ЕСМ материалшунослиги - Текстиль - Рефераты

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	237.6KB
Покупки	0
Дата загрузки	10 Февраль 2024
Расширение	docx
Раздел	Рефераты
Предмет	Текстиль

ЕСМ материалшунослиги

Купить

ЕСМ материалшунослиги
Режа:
Кириш
1. Берилган тикувчилик буюмлари учун қўлланилувчи материалларга
талаблар
2. Берилган тикувчилик буюмлари учун қўлланилувчи материалларга
талаблар
3. Тикувчилик буюмлари учун танланган материалларни илмий
асослаш
Хулоса
Фойдаланиш учун қўшимча адабиётлар

Кириш
Республикамиз тикувилик саноати ахолини сифатли ва бежирим кийим-
кечаклар билан таъминлаши энг мухим вазифалардан бири хисобланади.
Мустақил Республикамизнинг тараққиётининг ҳозирги босқичи, ҳар қайси соҳа
олдига мураккаб лекин шарафли янги вазифаларни қўймоқда.
Енгил саноат ҳодимлари корхоналарини қайта қуриш ускуналарни
замонавийлаштириш, ишлаб чиқаришни комплекс механизациялаштириш ва
автоматлаштириш, юқори сифатли, чиройли бежирим кийимларнинг оммавий
турларини тикадиган юксак унумли, тезда қайта мослашувчи янги оқим
линияларини қуриш йўли билан ишни тубдан яхшилаш керак
Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов “Ишлаб
чиқарувчиларнинг ҳам истеъмолчиларнинг ҳам руҳиятини ўзгартириш лозим.
Биз ўзимиз ишлаб чиқарадиган, харид қиладиган нарсалар билан, ўзимизда
ишлаб чиқариладиган кийим-кечаклар билан фахрланишимиз керак. Ишлаб
чиқарилаётган маҳсулот ўз харидорини топмаса, ўзимизда тайёрланаётган
молларнинг сифати одамларга ёқмаса, бу миллий шаънимизга доғ бўлиб
тушади.” – деб таъкидлаган эди.Мамлакатимизга чет эл инвесторлари томонидан
олиб келиш ва уларни ўрнатиш ҳаражатлари тезда қопланиб кетадиган бўлиши
керак. Корхоналарни кичик корхоналар мисолида фаоллаштириш зарур ва улар
бозор иқтисодиёти шароитида жуда тез мосланувчан бўлишини ҳисобга олиш
керак бўлади
Енгил саноат корхоналарига чет эл технологиясини киритиш,
асбобускуналар билан таъминлаш ҳам саноатнинг ривожланишига катта хисса
қўшади. Бундан ташқари замонавий ҳамда миллий мода йўналишига асосланган
ҳолда юқори сифатли кийимларни тикишдан комплекс автоматлашган
корхоналарни яратишдан иборат.
Енгил саноатни ривожлантириш учун булардан ташқари юксак савияли
мутахассис кадрлар зарур. «Кадрлар тайёрлаш миллий дастурига» асосан
республикамизда етук, комил, ишбилармон кадрлар етиштиришга катта эътибор
бермоқда.Ўқиб, билим олган мутахассис ўз билим ва куч-ғайратини,

юртимиизнинг янада гуллаб яшнашига ҳисса қўшиб, шу юрт фарзанди
эканлигини юракдан ҳис эта олиши керак
Ўзбекистон Республикасининг Енгил Саноат ходимлари олдида турган энг
муҳим вазифалардан бири аҳолини сифатли ҳамда бежирим тикувчилик
буюмлари билан таъминлашдир.Маълумки тикувчилик буюмлари инсонларни
атроф-муҳитдан ҳимоя килишга ва уларнинг гўзаллигини таъминлашга
мўлжалланган. Бозор иктисодиёти шароитида енгил саноати маҳсулотларига
бўлган истеъмолчилар талабини қондиришда сифат даражаси асосий ролни
эгаллайди. “Енгил саноат маҳсулотлари материалшунослиги”дан бажариладиган
курс ишининг мақсади мустақил равишда тикувчилик буюмлари учун илмий
асосланган материал танлай олиш усулларини, материалларнинг
хоссахусусиятларини ўрганиб ва курс ишини бажариш жараёнида ҳисобот
ёзишга, ўз фикрларимизнини баён этишга, ҳимоя қилишга ва қилган ишлари
ҳақида маъруза билан чиқишни ўрганамиз.
Берилган тикувчилик буюмлари учун қўйиладиган талаблар
Берилган тикувчилик буюмлари учун қўйиладиган талаблар қуйидагича:
Бу ҳолда тикувчилик буюмлари қандай вазифа бажаришига қараб (кундалик,
байрам-шодиёналарида, иш жойида, спорт билан шуғулланганда кийиладиган),
болалар, аёллар, эркаклар кийимларига эътибор берган ҳолда ҳамда қишки, ёзги
ёки мавсумийлигини ҳисобга олиб талаблар қўйилади.
Ҳамма талабларни икки гуруҳга бўлиш мумкин: истеъмолга тегишли ва
ишлаб чиқаришга тегишли талаблар.
Истеъмолга тегишли талаблар маҳсулотларнинг кийиш шартларига ва
вазифаларига қараб таъриф қилинади.
Буларга гигиеник, эксплуатацияга тегишли ва эстетик талаблар киради.
Кийимларнинг гигиеник талаблари (ҳаво, сув, буг, чанг ўтказувчанлик,
намланиш, ёпишқоқлик,иссиқликни сақлаш хоссалари ва ҳоказо) кийимнинг
тагидаги қаватида аниқ иқлим шароитини таъминлаш керак, одамзот атрофидаги
муҳитнинг ноқулай омиллар таъсиридан сақлаш, яшаш учун нормал шароит
яратишдир.
Маҳсулотларнинг эксплуатацияга тегишли талабларига уларнинг ҳар хил
механик таъсирлари (чўзиш, сиқиш, эгиш, ишқалаш) ва физикавий-кимёвий

