlantirib   ixtiyoriy   radiusdagi   sferani   xosil   kilamiz. 2   qadam.
Obyektlarni   modifikatsiyalash(o’zgartirish). Yaratilgan   obyektga   {Modify}
bo’limidagi   egish,   bukish,   cho’zish,   siqish   va   xokazo   shakllarni   berishingiz
mumkin.Shuningdek,   bu   yerda   siz   sfera   radiusini   xam   o’zgartirishingiz   mumkin.
Ko’pgina saxifalarning paneli juda uzun bo’lganligi sababli bir oynada sig’maydi,
shuning uchun sichqoncha ko’rsatkichi qo’l shaklini olganda ularni xarakatlantirib
keraklisi   tanlanadi. 3   qadam.   Materiallarni   qo’llash. Yaratgan   sferamizga   yer
sayyorasi  shaklini  berish uchun materiallar to’plamidan foydalanishimiz mumkin.
Materiallar oynasini chaqirish uchun klaviaturadan «M» xarfi yoki TAB panelidan
shaklidagi   tugmani   bosamiz.Natijada   ekranda   materiallar   oynasi   chiqadi:Joriy
material oq ramka bilan ifodalanadi. 
                    Oynadagi   Standart   (Standard)   tugmasini   bosganimizda   xaritalar,   ya’ni
qo’shimcha standart materiallarni o’zida mujassamlashtirgan oyna xosil bo’ladi.Bu
yerdan   yer   shaklini   beradigan   xaritani   olib,material   oynasiga   tashlaymiz.Bu
materialni   olib   yaratgan   sferamizga   xam   tashlashimiz   mumkin.   Bu   ishni   quyida
aks ettirilgan tugmani bosib bajarish mumkin:Obyekt materiali ko’rish maydonida
ko’rinmaydi (sezilmaydi) (rasm ko’rsatish ortiqcha resurs talab qiladi), lekin agar
obyektni   natijaga   maksimal   darajada   yaqin   ko’rinishda   qurishni   xoxlasangiz,   bu
ishni   quyida   ko’rsatilgan   tugma   orqali   bajarish   mumkin: 4   qadam.   Yoritgichni
o’rnatish. Siz   saxnaga   yanada   tabiiylik   bagishlash   uchun   yorug’lik   o’rnatishingiz
mumkin.Quyida   avtomatik   o’rnatilgan   yoritgichni   ko’rishimiz   mumkin:Yorug’lik
o’rnatish uchun boshqarish panelidagi yaratish bo’limining «Yoritish»   kategoriyasi
tanlanib, saxnaning kerakli joyiga yoritish obyekti o’rnatiladi.
13                     Bu   ishni   orqali   xam   bajarish   mumkin.Ma’lum   bir   yoritgichni
o’rnatganimizda   yer   shari   quyidagi   ko’rinishni   oldi.3ds   Max   yoritishni   3   turini
tavsiya   qiladi:   tarqalgan   yorug’lik,   dog’   shaklidagi   yoritish,   yo’naltirilgan
yorug’lik.Bizning   misolimizda   erkin   dog’   shaklidagi   yorug’lik   manbasi
tanlangan.Buning uchun «Yoritish»kategoriyasidagi Free Spot tugmasini bosamiz:
Saxnada yaratgan obyektimiz, ya’ni yer sharini natijaviy ko’rinishini ko’rish uchun
Render bo’limi mavjud. 5 qadam. Natijani ko’rish. Natijani kurish uchun biz bosh
menyuning   (Rendering)   bo’limidagi   Render   ni   tanlaymiz.Natijada   namoyish
parametrlarini   o’zgartirish   imkoniyatini   beradigan   oyna   paydo   bo’ladi.   Kerakli
parametrlar   berilib ,   Render   tugmasi   bosiladi . Natijada   saxnada   yaratgan
planetamizning   real ,  tabiiy   tasviri   xosil   bo ’ ladi .Bu ishni tez amalga oshirish uchun,
ya’ni tezda natijani ko’rish uchun quyidagi tugmani bosish kifoya:Natijani ko’rish
aloxida oynada quyidagi  ko’rinishga ega:Bu tasvirni biz turli  (*.bmp, *.jpg, *.tif)
formatdagi   tasvir fayllarida saqlashimiz mumkin. 6 qadam.  Animatsiya . 3 D   Studio
Max   da   animatsiya   deyarli   barcha   joyda   qo ’ llaniladi .3D Studio Max – animatsiya
tuzishda   sizga   bosh   assistent   (yordamchi)   bo’lib   xizmat   qiladi.   Siz   tayanch
kadrlarda senariyning bosh va oxirgi xolatini berasiz.Animatsiyani namoyish qilish
vaqtida  ishchi   oynaning   quyi   qismida   vaqtni   boshqarish   paneli   joylashgan   bo’lib,
ular:Vaqt slayderi  ; «Animatsiya»    tugmasi; Animatsiyani    ishlatish tugmasi;Joriy
vaqt   indikatori  ; Kalit   rejimini   o’rnatish   ilgagi  ; Vaqtni   o’rnatish   tugmasi  ; Buning
uchun:1.   «Animatsiya»   tugmasini   bosamiz   (u   qizil   rangga   bo’yalgan);2.Vaqt
slayderini (noldan farqli) kerakli nuqtaga o’rnating;3.   Endi   obyektni   deformatsiya
qilishingiz   yoki   ularning   animatsiya   parametrlarini   o ’ zgartirishingiz   mumkin .Shu
bilan   birga   kalitlarni   ishlatmasdan   animatsiya   effektlarini   berishingiz
mumkin.Buning   uchun   buyruqlar   panelidan   «Xarakat»   ni   tanlash   kerak.Animatsi
bo’limida biz yer sharining ma’lum orbita bo’ylab va bir vaqtda o’z o’qi atrofida
xam   aylanishini   ko’rib   chiqamiz. Buning   uchun   biz   sferamiz   aylanadigan   orbita ,
ya ’ ni   traektoriyani   bo ’ limidan   berishimiz   kerak .
