Gretsiya turizmining rivojlanish xususiyatlari

MUNDARIJA
KIRISH .............................................................................................................................................................. 2
I BOB. GRETSIYANING IQTISODIYOTI RIVOJLANISHIDA TURIZMNING AHAMIYATI .......................................... 5
1.1 Gretsiya iqtisodiyoti ................................................................................................................................... 5
1.2 Gretsiyada turizm .................................................................................................................................... 15
1.3 Gretsiyadagi turizm sanoati ..................................................................................................................... 24
II BOB. GRETSIYA TURIZMINING MADANIY XUSUSIYATLARI VA ISTIQBOLLARI .............................................. 27
2.1 Mamlakatning turizm salohiyati toʻgʻrisidagi statistik maʻlumotlar ......................................................... 27
2.2 Gretsiyaga sayohatlarning rivojlanishi va istiqbollari ............................................................................... 29
XULOSA ......................................................................................................................................................... 38
FOYDALANILGAN MANBALAR ROʻYXATI ........................................................................................................ 40 KIRISH
Turizm uchun barcha sharoitlarni bosqichma-bosqich yaratib, investorlar,
ishbilarmonlar uchun keng imkoniyatlar yaratmoqdamiz. Kelgusi davr turizmni
rivojlantirishda burilish davri bo ladi.ʻ
Sh.M.Mirziyoyev 1
Mavzuning   dolzarbligi.   Turizm   -   bu   odamlarning   doimiy   yashash   joyidan   tashqari
boshqa   davlat   yoki   aholi   punktiga   24   soatdan   6   oygacha   bo lgan   muddatga   yoki	
ʻ
kamida   bir   kecha-kunduzda   ko ngilochar,   sport,   mehmon,   ma rifiy,   diniy   va   boshqa	
ʻ ʻ
maqsadlarda vaqtinchalik sayohatlardir.
Gretsiya   (o z   nomi   -   Hellas),   rasmiy   nomi   -   Gretsiya   Respublikasi   -   janubiy	
ʻ
Yevropadagi davlat, Bolqon yarim orolida va ko plab orollarda joylashgan.  	
ʻ Shimolda
Albaniya, Makedoniya Respublikasi va Bolgariya bilan, shimoli-sharqda Turkiya bilan
chegaradosh.  Sharqda Egey, g arbda Ion,  janubda O rta  er  dengizi  va  Krit   dengizlari	
ʻ ʻ
bilan   yuviladi.   Gretsiya   Respublikasi   tarkibiga   Xalkidiki   yarim   orollaridan   birida,
Aion-Orosda joylashgan Athos Avtonom Respublikasi kiradi.
Mavzuning   o rganilganlik   darajasi:	
ʻ   Zamonaviy   Gretsiya   Qadimgi   Yunoniston
madaniyatining   vorisi,   G arb   sivilizatsiyasining   beshigi   va   demokratiya   va   G arb	
ʻ ʻ
falsafasining   vatani,   fizika-matematika   fanlari,   teatr   va   zamonaviy   Olimpiya
o yinlarining  asosiy   tamoyillari  hisoblanadi.   Yunon  tili   hind-evropa  tillari  ichida   eng	
ʻ
uzoq tarixga ega bo lib, faqat 34 asrlik yozma tarixni o z ichiga oladi. Lotin va kirill	
ʻ ʻ
alifbosi   yunon   alifbosiga   asoslangan   edi.   Uning   boy   madaniy   merosi   va   geografik
joylashuvi  Gretsiyani  dunyodagi  eng ko p tashrif  buyuradigan mamlakatlardan biriga	
ʻ
aylantiradi.
Kurs   ishining   maqsadi   bo lib	
ʻ   Gretsiya   turizm   bozorining   rivojlanish   istiqbollarini
o rganish hisoblanadi.	
ʻ
Kurs   ishining   vazifalari:   Gretsiya   sayyohlar   uchun   keng   afzalliklarga   ega   bo lgan	
ʻ
jannatdir,   u   plyajdagi   zavqlarni   sevuvchilar,   antikvarlar   va   klassikalarni   biluvchilar
1
 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 5-yanvardagi DP-5611-son Farmoniga 1-ilova 2019 — 2025-yillarda 
O’zbekiston Respublikasida turizm sohasini rivojlantirish konseptsiyasi.
2 uchun ideal, bu G arb sivilizatsiyasining tug ilgan joyiga qiziqqan har bir kishi uchunʻ ʻ
tashrif buyurishi kerak bo lgan mamlakatdir.	
ʻ
Mavzuni o rganishning uslubiy asoslari	
ʻ   Gretsiyani topografiyasi tufayli barcha dam
olish   maskanlari   uchun   "jannat"   deb   ta riflash   mumkin:   yunon   landshafti   qoyali	
ʻ
tog lar,   aholi   zich   joylashgan   vodiylar,   ko plab   orollar,   bo g ozlar   va   qo ltiqlarning	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
almashinishidir.
Tadqiqot   obyekti   Gretsiyada   dam   olish   -   bu   go zal   qoyalar,   tekisliklar,   plyajlar,	
ʻ
ekzotik   grottolar   bo lib,   ular   dengizda   ham,   tog larda   ham   to liq   jismoniy   va   ruhiy	
ʻ ʻ ʻ
dam olish uchun ulkan imkoniyatlar yaratadi. Aynan yerning morfologiyasi tufayli bu
yerda   turizmning   barcha   turlari,   jumladan,   plyaj,   dengiz,   tibbiy   (shu   jumladan,
ippoterapiya,   sport   turlari   rivojlangan.   va   agro   va   ekoturizm   uchun   ijtimoiy   (Milliy
bog lar, qo riqxonalar va botqoq erlar), shuningdek, muqobil, tog li, qishki, va hokazo,	
ʻ ʻ ʻ
natijada   mamlakat   butun   yil   davomida   mehmonlarni   kutib   olish   imkoniyatiga   ega.
Chet   elliklar   Gretsiyada   dam   olishni   o zining   noyob   tabiiy   go zalligi,   foydali   iqlimi,	
ʻ ʻ
son-sanoqsiz   tarixiy   obidalari,   arxeologik   yodgorliklari   va   umuman   olganda,   ko plab	
ʻ
diqqatga   sazovor   joylari,   shuningdek   narxlari   va   transport   aloqalari   nuqtai   nazaridan
qulayligi tufayli tanlaydilar: unga osongina kirish mumkin. quruqlik, havo yoki dengiz.
Tadqiqot   predmeti   Dunyoning   ko plab   mamlakatlaridagi   ko plab   sayyohlar	
ʻ ʻ
Yunonistonning   kurortlari   chinakam   dam   olishingiz,   hayratlanarli   darajada   musaffo
dengizda suzishingiz, ko plab kurort markazlarida sog lig ingizni yaxshilash va jahon	
ʻ ʻ ʻ
tarixiga tegishingiz mumkin bo lgan joylar ekanligini bilishadi.	
ʻ
Kurs   ishining   amaliy   ahamiyati:     Gretsiyadagi   kurortlar   sayyohlarga   maksimal
qulaylik   bilan   dam   olishlari   mumkin   bo lgan   hashamatli   mehmonxonalar   va	
ʻ
kvartiralarni,   shuningdek,   kam   daromadli   odamlar   keladigan   arzon   mini-
mehmonxonalar   va   mehmonxonalarni   taklif   qiladi.   Gretsiyadagi   eng   yaxshi   kurortlar
Chalkidki   yarim   orolida,   Peleoponnesdagi   Patras,   Vouliagmeni   va   Glifada,   Afina
yaqinida,   shuningdek,   Rodos,   Krit,   Kefaloniya   orollaridagi   kurortlar   va   boshqalarda
joylashgan.
Gretsiyada dam olishning yana bir afzalligi shundaki, mamlakatning har bir burchagi
o zining   boy   tarixiy   merosi,   tabiiy   xususiyatlari   va   urf-odatlari   tufayli   xorijlik	
ʻ
3 sayyohlar   uchun   haqiqiy   qiziqish   uyg otadi,   zamonaviy   tsivilizatsiyaning   barchaʻ
afzalliklarini an analar bilan uyg unlashtiradi, xoh u shahar yoki hatto. mamlakatning	
ʻ ʻ
materik yoki orolidagi eng chekka qishloq.
Bu   mavzuni   yoritishimdan   asosiy   maqsad   Gretsiyanining   oldingi   va   hozirgi
iqtisodiyotini   tubdan   o rganishdir.   Qadimgi   Gretsiyaning   iqtisodiyotini   asosiy	
ʻ
vazifalari   nimadan   iborat   ekanligini   va   uning   o sib   borishi   haqida   to xtalib	
ʻ ʻ
o tmoqchiman.   Shuningdek   Gretsiya   aholisi,   kelib   chiqishi   haqida   ham   ozgina	
ʻ
ma lumot   berib   o taman.   Gretsiya   iqtisodiyoti   hozirgi   kunda   qay   holatda   ekanligi   va	
ʻ ʻ
bu holatgacha qay tarzda 
yetib   kelganligi   haqida   ham   so z   yuritiladi.   Gretsiya   deganda   avvalo   ko z   oldimizga	
ʻ ʻ
qadimiy shahar  gavdalanadi. Bu mamlakatning turmush tarzi, ma daniyati, an analari	
ʻ ʻ
haqida   ham   ushbu   mustaqil   ishimda   so z   yuritiladi.   Shuningdek   qadimgi   Gretsiya	
ʻ
iqtisodiyoti   rivojlanishining   asosiy   xususiyatlari   haqida   ham   to xtalib   o taman.   Bu	
ʻ ʻ
mamlakatda   davlat   boshqaruvi   qanday   olib   borilgan   ekan   degan   savolga   ham   ushbu
mustaqil ishdan javob topasiz. Eramizdan avvalgi asrlarda Gretsiyada quldorlik tizimi
bo yicha   uning   qay   yo sinda   olib   borilganligi   bo yicha   ham   malumotga   ega	
ʻ ʻ ʻ
bo lishingiz mumkin. 
ʻ
Kurs ishining tarkibi:   Kurs ishi  kirish, 2ta bob, oltita ta bo lim, xulosa va takliflar,	
ʻ
foydalanilgan adabiyotlar ro yxatidan iborat.	
ʻ
4 I BOB.  GRETSIYA NING IQTISODIYOTI RIVOJLANISHIDA  TURIZM NING
AHAMIYATI
1.1 Gretsiya iqtisodiyoti
Gretsiya   iqtisodiyoti   bo ladiʻ   51-   nominal   bilan   dunyodagi   eng   katta   yalpi   ichki
mahsulot   (YaIM)   yiliga   209,853   mlrd.   Xususida   sotib   olish   qobiliyati   pariteti,
Yunoniston   dunyoda   53-o rinda	
ʻ   yiliga   336,486   milliard   dollar   bo lgan   eng   yirik	ʻ
iqtisodiyot.   2019   yildan   boshlab   Gretsiya   o n   oltinchi   yirik   iqtisodiyot	
ʻ   27   a zodan	ʻ
iborat   Yevropa   Ittifoqi.   Xalqaro   valyuta   jamg armasining   2019   yildagi	
ʻ
ko rsatkichlariga   ko ra,   Gretsiyaning   jon   boshiga   YaIM   19,570   dollarni   tashkil	
ʻ ʻ
etdi   nominal   qiymati   va   31,572dollar   sotib   olish   qobiliyati   pariteti.
Gretsiya   rivojlangan   mamlakatga   asoslangan   iqtisodiyot   bilan   xizmat   (80%)
va   sanoat   sektorlar   (16%),   bilan   qishloq   xo jaligi   sohasi	
ʻ   2017   yilda   milliy   iqtisodiy
mahsulotning   taxminiy   4   foiziga   hissa   qo shdi.	
ʻ   Muhim   yunon   sanoatiga
kiradi   turizm   va   yuk   tashish;   yetkazib   berish.   2013   yilda   18   million   xalqaro   sayyoh
bilan   Gretsiya   Evropa   Ittifoqida   eng   ko p   tashrif   buyurilgan   7-o rinda,   dunyoda   16-	
ʻ ʻ
o rinda   edi.	
ʻ   The   Yunoniston   savdo   floti   dunyodagi   eng   yirik   kemadir,   yunonistonga
tegishli   kemalar   butun   dunyoda   15%   ni   tashkil   qiladi   o lik   vazn   2013   yildan	
ʻ
boshlab.   Gretsiya   va   Osiyo   o rtasida   xalqaro   dengiz   tashishlariga   bo lgan   talabning	
ʻ ʻ
ortishi dengizchilik sohasida misli ko rilmagan investitsiyalarni keltirib chiqardi	
ʻ 2
.
Mamlakat   Evropa   Ittifoqi   tarkibida   muhim   qishloq   xo jaligi   ishlab   chiqaruvchisi	
ʻ
hisoblanadi.   Gretsiya   Bolqonda   eng   yirik   iqtisodiyotga   ega   va   muhim   mintaqaviy
investor   hisoblanadi.   Yunoniston   eng   yirik   xorijiy   investor   edi   Albaniya   2013
yilda,   uchinchisi   Bolgariya kuchli uchlikda   Ruminiya   va   Serbiya   va eng muhim savdo
sherigi   va   yirik   xorijiy   investor   Shimoliy   Makedoniya.   Yunoniston
telekommunikatsiya   kompaniyasi   OTE   sobiq   Yugoslaviya   va   boshqa   Bolqon
mamlakatlarining kuchli investoriga aylandi.
Gretsiya   ilg or   deb   tasniflanadi,	
ʻ   yuqori   daromadli   iqtisodiyot,   va   uning   asoschisi
edi   Iqtisodiy   hamkorlik   va   taraqqiyot   tashkiloti   (OECD)   va   Qora   dengiz   iqtisodiy
2
  Nureyeva, R.M. Milliy iqtisodiyot / tahrir. R.M. Nureyev.M.: INFRA-M, 2011. -B.210-213.
5 hamkorligini   tashkil   etish   (BSEC).   Mamlakat   hozirgi   Evropa   Ittifoqiga   1981   yilda
qo shilgan.ʻ   2001   yilda   Gretsiya   yevro   o rniga   uning   valyutasi   sifatida	ʻ   Yunoncha
draxma   evro   uchun   340,75   draxma   kursi   bo yicha.	