омиллари (сув, иссиқлик, совуқлик, олов, кимёвий реагентлар, радиоактив
нурлари ва ҳоказолар) киради, маҳсулотларнинг кийишга қулайлик талаблари
(кийимларнинг кийиш ва ечиш пайтида қулайлиги, одамнинг ҳаракат пайтида
эркинлиги, маҳсулотнинг вазни)
Бу талабларга яна тузатиш имкониятлари, кимёвий тозалаш, ювиш ва
дазмоллаш, кийимларни парвариш қилиш учун минимал равишда меҳнат сарфи
ва ҳоказоларни киритиш мумкин.
Маҳсулотларнинг эстетик талаблари моданинг йўналиши бўйича умуман ва
конкрет равишда маҳсулотларнинг турлари билан чамбарчас боғлиқдир. Фақат
мода маҳсулотларнинг силуэтини, ташқи кўринишини, шаклини, асосий
чизиқларини, ёпишиш даражасини, безаш элементларини, рангини аниқлайди.
Ишлаб чиқаришга тегишли гуруҳдаги талабларга оммавий ишлаб чиқариш
тикув жараёнига мос келиши ва маҳсулотларнинг тежамлик талаблари киради.
Буларга қуйидагилар: ишланиш усулларини соддалаштириш, операцияларни
максимал равишда механизациялаш ва меҳнат унумдорлигини ошириш учун
шароитлар яратиш ва маҳсулотларга минимал равишда материал сарф қилиш,
рационал равишда андозаларни тақсимот қилиш, меҳнат хажмини
камайтиришдир.
Маълумки, маҳсулотларга қўйилаётган талбларни баён қилиш вақтида
ҳамиша бу талаблар тўлиқ кўрсатилавермайди ва ҳамма маҳсулотлар учун
уларнинг аҳамияти бир хилда эмас.
Ҳар хил вазифали маҳсулотлар олдидан қўйиладиган талаблар фарқ
қилиниши керак. Кийимнинг кўринишига нисбатан, унинг вазифаси ва кийиб
юриш шароитига нисбатан айрим талаблар биринчи даражали аҳамиятга эга
бўлади, иккинчилари камроқ аҳамиятга эга ва бошқалари эса умуман ҳисобга
олинмасликлари мумкин.
Масалан, кечки зийнатли кўйлак учун эстетик талаблар биринчи даражали
аҳамиятга эга, маҳсулотларнинг ҳар хил таъсирларга чидамлилик талаблари,
ҳатто гигиеник талаблар ҳам иккинчи режага ўтади.
Бошқа томондан, масалан, махсус кийимлар учун биринчи ўринда гигиеник
талаблар ва маҳсулотларнинг олов ва иссиқлик тарқатишга

чидамлилиги талаб этилса, эстетик талаблар анчагина кам аҳамиятга эга
бўлади Мен курс ишимда “Қизларнинг байрам кийим учун материал танлаш
материал танлаш”мавзуси бўйича курс ишини бажариш учун материал
танладим.Курс ишимни бажаришда унга мос материал танладим.
Мен бажараётган курс ишимда қизларнинг байрамлардаги кийим учун
сидирға рангли қора велюр газламасини танладим. Чунки бу ранг қизларга
улуғворликни беради,уларга яхши кайфият бағишлайди. Бу кийим гавда
ҳаракати учун қулай бўлиб унга маълум безак бериб безатилган.