14                     Biz   sferamiz   aylanishi   kerak   bo ’ lgan   ellips , ya ’ ni   orbitani   buyruqlar   paneli
yaratish   bo ’ limining   tekis   obyektlar   kategoriyasidan   ellipsni   tanlaymiz   va
saxnaga   ma ’ lum   radiusdagi   ellips   chiziladi .
                    Buyruqlar   panelining   xarakatlanish   bo ’ limi   tanlanadi . Pastroqda   joylashgan
tugmasi   bosilib ,   sfera   ellipsga   biriktiriladi . Endi   xarakatni   0   kadriga   keltirib ,
( Animation )  tugmasini   bosamiz   va  ( End )  klavishasi   bosilib , Tab   panel   dagi   tugmasi
tanlanib ,   sfera   3600   ga   buriladi . Bundan   maqsad   yer   sharimiz   orbitadan   1   marta
aylanganda   o ’ z   o ’ qi   atrofidan   xam   bir   marta   aylanadi . Shundan   so ’ ng   saxnaning
perspektiva   bo ’ limi   tanlanib ,   asosiy   oynaning   quyi   qismida   joylashgan   play
tugmasi   bosiladi .Natijada   yer shari ellips orbitasi bo’ylab aylana - boshlaydi va bir
vaqtning o’zida o’z o’qi atrofida xam aylanadi.
II   bob . Autodesk   3   ds   Max   dasturi   uchun   MaxScript   yordamida   pluginlar
yaratish   va   modellashtirishga   yo ’ naltirilgan   pluginlar   yaratish
2.1.Autodesk   3   ds   Max   dasturi   uchun   MaxScript   yordamida   pluginlar
yaratish   texnologiyasini   tahlil   qilish.
Autodesk  3  ds   Max   dasturiy   ta ’ minoti   o ’ zining   muhitida   ishlovchi   dasturlash   tiliga
egadir . Ushbu   dasturlash   tili   obyektga   yo ’ naltirilgan   bo ’ lib , MaxScript   deb
nomlanadi . MaxScript haqida avvalgi bobda tanishib chiqdik.U asosida yaratilgan
bir   nechta   pluginlarni   ko’rib   chiqaylik.StonePlacementTools
Ushbu   plugin   turli   g’ishtin   devorlar,   toshli   yo’laklarni   yaratadi.Ularni   pluginni
o’zida   bir   vaqtning   o’zida   parametrlarini   o’zgartirishimiz   mumkin.
Plugin   Relex,   Turbo   Smooth,Displacemicro   modifikatorlarini   qo’llash   orqali
ishlaydi.Pluginni umumiy ko’rinishi quyidagicha
Ushbu plugin juda katta imkoniyatlar beradi.  Ular quyidagilar:
1. Oddiy holatda ushbu natijaga erishish uchun 2 soat vaqt ketadi.   Plugin
bilan bajarilganda esa bir daqiqa vaqt yetarlidir.
2. Parametrlarini avtomatik ravishda o’zgartirish foydalanuvchiga katta
imkoniyatlar yaratadi.
3. Oddiy foydalanuvchilar uchun qulay.
4. Obyektlarni massiv ko’rinishida olinishi, agar obyektlar ko’payib   ketsa
15 dasturning ishlash tezligi o’zgarmasligi.
5. Dasturning kutubxonasidan unumli foydalanilganligi.
Muammo va kamchiliklari:
1. Plugin render vaqtida ko’p qolib ketishi.
2. Materiallarning ko’p qismi pluginni tanimasligi yoki unga tushmasligi.
Ushbu plugin alohida parallelopipedni hosil qilib olib, keyin ularni massiv
bo’ylab tarqatadi.   Both   simulatsiyasini qo’llab   floors   tipini qo’llaydi. Pluginni
qo’shimcha imkoniyati sifatida floors tipini 3   ds Max dasturining
kutubxonasidan foydalanib qo’shimcha tiplarni kiritilganda maqsadga muofiq
bo’lar edi. Ushbu tiplar quyidagilardan iborat: [3]
а) PolyToolsTopology.Tiles2()
б) PolyToolsTopology.Mosaic()
c) PolyToolsTopology.Hive()
д) PolyToolsTopology.Floor1()
е) PolyToolsTopology.Floor2()
ф) PolyToolsTopology.Skin()
г) PolyToolsTopology.Holer()
х) PolyToolsTopology.EdgeDirection()
и) PolyToolsTopology.Simplify()
ж) PolyToolsTopology.Chaos()
к) PolyToolsTopology.Fours() va boshqalar.
Pluginda   normal maps, AO maps   texnologiyalaridan foydalanilganligi sabali 
dasturning imkoniyatlari kengaygan. Avtomatik ravishda   pluginni bajarilgan
holatdagi ishini, parametrlarini o’zgartirish mumkin. Bu esa o’z navbatida
obyektlarni harakatlantirish uchun ham zamin yaratadi.
on   spn_Size   changed   val   do
(
if   mRoc   !=   undefined   and   not   isdeleted   mRoc   do
(
mRoc.length   =   mRoc.width   =   mRoc.height   =   val
mRoc.Displace_Basic_Shape.length   =   val
mRoc.Displace_Basic_Shape.width   =   val
mRoc.Displace_Basic_Shape.height   =   val
mRoc.Displace_Medium_Details.length   =   val
mRoc.Displace_Medium_Details.width   =   val
mRoc.Displace_Medium_Details.height   =   val
mDM1.Gizmo.position   =   [0,0,val/2]
mDM2.Gizmo.position   =   [0,0,val/2]
16                     Funksiyasi   pluginni   asosiy   qismini   tashkil   etadi.Displace
modifikatorining   qo’llanilishi   toshlarga   relef   beradi.   Medium   komponentasi
floors   tipini   displace   modifiokatoriga   bog’laydi.Gizmo   effekti   tosh   shaklini
namoyon qiladi.Xulosa qilib shuni aytish mumkinki ushbu plugin foydalanuvchini
vaqt   sarfini   kamaytiradi   va   natija   olinishini   tezlashtiradi.   Shunday   dasturlardan
foydalanish   kerakli   natijaga   erishish   uchun   foydalidir. FractureVoronoi.