ʻ   Gretsiya   Xalqaro   valyuta
fondi   va   Jahon   savdo   tashkiloti,   va   Ernst   &   Young s-da   34-o rinni	
ʻ ʻ
egalladi   Globalizatsiya   indeksi   2011.Ikkinchi   jahon   urushi   (1939-1945)   mamlakat
iqtisodiyotini   vayron   qildi,   ammo   1950   yildan   1980   yilgacha   bo lgan   iqtisodiy	
ʻ
o sishning   yuqori   darajasi	
ʻ   Yunonistonning   iqtisodiy   mo jizasi.	ʻʻ   2000   yildan   boshlab
Gretsiya   Evro   hududi   bo yicha   o rtacha   YaIM   o sishining   yuqori   ko rsatkichlarini	
ʻ ʻ ʻ ʻ
ko rdi,   2003   yilda   5,8%   va   2006   yilda   5,7%   ni   tashkil   etdi.	
ʻ   Keyingi   Katta
tanazzul   va   Yunoniston hukumati qarz inqirozi, kengroq markaziy e tibor	
ʻ   Evropa qarz
inqirozi,   bilan   iqtisodiyotni   keskin   tanazzulga   yuz   tutdi   haqiqiy   Yalpi   ichki
mahsulotning o sish sur atlari 2008 yilda −0,3%, 2009 yilda −4,3%, 2010 yilda −5,5%,	
ʻ ʻ
2011   yilda   −10,1%,   2012   yilda   −7,1%   va   2013   yilda   −2,7%.   2011   yilda
mamlakat   davlat   qarzi   356   milliard   yevroga   yetdi   (nominal   YaIMning   172%).   Eng
katta muzokaralardan so ng	
ʻ   qarzni qayta tuzish   bilan tarixda   xususiy sektor, uchun 100
milliard   yo qotish	
ʻ   obligatsiyalar   xususiy   investorlar,   Gretsiya   2012   yilning   birinchi
choragida   suveren   qarz   yukini   280   milliard   evroga   (YaIMning   137%)
kamaytirdi.   Gretsiya   2014   yilda   6   yillik   iqtisodiy   pasayishdan   so ng   YaIMning   real	
ʻ
o sish   sur atini   0,7%   ga   erishdi,   ammo   2015   yilda   0,4%   ga   va   2016   yilda   0,5%   ga	
ʻ ʻ
qisqargan.   Mamlakat   2017   yilda   1,3%,  2018   yilda   1,6%   va   2019  yilda   1,9%   bo lgan	
ʻ
o rtacha   o sish   sur atlariga   qaytdi,	
ʻ ʻ ʻ   ammo   tufayli   2020   yilda   YaIMning   9,5%   gacha
bo lgan jiddiy tanazzulga uchrashi kutilmoqda
ʻ   Covid-19 pandemiyasi .
Xulosa   qilib   shuni   aytish   mumkinki   Gretsiyaning   o tmishdan   hozirgi   kungacha	
ʻ
bo lgan   vaqt   davomida   uning   iqtisodiyoti   tubdan   o zgardi   desam   adashmagan	
ʻ ʻ
bo laman. Har bir sanoat tarmoqlariga bugungi kunda ham ancha sezilarli o zgarishlar
ʻ ʻ
bo lmoqda   bundan   kurinib   turibdiki   gretsiya   iqtisodiyoti   kundan   kunga   o sib
ʻ ʻ
bormoqda.   Bu   mamlakatda   ro y   berayotgan   barcha   islohotlar   bugungi   kunda   o z	
ʻ ʻ
samarasini   bermoqda   deb   uylayman.Shuni   aytib   o tishim   kerakki   Gretsiya   yaqin	
ʻ
kelajakda bundanda yuqori pog onaga kutariladi desam adashmagan bo laman.	
ʻ ʻ
6 Gretsiyadagi   eng   yaxshi   kurortlar   Yevropa,   Osiyo,   Amerikadan   sayyohlarni   qabul
qilishga   va   ularga   mukammal   yashash   sharoitlarini   yaratishga   tayyor.   Gretsiya,   orol,
dam olish - bu har qanday odam, hatto tajribali sayohatchi  uchun ham qadrli so zlar.ʻ
Deyarli   butun   Gretsiya   katta   kurort,   har   jihatdan   jozibali.   Sayyohlar   mamlakatning
materik   qismiga   ham,   ko plab   mehmonxonalar   mehmonlarni   kutib   oladigan   va   keng	
ʻ
ko lamli   xizmatlarni   taqdim   etadigan   ko plab   orollarga   kelishdan   mamnun.	
ʻ ʻ
Gretsiyadagi plyaj ta tillari uzoq vaqtdan beri munosib xizmat ko rsatishga odatlangan	
ʻ ʻ
Evropadagi eng yaxshilaridan biri hisoblanadi.
Krit - O rta er dengizi, Ioniya va Egey dengizlari suvlari bilan yuvilgan Gretsiyaning	
ʻ
eng   katta   kurort   hududi   va   eng   katta   oroli.   Asosiy   kurortlar   orolning   shimoliy   va
sharqiy   qismlarida   joylashgan   bo lib,   plyajlar   janubiy   shamollardan   tog lar   bilan	
ʻ ʻ
himoyalangan.   Krit   4   ta   ma muriy   birlikdan   (nomlardan)   iborat:   Xaniya,   Iraklion,	
ʼ
Lasithi va Retimno.
Krit   orolining   iqtisodiyoti   bugungi   kunda   turizm   biznesining   daromadiga   bevosita
bog liq.   Shu   bois   dam   oluvchilar   uchun   mo ljallangan   infratuzilma   jadal   rivojlanib,	
ʻ ʻ
xizmat   ko rsatish   sifati   yaxshilanmoqda.   Zamonaviy   balneologik   davolash	
ʻ
yo nalishlari paydo bo lmoqda. 	
ʻ ʻ Krit,   Gretsiya   -   tarixan   ajralmas   tushunchalar.
Mamlakat   tarixi   Krit   orolini   mustamlakachilar   va   quldorlardan   bosib   olish   va   ozod
qilish   bilan   bog liq.   Mahalliy   gidlar   bu   haqda   orol   bo ylab   sayohatlarda   qiziqarli	
ʻ ʻ
gapirib, dam oluvchilarga turli davrlardan qolgan me moriy inshootlarni batafsil ko rib	
ʻ ʻ
chiqishga   imkon   beradi.   Yunonlar   o z   tarixining   merosini   ehtiyotkorlik   bilan	
ʻ
saqlashadi,   u   bilan   faxrlanadilar   va   har   bir   ekskursiya   marshrutida   Krit   orolining
madaniyati   va   urf-odatlarining   shakllanish   tarixi   haqida   batafsil   gapiradilar.   Gretsiya
mehmondo st   mamlakat,   ammo   aynan   Kritda   siz   mahalliy   aholining   dunyoning   turli	
ʻ
burchaklaridan ta tilga kelgan fuqarolarga bo lgan alohida munosabatini his qilishingiz	
ʻ ʻ
mumkin.
Kritda   turizm   infratuzilmasi   juda   yaxshi   rivojlangan.   Kritning   mahalliy   rahbariyati
uning   asosiy   daromad   manbaiga   hurmat   ko rsatadi,   shuning   uchun   orolda   turizm	
ʻ
infratuzilmasi materik Gretsiya kurortlariga qaraganda biroz yaxshi rivojlangan. Kritda
har yili  2,5 milliondan ortiq sayyoh  dam  oladi, ko pincha Evropa davlatlaridan. Issiq	
ʻ
7 dengiz,   tropik   iqlim   va   g ayrioddiy   tabiat   Kritni   Gretsiyadagi   eng   mashhur   kurortgaʻ
aylantirdi.   Bu   yerda   rivojlangan   turistik   markazlar   tarmog i   va   zamonaviy   qulay	
ʻ
mehmonxona majmualari qurilishi muhim rol o ynaydi, bu esa davlatga katta mablag	
ʻ ʻ
sarfladi, chunki deyarli barcha qurilish materiallari orolga import qilinishi kerak.
Gretsiyadagi   Kritda   dam   olish   butun   yil   davomida   mavjud.   Kritdagi   odatiy   qish
oylarimizdagi  suv va havo harorati yozgi  quyosh botishi va plyajda dam olish uchun
eng   mos   vaqtdir.   Suv   harorati   hatto   kichik   bolalarga   ham   suzishga   imkon   beradi.
Ayniqsa,   Rossiyani   sovuq   va   qor   bo ronlari   qamrab   olgan   dekabrdan   fevralgacha	
ʻ
Kritga   sayohatlarni   sotib   olishga   qiziqish   katta.   Bundan   tashqari,   siz   tiniq   dengiz,
ekzotik   o simliklar   va   turli   davrlarga   oid   tarixiy   obidalar   mavjud   bo lgan   Krit	
ʻ ʻ
plyajlarida   dam   olishni   xohlaysiz.   Krit   mehmonlarni   Evropa   darajasida   xizmat
ko rsatadigan eng nufuzli va zamonaviy mehmonxonalarga taklif qiladi.	
ʻ
Kritga sayohatlar sayyohlar uchun tsivilizatsiya hali yetib kelmagan tabiatning go zal	
ʻ
burchaklariga   qoyil   qolish   uchun   bebaho   imkoniyat   yaratadi.   Orolning   markazida
ulug vor tog lar bor, ularning yon bag irlari platolar va chuqur daralar bilan kesilgan,	
ʻ ʻ ʻ
go zal qoyalari bo lgan qoyalar suvga cho zilib, tosh plyajlari bo lgan kichik koylarni	
ʻ ʻ ʻ ʻ
hosil qiladi.
Egey dengizi Gretsiya tarixi bilan tanish bo lgan rus sayyohlarini o ziga jalb qiladi va	
ʻ ʻ
ular   yilning   istalgan   vaqtida   Krit   oroliga   sayohatlarni   sotib   olishdan   mamnun.
Ekskursiyalar   dam   olish   dasturini   o z   ichiga   oladi,   shundan   Krit   jonli   tungi   hayotni	
ʻ
afzal ko radigan yoshlar uchun joy ekanligi ayon bo ladi. Biroq, dengiz quyosh botishi	
ʻ ʻ
va issiq kechki dam olishning romantik jozibasi keng xiyobonlar va tungi klublarning
shovqinli hayotiga organik tarzda mos keladi.
Krit   -   dam   oluvchilar   uchun   suv   sporti   bilan   shug ullanish   uchun   barcha	
ʻ
imkoniyatlarga ega zamonaviy kurort. Kritdagi mehmonxonalarda zamonaviy jihozlar
bilan jihozlangan sport zallari mavjud. Ochiq maydonlarga tennis kortlari, voleybol va
basketbol maydonchalari kiradi. Ko pincha, ular mehmonxona xodimlari va yer egalari	
ʻ
tomonidan vijdonan saqlanadigan professional yashil qoplamaga ega 3
.
3
  Donichev, O.A. Mintaqaning turistik salohiyatini baholashda iqtisodiy va matematik ko’rsatkichlar / O.A. Donichev,
Z.V. Mashchenko, T.O. Donicheva // Mintaqaviy iqtisodiyot: nazariya va amaliyot, 2013. -№7.- P.35-41.
8 Piyoda   sayr   qilishni   yaxshi   ko radiganlar   uchun   alohida   sharoitlar   yaratilgan,   ularʻ
uchun   tog larda   sog lomlashtirish   yo llarining   butun   tarmog i   -   shifobaxsh   yo llar	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
yaratilgan.   Ularning   har   birining   marshruti   mushaklar   va   yurak   uchun,   qon   tomirlari
uchun   ma lum   bir   yuk   uchun   mo ljallangan.   Bizning   operatorlarimiz   barcha
ʻ ʻ
mijozlarga Kritda dam olishni taklif qilishadi - tanho dam olishni afzal ko radiganlar,	
ʻ
shovqinli plyaj va klub o yinlarini yaxshi ko radiganlar.	
ʻ ʻ
Krit - Gretsiyaning eng katta oroli. Uning Yevropa, Misr va Kichik Osiyo o rtasidagi	
ʻ
dengiz   yo llari   tutashgan   joyida   joylashganligi   bu   yerda   Yevropaning   eng   qadimiy	
ʻ
sivilizatsiyasi   —   Minoanning   paydo   bo lishi   uchun   qulay   sharoit   yaratib,   yunon   va	
ʻ
Yevropa   madaniyatiga   asos   solgan.   Afsonaviy   qirol   Minos   nomi   bilan   atalgan   Mino
madaniyati   eramizdan   avvalgi   3—2-ming   yilliklarda   o zining   yuksak   cho qqisiga	
ʻ ʻ
chiqdi. Keyinchalik Kritga joylashtirgan yunonlar uchun Mino madaniyati shunchalik
muhim   ediki,   ular   Krit   g orlaridan   birini   odamlar   va   xudolar   hukmdori   Zevsning	
ʻ
tug ilgan   joyi   deb   bilishgan.   Bugungi   kunga   qadar   dahshatli   Minotavr   yashagan	
ʻ
Knossos   labirintining   xarobalari   bizga   Krit   qiroli   Minosning   buyuk   kuchini   eslatib
turadi. Knossos, Phaistos, Zakrosdagi qadimiy Minos saroylarida olib borilgan qazish
ishlari   ko p   yillardan   buyon   ham   arxeologlar,   ham   o n   minglab   sayyohlar   e tiborini	
ʻ ʻ ʻ
tortmoqda.
Turklar,   arablar   va   venetsiyaliklar   o tgan   Krit   orolining   boy   tarixi   Kritda   turli	
ʻ
davrlarga   oid   yodgorliklarni   qoldirgan.   Turk   masjidlari,   Vizantiya   monastirlari   va
Venetsiya   qal alari   o zining   ajoyib   ko k-yashil   dengizi   va   yorqin   quyoshi,   oltin	
ʻ ʻ ʻ
plyajlari,   tropik   palma   daraxtlari,   ulug vor   tog lari   va   chuqur   daralari   bilan   Krit	
ʻ ʻ
landshaftiga   o zgacha   ko rinish   beradi.   Afsonalar   va   haqiqat,   tarix   va   zamonaviylik	
ʻ ʻ
bugungi Krit hayotida chambarchas bog liq.	
ʻ
Krit   orolining   aholisi   qadim   zamonlardan   beri   o zlarining   urf-odatlarini   muqaddas	
ʻ
ravishda   hurmat   qilishadi.   Qishloqlarda   hali   ham   qo lda   gilamlar,   charm   buyumlar,	
ʻ
sopol buyumlar yasaladi. Kritliklarning mashhur mehmondo stligi har doim patriarxal	
ʻ
turmush tarzini saqlab qolgan bu odamlarning ajralmas xususiyati bo lib kelgan.	
ʻ
Krit   milliy   oshxonasining   taomlarini   tatib   ko ring,   mashhur   Krit   sharobini   tatib	
ʻ
ko ring, Krit tavernalaridan birida quvnoq raqsning dumaloq raqsiga qo shiling va siz	
ʻ ʻ
9 bu   xalqning   g alaba   qozonmagan,   mag rur   va   qadr-qimmatga   to la,   samimiy   vaʻ ʻ ʻ
samimiy ruhini his qilasiz. har doim mehmonlarni kutib olishadi.