Берилган тикувчилик буюмлари учун қўлланилувчи
материалларга талаблар
Материалларга қўйиладиган талаблар 5 та гуруҳга бўлинади:
1-гуруҳ – умумий талаблар. Бунга газлама ва матоларнинг тола таркиби,
сирт зичлиги, зичлиги, узиш кучи ва чўзилувчанлиги, эни, намлиги киради. Бу
хусусиятлар бўйича танланган материаллар андозаларда кўрсатилган нормаларга
мос келиши керак.
2-гуруҳ - технология талаблари. Бунга материалларнинг қалинлиги,
силжувчанлиги, сиртилувчанлиги, ювилганда киришиши, эгилишдаги
қаттиқлиги, бурмадорлиги, ғижимланмаслиги ва ҳоказолар киради.
3-гуруҳ – гигиеник талаблар. Бунга кийиш жараёнидаги қулайлиги, ҳаво,
иссиқ ва намлик ўтказувчанлиги, электрланиш хоссалари ва ҳоказолар киради.
4-гуруҳга материалларнинг ҳар хил омиллар таъсиридаги емирилишга
чидамлилигини талаб қилувчи хусусиятлар киради. Емирувчи омилларга эса
ишқаланиш, такрорланган деформацияларда ювилиш, юқори ва паст ҳароратлар,
тер, ҳаво, ёруғлик таъсири ва ҳоказолар киради.
5-гуруҳ – эстетик талаблар. Танланган материаллар ва уларнинг ранги,
структураси, ўрилишлари, босилган гули, товланувчанлиги ва ҳоказо хоссалари
ҳозирги замон модасининг йўналишига мос бўлиши шарт.

Тикувчилик буюмлари учун танланган материалларни илмий
асослаш

Бу бўлимда эксперт усули ёрдамида газламалар хусусиятларини баҳолаш
ва математик усулларни қўллаш асосида танланган материалларни тўғри ёки
нотўғри танланганлигини исботланади.. Бунинг учун танланган газламанинг энг
зарур ва изоҳловчи тавсифларини ажратиб, қуйидаги тартибда ҳисоб-китоб
ишини бажарилади.
Танланган тикувчилик буюмига мўлжалланган материалнинг изоҳловчи
хусусиятлари (уларнинг сони n та) сўров анкетасига киргизилади ва тажрибали
мутахассис – экспертларга кўрсатилади. Экспертлар сони (m) 7 дан кам
бўлмаслиги шарт.
Экспертлар берилган хусусиятларни жой-жойига қўйиб, уларга баҳолар (R)
беришади. Бунда энг аҳамиятли кўрсаткичлар учун Rқ1, аҳамиятсизларига Rқ n
қилиб баҳо берилади.
Агарда бирор экспертнинг фикри бўйича бир неча хоссаларнинг аҳамияти
бир хил бўлса, у ҳолда ёнма-ён жойлашган баҳоларнинг йиғиндиси олинади ва
ўртача баҳо берилади. Экспертлардан олинган маълумотлар жадвалга ёзилади:

Экспертлар Хусусиятлар сони n T
i

сони (m) Х 1 Х
2 Х
3 Х
4 Х
5 Х
6 Х
7 Х
8
1
2
3
4
.
.
m
S
I
Баҳолар йиғиндиси аниқланади – горизонтал бўйича ҳар бир эксперт учун
ва вертикал бўйича ҳар бир хусусият учун S
I.
Ҳар бир хусусият учун аҳамиятлилик коэффициенти ҳисобланади:
Бажарилган ҳисоблардан топилган энг аҳамиятли хусусиятларни аниқлаймиз.
Бунинг учун қуйидаги шартга мурожаат қиламиз:
Белгилаб олинган энг аҳамиятли хусусиятлар учун нисбий
аҳамиятлилик коэффициентининг миқдорини қуйидагича ҳисоблаймиз.

Бу иккала ифодаларда:
m – экспертлар сони, n
– хусусиятлар сони,
n
a – белгиланган хусусиятлар сони,
S
i - хусусиятлар бўйича баҳоларнинг йиғиндиси,
R
i – экспертлар бўйича баҳоларнинг йиғиндиси,
S
ia - белгиланган хусусиятлар бўйича баҳоларнинг йиғиндиси.