Umuman   olganda   MaxScript   dasturlash   tilidan   foydalanganimizda   katta
loyihalarni   amalga   oshirishda   qo’llaganimiz   ma’qul.   Katta   hajmli   loyihalarni
amalga   oshirishda   birinchidan   inson   salomatligi,   ikkinchidan   loyihaning
moliyaviy   tomonini   hamisha   muammo   bo’lib   kelgan.   Shuning   uchun   ham
hozirgi   kunda   kinofilmlarni   yaratishda   kompyuter   grafikasidan   keng   qo’llanilib
kelinmoqda.   Bu   esa   o’z   navbatida   muammolarni   o’z   yechimini   topishiga   olib
kelmoqda.   Real   3d,   Massiv,   Maya,   Cinema   4D,   ZBrush,   MudBox   dasturidan
foydalanib   ko’plab   uch   o’lchamli   multfilmlar,   animatsion   tasvirlar   yaratilmoqda.
Lekin   shunga   qaramay   3   ds   Max   dasturiy   ta’minotisiz   birorta   ham   animatsion
tasvir   to’liq   o’zini   oqlamaydi.Ko’plab   Hollivud   filmlarida   ishlatilgan   pluginni
tahlil   qilib   o’tmoqchimiz.Turli   xil   portlashlar,   sochilishlar,   to’kilishlar,   sachrash
kabi   hodisalarni   yaratishda   ushbu   plugindan   foydalanilgan.   Pluginni   asosiy
vazifasi   obyektlarni   hajmga   to’ldirib,   uni   berilgan   qiymat   bo’yicha   ixtiyoriy
bo’laklarga   ajratadi.Yaxshi   tomoni   shundaki   harakatlanuvchi   tizimlar   uchun   ham
qo’llanilishidir.Pluginni   umumiy   ko’rinishi.   Pluginni   qo’llash   juda   qulaydir.   Pick
Objeck   tugmachasi   ishga   tushirib   biror   bir   obyekt   tanlanadi.   Nb   Parts   bo’limida
obyektning nechta bo’lakka ajratish soni beriladi.   Iterations   bo’limi takrorlanishlar
soni   bo’lib   agar   u   bir   holatida   bo’lsa   Nb   Parts   bo’limi   qiymati   bo’yicha
hisoblanadi.Takrorlanishlar  soni   qancha  ko’p  bo’lsa   Nb  Parts   shuncha   marta  ko’p
hisoblaydi.   New   Mat   ID   bo’limida   obyektning   qismlariga   aloxida,   material
berish   imkoniyati   beriladi.   New   Map   Ch   bo’limi   obyektlarning   barchasiga   xarita
tizimini   yuklaydi   va   bu   xolat   obyektda   relef   tizimini   hosil   qiladi.   Break
in   tugmachasini ishga tushirib natijani olishimiz mumkin.
local theObject
on pbObject picked obj do
( pbObject.text = obj.name
theObject = obj
spnNbParts.enabled = true
spnNbIter.enabled = true
spnNewID.enabled = true
cbKeepMat.enabled = true
spnNewCh.enabled = true
17 cbRWMS.enabled = true
cbLinkGen.enabled = true
btnCreate.enabled = true
btnCreate.tooltip = "start creating parts"
rdoColor.enabled = true
rdoCenter.enabled = true
cpParts.color = obj.wireColor
cpParts.visible = true
when   obj deleted do
( btnCreate.enabled = false
btnCreate.tooltip = pbObject.text + " has been deleted!"
pbObject.text = "Pick Object"
) undo off
( m = edit_mesh()
addModifier obj m
spnNewID.value = aMax(for i = 1 to obj.numfaces collect
getFaceMatID obj i) + 1
deleteModifier obj m ) )
Funksiya ketma – ketlik asosida qurilgan bo’lib, asta - sekinlik bilan parametrlar 
qiymatlarini o’zgartirish berib boriladi.  Avval obyektni tanlash
operatori ishlatiladi (local theObject on pbObject picked obj do).   Obyekt
tanlanganidan so’ng pluginni parametrlarini o’zgartirish uchun operatorlar   true
qiymatini qabul qiladi.  Dasturdagi barcha parametrlar uchun komponentalarning
ochiq holda bo’lishi plugin ishchi holatda bo’lganda uni qiymatlarini avtomatik
ravishda o’zgartirish imkoniyatini yaratadi.
undo off
( m = edit_mesh()
addModifier obj m
spnNewID.value = aMax(for i = 1 to obj.numfaces collect
getFaceMatID obj i) + 1
deleteModifier obj m )
                    Ushbu   sikl   takrorlanishlar   asosida   edit   mesh   tizimini   ayqash   chiziqlarini
tanlab olib (yopiq tizim) ularni collect parametrini o’zgartirib natijani e’lon qiladi.
Bu   holat   1   dan   boshlab   obyektning   Nb   Parts   bo’limiga   kiritilgan   songacha
takrorlanadi va yaxlit manzara hosil bo’ladi.Pluginni asosiy g’oyasi ham huddi shu
siklga   asoslangan.Ushbu   takrorlanuvchi   siklni   MaxScriptning   yangi   imkoniyati
deb   qarashimiz   mumkin.Chunki   avvallari   faqatgina   for,repeat,
wxile   takrorlanuvchi   operatorlaridan   foydalanilgan.Bu   esa   o’z   navbatida   sikl
18 ko’payib   ketganda   dasturning   sekin   ishlashiga   olib   kelgan.Undo   operatori   esa
yangi   kiritilgan   bo’lib,   takrorlanuvchi   operatorni   boshqarish   imkoniyati
borligidadir.Xulosa   o’rnida   shuni   aytishimiz   mumkinki   jamiyatimizning   borgan
sari   rivojlanishida   kompyuterlashtirishning   o’rni   ham   beqiyosdir.Shu   sababli
axborotlarga   yangicha   yondashish   hozirgi   kunning   dolzarb   masalalaridan
biridir.Ushbu bobda 3 ds Max dasturiy ta’minoti haqida,   uni tuzilishi va hodisalari
haqida   so’z   bordi.   MaxScript   dasturlash   tilining   grammatikasi   to’liq   o’rganilib
chiqildi.   Ko’plab   funksiyalar   yaratish   ko’rsatilib   o’tildi.Kamchilik   va   yutuqlar
belgilandi   va   tahlil   qilindi.   Bir   nechta   pluginlar   o’rganilib,   ularni   ishlash   prinspi
haqida to’xtalib o’tildi. Asosiy funksiyalar tahlil qilinib natijalar olindi.