Chalkidiki   yarim   oroli   Egey   dengizining   shimoliy   qismida   joylashgan   bo lib,   uchta	
ʻ
yupqa   cho zilgan   yarim   orol   -   "barmoqlar"   tomonidan   tashkil   etilgan   juda   qiziqarli	
ʻ
"uch   qirrali"   shakli   bilan   ajralib   turadi.   Bu   Kassandra   tonkosti   Xalkidiki   materik
Gretsiyaning asosiy kurort joyidir. Janubiy orollardan farqli o laroq, ular baland yozda	
ʻ
ham   yorqin   yashil   o simliklar   bilan   o ralgan.   Umuman   olganda,   kurort,   jumladan,	
ʻ ʻ
oilalar   uchun   qulay   va   qulay   dam   olishni   taklif   qiladi.   Barcha   toifadagi
mehmonxonalar mavjud: besh yulduzli mehmonxonalardan arzon kvartiralargacha.
Xalkidiki   yarim   orolining   har   birida   o ziga   xos   narsa   bor.   Kassandrada   siz   Agios	
ʻ
Pavlosdagi  Vizantiya kuzatuv minorasini, Nea Fokidagi  Athos tog i monastirini, eski	
ʻ
an anaviy   Afitos   qishlog ini,   Agia   Paraskevidagi   termal   kurortlarni   ko rishingiz	
ʻ ʻ ʻ
mumkin.   Sitoniyada   -   mamlakatdagi   eng   qadimiy   mozaikaga   ega   qadimiy   Olintos
qazishmalari   (miloddan   avvalgi   5-asr),   Parthenon,   Sykia   va   Nikiti   eski   qishloqlari,
Portu   Karras   uzumzorlari,   Toroni   qadimiy   xarobalari   va   uning   eski   Porto   Kufo
bandargohi.   Kartaliyaning   qoyali   burnida   joylashgan   Athos   tog i   ajoyib   manzarani	
ʻ
taqdim   etadi.   Va,   albatta,   mashhur   Athos   o zining   20   ta   pravoslav   monastirlari   va	
ʻ
ko plab monastirlari, Gretsiyadagi eng katta va eng muhim monastir jamoasi.	
ʻ
Chalkidiki   yarim   oroli   Gretsiya   shimolidagi   eng   jozibali   sayyohlik   hududlaridan
biridir. Yarim orol ko p asrlik qarag ayzorlar, zaytun daraxtlari va uzum plantatsiyalari	
ʻ ʻ
bilan  qoplangan.  U  uchta  yarim   oroldan   iborat  -   Kassandra,   ko katlar  bilan  o ralgan;	
ʻ ʻ
O zining   go zal   qo ltiqlari   va   kichik   qo ltiqlari   bilan   mashhur   bo lgan   Sithonia   va	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
Athos,   uning   hududi   dunyodagi   yagona   pravoslav   monastir   respublikasi   Athos
tomonidan ko plab monastirlarga ega.	
ʻ
Bugungi   kunda   Xalkidiki   Gretsiyadagi   eng   yirik   sayyohlik   markazlaridan   biri
hisoblanadi.   Uning   go zal   mehmonxona   majmualari,   ajoyib   plyajlari   va   Egey	
ʻ
dengizining tiniq suvlari bu erda tinchlik, qulaylik va yaxshi dam olishni istagan butun
dunyodan odamlarni o ziga jalb qiladi.	
ʻ
Kassandra kichik bolali oilalar uchun eng mos keladi. Ushbu hududda plyaj kurortlari
piyodalar ko chalari, yaxshi saqlangan parklar va bolalar maydonchalari, do konlar va	
ʻ ʻ
10 supermarketlar   bilan jihozlangan  plyajlari  bo lgan kichik  yashil   shaharchalar   atrofidaʻ
to plangan.	
ʻ
Kasandra   -   eng   g arbiy   yarim   orol,   Salonikiga   eng   yaqin   va   eng   zich   joylashgan.	
ʻ
Uning oq plyajlari va qarag ay o rmonlari bilan qoplangan toshloq boshoqlari nafaqat	
ʻ ʻ
chet  ellik sayyohlar, balki  yunonlar tomonidan ham qadrlanadi. Bu yerda har qanday
toifadagi mehmonxonalar, an anaviy yunon tavernalari, diskotekalar, barlar va boshqa
ʻ
o yin-kulgilarni   topishingiz   mumkin.   Asosiy   kurort   shaharlari   va   tungi   hayot	
ʻ
markazlari - Nea Moudania, Kallithea, Halinioti, Pefkohori.
Kassandra o zining tarixiy o tmishiga boy bo lib, uzoq antik davrlarga borib taqaladi.	
ʻ ʻ ʻ
Taxminan   uch   ming   yil   oldin   paydo   bo lgan   qadimgi   Potidea   muhim   strategik   rol	
ʻ
o ynagan va juda katta shahar edi. Bu qadimiy shahardan uncha uzoq bo lmagan joyda	
ʻ ʻ
Stravo   davrida   (eramizning   1-asri)   Toron   va   Salonika   ko rfazlarini   bog lovchi   kanal	
ʻ ʻ
qazilgan.   Qadimgi   Sani   shahrining   tarixi   miloddan   avvalgi   5-asrga   borib   taqaladi,
o sha   paytda   ayol   xudolarga   sig inadigan   gullab-yashnagan   shahar   bo lib,   asosiy	
ʻ ʻ ʻ
figurasi Artemida bo lgan.	
ʻ
Afitis   va   Kalliteya   shaharlari   mashhur   Zevs   Ammon   va   Dionis   ziyoratgohlari   bilan
mashhur   bo lib,   ularning   xarobalari   bugungi   kungacha   saqlanib   qolgan.   Qadimgi	
ʻ
dunyoning   minglab   o yin-kulgilarga   ega   zamonaviy   shaharchalar   bilan   uyg unligi,	
ʻ ʻ
Kassandra yarim orolining ajoyib manzarasi, taniqli mehmonxonalar - bu hududni turli
mamlakatlardan   kelgan   yuz   minglab   sayyohlar   uchun   jozibador   qiladi.   Yarim   orolda
tanho, chiroyli koylarda ko plab yovvoyi, bokira plyajlar qolgan.	
ʻ
Xalkidiki   sayohatini   dunyodagi   eng   boy   Vizantiya   muzeyiga   tashrif   buyurmasdan
tasavvur qilib bo lmaydi. Mahalliy landshaftni hayratlanarli darajada go zal va noyob	
ʻ ʻ
shakldagi   stalaktitlar   va   stalagmitlar   bilan   Petralona   g ori,   Olintos   arxeologik	
ʻ
qo riqxonasi,   kichik   Amouliani   oroli   va   Sankt-Afos   monastirlari   to ldiradi.   Atigi   4	
ʻ ʻ
soat narida ajoyib yodgorlik - Meteora ko pincha dunyoning sakkizinchi mo jizasi deb	
ʻ ʻ
ataladi.   Meteora   -   vaqt   o tishi   bilan   eng   g alati   shakllarga   ega   bo lgan   va   rohiblar	
ʻ ʻ ʻ
uchun boshpana bo lgan ulkan jinslar majmuasi.	
ʻ
Sithonia   kamroq   jonli   hudud.   Bu   erga   faqat   tinchlik   va   yolg izlik   kerak   bo lganda	
ʻ ʻ
kelishingiz   kerak.   Sithonia   o zining   yam-yashil   qarag ay   o rmonlari,   qumli   plyajlari	
ʻ ʻ ʻ
11 bo lgan jozibali qirg oq chizig i, go zal shinam bandargohlari, baliq ovlash koylari vaʻ ʻ ʻ ʻ
zaytun   bog lari   bilan   ajralib   turadi.   Bu   yerda   dam   oluvchilar   uchun   barcha   toifadagi	
ʻ
mehmonxonalar,   shu   jumladan   golf   maydoniga   ega   Porto   Carras   eng   yirik
mehmonxona   majmuasi,   Xalkidikidagi   yagona   kazino   va   boshqa   o yin-kulgilar	
ʻ
mavjud.   Biroq,   Neos   Marmaras   qishlog ida   tungi   hayotning   lazzatlarini   ham   tatib	
ʻ
ko rishingiz   mumkin.   Yarim   oroldagi   eng   ekzotik   deb   hisoblanadigan   xuddi   shu	
ʻ
nomdagi plyaji bilan Vourvourou ko rfazi ham alohida e tiborga loyiqdir.	
ʻ ʻ
Nisbatan yosh qirg oq shaharchasi Neos Marmaras 1922 yilda Kichik Osiyodan kelgan	
ʻ
yunon   qochqinlari   tomonidan   tashkil   etilgan.   Uning   o rnida   qadimgi   va   Vizantiya	
ʻ
shaharchasi   mavjud   bo lgan,   bu   tegishli   arxeologik   topilmalar   va   qadimgi   qal a	
ʻ ʻ
devorlarining   qoldiqlari   bilan   tasdiqlanadi.   Shahar   ko rfazi   bir   vaqtlar   Balabani   deb	
ʻ
atalgan   va   vizantiyaliklar   uchun   katta   ahamiyatga   ega   bo lgan,   chunki   ular   uni	
ʻ
devorlar   bilan   mustahkamlagan   va   minora   qurgan.   Qishloq   yaqinida,   zich   qarag ay	
ʻ
o rmoni   bilan   o ralgan   miniatyura   ko rfazida   Porto   Karrasning   yirik   mehmonxona	
ʻ ʻ ʻ
majmuasi   qurilgan.   Ushbu   mehmonxona   majmuasi   oltmishinchi   yillarda   Grigoriat
monastirining   mulkini   sotib   olgan   yunon   kema   egasi   va   sharob   ishlab   chiqaruvchisi
Ioannis   Karras   tomonidan   yaratilgan.   Bugungi   kunda   Porto   Karras   18   ming   gektar
maydonni   egallaydi   va   uning   qirg oqlari   umumiy   uzunligi   10   km   ni   tashkil   qiladi.	
ʻ
Savdo   markazi,   tavernalar,   restoranlar,   golf   maydoni,   uzumzorlar   va   vino   ombori,
kazino, kichik port, dengizchilar uyushmasi, yelkanli va sho ng in maktabi bor. Porto	
ʻ ʻ
Karras turli sport turlari uchun cheksiz imkoniyatlarni taqdim etadi.
Muqaddas   Athos   -   ming   yillik   tarixga   ega   dunyodagi   yagona   pravoslav   monastir
respublikasi, aholisi faqat erkaklardir. U dengizga 80 kilometrdan ko proq cho zilgan	
ʻ ʻ
Xalkidiki uchinchi "barmog i" hududida joylashgan.	
ʻ
Bugungi   kunda   Muqaddas   Athosda   20   ta   monastir   mavjud,   ulardan   biri   rus,   bitta
bolgar va bitta serb. O zining shon-sharafi davrida Muqaddas Athos 180 ta pravoslav	
ʻ
monastirini   o z   ichiga   olgan.   Bu   yerda   birinchi   monastir   ermitajlari   milodiy   8-asrda	
ʻ
paydo bo lgan  va respublika 972 yilda Vizantiya imperiyasi  homiyligida avtonomiya	
ʻ
maqomini   olgan.   Bir   necha   asrlardan   so ng   Vizantiya   bir   tomondan   salibchilar,	
ʻ
ikkinchi   tomondan   turkiy   qabilalarning   tazyiqlari   tufayli   o zining   avvalgi   kuch-	
ʻ
12 qudratini   yo qotdi...   Athos   mustaqil   ravishda   yashashi,   papalik   ta qiblariga   chidashi,ʻ ʻ
sulh   bosqinchilariga   soliq   to lashi   kerak   edi.   mintaqa.   Natijada,   faqat   25   ta   monastir	
ʻ
"omon   qoldi".   Faqat   19-asrning   o rtalarida,   Gretsiya   mustaqilligi   e lon   qilingandan	
ʻ ʻ
so ng, Muqaddas Tog  uchun tinch davr boshlandi.	
ʻ ʻ
Muqaddas Athosni odatiy toifalar bilan ta riflash mumkin emas ... Eng go zal tabiatni,	
ʻ ʻ
ayni   paytda   tog li,   tekis   va   dengiz   qirg og ini   tasavvur   qiling.   Tasavvur   qiling-a,	
ʻ ʻ ʻ
Vizantiya   merosining   eng   boy   xazinasi   nafaqat   mutaxassislarni   hayratda   qoldiradi.
Tasavvur   qiling-a,   shunday   muqaddas   va   muqaddas   joyki,   barcha   murakkab   savollar
birdaniga oydinlashadi, hayot  esa ravshan va oson bo ladi. Tasavvur  qiling - va buni	
ʻ
ko rishga harakat qiling.	
ʻ
Avliyo   Atosga   tashrif   buyurish   uchun   erkaklar   maxsus   ruxsat   olishlari   mumkin   -
"diamonitirion"   ayollar,   qadimgi   taqiqni   hisobga   olgan   holda,   Athos   yarim   oroli
bo ylab   suzib   yurib,   Athos   ziyoratgohiga   faqat   uzoqdan   qo shilishlari   mumkin.
ʻ ʻ
Ouranoupolis   shahridan   jo nab   ketadigan   motorli   kemalar   yarim   orolning   janubi-	
ʻ
g arbiy   qirg og idan   suzib,   monastirlarni,   shu   jumladan   mashhur   rus   Panteleimon	
ʻ ʻ ʻ
monastirini ko rish uchun etarli masofada.	
ʻ
Aeroport   Rodos   shahridan   atigi   o n   olti   kilometr   uzoqlikda   joylashgan.   Turli	
ʻ
mamlakatlardan   charter   reyslarini   qabul   qiladi;   Dam   olish   mavsumida   Rossiyadan
muntazam  reyslar tashkil  etiladi. Bolalar  bilan Rodosga borish juda qulay. Taxminan
uch soat davom etadigan parvoz paytida yigitlar charchashga vaqtlari yo q. Shu bilan	
ʻ
birga,   orolda   butun   yil   davomida   Afina,   Saloniki   va   Krit,   Kos   va  Lesbos   orollaridan
ichki reyslar qabul qilinadi. Orolga parom qatnovi ham mavjud.
Albatta,   odamlar   sohilda   dam   olish   va   dengiz   suvining   hayot   beruvchi   kuchini   his
qilish   uchun   ikki   dengiz   -   Egey   va   O rta   er   dengizi   suvlari   bilan   yuvilgan   Rodosga	
ʻ
boradilar.   Shuni   yodda   tutish   kerakki,   eng   yaxshi   plyajlar   orolning   sharqida   O rta   er	
ʻ
dengizi sohilida joylashgan. Bu erda siz oltin qum va yumshoq sokin dengizni topasiz.