Экспертларнинг фикрлари бир-бирига мослик даражасини аниқлаш учун
конкордация коэффициенти ҳисобланади:
i
бунда «Т
i » бир хил баҳодаги хусусиятлар бўлса:
ифодаси ёрдамида ҳисобланади.
Конкордация коэффициентининг аҳамиятлилиги Пирсон
крийтерияси f 2
ёрдамида аниқланади: Ҳисобланган
f 2
ҳис жадвалдаги f 2
жадв билан солиштирилади ва f 2
ҳис жадвалдагидан катта
бўлиши керак:

Ҳисобларни ЭХМ-да ўтказиш мумкин. Бунинг учун мазкур қўлланмада «Бейсик»
тилида режа келтирилади.
Ҳисоб натижаларини олиб жадвал тўлдирилади ва бу натижалар асосида
диаграмма тузилади.
Мен бажараётган курс ишимда қизларнинг байрамларда кийиладиган
кийиладиган кийим учун велюр газламалардан қизил ва қора рангли матоларни
танладим.
Бу курс ишимдаги кийим учун асосий хусусият эстетик хусусият хисобланади ва
бу хусусиятлар бўйича уларни илмий асосладим.

Кундалик кийим бўлганлиги учун қуйидагича изоҳладим.

1.Эстетик хусусият.

2.Гигиеник хусусият.

3.Ишлаб чиқаришга тегишли.

4.Ишқаланишга чидамлилиги

5.Мустаҳкамлиги

6.Электрланувчанлиги

Аҳамиятли хусусиятларни аниқлаш учун қўлланилувчи услублар

Берилган мавзу бўйича яъни “Қизларнинг кундалик киядиган кийими учун
материал танлаш “мавзуси бўйича жун газлама танладим.
Жун газламалар кўпинча йўғонлиги2,5-4,3 тексли ингичка хом
жундан,пишитилган табиий жун ва баъзи газламаларгина сунъий калава ипдан
полотно ўрилишда тўқилади.Табиий жун газламалар ишлаб чиқаришда тўқилади.

1м кв энг юпқа газламанинг массаси 36-52 г,1 м кв газламанинг ўртача массаси
90-120г
Жун толали газламалар таркибида оқсил моддалар моддалардан иборат. Жун
газламаларнинг тикишда 75-85 номерли игналар,80-100 номерли пахта иплар
ишлатилади.
Жун газламаларнинг хусусиятларидан бири унинг иссиқни сақлаш
хусусиятлари,ташқи кўринишининг чиройлилилиги,мустаҳкамлиги ҳисобланади.

Материал танлаш

Берилган мавзу бўйича яъни “Қизларнинг байрамда киядиган кийими учун
материал танлаш “мавзуси бўйича велюр газлама танладим.
велюр газламалар кўпинча йўғонлиги2,5-4,3 тексли ингичка ярим хом ипларидан
тўқилади жундан,пишитилган табиий жун ва баъзи газламаларгина сунъий
калава ипларидан тўқилади.
Велюр газлама мураккаб ўрилишида ўрилган газлама бўлиб ўзининг ташқи
кўринишининг чиройлилиги билан юмшоқлилиги билан ва мустахкамлилиги
билан бошқа газламалардан фарқ қилади.

Хулоса
Мен курс ишимни бажаришда Енгил саноат махсулотлари
материалшунослиги фанидан олган билимларимиздан фойдаланиб курс ишимни
бажардим. Тўқимачилик материалларини,нотўқима матолар, трикотаж матолари
ва уларнинг хусусиятларини ўрганиб чиқиб қуйидаги хулосаларга келдим.
Халқимиз талабларига мос буюмлар тайёрлашда, модали буюмлар яратишда
буюмлар тайёрлашда малакали мутахассислар,савияси юқори кадрлар
кераклилигини хис қилиб ўз мутахассислигимни пухта эгаллашни олдимга
мақсад килиб қўйдим.Велюр газламасидан тайёрлаган курс ишимни келгусида
ишлаб чиқаришга қўлланишини тавсия қилардим.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Мальцева. Е.П. Тикувчилик материалшунослиги. -М: Легпромбытиздат. 1986.
Очилов. Т.А.В.540600 Енгил саноат маҳсулотлари технологияси йўналиши
бакалаврлари учун «Енгил саноати маҳсулотлари материалшунослиги» фанидан
маъруза матнлари. Тошкент: ТТЕСИ,1999.
2. Матмусаев.У.М. Очилов.Т.А. В540600- «Енгил саноат маҳсулотлари
технологияси»йўналишидаги бакалаврлар учун «Енгил саноати маҳсулотлари
материалшунослиги»фанидан лаборатория ишларини бажариш бўйича услубий
қўлланма.- Тошкент: ТТЕСИ,2000.
3. Аббосова Н.Г., Ахмедов Б.Б., Махкамова Ш.М., Очилов Т.А., Енгил саноат
маҳсулотлари материалшунослиги. Тошкент: Алоқачи, – 2006.
4. Очилов Т.А., Матмусаев У.М., Қулматов М.Қ. Тўқимачилик материалларини
синаш. Тошкент: Ўзбекистон, 2004.

ЕСМ материалшунослиги

Купить