2.2. Modellashtirishga yo’naltirilgan pluginlar yaratish va ularning tahlili.
          Autodesk 3 ds Max dasturiy ta’minotida dastavval   modellashtirish keyingi
o’rinlarda animatsiya o’rin oladi. Obyektlarni modellarini qurish uchun ushbu 
dastur imkoniyatlari yetarli darajada, lekin shunga qaramay obyektlarni yaratishda 
ayrim texnologiyalardan foydalanish kerak bo’ladi.Obyektning asl nusxasini 
yaratish dasturning asosiy maqsadlaridan hisoblanadi.Ayrim modifikatorlarni 
qo’llash uchun Maxsus bilim kerak bo’ladi.  Modifikatorlarning qo’llash bilan bir 
qatorda muammolar ham ko’zga tashlanadi. Masalan: Turbo Smooth modifikatori. 
Ushbu modifikator obyektlarni sirtini silliqlashga mo’ljallangan.Agar obyektning 
segmentlar soni qanchalik ko’p bo’lsa modifikatordan o’tkandan so’ng segmentlar 
soni yanada ko’payib dasturda ishlash qiyinlashib qoladi.Chunki 3 ds Max dasturi 
har bir segmentni alohida obyekt sifatida ko’radi. Noise   modifikatori   ham   huddi  
shunday ,  faqatgina   vazifasi   boshqacharoq . Obyektning   sirtiga   relef   beradi .Ushbu 
modifikator ishga tushirilganda ham kompyuterda ishlash sekinlashib qoladi. 
Kompyuterning vaqtinchalik xotirasidan ko’p joy egallagani uchun.Shunday ekan 
modellashtirishga qaratilgan yangi pluginlar yaratish hozirgi kunning dolzarb 
masalalaridan biridir (dastur miqyosida). Modellashtirishga qaratilgan biror plugin 
yarataylik. Ushbu pluginning vazifasi osmon jismlarini, landshaft relefini yaratish 
bo’lsin. Avvalambor biz qaysi tizimdan foydalanish kerakligini aniqlab olishimiz 
kerak bo’ladi. Buning uchun Displace tizimini tanladik. Ushbu tizim noise 
modifikatori bilan birga qo’llanilib, ushbu modifikatorini hususiyatini displase 
tizimini qonuniyatlariga bo’ysundiradi. Visual MaxScriptda   kerakli tugmalarni 
19 yaratib ,  ushbu tugmalar bajarilishi kodlarini ko’rib chiqaylik.
mTS_rm = (turbosmooth iterations:spnItt1_rm.value useRenderIterations:true
renderiterations:spnRit_rm.value)
addModifier $ mTS_rm
mDM1_rm = (displace name:"Displace Basic Shape"
strength:spnStr1_rm.value maptype:2.0)
addModifier $ mDM1_rm
mDM2_rm = (displace name:"Displace Medium Details"
strength:spnStr2_rm.value maptype:2.0 )
addModifier $ mDM2_rm
mNGD_rm = (Noisemodifier name:"Noise Grain Detail"
scale:spnSca_rm.value fractal:on iterations:spnItt2_rm.value)
addModifier $ mNGD_rm
mNGD_rm = (Noisemodifier name:"Noise Fine Detail" scale:spnSca2_rm.value
fractal:on iterations:spnItt4_rm.value)
addModifier $ mNGD_rm
case rdo_Oshape.state of
Ushbu kod obyektni tanlab uni modifikatorlar bo’limiga o’tkazish hamda
displase tizimini qo’llash uchun ishlatiladi. Kerakli qisqartmalar olinib ularni 
dasturning bosрqa qismlarida foydalanamiz.  Noise   modifikatori ikki turkumda
siniq, dumaloq va fractal tipida qo’llanilmoqda.  Ushbu tiplarni nomlarini
tugmalar hususiyatiga birlashtirib qo’yilmoqda.
1: [$.Displace_Basic_Shape.maptype = 0, $.Displace_Medium_Details.maptype
= 0]
2: [$.Displace_Basic_Shape.maptype = 1, $.Displace_Medium_Details.maptype
= 1]
3: [$.Displace_Basic_Shape.maptype = 2, $.Displace_Medium_Details.maptype
= 2]
4: [$.Displace_Basic_Shape.maptype = 3, $.Displace_Medium_Details.maptype
= 3]
20 Displase tizimi tiplari berilmoqda. Bu yerda to’rt xil tip berilgan bo’lib,   tanlangan 
obyektni tekislik, silindr, sfera va kichraytirish shakllarini beradi.
Umuman olganga ushbu tiplarni yanada kengaytirish mumkin,   lekin dastur
tezkor ishlashi uchun, kamroq tiplardan foydalanishga to’g’ri keldi.