Orolning g arbiy qismida joylashgan Egey dengizi qirg oqlari tosh plyajlar bilan to la.	
ʻ ʻ ʻ
Biroq,   bu   shamol   sörfçülarining   sevimli   joyi,   chunki   har   doim   baland   to lqinlar	
ʻ
mavjud. Suzish mavsumi ancha uzoq davom etadi - maydan oktyabrgacha.
13 Shaharda   bir   nechta   tumanlar   mavjud.   Asosiy   diqqatga   sazovor   joylar   Eski   shaharda
to plangan. Zamonaviy kvartallar yonida port mavjud. Dengiz bo yida eng hashamatliʻ ʻ
mehmonxonalar   joylashgan   moda   Elli   Beach   maydoni   joylashgan.   Akropol   Monte
Smit tog ida joylashgan.	
ʻ
Shaharda   turli   davrlar   va   madaniyatlarga   tegishli   me moriy   yodgorliklarni   ziyorat	
ʻ
qilish mumkin. Antik davr Akropol binolarida, Zevs, Afina va Apollon ibodatxonalari
xarobalari, stadion va teatrning mahobatli binolarida jonlanadi. Kuchli qal a devorlari,	
ʻ
Admirallar   va   Buyuk   Usta   saroylari   Hospitaller   ritsarlari   tomonidan   qurilgan.   Turk
madaniyatining   an analarini   Sulaymon   va   Sulton   Mustafo   masjidlarida,   turk	
ʻ
hamomlari majmuasida kuzatish mumkin.
Rodosda siz qiziqarli muzeylarga tashrif buyurishingiz mumkin - arxeologiya muzeyi
va   akvarium,   u   yerda   siz   suv   osti   chuqurliklarining   balzamlangan   va   tirik   aholisini
ko rishingiz   mumkin.   O quv   ekskursiyalaridan   so ng,   daraxtlar,   daryolar   va   billur	
ʻ ʻ ʻ
sharsharalar orasida eng xilma-xil turdagi kapalaklar va g alati ranglar uchib yuradigan	
ʻ
Kapalaklar vodiysi bo ylab sayr qilish juda yoqimli.	
ʻ
Rodosdan 56 kilometr uzoqlikda joylashgan Lindos kichik kurort shahri. Uning o ziga	
ʻ
xosligi   shundaki,   tor   ko chalarda   mashina   haydab   bo lmaydi,   shuning   uchun  bu   erda	
ʻ ʻ
hamma   piyoda   yoki   kulrang   bemor   eshaklarini   minadi.   Va   ko rish   uchun   juda   ko p	
ʻ ʻ
diqqatga   sazovor   joylar   mavjud.   Shunday   qilib,   Lindosda   Afinanikidan   kichikroq,
ammo   juda   qiziqarli   Akropol   mavjud.   U   joylashgan   qoyada   yunon   qo shinlarining	
ʻ
harbiy   kemasining   bo rtma   tasviri   o yilgan.   Lindos   akropolining   markaziy	
ʻ ʻ
ibodatxonasi   ham   Afinaga   bag ishlangan.   Shaharda   qadimiy   teatr   ham   bor,   sahna   va	
ʻ
tomoshabinlar uchun o rindiqlar qoya massasiga o yilgan. Lindos yaqinida Yetti buloq	
ʻ ʻ
vodiysi   joylashgan   bo lib,   u   erda   tog lardan   tushgan   etti   oqim   g ordan   oqib   o tib,
ʻ ʻ ʻ ʻ
kichik ko lga quyiladi.	
ʻ
Kolimbiya kurorti Lindos va Rodos o rtasida joylashgan. Bu xizmat ko rsatishning eng	
ʻ ʻ
yuqori   darajasiga   ega   elita   mehmonxona   majmualarida   hurmatli   dam   olishni   afzal
ko rganlarni   o ziga   jalb   qiladi.   Yo l   bo ylab,   mag rur   evkalipt   daraxtlari   bilan	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
qoplangan,   siz   qumli   plyajga   borishingiz   mumkin.   Yaqin   atrofdagi   Archangelos
14 qishlog ida qadim zamonlardan beri qo lda ishlangan gilamlar va nafis sopol buyumlarʻ ʻ
ishlab chiqarilgan 4
.
Rodosga juda yaqin joylashgan  Faliraki  kurorti bolalar bilan dam  olish uchun yaxshi
joy.   Bu   erda   plyaj   qumli,   dengiz   sokin   va   yumshoq,   siz   sayoz   koylar   va   koylarni
topishingiz   mumkin.   Kichkina   sayyohlarni   ko ngil   ochish   uchun   attraksionlar   va   suv	
ʻ
slaydlari   bo lgan   bolalar   shaharchalari   qurilgan.   Kecha   hayotini   sevuvchilar   ham   bu	
ʻ
joydan zavqlanishadi. Kechasi qishloqni ochiq havoda joylashgan keng tungi klub deb
atash   mumkin.   Va   faol   dam   olishni   afzal   ko rganlar   bu   erda   nimadir   topadilar.   Siz	
ʻ
zamonaviy   akvaparkga   borishingiz,   tennis   yoki   golf   o ynashingiz   yoki   shamolda	
ʻ
suzish, snorkeling yoki sho ng in kursini  o tash  orqali  sportni suzish  bilan birlashtira	
ʻ ʻ ʻ
olasiz.
Ialyssos   va   Ixia   kurortlari   faol   dam   olishni   yaxshi   ko radiganlar   uchun   javob   beradi.	
ʻ
Bu   yerda   turli   sport   turlari   bilan   shug ullanish   uchun   deyarli   cheksiz   imkoniyatlar	
ʻ
mavjud. Eng mashhurlari  orasida aravada sörfing, siklo-kross, vindserfing, piyoda va
ot minish bor. Ialyssosda shamol serfing musobaqalari tez-tez o tkaziladi.	
ʻ
Rodosda siz ajoyib dam  olish uchun kerak bo lgan hamma narsani  topasiz. Bu yerda	
ʻ
turli   madaniyatlarning   yodgorliklari   va   zamonaviy   turizm   industriyasi   yutuqlari
yonma-yon   yashaydi.   Ko plab   restoranlar,   kafelar,   tavernalar   va   barlar   sizning	
ʻ
bayramingizni   oson   va   qiziqarli   qiladi.   Rodosdagi   dam   olishni   ayniqsa   maftunkor
qiladigan   narsa   bu   mahalliy   aholining   do stona   munosabati   bo lib,   ular   sayyohlarni	
ʻ ʻ
aziz mehmonlar sifatida kutib olishadi va har doim yordam berishga tayyor. Rodosga
qaysi turni tanlamasligingizdan qat iy nazar, siz ulkan kuch va energiya bilan qaytasiz!	
ʻ
Va "Flagship Travel" hamma narsa muammosiz ketishiga ishonch hosil qiladi.
1.2   Gretsiyada turizm
Gretsiyada   turizm   mamlakatdagi   iqtisodiy   faoliyatning   asosiy   elementi   bo lib,	
ʻ
mamlakat   iqtisodiyotining   eng   muhim   tarmoqlaridan   biri   hisoblanadi.   Gretsiya   boy
madaniyati   va   tarixi   bilan   1970-yillardan  beri   Yevropaning   asosiy   sayyohlik   maskani
4
  Avdeev, V. Turizm sektori: tartibga solish samaradorligi / V. Avdeev // Audit va soliq, 2009. - No 7. - B. 21-23.
15 va   diqqatga   sazovor   joyi   bo lib   kelgan,   bu   ko p   jihatdan   UNESCOning   18   taʻ ʻ
Butunjahon   merosi   obyektlarida   aks   etgan,   u   Yevropa   va   dunyodagi   eng   ko p	
ʻ   uzun
qirg oq chizig iga, ko plab orollar va plyajlarga ega mamlakat hisoblanadi.	
ʻ ʻ ʻ
Yunonistonning   Lefkada   orolidagi   Egremnoy   qum   plyaji   moviy  kristalli   suvlari   bilan
tanilgan mashhur sayyohlik maskanidir
Gretsiya   2015-yilda   24   million   sayyohni   jalb   qilib,   bu   ko rsatkichni   2019-yilda	
ʻ
31,3   millionga   yetkazdi.   Bu   esa   Gretsiyani   Yevropa   va   dunyodagi   eng   ko p   tashrif	
ʻ
buyuriladigan   mamlakatlardan   biriga   aylantirdi   va   turizm   mamlakat   yalpi   ichki
mahsulotiga taxminan 25 foiz hissa qo shdi.	
ʻ
Gretsiyada   diniy   va   ziyorat   turizmi,   ekoturizm,   konferensiya   turizmi,   tibbiy   turizm
kabi   yo nalishlar   muhim   o rin   tutib,   mavsumiy   turizmni   ham   rivojlantirishga	
ʻ ʻ
qaratilgan   tashabbuslar   amalga   oshirilmoqda.   Mamlakatning   asosiy   sayyohlik
yo nalishlari   qatoriga   poytaxt	
ʻ   Afina ,   Santorini,   Mikonos,   Rodos ,   Kerkira   va   Krit
orollari , shuningdek, Xalkidise yarimoroli kiradi.
Tarixi:  Gretsiyada turizm ildizlarining paydo bo lishi qadimgi davrlarga borib taqaladi.	
ʻ
Rimning G arbiy O rta yer dengizi hukmronligiga ko tarilishidan oldin Magna Graeca	
ʻ ʻ ʻ
yunon   koloniyalari   va   yosh   Rim   Respublikasi   o rtasida   madaniy   almashinuv   sodir	
ʻ
bo ldi.   Asrlar   o tib   Gretsiya	
ʻ ʻ   Rim   imperiyasi   tomonidan   qo shib   olinganida,   ikki	ʻ
sivilizatsiya o rtasida boshlangan madaniy almashinuv natijasida ko plab qadimgi Rim	
ʻ ʻ
sayyohlari   yunon   falsafasi   va   ilm-fanining   Afina,   Korinf   va   Fiba   kabi   mashhur
markazlariga   tashrif   buyurishdi,   chunki   Gretsiya   Rim   imperiyasining   viloyatiga
aylangan va   yunonlar   Rim fuqaroligini olgan. 
Zamonaviy   Gretsiyada   turizm   1960-   va   1970-yillarda   ommaviy   turizm   deb   nomlana
boshlagan. O sha davrda mehmonxonalar va boshqa shunga o xshash obyektlar uchun
ʻ ʻ
keng   ko lamli   qurilish   loyihalari   amalga   oshirildi   va   mamlakatda   xalqaro   sayyohlar	
ʻ
soni   yildan-yilga   ortib   bordi.   Afinada   bo lib   o tgan	
ʻ ʻ   2004-yilgi   Yozgi   Olimpiada
o yinlari	
ʻ   va   2006-yilgi   Eurovision   qo shiq   tanlovi	ʻ   kabi   xalqaro   tadbirlar   mamlakatda
turizmni   rivojlantirishga   katta   yordam   bergan   bo lsa,   New   Acropolis   muzeyi   kabi	
ʻ
milliy   mablag   bilan   ta minlangan   yirik   madaniy   infratuzilma   ham   mamlakatdagi	
ʻ ʼ
16 sayyohlar   oqimiga   hissa   qo shgan.ʻ   Saloniki   2014-yilda   Yevropa   yoshlar   poytaxti
bo lgan.	
ʻ
Yer   va   iqlimi:   Gretsiyaning   sohillari   va   orollari   bo ʻ ylab   O ʻ rta   yer   dengizi   iqlimi
mavjud .  Ichkariga   kirgach ,  ko ʻ plab   hududlar   va   shaharlar   kontinental   iqlimga   ega .
Mamlakatda   yoz   odatda   issiq   va   quruq ,   qishi   esa   odatda   yumshoq   va   nam .   Shimoliy
Gretsiyada   qish   sovuq   bo ʻ lishi   mumkin ,   janubiy   Gretsiya   va   orollarda   esa   qishning
ancha   yumshoq   o ʻ tishi   kuzatiladi 5
.
Infratuzilmasi :   Turizmga   juda   bog ʻ liq   rivojlangan   mamlakat   sifatida   Gretsiya   turli   xil
turistik   obyektlarni   taklif   etadi .   Gretsiyadagi   turizm   infratuzilmasi   2004- yilgi   Afina
Olimpiada   o ʻ yinlaridan   buyon   sezilarli   darajada   yaxshilandi   va   u   bir   qator   muhim
loyihalar ,   xususan ,   kamroq   ommaviy   bo ʻ lgan   turizm   sohalarini   kengaytirishda   davom
etmoqda
Plyaj   kurortlari :  Ba ʼ zi   mashhur   plyaj   kurortlari   orasida   Rhodes ,  Kos ,  Corfu ,  Kefalonia ,
Zante   va   Skiathos   har   yili   millionlab   xorijiy   sayyohlarni   jalb   qiladi [
Gretsiyada   51   ta   marina   va   14 661   ta   kema   bog ʻ lanadigan   joylar   mavjud   bo ʻ lib ,   ular
yotoq ,   yoqilg ʻ i ,   suv ,   elektr   energiyasi ,   telefon   aloqasi   va   ta ʼ mirlash   kabi   xizmatlarni
taqdim   etadi .
Gretsiyadagi   eng   rivojlangan   va   eng   gavjum   marinalardan   ba ʼ zilari   Afina   markazidan
bir   necha   kilometr   uzoqlikda   joylashgan .   Afinaning   janubiy   qirg og ida   joylashgan	
ʻ ʻ
Alimos va Flisvos marinalari jami 1800 tadan ortiq kema sig imiga ega.	
ʻ
Kurort   va   termal   buloqlar:   Gretsiyada   752   ta   termo   buloqlar   mavjud.   Ulardan
ko pchiligi Geografik va mineral tadqiqotlar milliy instituti tomonidan terapevtik deb	
ʻ
tasniflangan.   Ulardan   ba zilari   qadim   zamonlardan   beri   ma lum   va   ekspluatatsiya	
ʼ ʼ
qilingan.   Termal   yoki   davolash   turizmi   qadimgi   dunyoda   turizmning   eng   qadimgi
shakllaridan   biri   edi.   1983-yilda   termal   buloqlarga   ega   Hellenic   munitsipalitetlari
uyushmasi tashkil etildi   ( Wayback Machine   saytida 2019-09-29 sanasida   arxivlangan ).
Bu   qadimiy   „kurortlar“ning   ba zilari   Aidipsosda   joylashgan   bo lib,	
ʼ ʻ   Arastu   davridan
ma lum bo lgan, Loutraki,	
ʼ ʻ   Ksenofont   tomonidan tilga olingan   Traianoupoliga     milodiy
5
  Volkov, S.K. Rossiya Federatsiyasi turistik yo’nalish sifatida: targ’ib qilish muammolari va echimlari / S.K. Volkov //
Mintaqaviy iqtisodiyot: nazariya va amaliyot, 2013.- No 4.-P.57-62.
17 2-asrda imperator   Trayan   tomonidan asos solingan va ularning ba zilari esa Vizantiyaʼ
davrida tasdiqlangan, masalan, Langadas termal hammomlari [3] . 19-asr oxiri va 20-asr
boshlarida bu issiq buloqlar kosmopolit obyektlar, ya ni mehmonxonalar va restoranlar	
ʼ
bilan o ralgan bo lsa, zamonaviy Yunoniston davlati va Usmonli davlati jamiyatining	
ʻ ʻ
bir   qancha   taniqli   a zolari   (hali   ham   unga   kiritilgan   hududlar   uchun)   turistik	
ʼ
infratuzilma   va   xususiy   mulklarga   sarmoya   kiritadi.   Termal   turizm   1960—1970-
yillarda   ayniqsa   keng   tarqaldi,   1980-yillarda   esa   ijtimoiy   turizm   dasturi   tomonidan
keng   qo llab-quvvatlandi   va   bu   obyektlarning   keksa   foydalanuvchilari   uchun	
ʻ
xarajatlarning katta qismini subsidiyalanishiga olib keldi. Biroq, bugungi kunda ushbu
kurortlarni rekonstruksiya qilish, restavratsiya qilish va zamonaviy talablar darajasiga
ko tarish   hamda   xalqaro   mijozlarni   shakllantirish   zarurati   tug iladi.   Sayyohlar   Pozar,	
ʻ ʻ
Aidipsos,   Kamena   Vurla,   Korinf   yaqinidagi   Loutraki   va   Kaiafasda,
Peloponnesning   g arbiy  qirg oqlarida  allaqachon  yuqori   standartli  turistik  obyektlarni	
ʻ ʻ
topishlari   mumkin.   Gretsiyadagi   kurort   shaharlarining   batafsil   ro yxati	
ʻ   mamlakatdagi
termal buloqlarning cheksiz boyligi haqida tushuncha berishi mumkin.
Madaniy diqqatga sazovor joylari
Muzeylar:   Yunoniston   Respublikasida   bir   necha   turdagi   muzeylar   joylashgan.
Umuman   olganda,   Gretsiyaning   har   bir   yirik   shahri   va   shaharchasi   yaqin   atrofdagi
topilmalarni saqlaydigan o z arxeologiya muzeyiga ega. Biroq, ularning ko pchiligini	
ʻ ʻ
mashhur New Acropolis muzeyi  va Milliy arxeologiya muzeyi  joylashgan   Afina   kabi
yirik   shaharlarda   topish   mumkin.   Bundan   tashqari,   Milliy   galereya   (Afina)   kabi
ko plab   galereyalar   mavjud.	
ʻ   Salonikida   Byzantine   muzeyi   kabi   ko plab   muzeylar	ʻ
mavjud.   Umuman   olganda,   butun   mamlakat   bo ylab   sayyohlar   osongina   kirishlari	
ʻ
mumkin bo lgan 150 taga yaqin muzeylar faoliyat olib boradi.	
ʻ
Arxeologik joylar va shaharlar
Gretsiya   hududi   bo ylab   ko plab   arxeologik   joylar   mavjud   va   ularning   aksariyati	
ʻ ʻ
sayyohlar orasida mashhur.
18 Yunoniston   poytaxti   Afinada   ko plab   arxeologik   joylar   mavjud,   ulardan   engʻ
mashhurlari  Acropolis,  Olympian Zeus  ibodatxonasi,  Kerameikosning  qadimgi  Afina
qabristoni,   Philopappu   tepaligi,   Winds   minorasi,   Plato   akademiyasi   va   Qadimgi
Agoradir.
Attikaning   qo shni   hududida   Marafon   qadimiy   mozorlari   joylashgan   bo lib,   ularda	
ʻ ʻ
omonim   jangda   halok   bo lgan	
ʻ   Afina   hamda   Plateya   hoplitlarining   (qadimgi
Yunonistonning   og ir   qurollangan   piyoda   askari)   kullari   joylashgan.   Hududdan   va	
ʻ
Marafon   jangidan   olingan   topilmalar   yaqin   atrofdagi   Marafon   arxeologiya   muzeyida
saqlanadi.   Attikaning   g arbiy   qismida   Eleusis   joylashgan   bo lib,   u   yerda   miloddan	
ʻ ʻ
avvalgi 1700-yildan eramizning IV asrigacha Eleusinian Mysteries  yoki Mysteries  of
Demeter   va   Kore   saytlari   joylashgan.   Attikaning   sharqiy   uchida   Poseydon
ibodatxonasi xarobalarini o z ichiga olgan Sounion joylashgan.	
ʻ
Markaziy Yunoniston   — bir paytlar Afina bilan raqobatlashgan va   yunon miflarida   aks
ettirilgan qadimiy shahar bo lgan Thebes joylashgan joy.
ʻ   Delfada   taniqli qadimiy teatr,
Oracle joylashgan manzil bor. Thermopylae u yerda miloddan avvalgi 480-yilda bo lib	
ʻ
o tgan dastlabki jang bilan mashhur bo lib, unda soni yetti ming kishidan ko p bo lgan	
ʻ ʻ ʻ ʻ
yunon   qo shinlari   (shu   jumladan   mashhur   300   spartalik)   Kserks   qo l   ostida   70   000	
ʻ ʻ
nafardan 300 000 nafargacha bo lgan forslarning ancha katta kuchini ushlab turgan.	
ʻ
19 Materikning   janubiga   hukmronlik   qiluvchi   Peloponnes   yarim   orolida   turli   xil
arxeologik   joylar   mavjud.   Shimoliy   tomonining   oxirida,   xuddi   shu   nomdagi
zamonaviy   shahar   yaqinida   Qadimgi   Korinf   bor.   Yarim   orolning   shimoli-sharqida
Epidaurus   joylashgan   bo lib,   uning   qadimiy   teatri   hozir   tiklangan;   yarim   oroldagiʻ
Argos manzilgohi Heraion kabi bir qancha qadimiy xarobalarni o z ichiga oladi va bu	
ʻ
yerda   Nemea   yunon   mifologiyasida   Gerakl   Gera   xonimning   Nemean   sherini   yengib
chiqqan   hamda   antik   davrda   bu   manzilda   Nemean   o yinlari   o ynalgan.   Ammo   eng	
ʻ ʻ
muhim   manzili,   miloddan   avvalgi   II   ming   yillikda   yunon   sivilizatsiyasining   asosiy
markazlaridan   biri   bo lgan,   janubiy   Gretsiya   va   janubi-g arbiy   Anatoliyaning   bir	
ʻ ʻ
qismida   hukmronlik   qilgan   harbiy   qo rg on   bo lgan	
ʻ ʻ ʻ   Mikendir .   Taxminan   miloddan
avvalgi   1600-yildan   miloddan   avvalgi   1100-yilgacha   bo lgan   yunon   tarixining   davri	
ʻ
Miken deb ataladi. Tirins mintaqadagi Miken arxeologik yodgorligi hisoblanadi 6
.
Peloponnes   markazida   Sparta   joylashgan   bo lib,   u   yerda   zamonaviy   shahar   yaqinida	
ʻ
qadimiy   xarobalar   mavjud,   ulardan   eng   muhimi   Leonid   qabridir;   Tegea   qadimgi
Yunonistonning   muhim   diniy   markazi   hisoblanib,   Afina   Alea   ibodatxonasini   o z	
ʻ
ichiga oladi; va Likosura, Pausanias tomonidan dunyodagi eng qadimgi shahar bo lishi	
ʻ
aytilgan.
Yarim   orolning   g arbiy   tomonida   Bassae,   shimoli-sharqiy   qismida   Messenia	
ʻ
arxeologik   manzillari   joylashgan;   Messenia   miloddan   avvalgi   369-
yilda   Epaminond   tomonidan   qayta   tiklangan   yirik   klassik   shahar-davlat   xarobalaridir.
Uning   shimoli-g arbiy   qismida   ko plab   qadimiy   xarobalar,   jumladan   Zeus,   Hera,	
ʻ ʻ
Palestra va Leonidaion ibodatxonalarini o z ichiga olgan	
ʻ   Olimpiya   joylashgan.
Gretsiyaning g arbiy qismi	
ʻ   Epirdagi   arxeologik joylar (Ambracia ya ni Epirus Pyrrhus	ʼ
qadimiy poytaxti xarobalari), Dodona (ziyoratgohi eng qadimgi Hellen orakuli sifatida
qabul   qilingan,   Gerodot   fikriga   ko ra,   bu   ehtimol   miloddan   avvalgi   ikkinchi   ming	
ʻ
yillikka   to g ri   keladi),   Elaea   (Acheron   yaqinida)   va   Gitanaeni   o z   ichiga   oladi.	
ʻ ʻ ʻ
Epirusdagi   Nicopolis   yoki   Actia   Nicopolisga   miloddan   avvalgi   31-yilda   Oktavian
tomonidan   oldingi   yili   Actiumda   Antony   va   Cleopatra   ustidan   g alaba   qozonganligi	
ʻ
6
  Pisarevskiy, E.L. "Turistik rasmiyatchiliklar" va turizm xavfsizligini ta’minlash / Pisarevskiy E.L. Turizm: huquq va
iqtisodiyot, 2009. - 4-son. - B.9-14.
20 xotirasiga   asos   solingan.   Bundan   tashqari,   ba zilarning   fikricha,   xarobalarʼ
Acheron,   Aid   va Persefonga bag ishlangan qadimgi yunon ma badlari hisoblanadi.	
ʻ ʼ
Yunonistonning   markaziy   qismidagi   yana   bir   mintaqa   bo lgan   Thessaly,   Larissada	
ʻ
arxeologik   joy   bor,   bu   yerda   qadimiy   teatr   va   bazilika   xristian   cherkovi   xarobalari
joylashgan.
Gretsiyaning   ikkinchi   shahri   Saloniki   „Co-capital“   laqabini   olgan.   Unda   ko plab	
ʻ
tarixiy binolar, ba zi	
ʼ   Jahon merosi obyektlari , jumladan Arch and Rotunda of Galerius,
Panagia Chalkeon cherkovi va White Tower joylashgan.
Makedoniyaning   qo shni   hududida   qadimgi   makedoniyaliklarning   muqaddas   joyi	
ʻ
bo lgan Dion joylashgan. Dion	
ʻ   — Zevsga bag ishlangan katta ibodatxonadir. U yerda	ʻ
Demeter   va   Isisga   bag ishlangan   bir   qator   ibodatxonalar   ham   mavjud.   Pella	
ʻ
mintaqadagi   Qadimgi   Makedoniyaning   poytaxti   va   makedoniyalik   Aleksandr
Makedonskiy   hamda   Filipp IIning   tug ilgan joyidir.	
ʻ
Eng   yirik   yunon   oroli   bo lgan	
ʻ   Krit   janubidagi   Phaistos,   sharqdagi   Zakros   va   eng
muhimi   markazdagi   Knos   arxeologik   joylariga   ega   bo lib,   u   yer   vayron   bo lgan	
ʻ ʻ
Minoan saroyi bilan mashhur.
Alternativ turizm
Diniy   turizm:   Gretsiya   boshqa   mamlakatlar   bilan   hamkorlikda   Meteora   va   Athos
tog idagi   nasroniy   monastirlari   kabi   tarixiy   diniy   manzilgohlari   bilan   boshqa	
ʻ
mintaqalarda diniy turizm va ziyoratlarni targ ib qilmoqda.	
ʻ
Tibbiy   turizm:   Gretsiyaning   mo tadil   iqlimi,   yuqori   malakali   tibbiyot   xodimlari   va	
ʻ
zamonaviy   tibbiy   innovatsiyalari   ham   mamlakatning   tibbiy   sayohat   sanoatiga   hissa
qo shmoqda.	
ʻ
Ekoturizm:   Gretsiya   so nggi   yillarda   ekoturizm   (ayniqsa,   piyoda   yurish,   kanoeda	
ʻ
eshkak   eshish,   g or   va   toqqa   chiqish)   uchun   yaxshi   joy   bo ldi.   Gretsiyada   chang i	
ʻ ʻ ʻ
sporti   uchun   asosiy   yo nalishlar   Arachova,   Kalavryta,   Karpenisi   va   Metsovodir.	
ʻ
Gretsiya   hukumati   atrof-muhitga   yordam   berish   va   saqlash   uchun   tobora   ko proq	
ʻ
ekoturizmni   olib   borishga   harakat   qilmoqda.   Shunday   qilib,   sayyohlar   va   mahalliy
aholi mamlakatda dam olish uchun toza muhitga ega bo lishadi.	
ʻ  
21 Konferensiya   turizmi:   Akademik,   biznes   yoki   madaniy   bozorlarga
qaratilgan   konferensiya   turizmi   Gretsiya   milliy   turizm   siyosatining   asosini   tashkil
etadi.   Natijada,   Gretsiya   hukumati   mahalliy   hokimiyat   organlarining   kuchli   qo llab-ʻ
quvvatlashi   bilan   yangi   konferensiya   inshootlarini   tashkil   etish   va   mavjudlarini
kengaytirish   uchun   foydali   pul   grantlari,   lizing,   bandlik   subsidiyalari   va   soliq
imtiyozlarini  taklif  qilmoqda.   Meeting and Incentive  Travel   jurnalining yaqinda e lon
ʼ
qilingan   hisobotida   Gretsiya   konferensiyalar   uchun   sayohat   qilish   bo yicha   dunyoda	
ʻ
sakkizinchi   o rinni   egalladi.  WTTC   (Jahon   Sayohat   va  Turizm   Kengashi)   tomonidan	
ʻ
o tkazilgan Tourism Satellite Accounting tadqiqoti ma lumotlari butun dunyo bo ylab	
ʻ ʼ ʻ
Gretsiyaning   biznes   sayohatlaridagi   daromadlari   2001-yildagi   1,51   milliarddan   2011-
yilda 2,69   milliard AQSh dollariga oshishini prognoz qilgan edi. Bu ko rsatkich 1998-	
ʻ
yilda 1,18 mlrdni tashkil etgan.
To rt fasl va qishki turizm	
ʻ
Hukumat Gretsiyada to rt fasl va qishki turizmni rivojlantirish niyatida, bu esa xalqaro	
ʻ
tashriflar sonini yanada oshirishi mumkin.