addModifier $ (FFDBox ())—obyekt modifikatorlar tizimiga o’tkazilmoqda
setDimensions $.modifiers[#FFD_box__4x4x4] [3,3,2]—FFDBox   modifikatori
tanlanmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map = Cellular()—Displaseni   xaritasi Cellular tipiga
o’tmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.coords.offset = [spxOff_rm.value, 0.0,
spxOff_rm.value]—tugmalarni bajarilish nomlari
$.Displace_Basic_Shape.map.cellcolor = (color 0 0 0)—qora rang
ajtatilmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.variation = 5.8—shartlar tekshirilmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.divcolor1 = (color 158 158 158)—oradagi rang
ajratilib   olinmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.divcolor2 = (color 112 112 112)—2 –   ikkinchi
rang ajratilmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.type = 0—Displase xaritasi o’rnatilmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.fractal = off—displaseni   fractal qiymati
o’chirilmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.iteration = spnItt2_rm.value--   Displase xaritasi
o’rnatilmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.size = spcSize_rm.value—xarita o’lchami
spinnerga tenglashtirilmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.spread = spcSpr_rm.value—xarita   qaytarilishi
spinnerni qiymatiga o’zlashtirilmoqda
$.Displace_Basic_Shape.map.midthresh = spnMidT_rm.value—xarotani
qalinligispinnerni o’zgarishiga tenglashtirilmoqda
$.Displace_Medium_Details.map = noise()—noise modifikatoriga o’tilmoqda
21 $.Displace_Medium_Details.map.type = 1—yangi xaritaga o’tilmoqda
$.Displace_Medium_Details.map.size = spcSize2_rm.value—xarita o’lchami
spinnerni qiymatiga o’zlashtirilmoqda
$.Displace_Medium_Details.map.thresholdHigh =   0.9—xarita   qalinligi
berilmoqda
$.Displace_Medium_Details.map.thresholdLow = 0.2—xarita uzunligi
bo’yicha kichraytirilmoqda
$.Displace_Medium_Details.map.levels = 10.0—xaritani   qaytarilishi
$.Noise_Grain_Detail.strength = [spnStr3_rm.value, spnStr3_rm.value,
spnStr3_rm.value]—noise modifikatori parametrlari pluginga olib o’tilmoqda
$.Noise_Fine_Detail.strength = [spnStr4_rm.value, spnStr4_rm.value,
spnStr4_rm.value]—noise hususiyatlari pluginga olib o’tilmoqda.
Ushbu plugin ishga tushirilgandan so’ng 3 ds Max dasturi muhitida
quyidagicha oyna chiqadi .
Pluginni ko’p qismi displase va noise parametrlari bilan to’ldirilgan. Kerakli
parametrlar o’rnatilgandan so’ng amalga oshirish tugmachasi ishga tushiriladi.
Yozilgan parametrlarni o’chirib qayta parametrlar o’rnatilishi ham mumkin.
Yordam qismida esa dasturdan qanday foydalanish yo’riqnomalari berilgan.
Mazkur plugin yer landshafti relefini, osmon jismlarini qolaversa qoya toshlarni
modellashtirishda qo’llanish uchun tuzildi.
Ushbu pluginni yaxshi tomini shundan iboratki ikkita modifikator va displase 
tizimidan unumli foydalanilgan. Displase tizimi asosan materiallarda
foydalaniladi. Bu tizimni modellashtirishga nisbatan qo’llanilishi   dasturning
imkoniyatlarini kengaytirgaт. Pluginni ishga tushirilgan holati 2.5 a va b –
rasmda berilgan.
Autodesk 3 ds Max dasturiy ta’minotining komponentalari asosida
modellashtirishning barcha yo’nalishlari bo’yicha loyihalarni amalga oshirish
mumkin. Ushbu dasturning imkoniyatlari modellashtirishning barcha
qonuniyatlari, parametrlarini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan, lekin biz bu
imkoniyatlarni yanada oshirishimiz mumkin.   Dasturni dinamik jihatdan
22 kengaytirish mumkinligi ushbu dasturning ajoyib hislatlaridan dalolat beradi.
Dasturning komponentalarini kengaytirish albatta MaxScript dasturlash tili
yordamida amalga oshiriladi. Biror bir masalani yechishni oldimizga maqsad
qilib qo’yaylik. Masalan: ixtiyoriy chiziq berilgan bo’lsin, uni sohalari bo’yicha
hajm yaratilsin. Ushbu masalani yechishni ahamiyati shundan iboratki 3 ds Max
dasturining komponentalar qatorida ushbu masalaga yo’naltirilgan bo’lim yo’q.
Dasturda ishlash jarayonida esa bu xildagi komponentalar kerak bo’ladi. Ular
loyihalarni ishlab chiqishda muhim ahamiyatga egadir. Ixtiyoriy chiziqni
sohalari bo’yicha segmentarga ajratish, ularga hajm   berish imkoniyati mavjud
emasligi bizni muammoni yechishga undadi.
Pluginni yaratishda NormalModifer, ShapeObject, BuildingMaker
komponentalaridan unumli foydalanildi. Ushbu plugin standart parametrlar bilan
ishga tushiriladi.  Bu esa foydalanuvchiga dasturni birinchi marta ishga
tushirganda unda ishlash ko’nikmalarini hali shakllantirmay   turib loyihalarni
ishlab chiqish imkoniyatlarini yaratadi.Ushbu parametrlar quyidagilar:
global buildingMaker_first_height = 5
global buildingMaker_typical_height = 4
global buildingMaker_last_height = 3
global buildingMaker_num = 10
global buildingMaker_first_inset = 0
global buildingMaker_last_inset = 0
global buildingMaker_roof_enable = false
global buildingMaker_roof_height = 300
global buildingMaker_roof_inset = 100
global buildingMaker_smooth_enable = false
global buildingMaker_first_matID = 1
global buildingMaker_typical_matID = 2
global buildingMaker_last_matID = 3
global buildingMaker_concrete_matID = 4
23 global buildingMaker_roof_matID = 5
dastur uishga tushirilganda quyidagicha ko’rinishga ega bo’ladi.
Pluginni asosiy funksiyalarini ko’rib chiqaylik.
addmodifier obj (normalModifier())--obyektni modifier paneliga o’tkazish
va uni normal modifier bilan ta’minlash.  3 ds Max dasturining yangi
Loyihani amalga oshirish tugmalari
Pluginni qatlamlar bo’yicha parametrlari. Dasturda bir necha qatlamlarni ishlab 
chiqish asosida murakkab amallarni ham chizish mumkinligi.
Qo’shimcha qatlam obyektni qirralarini hosil qilishda qo’llaniladi Obyektni pastki 
qismini yopish Obyektni qatlamlari bo’yicha yuzalarini tekkislash, materiallar 
bilan ta’minlash bo’limi imkoniyatlaridan biri shuki normalmodifer funksiyasi 
kiritilganidir. Ushbu funksiya chiziqlar bilan ishlashda imkoniyatlarni yanada 
kuchaytirish uchun qo’llaniladi.
convertTo obj (Editable_Poly)—obyektni Editeble Poly tizimiga o’tkazilmoqda. 