Iqtisodiy ta siri	
ʼ
Gretsiyada   sayyohlik   iste moli   ming   yillik   boshidan   buyon   sezilarli   darajada   o sib,	
ʼ ʻ
2000-yilda   17,7   mlrd   va   2004-yilda   29,6   mlrdni   tashkil   etgan.   Turizm   sektori   bilan
bevosita yoki bilvosita bog liq bo lgan ish o rinlari soni 659 719 tani va o sha yildagi
ʻ ʻ ʻ ʻ
mamlakat umumiy bandligining 16,5 foizini tashkil etgan.
Mamlakatlar bo yicha daromadlar	
ʻ
Gretsiya   2019-yilda   turizm   sanoati   orqali   17   680   000   000   yevro   (yalpi   YaIMning
taxminan 11   %i) daromad oldi 7
.
Eng yuqori daromad keltirgan ( yevroda ) 5 ta davlat:
Mehmonlar
2009-yilda mamlakat 19,3   milliondan ortiq sayyohni qabul qildi, bu 2008-yilda qabul
qilingan   17,7   million   sayyohdan   katta   o sishdir.   Mamlakatdagi   sayyohlarning   katta	
ʻ
qismi   Yevropa   ittifoqi   (12,7   million),   ikkinchi   o rinda	
ʻ   Amerika     (0,56   million),
7
  Suslova, Yu.A. Mamlakat ichidagi turizm va rekreatsiya:  umumiy masalalar / Yu.A. Suslova // Buxgalteriya hisobi,
2010. -№9. -B.51-55.
22 Osiyo   (0,52   million),   Okeaniya   (0,1   million)   va   Afrikadan   (0,06   million)   kelganlarni
tashkil   etadi.   2007-yilda   mamlakatga   boshqa   millat   vakillaridan   ko raʻ
ko proq	
ʻ   britaniyaliklar   tashrif   buyurdi,   ularning   soni   2,61   millionni   tashkil   etdi,   bu
faqat o sha yil uchun mamlakat sayyohlarining 15 foizini o z ichiga olar edi. Bundan	
ʻ ʻ
tashqari,   o sha   yili   mamlakatga   2,3	
ʻ   million   nemis ,   1,8   million   alban   va
1,1   million   bolgar   tashrif buyurgan. 2007-yilda Gretsiyaga tashrif buyurganlar umumiy
sonining 92,8 foizi   Yevropa   davlatlaridan sayohat qilganlardan iborat edi.
Gretsiyaning   eng   ko p   tashrif   buyuriladigan   hududi   bu   shimolidagi   Markaziy	
ʻ
Makedoniya   bo lib,   mamlakatning   Xalkidiki,	
ʻ   Olimp   tog i	ʻ ,   Pella,   Makedoniyalik
Aleksandrning   tug ilgan   joyi   va   Gretsiyaning   ikkinchi   yirik   shahri	
ʻ   Saloniki   kabi   eng
mashhur  diqqatga sazovor  joylar  yaqinida joylashgan  hududdir. 2009-yilda Markaziy
Makedoniya   3,6   million   sayyohni   yoki   o sha   yili   Gretsiyaga   tashrif   buyurgan	
ʻ
sayyohlar   umumiy   sonining   18   foizini,   Attika   2,6   million   va   Peloponnes   1,8   million
tashrif   buyuruvchini   qabul   qildi.   Shimoliy   Gretsiya   6,5   million   sayyoh   bilan
mamlakatning eng ko p tashrif buyuriladigan mintaqasi bo lsa, bu reytingda Markaziy	
ʻ ʻ
Gretsiya 6,3   million bilan ikkinchi o rinda turadi.	
ʻ
2015-yilda   Xitoyda   o tkazilgan   so rov   natijalariga   ko ra,   Gretsiya   Xitoy   xalqining	
ʻ ʻ ʻ
sayyohlik   yo nalishi   sifatida   birinchi   raqamli   tanlovi   bo lgan.   2016-yil   noyabr   oyida	
ʻ ʻ
Avstriya   ham   Xitoy   kabi   Gretsiya   o z   fuqarolari   uchun   sevimli   sayyohlik   yo nalishi	
ʻ ʻ
ekanligini   e lon   qildi	
ʼ [34]
.   Ushbu   kuzatishlarga   muvofiq,   Gretsiyaning   sobiq   turizm
vaziri   Aris   Spiliotopulos   2010-yil   oxiriga   qadar   Shanxayda   Yunoniston   milliy   turizm
tashkiloti   vakolatxonasi   ochilishini   e lon   qildi   va   GNTO   hozirda	
ʼ   Xitoyda   ikkita
sayyohlik   vakolatxonasini   boshqaradi:   biri   Shanxayda   va   biri   Pekinda .   Hisob-
kitoblarga   ko ra,   2013-yil   davomida   Gretsiya   17,93	
ʻ   milliondan   ortiq   sayyohni   qabul
qilgan, bu 2012-yilga nisbatan 10 foizga ko pdir. 2014-yilda Gretsiyaga 22	
ʻ   milliondan
ortiq sayyoh tashrif buyurgan bo lsa, 2015-yilda bu raqam 26	
ʻ   millionga yetdi va 2016-
yilda 28   million sayyohni jalb etishi  kutilgan edi, bu uni Yevropa va dunyo bo yicha	
ʻ
eng ko p tashrif buyuriladigan mamlakatlardan biriga aylantiradi. Gretsiyada sayyohlik	
ʻ
odatda   may-sentyabr   oylarida   eng   yuqori   cho qqisiga   chiqadi,   bu   paytlarda   barcha	
ʻ
sayyohlik tashriflarining taxminan 75 foizi sodir bo ladi.	
ʻ
23 Mamlakatlar bo yicha kelishlarʻ
2019-yilda   Germaniya   Gretsiya   uchun   4,03   million   turist   tashrif   buyurgan   sayyohlik
bozorining   yetakchisi   bo ldi.   Buyuk   Britaniya   va   Italiya   Gretsiyaga   tashrif	
ʻ
buyuruvchilar   soni   bo yicha   mos   ravishda   3,5	
ʻ   million   va   1,5   million   sayyoh   bilan
reyting   yuqorisidan   joy   oldi.   An anaga   ko ra,   Germaniya,   Buyuk   Britaniya,   Italiya,	
ʼ ʻ
Fransiya   va   AQSh   Gretsiya   uchun   asosiy   turistik   bozorlar   bo lgan.   2019-yilda	
ʻ
Gretsiyaga eng ko p aholisi kelgan 10 ta mamlakat:	
ʻ
1.3   Gretsiyadagi turizm sanoati
Gretsiyada   turizm   ancha   oldin   rivojlana   boshlagan.   Miloddan   avvalgi   II   asrda   turli
mamlakatlardan   sayohatchilar   Yunonistonga   tashrif   buyurishgan   va   o zlarining	
ʻ
taassurotlari   haqida   butun   sayohat   yozuvlarini   yozishgan.   Bular   Gretsiyaning
sayyohlik   mamlakati   sifatida   bizdan   ancha   oldin   mashhur   bo lganining   yorqin	
ʻ
dalilidir.   Ko pincha   savdogarlar   va   olimlar   turli   mamlakatlar   haqida   materiallar	
ʻ
to plash   uchun   Gretsiyaga   tashrif   buyurishdi.   O sha   davr   rassomlarining   rasmlari	
ʻ ʻ
orasida   siz   hali   ham   Yunoniston   haqidagi   eskizlarni   topishingiz   mumkin   -   rassomlar
Gretsiyani go zalligi uchun juda yaxshi ko rardilar. Bugungi kunda Gretsiyada turizm	
ʻ ʻ
industriyasi   jadal   rivojlanmoqda   –   har   yili   mamlakatga   16   milliondan   ortiq   xorijiy
sayyohlar   tashrif   buyurishadi,   turizmning   o zi   esa   mamlakatga   umumiy   milliy	
ʻ
daromadning 15 foizdan ortig ini olib keladi. Albatta, Afina Gretsiyaning eng mashhur	
ʻ
shahri sifatida tan olingan - yozda bu erga 6 milliondan ortiq sayyoh tashrif buyuradi 8
.
Har   yili   Gretsiyada   turizmdan   olinadigan   daromad   ortib   bormoqda   va   bu
mamlakatning dinamik to g ri siyosatiga misol bo la oladi. Bundan tashqari, u yoki bu	
ʻ ʻ ʻ
tarzda   Gretsiyaning   turizm   xizmati   bilan   bog liq   bo lgan   ish   o rinlari   soni   ortib	
ʻ ʻ ʻ
bormoqda.
Ikki   yil   oldin,   2007   yilda   Gretsiya   Turizm   vazirligi   turizm   bilan   bog liq   sohalarni	
ʻ
rivojlantirishga qariyb qirq million evro sarmoya kiritdi - yaqinda Gretsiyada turizmni
rivojlantirishda alohida rol faoliyat yuritayotgan qishki kurortlarga berildi. mamlakatda
8
  O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 5-yanvardagi DP-5611-son Farmoniga 1-ILOVA 2019 — 2025-
yillarda O’zbekiston Respublikasida turizm sohasini rivojlantirish konseptasi.
24 ko p.   Gretsiyada   turizm   milliy   turizm   tashkiloti   deb   ataladigan   maxsus   organʻ
tomonidan   boshqariladi.   Yaqinda   Tashkilotning   ishi   qayta   ko rib   chiqildi   va	
ʻ
menejment   jamoasi   turizmning   barcha   turlarini   rivojlantirishga   qaror   qildi   -
Tashkilotning   yangi   emblemasi   har   bir   sohadagi   ishlarni   ramziy   qiladi   va   unda
tasvirlangan   to qqizta   doira   turizmning   to qqizta   yangi   turi   haqida   gapiradi.   yaqin	
ʻ ʻ
kelajakda   Gretsiyada   targ ib   qilinadi.   So nggi   ma lumotlarga   ko ra,   Gretsiya	
ʻ ʻ ʻ ʻ
xitoyliklar orasida dam olish va turizm uchun ideal mamlakat sifatida birinchi o rinda	
ʻ
turadi.   Biroq,   shunga   qaramay,   Gretsiya   o zining   reklama   kampaniyalarini   nafaqat	
ʻ
Xitoy aholisi, balki  boshqa  ko plab mamlakatlarda ham  tarqatadi. Gretsiya  sayyohlar	
ʻ
orasida   nafaqat  mamlakatda  ajoyib, beg araz  dam  olish  uchun  barcha shart-sharoitlar	
ʻ
yaratilgani,   balki   may   oyining   boshidan   o rtalarida   ochiladigan   uzoq   sayyohlik	
ʻ
mavsumi   va   oxirgi   sayyohlar   yilning   oxirida   jo nab   ketishi   tufayli   katta   shuhrat	
ʻ
qozondi. oktyabr.
Rivojlangan   turizm   infratuzilmasiga   ega   bo lishiga   qaramay,   Gretsiya   o zining	
ʻ ʻ
sayyohlik   bazasini   kengaytirish   va   sayyohlar   orasida   eng   mashhur   12-mamlakat
bo lishga   intilmoqda.  	
ʻ O rta   er   dengizi   iqlimi   yil   davomida   golf   o ynash   va   trekking	ʻ ʻ
kabi  mashg ulotlar  uchun ideal. Bir  million yevropalik Gretsiyadan  ikkinchi  uy sotib	
ʻ
olishni xohlashi kutilmoqda.
Hozirgi   vaqtda   sayyohlarning   70   foizi,   asosan,   Kritga   (barcha   mehmonxona
yotoqlarining 21 foizi), Dodekan orollariga, jumladan, Rodosga (17 foiz), Ion orollari
– Korfuga (12 foiz), Attikaga – Afinaga (9 foiz) sayyohlar keladi. %), Xalkidiki yarim
oroli (6,5%) va Siklad orollari, jumladan Santorini va Mikonos (6%).
SPA   ,   balneologiya   va   talassoterapiya   markazlarini   yanada   kengaytirish   va
rivojlantirish   rejalashtirilgan.   ,   turizm   mamlakat   oshxonasi   bilan   tanishish   va
Gretsiyaning   boy   madaniy   va   tarixiy   merosi   bilan   tanishish   uchun   ko plab   tematik	
ʻ
dasturlar.
Tarixan   Gretsiyada   kichik   mehmonxonalar   ustunlik   qilgan.   Mehmonxonalarda
o rtacha o rinlar soni 76 ta. Mavjud mehmonxona xonalari infratuzilmasidan tashqari,	
ʻ ʻ
kengroq   xizmat   ko rsatishga   ega   yirik   mehmonxonalar   sonini   ko paytirish   maqsadga	
ʻ ʻ
muvofiq bo lar edi.	
ʻ
25 Gretsiyadagi   aksariyat   mehmonxonalar   1   va   2   yulduzli   deb   tasniflanadi.   Demak,
investorlarda   4   va   5   yulduzli   mehmonxonalar   yaratish   uchun   ko plab   imkoniyatlarʻ
mavjud. Gretsiya markali mehmonxonalar haqidagi Gretsiya hisobotiga ko ra, bunday	
ʻ
mehmonxonalar   barcha   mavjud   mehmonxona   yotoqlarining   4   foizi   va   19   foizini
tashkil qiladi, boshqa Evropa mamlakatlarida esa bu raqam 25 dan 40 foizgacha.
Savdo belgisidan foydalanish huquqiga ega mehmonxonalar Gretsiyada ikki, uch yoki
to rt   yulduzli   mehmonxonalar   tarmog ini   ochish   uchun   qulay   imkoniyatlarga   ega	
ʻ ʻ
bo lishi mumkin (2,3-rasmga qarang).
ʻ
26 II BOB. GRETSIYA TURIZMINING MADANIY XUSUSIYATLARI  VA
ISTIQBOLLARI
2.1  Mamlakatning turizm salohiyati to g risidagi statistik ma lumotlarʻ ʻ ʻ
Gretsiya dunyodagi yetakchi sayyohlik davlatlaridan biridir. Lonely Planet Gretsiyani
2010   yilda   eng   mashhur   sayyohlik   yo nalishlari   o ntaligiga   kiritdi.   Va   English	
ʻ ʻ
Telegraph Travel Awards mukofotiga ko ra, Gretsiya 2008 yilda Buyuk Britaniyadan
ʻ
kelgan sayyohlar uchun eng mashhur ikkinchi mamlakat edi.
So nggi o n yil ichida mamlakatga tashrif buyuradigan sayyohlar soni doimiy ravishda	
ʻ ʻ
o sib   bormoqda.   2004   yilda   mamlakatga   14,2   million,   2008   yilda   esa   17   milliondan
ʻ
ortiq xorijiy sayyoh tashrif buyurgan. Bir necha yil ichida ularning soni 20 millionga
yetib, mamlakat aholisidan deyarli ikki barobar ko p bo lishi kutilmoqda.	