Ushbu tizim modellashtirishda katta imkoniyatlarni ochib beradi.
Murakkab obyektlarni yaratishda ushbu tizimdan foydalaniladi. Bu tizim
obyektni qirralari,   segmenti, yuzasi bo’yicha hususiyatlarini ochib beradi va
ularni parametrlarini avtomatik o’zgartirish imkoniyatini hosil qiladi.
faceSelection = #{1..(polyOp.getNumFaces obj)}—faceSelection nomi
asosida PolyOp prosedurasi yaratilmoqda. Ushbu prosedura NumFaces
funksiyasini qo’llagan holda obyektni segmentlarini o’stirishga hizmat qiladi.
polyOp.setFaceSelection obj faceSelection
polyOp.setFaceMatID obj faceSelection buildingMaker_first_matID—
PolyOp proserurasini building Maker komponentasiga olinmoqda yoki
yuklatilmoqda. Ushbu komponenta 3 ds Max kutubxona fayllari ichida yo’qligi
sababli qo’shimcha tarzda yuklaniladi.  Komponentaning ishlatilishi pluginni
loyiha maqsadini amalga oshiradi.
n selectionHasShape sel =
(result = false
for i=1 to sel.count do
24 (obj = sel[i]
if shape_filt obj do result = tru )
result = result)
fn shapeIsClosed shapeObj shapeName =
(convertToSplineShape shapeObj
result = true
for i=1 to numSplines shapeObj do
(if not isClosed shapeObj i do
(result = false
messageString = "Spline "+ shapeName +" is open"
messageBox messageString title:"Close all splines!"
exit))
if not result do delete shapeObj res = result )
rollout buildingMaker_mainRollOut "Shakl yaratuvchi" (
fn enableButton = (if (selection.count >= 1) and
(selectionHasShape selection) then
buildingMaker_mainRollOut.useSelected.enabled =   true else
buildingMaker_mainRollOut.useSelected.enabled = false
)pickbutton chooseit "Chiziqni tanlash" width:140 filter:shape_filt
button useSelected "Tanlanganlarni belgilash" width:140
enabled:((selection.count >= 1) and (selectionHasShape selection))
on chooseit picked obj do(if obj != undefined do
(shape_obj = copy obj
if shapeIsClosed shape_obj obj.name do
undo "Create Building" on create_building shape_obj))
dasturning ushbu matnida VisualMaxScript ning kodlari va ularni asosiy
funksiya, proseduralar bilan bog’lanish usullari berilgan.  Sikl peratorlaridan
foydalanilganligi sababli massivlar yaratishda qiyinchiliklar tug’dirmaydi.
Umuman olganda massivlardan foydalanish dasturning ishlash tezligini oshiradi 
hamda sifat darajasini belgilaydi yoki bo’lmasa maqsadga erishishda juda
25 qulaydir. Ushbu plugin faqatgina yopiq chiziqlar   uchun ishlashi nazarda
tutilgan. Chunki dastur imkoniyatidan kelib chiqqan holda ochiq chiziqlarni
hajmga to’ldirish hech qanday qonuniyatlarga bo’ysunmaydi. Shuning uchun
yopiq chiziqlar asosida modellashtirish muammolari hal etildi.
Pluginni yutuqlari:
1. Buildingmakerdan foydalanilganligi.
2. Massivlarni sikl operatorlari bilan dastur kutubxonasining funksiyalarini
bir vaqtda qo’llanilishi.
3. Pluginni ishlash tezligi yuqorililigi.
4. Modifikatorlardan unumli foydalanganligi.
5. Render vaqtini ozligi.
6. Bir vaqtning o’zida bir necha komponentalarni birga qo’llanilishi.
7. Oddiy foydalanish muhitiga ega ekanligi.
8. Materiallareni pluginni o’zida qismlarga bo’lib olish mumkinligi.
Pluginni kamchiliklari:
1. Sikl operatorlaridan ko’p foydalanilganligi.
2. Ayni bir muammoga yo’naltirilganligi.
Dasturni ishga tushirganimizdan so’ng quyidagi natijaga ega bo’lamiz.
                                                         
26                                                                                                               Xulosa
          Xulosa qilib aytganda, Iqtisodiyotning tinimsiz rivojlanishi natijasida ulkan
marralarga   erishayotgan   jamiyatimizga   ishlab   chiqarishni   rivojlantirish,   jahon
andozalariga   mos   raqobatbardosh   mahsulotlar   yaratish   uchun   dasturiy   vositalar
ishlab   chiqish   ularni   hayotga   tadbiq   etish   dissertatsiya   ishining   asosiy   g’oyasi
hisoblanadi.
                   Ushbu dissertatsiya  ishining asosiy  maqsadi  3 ds Max  dasturiy ta’minoti
uchun   MaxScript   dasturlash   tili   yordamida   pluginlar   yaratish   va   kuzatish,
qiyoslash   va   tahlil   qilish   uslublaridan   foydalanib,   avval   yaratilgan   pluginlarni
to’la   tahlil   qilish,   ulardagi   kamchiliklarni   bartaraf   etish   hamda   namunaviy
pluginlar   yaratishdan   iborat.Yangi   texnologiyalar   asosida   ishlovchi   pluginlar
yaratishning   texnologiyalari   ko’rib   chiqildi.Mavjud   kamchiliklar   aniqlandi.
3   ds   Max   dasturiy   ta’minoti   haqida,   uni   tuzilishi   va   hodisalari   haqida   so’z
bordi.MaxScript   dasturlash   tilining   grammatikasi   to’liq   o’rganilib   chiqildi.
Ko’plab   funksiyalar   yaratish   ko’rsatilib   o’tildi.Kamchilik   va   yutuqlar   belgilandi
va   tahlil   qilindi.Bir   nechta   pluginlar   o’rganilib,   ularni   ishlash   prinspi   haqida
to’xtalib o’tildi.Asosiy funksiyalar tahlil qilinib natijalar olindi.
Olingan natijalar:
Olov   effekktini hosil qilish
3 ds Max dasturiy ta’minotida olov effektini yaratish oddiy foydalanuvchi
uchun ancha ko’p vaqt talab qiladi.Ushbu effektni hosil qilishda PF Sourse 
tizimidan foydalaniladi.Undan tashqari Wind, Material, Atmosfericus
Apparates komponentalaridan ham birgalikda foydalanish talab qilinadi.
MaxScript yordamida ushbu masalani to’laqonli bartaraf etish mumkin.  Olov
deb   nomlangan ushbu plugin   fireMaterial, emitStart, emitStop, birthAmount
spawnRate, particleSpeed, LifeSpan, Variation, parSize   funksiyalarining
birgalikdagi jamlanmasi yordamida yaratildi.
Dasturni (Olov plugini)ni yutuqlari:
1. Olov effektini yaratishda Maxsus bilimlar talab qilinmasligi.
2. Render vaqtini qisqaligi.
27 3. Dasturning soda tuzilganligi va dasturni ishlash vaqti tezligi.
4. Emitterlaning massiv sifatida qo’llanganligi.
5. Shamol tizimini avtomatik ravishda o’zgartirish mumkinligi.
6. Materiallarni foydalanuvchi hoxishiga qarab o’zgartirish mumkinligi.
7. PF Sourse tizimidan birinchi marta olov effekti hosil qilinganligi.
Xulosa   qilib shuni aytish mumkinki, ushbu pluginni kamchiliklariga qaramasdan 
olov effektiga qartilgan muammo to’liq hal qilingan. Foydalanuvchi
Maxsus bilimlarsiz ham ushbu dasturdan foydalana olishi, yangi tizimlardan
foydalanilganligi, render vaqtini qisqaligi gapimizning isboti desak xato
qilmaymiz.
Autodesk 3 ds Max dasturiy ta’minoti asosan modellashtirishga   qaratilgan
dastur hisoblanadi.  Shunday ekan modellashtirishni yanada rivojlantirish, yangi
texnologiyalar asosida pluginlar tuzish hamda ularni amaliyotga tadbiq etish
kabi muammolar ushbu dissertatsiya ishining asosiy mazmunini ochib berdi.
Dissertatsiya ishida modellashtirishga qaratilgan ayrim muammolar tahlil
qilindi, fikrlar bildirildi. Mavjud kamchiliklar o’rganilib   chiqildi, kamchiliklar
yuzasidan namunaviy pluginlar ishlab chiqildi. PF sourse tizimi asosida yangi
texnologiyalar qo’llagan holda modellashtirishga qaratilgan pluginlar tuzildi.
Yutuq hamda kamchiliklar aniqlandi.
Modellashtirishga qaratilgan “Qoya” plugini yer landshafti, relefi, osmon
jismlari qolaversa qoya toshlarni yaratishga mo’ljallangan. Autodesk 3   ds Max
dasturiy ta’minotida bunday loyihalashlarni amalgam oshirish uchun juda ko’p
vaqt sarflanadi. Loyihani amalgam oshirish ketma – ketligi ancha murakkab
hamda bu ketma – ketliklar bajarilganda ham ko’zlangan maqsadga erishish
qiyin masala. Shunday ekan foydalanuvchiga bu masalalarni yechish uchun
ushbu plugin yaratildi. Yaratish texnologiyalari berildi va tahlil qilindi.
Autodesk 3 ds Max dasturiy ta’minotining komponentalari asosida 
modellashtirishning barcha yo’nalishlari bo’yicha loyihalarni amalga oshirish
mumkin. Qoya plugini imkoniyatlari modellashtirishning   barcha qonuniyatlari,
parametrlarini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan, lekin biz bu imkoniyatlarni
28 yanada oshirishimiz mumkin. Dasturni dinamik jihatdan kengaytirish
mumkinligi ushbu dasturning ajoyib hislatlaridan dalolat beradi.  Dasturning
komponentalarini kengaytirish albatta MaxScript   dasturlash tili yordamida
amalga oshiriladi.
Dissertatsiya ishida shakl yaratuvchi plugini yaratildi. Pluginni yaratishda
NormalModifer, ShapeObject, BuildingMaker komponentalaridan unumli 
foydalanildi. Bu esa o’z navbatida pluginlar yartish texnologiyalarining yangi
bosqichga olib chiqdi. Dasturni tuzishda sikl operatorlaridan hamda ko’p
o’lchovli massivlardan keng qo’llanilganligi pluginni yutuqlaridan biridir.
Chiziqlarni hosil qilishda emas balki mavjud chiziqni segmentlarga ajratish
asosiy masala qilib qo’yildi. Albatta chiziqni segmentlarga ajratib bo’lmaydi,
lekin biz massiv tushunchasini chiziq uchun qo’llab (yopiq   chiziq avval yuza
bo’yicha to’ldiriladi, keyin segmentlarga ajratiladi) ko’zlangan maqsadga
erishdik.
Pluginni yutuqlari:
1. Buildingmakerdan foydalanilganligi.
2. Massivlarni sikl operatorlari bilan dastur kutubxonasining
funksiyalarini bir vaqtda qo’llanilishi.
3. Pluginni ishlash tezligi yuqorililigi.
4. Modifikatorlardan unumli foydalanganligi.
5. Render vaqtini ozligi.
6. Bir vaqtning o’zida bir necha komponentalarni birga qo’llanilishi.
7. Oddiy foydalanish muhitiga ega ekanligi.
8. Materiallareni pluginni o’zida qismlarga bo’lib olish mumkinligi.
Plugindan foydalanish esa foydalanuvchiga juda katta qulayliklar yaratadi.Yangi 
tizimlar kutubxonasidan foydalanish dasturni yangi imkonioyatlarini ochib beradi 
va bu imkoniyatlar dasturlashning yangi texnologiyalarini yaratishda keng 
qo’laniladi. Obyektlarning ayrim qismlarini yaratishda ushbu plugindan 
foydalanish foydalanuvchining vaqt sarfini kamaytiradi va ko’zlagan maqsadiga 
erishish uchun qulayliklarga ega bo’ladi yoxud ishlarini yengillashtiradi.