ʻ ʻ
Biroq,   sayyohlar   sonining   ortib   borayotgani   va   sayohatchilarning   yuqori   talablari
yangi   loyihalarni   amalga   oshirish   va   infratuzilmani   yaxshilash   zaruratini   keltirib
chiqarmoqda.
Gretsiyaning   O rta   er   dengizi   iqlimi   yil   bo yi   turizm   uchun   idealdir   va   Gretsiyaning	
ʻ ʻ
birinchi   ustuvor   vazifalaridan   biri   21-asrning   o sib   borayotgan   va   xilma-xil	
ʻ
ehtiyojlariga   javob   beradigan   dinamik,   barqaror,   yil   bo yi   turizmni   ta minlash   uchun	
ʻ ʻ
infratuzilmani yaratishdir.
Jahon   Iqtisodiy   Forumi   tomonidan   e lon   qilingan   2009   yilgi   Sayohat   va   turizm	
ʻ
raqobatbardoshligi   hisobotiga   ko ra,   Gretsiya   133   mamlakat   orasida   24-o rinni,	
ʻ ʻ
sayohatchilar   va   sayyohlar   ustuvorliklari   indeksi   bo yicha   3-o rinni,   jahon   merosi	
ʻ ʻ
bo lgan   madaniy   yodgorliklarning   mavjudligi   bo yicha   9-o rinni,   5-o rinni   egallaydi.	
ʻ ʻ ʻ ʻ
turizm infratuzilmasi holati bo yicha va aholi jon boshiga shifokorlar soni bo yicha 1-	
ʻ ʻ
o rin.	
ʻ
Turizm   Gretsiya   yalpi   ichki   mahsulotining   8%   ni   tashkil   qiladi   va   900   000   kishini
bevosita va bilvosita ishlaydi.  Turizm mamlakatning asosiy daromad manbalaridan biri
(2007 yilda 36 foiz).
Hozirda   Gretsiyada   9000   dan   ortiq   mehmonxonalar   mavjud.   Ko p   (6000   dan   ortiq)	
ʻ
orollar va orollar mavjudligi tufayli turizmni geografik hududlarning keng doiralarida
27 rivojlantirish mumkin. Bundan tashqari, landshaftning rang-barangligi, ko plab tarixiyʻ
obidalar,   qishloqlar,   shuningdek,   turli   xil   tadbirlar   turizmni   rivojlantirish   uchun
cheksiz imkoniyatlar yaratadi.
Sayyohlarning taxminan 85% G arbiy Yevropadan keladi: 21,2% Buyuk Britaniyadan,	
ʻ
17,5% Germaniyadan, 8,8% Italiyadan, 5,3% Frantsiyadan, 5,2% Gollandiyadan, 7,5%
Skandinaviyadan 9
.
Sharqiy   Yevropa   va   Xitoydan   Gretsiyaga   borishni   afzal   ko rayotgan   sayyohlar   soni	
ʻ
ortib   bormoqda.   Bu   sayyohlar   keladigan   mamlakatlar   doirasini   kengaytiradi   va
xizmatlar, ob ektlar va diqqatga sazovor joylarga yangi ehtiyojlarni yaratadi (1-rasmga	
ʻ
qarang).   Gretsiya   turizmi   ko plab   madaniy   xususiyatlar   va   istiqbollarga   ega.   Bundan	
ʻ
biri,   mamlakatning   tarixiy   bog liqliklari   va   antik   qadim   civilizatsiyalardan   qolgan	
ʻ
yodgorliklaridir.   Yunoniston   shaharlarida   antik   yodgorliklarni   ko rish   uchun   ko plab	
ʻ ʻ
turistlar   bormoqda,   masalan,   Afinada   Akropol   va   Parthenon.   Boshqa   xususiyatlar
orasida   Gretsiyaning   ta sirli   ko plik   bo lgan   adabiy,   fikriy,   va   san at   tarixi   bor.	
ʻ ʻ ʻ ʻ
Misollar uchun, filosofiyada, demokratiyada, va teatrlarda qadim Yunonistonning katta
ro yxatlarini   eslab   qolish   mumkin.   Bu   turizmga   qiziqarli   va   ma qul   keladi.	
ʻ ʻ
Gretsiyaning turizm istiqbollari o rtacha ildizda sezonal  bo lib, yoz va harorat  sezoni	
ʻ ʻ
yilning   boshlang ich   oylarida,   ya ni   aprel-oktabr   davomida   eng   yorqin.   Shuningdek,	
ʻ ʻ
adriyatik va egerskiy ko plab sohil bo ylab oq yevropa qismlarida turistlarni jalb qilish	
ʻ ʻ
uchun jonli dengiz va ko plik ormonlar bor. Buning bilan birga, Gretsiya yemakchilik
ʻ
madaniyati ham e tibor to playdi. Taomlarining zaxiralari, mazasi, va guruhlar haqida	
ʻ ʻ
xabarlar yengi chaqaloqchilik madaniyatini tajriba qilish uchun yaxshi joy hisoblanadi.
O tgan   yillarda,   ekologik   turizm   ham   Gretsiyada   osonlik   bilan   rivojlanmoqda,   ko p	
ʻ ʻ
joylarda   tabiat   boyliklarini   saqlab   qolish   uchun   harakat   qilingan.   Bu,   qishloq
xo jaligiga ta sir qilmasdan, tabiatga yaqinlashish imkoniyatini beradi.
ʻ ʻ
Yaxshi   qulaylik   va   shifokor   xizmatlar,   turizm   tashkilotlari   va   mehmonxonalarning
tarqalgan   ko rsatkichlari   ham   Gretsiyani   dunyodagi   turizm   markalari   orasida   o rnini	
ʻ ʻ
saqlamoqda. Gretsiya turizmi bir necha xususiyatlarga ega:
9
  O’zbekiston Respublikasi turizm haqidagi qonuni. Qonunchilik palatasi tomonidan 2019-yil 16-aprelda qabul qilingan. 
Senat tomonidan 2019-yil 21 - iyunda ma’qullangan.
28   Tarixiy va madaniy bog liqlar: Gretsiya, antik yodgorliklar, tarixiy joylar va qadimiyʻ
obrazlarga   ega   bo lgan   mamlakatdir.   Yunonistonning   dengiz   bilan   chegaralangan	
ʻ
qismida   joylashgan   mamlakat,   ko plab   antik   qadim   shaharlar,   komplekslar   va	
ʻ
architectura to plamlariga ega. Bu joylar o rtasida Akropol, Parthenon, Delphi mavjud.	
ʻ ʻ
Tabiiy   xususiyatlar:   Gretsiya   tabiatining   o rni   ham   juda   ahamiyatli.   Bunday   joylar	
ʻ
orasida   eski   agrolar,   ko plab   ormonlar,   oqdo zoqlar   va   sarg ish   havzalar   bor.	
ʻ ʻ ʻ
Chiroqlar, epir xalq do stlari va kossovlarni o z ichiga olgan yovvoyi sohil joylar ham	
ʻ ʻ
turistlarni   jalb   qiladi.   Muzeylar   va   monumentlar:   Gretsiya,   ko plab   muzeylar,	
ʻ
monumentlar   va   arxeologik   joylar   bilan   mashhurdir.   Bu   yerlarning   ko pida,   antik	
ʻ
qadimiyatdan   qolgan   buyuk   qadimiy   obrazlar,   san at   asarlar   va   qadimiy   qismatlar	
ʻ
saqlanadi.   Mutfak   va   gastronomiya:   Gretsiya   mutfagi   dunyodagi   eng   mashhur
mutfaklardan biri hisoblanadi. Yerli taomlar, zaxira, zaytunlar, mezalarni ko p qismda	
ʻ
tabiiy va organik mahsulotlardan tayyorlanadi. Maliksiy do stlar, gyros, moussaka  va	
ʻ
baklava   kabi   xilma-xil   taomlar   turistlar   uchun   o zlarining   gastronomik   tajriba   his	
ʻ
qilishga   imkon   beradi.   Adriatik   va   Egerskiy   ko plab   sohillar:   Gretsiyaning   ko plab	
ʻ ʻ
turistik   shaharlari   va   sohillari,   sarg ish   dengizlari   bilan   mashhurdir.   Ko plab   sohillar	
ʻ ʻ
suv   bilan   doimiy   yaqinlashish   imkoniyatiga   ega   bo lib,   bu   esa   turistlar   uchun   suv	
ʻ
sohibi faoliyat, suzish va qayish imkoniyatlarini o rnatadi. Ekologik turizm: Gretsiya,	
ʻ
qishloq   xo jaligi   va   tabiatni   saqlashda   muvaffaqiyatli   bo lgan   mamlakatlar   orasida	
ʻ ʻ
joylashadi.   Ko plab   tabiiy   rezervatlar,   qal alar   va   tabiat   boyliklari   turistlar   uchun	
ʻ ʻ
sayohatlar,   ko ngilochar   joylar   va   ekologik   muhitlar   taqdim   etadi.   Gretsiyaning
ʻ
turizmida   bu   xususiyatlar   turistlar   uchun   unikal   va   mashhur   joylar   taqdim   etadi   va
mamlakatning turizm sanoati uzoq muddatli taraqqiy etmoqda.
2. 2  Gretsiyaga sayohatlarning rivojlanishi va istiqbollari
Shimoliy   sohilda   joylashgan   Agios   Georgios   shahri   qumli   plyajlari   bilan   mashhur.
Bundan   tashqari,   bu   erda   dengizdan   engil   shabada   doimo   esib,   vindserfing   uchun
qulay   sharoit   yaratadi.   Ammo   xuddi   shu   nomdagi   shaharda,   lekin   orolning   janubi-
29 g arbiy qismida bolalar bilan dam olish yaxshi: bu erda suv toza, shaffof, mashinalarʻ
kamdan-kam o tadi va dengiz chuqurligi juda sayoz	
ʻ 10
.
Agar   siz   sayoz   suvda   chayqalishni   xohlamasangiz,   orolning   eng   tanho   ko rfaziga   -	
ʻ
Agniga   boring.   Bu   erda   hech   qachon   ko p   odamlar   bo lmaydi,   plyaj   toshli,   ammo	
ʻ ʻ
qirg oqdan bir necha metr masofada siz katta chuqurlikka sho ng ishingiz mumkin.	
ʻ ʻ ʻ
Shovqinli   kompaniyani   yaxshi   ko radiganlar   g arbiy   sohildagi   Agios   Gordisda	
ʻ ʻ
yig iladigan   kompaniyadan   zavqlanadilar:   hashamatli   kvartiralar,   villalar   va	
ʻ
mehmonxonalar kechayu kunduz to xtamaydigan barcha turdagi o yin-kulgilarni taklif	
ʻ ʻ
qiladi.
Korfudagi eng yoshlar kurorti nomi Acharaviga tegishli: u eng uzun plyajlar qatoriga
ega   va   butun   qirg oq   bo ylab   o zlarining   barlari   va   diskotekalari   bilan   mashhur	
ʻ ʻ ʻ
mehmonxonalar   va   mehmonxona   majmualari   mavjud.   Bu   yerda   siz   nafaqat   dengiz
sohilida   soyabon   ostidagi   qulay   quyosh   kreslosida   dam   olishingiz,   balki   kurort
muolajalaridan   o tishingiz   mumkin,   suv   sporti   markazida   esa   o qituvchilar
ʻ ʻ
rahbarligida   vindserfing,   suv   chang isi,   kanoeda   eshkak   eshish,   katamaran,   yelkanli	
ʻ
qayiqlar   yoki   faqat   "banan"   da.   Acharavida   Hydropolis   akvaparki   mavjud   bo lib,   u	
ʻ
erda bolalar ham, kattalar ham suv slaydlaridan zavqlanishadi.
Benitses   suv   sporti   uchun   juda   ko p   turli   xil   variantlarni   taklif   qiladi:   bu   erda   siz	
ʻ
paraplan,   suv   chang isi   va   velosipedda   uchishingiz   va   qayiqda   qiziqarli	
ʻ
ekskursiyalarga borishingiz mumkin.
10
  Krutik, A.B. Ijtimoiy-madaniy xizmat va turizmda iqtisodiyot / A.B. Krutik, M.V. Reshetova. -2-nashr, 2010.  B. 218.
30 Turli   toifadagi   sayyohlar   Paleokastritsada   dam   olishadi.   Siz   qumli   plyajlari   bo lganʻ
ajoyib   ko rfazlardan,   turli   xil   ranglar   bilan   porlayotgan   dengizning   go zalligidan	
ʻ ʻ
bahramand bo lishingiz mumkin. Ziyoratchilar Bibi Maryam monastirini ziyorat qilish	
ʻ
uchun bu erga kelishadi. Shuningdek, sho ng in va snorkeling uchun ajoyib sharoitlar	
ʻ ʻ
mavjud. Ochiq havoda o tkazgan bir kundan so ng, faqat mahalliy restoranlarda taklif	
ʻ ʻ
qilinadigan yangi omar taomlari ayniqsa mazali bo lib ko rinadi.	
ʻ ʻ
Oroldagi   eng   mashhur   odam   -   Sankt-Spiridon.   U   bir   necha   bor   Korfuni   turli
muammolardan qutqardi: ochlik, vabo, turk reydlari. Shu sababli, orol butun dunyodan
imonlilar Korfu shahridagi uning nomidagi cherkovda joylashgan Avliyo Spiridonning
yodgorliklarini   ziyorat   qilish   uchun   tashrif   buyuradigan   ziyoratgohlardan   biriga
aylandi. Yodgorliklari bor yodgorlik minnatdor ziyoratchilar tomonidan olib kelingan
yoki yuborilgan har xil qurbonliklar bilan bezatilgan. Va bu ibodatxonaning qo ng iroq	
ʻ ʻ
minorasi shahardagi eng baland bino.
Korfudagi eng muhim bayram - Pasxa. Birinchi bayram korteji Palm yakshanba kuni
boshlanadi   va   yurishda   shaharning   18   ta   filarmoniya   orkestri   ishtirok   etadi.   To rt	
ʻ
ovozda ijro etilgan mashhur kuylar sadolari poytaxt ko chalarini to ldiradi. Muqaddas	
ʻ ʻ
hafta   davomida   orkestrlar   turli   joylarda   kontsertlar   uyushtiradilar,   bu   Masihning
tirilishidan oldingi voqealarni eslatadi. Muborak Juma kuni ko plab diniy marosimlar,	
ʻ
ular   davomida   imonlilar   ulkan   torts   shamlari,   Venetsiyalik   chiroqlar   va   bannerlarni
31 olib   yurishadi.   Muqaddas   shanba   kuni,   barcha   cherkovlarning   qo ng iroqlari   sadolariʻ ʻ
ostida,   bayram   arafasida   Eski   shahar   aholisi   derazalaridan   loy   ko zalarni   suvga	
ʻ
tashlashadi.   Pasxa   kuni   yarim   tunda   12   ga   kelib,   barcha   imonlilar   qirmizi   bannerlar
bilan   bezatilgan   va   yonib   turgan   shamlar   bilan   bezatilgan   balkonlarda   saf   tortadilar.