29 Umuman olganda Autodesk 3 ds Max dasturiy ta’minoti uchun MaxScript
dasturlash tili yordamida yaratilgan pluginlar tahlil qilindi,   mavjud kamchiliklar
belgilandi va fikrlar bildirildi. Muammolar MaxScript dasturlash tili yordamida
yaratilgan dasturlar asosida izohlab berildi. Ko’zlangan maqsadga erishildi.
                                  
30                                      Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi Qonun.–   Toshkent,
1997.
2. O’zbekiston Respublikasi «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi».
– Toshkent, 1997.
3. O’bekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori.
Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot –   kommunikatsiya
texnologiyalarini joriy etish chora – tadbirlari to’g’risida. O’zbekiston
Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, 2002 yil.
4. Karimov I.A. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori.
Barkamol avlod orzusi. – Toshkent, 1999.
5. Karimov I.A. O’zbekiston:   milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura.
– Toshkent: O’zbekiston, 1996. 1 - jild.
6. Karimov I.A. Bizdan ozod va obod vatan qolsin. – Toshkent: O’zbekiston,
1996.
7. Karimov I.A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. – Toshkent: O’zbekiston,
1996.
8. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo’lidan. – Toshkent: O’zbekiston, 1996.
9. Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash – davr talabi. – Toshkent:
O’zbekiston, 1997.
10.Karimov I.A. O’zbekiston buyuk kelajak sari. – Toshkent: O’zbekiston,
1999.
11.Karimov I.A. Ma’naviy yuksalish yo’lida. – T.: O’zbekiston, 1998.
12.Karimov I.A. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid,
taraqqiyot shartlari va kafolatlari. – T.: O’zbekiston, 1998.
13.Karimov I.A. O’z kelajagimizni o’z qo’limiz bilan qurmoqdamiz.
«Turkiston» gazetasi muxbirining savollariga javoblar. – Toshkent:
O’zbekiston, 1999.
14.Karimov I.A. Adolatli jamiyat sari. – T.: O’zbekiston, 1998.
106
31 15.Karimov I.A.   Olloh qalbimizda, yuragimizda. «Turkiston» axborot
agentligi muxbirlarining savollariga javoblar. – Toshkent: O’zbekiston,
1999.
16.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 6. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2005.
17.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 8. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2006.
18.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 9. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2007.
19.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 6. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2005.
20.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 2008. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2006.
21.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 2009. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2007.
22.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 2010. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2010.
23.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 2011. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2011 .
24.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 2012. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2012.
25.Келли Л. Мэрдок. Autodesk 3ds Max 2013. Библия пользователя. 3D
Studio Max 6. M: 2013.
26.Autodesk Inc. Язык 3ds Max 8 MaxScript:   официальный учебный курс
от Autodesk. 3D Studio Max 8. England.2006.
27.Шишанов А. Дизайн интерьеров в 3ds Max 2008 M: 2008.
28.Михаил Маров. 3ds Max. Реальная анимация и виртуальная
реальность. M:2008.
29. Н.Б. Ганин. Создаем чертежи на компьютере в КОМПАС-3D LT.
M:2005.
32 107
30. А.А. Черепашков, А.В. Букатин. Учебное виртуальное предприятие на
платформе решений АСКОН. Разработка и внедрение. M:2013.
31. Sue Blackman.  Beginning 3D Game Development   with Unity -  Начинаем
разработку  3D  игр   с  Unity.  Angliya: 2011.
32. Кёртис Вагспак / Curtis Waguespack. Освоение /   Mastering Autodesk
Inventor 2009 and Autodesk Inventor LT 2009. Pol: 2009.
33. Кёртис Вагспак / Curtis Waguespack. Освоение / Mastering Autodesk
Inventor 2011 and Autodesk Inventor LT 2009. Pol: 2011.
34. Д.В.Рябцев. 3ds Max 2009. Дизайн помещений и интерьеров. M: 2009.
35. Андрей Прахов. Blender. 3D-моделирование и анимация. Руководство
для начинающих. M: 2009.
36. Владимир Верстак. 3ds Max 2009. Секреты мастерства. M: 2013.
Andrew Gahan.  3ds Max Modeling for Games - 3ds   Max  Моделирование
для   игр .  M: 2008.0
37. Рубен Боргоньен.Учимся 3D-моделированию вместе с Solid Edge. M:
2012.
38. Пит Дрейпер. Специальные эффекты в 3ds Max: огонь, вода, земля и
воздух. M: 2008.
39. Chaos Software Ltd. V-Ray 2.0 for 3ds Max. Angland. 2014.
А.В.Пузанов. Инженерный анализ в Autodesk Simulation Multiphysics.
Методическое руководство. M:2012.
33

3DS-MAX dasturining qo‘shimcha imkoniyatlari

MUNDARIJA:

 

Kirish........................................................................................................................3

I bob . Autodesk 3 ds Max dasturi, uning ahamiyati va muammolari va unda obyektlani modellashtirish. ..............................................................................

1.1 Autodesk 3 ds Max dasturi, uning ahamiyati va muammolari.……………………………………………………………….…..

1.2 Autodesk 3 ds Max dasturi va uning tahlili va unda obyektlani modellashtirish.…………………………………………………

II bob. Autodesk 3 ds Max dasturi uchun MaxScript yordamida pluginlar
yaratish va modellashtirishga yo’naltirilgan pluginlar yaratish…………………………………………………………

2.1. Autodesk 3 ds Max dasturi uchun MaxScript yordamida pluginlar yaratish texnologiyasini tahlil qilish.…………………………………………
2.2. Modellashtirishga yo’naltirilgan pluginlar yaratish va ularning tahlili……….………………………………………………………

Xulosa.................................................................................................................... 
Foydalanilgan  adabiyotlar ro’yxati……………................................................