Aynan   yarim   tunda   salomlar   va   otashinlar   boshlanadi   va   aholi   shamlar   va
chiroqlarning   son-sanoqsiz   chiroqlari   bilan   yoritilgan   kortejlarda   saf   tortadi,
ibodatxonalarga   to planadi.   Bayram   tun   bo yi   davom   etadi   "Ta   Carnavalia"   bayrami	
ʻ ʻ
ham o rta asrlardagi Venetsiyalik karnavallardan boshlanadi. Ushbu festival davomida	
ʻ
aholi   karnaval   liboslarida   kiyinadilar,   musiqa   va   qahqaha   bir   necha   kun   davomida
ko chalarda   susaymaydi,   majburiy   ion   qo shiqlari   va   raqslari   bilan   yurishlar	
ʻ ʻ
uyushtiriladi.
Ammo   Korfuga   qachon   tashrif   buyurishingizdan   qat i   nazar,   dam   olish   tuyg usi	
ʻ ʻ
qalbingizda saqlanib qoladi. Flagman Travel kompaniyasi esa ushbu ajoyib orolda siz
uchun eng mos dam olish variantini tanlaydi.
Kos haqli ravishda "Egey dengizining bog i" hisoblanadi. Agar siz dam olishni noyob	
ʻ
ekologik   sharoitda   o tkazmoqchi   bo lsangiz,   Kos   orolida   dam   olishni   tanlang.	
ʻ ʻ
Orolning   katta   qismini   egallagan   tekis   qismi   ko katlar   bilan   o ralgan.   Kos   orolida	
ʻ ʻ
tog lar ham bor, shuning uchun tog  yo llari bo ylab sayr qilishda toza tog  havosidan	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
nafas olishingiz  mumkin. Mahalliy  diqqatga sazovor  joylar  bilan tanishish  uchun esa
bir   yoki   ikki   kundan   ko proq   vaqt   sarflashingiz   kerak.   Shu   bilan   birga,   ko ngilochar	
ʻ ʻ
dasturlar va tungi diskotekalar taklif qiladigan sayyohlik markazlari jonli tungi hayotni
sevuvchilarni   zeriktirmaydi.   Faol   dam   olishga   qiziquvchilar   ham   hafsalasi   pir
bo lmaydi: ular turli suv sportlaridan bahramand bo lishlari mumkin.	
ʻ ʻ
Orol   bilan   havo   aloqasi   mavjud.   Bu   erga   Rossiyadan   maydan   oktyabrgacha   charter
reys   bilan   borishingiz   mumkin.   May   va   oktyabr   oylarida   Kosga   haftasiga   bitta
samolyot   uchadi,   ammo   suzishning   eng   yuqori   mavsumida,   iyundan   sentyabrgacha
haftasiga   to rttagacha   reyslar   amalga   oshiriladi.   Boshqa   paytlarda   Afinadan   reyslar	
ʻ
mavjud.
Kosda sizni har xil turdagi plyajlar kutmoqda. Ular uzunligi bo yicha farqlanadi: uzun	
ʻ
va qisqa; oq, oltin va hatto qora bo lishi mumkin bo lgan qumning rangi, toshlarning	
ʻ ʻ
32 kattaligi   bilan.   Kos   plyajlarida   siz   nafaqat   qulay   koylarni,   balki   tubdan   ko pʻ
pufakchalar   paydo   bo lganda,   tabiiy   kelib   chiqadigan   haqiqiy   jakuzilarni   ham	
ʻ
topishingiz   mumkin.   Va   Psalidi   yaqinida   joylashgan   qirg oqda   shifobaxsh   suvlari	
ʻ
oltingugurtga   boy  bo lgan  bir   nechta   termal   buloqlar   mavjud.  Kos   orolida  Gippokrat	
ʻ
tomonidan birinchi tibbiyot maktabi ochilgani bejiz emas. Bu erda tabiiy sharoitlarning
o zi davolaydi: toza havo va mineral bilan boyitilgan suv.	
ʻ
Kichik   o lchamiga   qaramay,   orolda   juda   ko p   turli   xil   hayvonlar   yashaydi,   bu	
ʻ ʻ
hududning yaxshi ekologiyasidan dalolat beradi. Sohilda siz O rta dengiz muhrlari va	
ʻ
dengiz   toshbaqalarini   uchratishingiz   mumkin,   agar   omadingiz   bo lsa,   qish   uchun	
ʻ
orolga keladigan flamingolarni ko rishingiz mumkin.	
ʻ
Siz mashhur Kos-Kefalos kurortida go zal tabiatni topasiz. Mahalliy qumli plyajda suv	
ʻ
sporti uchun yaxshi sharoitlar mavjud: uskunalar tarqatish punkti, veykbording va suv
chang isi   mavjud.   Besh   kilometrlik   qumli   plyaj   sayyohlarni   yaqin   atrofdagi   Kamari	
ʻ
shahriga jalb qiladi.
Tungi   ziyofatlarni   sevuvchilar   aeroportdan   atigi   besh   kilometr   uzoqlikda   joylashgan
Kardamena shaharchasida to planishadi. Bundan tashqari, uch kilometrlik qumli plyaj	
ʻ
mavjud. Faol vulqonni ko rishni istaganlar esa portdan qayiqda yaqin atrofdagi Nisiros	
ʻ
oroliga borishlari mumkin.
Kosning asosiy diqqatga sazovor joylaridan biri bu qadimgi yunonlarning shifo xudosi
Asklepiy   ibodatxonasining   xarobalari.   Yana   bir   unutilmas   joy   tibbiyot   rivoji   bilan
bog liq   -   afsonaga   ko ra,   Gippokratning   o zi   tomonidan   ekilgan   chinor.   Ushbu	
ʻ ʻ ʻ
qadimiy   daraxtning   tanasi   aylanasi   o n   ikki   metrni   tashkil   qiladi.   Pyli   xarobalariga	
ʻ
tashrif   buyurib,   qadimiy   shahar   me morchiligi   haqida   tasavvurga   ega   bo lishingiz
ʻ ʻ
mumkin. XIV asrda qurilgan Vizantiya cherkovi  ham  bor. Kefalosda esa sayyohlarni
orolning   qadimiy   poytaxti   Astypalaia   xarobalari   o ziga   tortadi.   Kosda   siz   musulmon	
ʻ
madaniyatining yodgorliklarini - ajralmas atributlari bo lgan masjidlarni - minoralarni	
ʻ
topishingiz mumkin. Timian shahri yaqinidagi tog ning tepasida mag rur ritsar qal asi	
ʻ ʻ ʻ
joylashgan.   Kos   shahrining   markazida   joylashgan   Arxeologiya   muzeyiga   tashrif
buyurib,   Kosda   yashagan   odamlarning   hayoti   va   madaniyati   bilan   tanishishingiz
mumkin.
33 Faol dam olishni sevuvchilar uchun. Kosda siz bemaqsad, vindserfing va yaxtada sayr
qilishingiz mumkin. Psalidi plyajida butun sörf stantsiyasi mavjud. Kardamena, Kos va
Psalidida sho ng in markazlari ham tashkil etilgan.ʻ ʻ
Kosdagi bayramlar. Orolning mahalliy aholisi nafaqat mehmondo st va do stona, balki	
ʻ ʻ
ular   qadimgi   an analarni   ham   saqlab   qolishgan.   Shunday   qilib,   Aziz   bayrami.   Pili	
ʻ
shahridagi   Jorj   an anaviy   ravishda   ot   poygasi   bilan   nishonlanadi   va   avgust   oyida	
ʻ
o tkaziladigan   asal,   baliq   va   vino   festivallari   o zining   o ziga   xos   xalq   liboslari   va	
ʻ ʻ ʻ
olovli raqslari bilan esda qoladi.
Kosdagi   dam   olish   nafaqat   quyoshga   botish   va   yaxshi   suzish,   balki   Gretsiya
madaniyati   va   urf-odatlari   bilan   tanishish,   me moriy   va   tarixiy   yodgorliklarni	
ʻ
o rganish, sog lig ingizga foyda keltirish va uzoq vaqt esda qolish imkonini beradi!	
ʻ ʻ ʻ
Yunonistonning   janubidagi   yarim   orol   Peloponnes   nafaqat   toza   dengizi   va   go zal	
ʻ
manzarasi   bilan   sayyohlarni   o ziga   tortadi.   Peloponnesdagi   bayram   qadimgi   yunon	
ʻ
tsivilizatsiyasining   kelib   chiqishiga   sayohatga   aylanadi.   Axir,   Afina   bilan
raqobatlashadigan va o zining "Sparta ta limi" bilan mashhur bo lgan Sparta aynan shu	
ʻ ʻ ʻ
erda   joylashgan   edi.   Krit-Miken   madaniyatining   markazlaridan   biri   Peloponnesda   -
shohlar  qabrlari  bilan  mashhur  bo lgan  "oltin" Mikenada   joylashgan.   Yarim   orolning	
ʻ
markazi bo lgan Korinf hatto uchta yunon ordenlaridan biriga - Korinfga nom bergan;	
ʻ
barglar   shaklidagi   bosh   harfli   ustunlar   bugungi   kungacha   saqlanib   qolgan
ibodatxonalarning asosiy bezaklari hisoblanadi.
Peloponnes   ilgari   eng   mashhur   kurortlar   qatorida   emas   edi,   birinchi   navbatda,   unga
borish   qiyin   edi:   siz   Afinada   samolyotlarni   almashtirishingiz   kerak   edi.   Afinadan
yarim   orolga   samolyotda   uchishingiz   mumkin,   ayniqsa   Kalamata,   Trioli   yoki
Araxosda   dam   olmoqchi   bo lsangiz   -   ularning   o z   aeroportlari   bor.   Ammo   siz	
ʻ ʻ
mashinada   ham   sayohat   qilishingiz   mumkin,   chunki   Afinadan   Peloponnesgacha   ikki
soatdan   ortiq   yo l   yo l.   Uchinchi   yo l   bor   -   dengiz   orqali:   Peloponnesdagi   portlar	
ʻ ʻ ʻ
nafaqat   Gretsiyadan,   balki   boshqa   mamlakatlardan   ham   kemalarni   qabul   qiladi;   Bu
erga borishning eng oson yo li - Italiyadan. Ammo 2011 yildan beri hammasi  yaxshi	
ʻ
tomonga   o zgardi.   Yoz   oylarida   Aeroflot   Moskvadan   Araxosga   (Patrai   aeroporti)	
ʻ
34 to g ridan-to g ri reysni amalga oshiradi va u yerdan mahalliy mehmonxonalarga toshʻ ʻ ʻ ʻ
otish masofasida joylashgan 11
.
Peloponnesga borganingizda, siz yo l muammolarini unutasiz. Ma rifiy ekskursiyalar,	
ʻ ʻ
dengizning musaffo suvlarida suzish, qiziqarli ko ngilochar dastur va suv sporti barcha	
ʻ
vaqtingizni oladi va uzoq vaqt esda qoladi.
Peloponnesda   har   qanday   lazzat   uchun   plyajlar   mavjud.   Peloponnesda   siz   qumli
plyajlar   yoki   qum   va   mayda   toshli   plyajlarni   topasiz.   Agar   siz   butun   oilangiz   bilan
ta tilga chiqsangiz, unda Achaea va Korinfiya plyajlariga ustunlik berish yaxshidir. Bu	
ʻ
yerda,   ayniqsa,   oilaviy   dam   olish   uchun   qulay   sharoitlar   yaratilgan.   Peloponnes
janubida nafaqat o zining go zalligi, balki shaxsiy hayoti bilan ham o ziga tortadigan	
ʻ ʻ ʻ
plyajlar mavjud.
Moviy   bayroqli   Archangelos   plyaji   Lakoniyada   eng   yaxshisi   hisoblanadi   va   Elisda
osmon   rangli   bayroqli   uchta   qumli   plyajlar   mavjud   -   Kurouta,   Chrysi   Akti   va
Zacharoda.
Achaea da   siz   tosh   va   qum   o rtasida   tanlovingiz   ham   bor   va   qaroringizga   qarab   siz	
ʻ ʻ
Simpolitiyadagi toshli plyajga yoki Kalogriyadagi qumli plyajga borishingiz mumkin.
Messiniyada   siz   Mikri-Mantinia   shahriga   borishingiz   mumkin,   u   erda   ko ngilochar	
ʻ
industriya yanada rivojlangan va mahalliy taomlarni taklif qiluvchi restoranlar suvning
eng chekkasida joylashgan.
Korinf   yodgorliklari   qadimgi   va   xristian   tarixi   bilan   bog liq.   Qadimgi   davr   Apollon	
ʻ
ibodatxonasini   (miloddan   avvalgi   6-asr),   Rim   agorasi   xarobalari,   butun   shaharni
ta minlovchi   ichimlik   suvi   manbai   bo lgan   Pirena   xarobalarini,   hukmronlik   davrida	
ʼ ʻ
gladiatorlar   janglari   o tkazilgan   amfiteatrni   eslatadi.   Avgust   va   davolovchi   xudo	
ʻ
Asklepiyga   bag ishlangan   ma bad   majmuasi.   Xristian   tarixi   esa   havoriy   Pavlusning	
ʻ ʻ
shahardagi   faoliyati   bilan   bog liq;   Havoriyning   mashhur   maktublaridan   biri	
ʻ
"Korinfliklarga"   shahar   aholisiga   bag ishlangan.   Bema,   ayniqsa,   havoriy   Rim	
ʻ
prokonsuli  Gallio oldida va z qilgan maydondagi minbarni hurmat qiladi. Akrokorinf	
ʻ
tepaligida Vizantiya, Rim va Turk istilolarini eslab qolgan devor qoldiqlari topiladi.
11
  Gradov, A.P. Milliy iqtisodiyot: darslik / A.P. Gradov. 2-nashr.-SPb.: Peter, 2018. - 240 p.
35 Messiniyadagi   elita   bayrami.   Aynan   shu   erda   hashamatli   mehmonxonalar   va   yaxshi
jihozlangan   ko ngilochar   markazlar   jamlangan   Kosta-Navarino   kurort   zonasiʻ
yaratilmoqda.   Bu   yuqori   darajadagi   kurort   o zining   rivojlangan   infratuzilmasi   va	
ʻ
yoqimli dam olish uchun barcha sharoitlar yaratilgan qumli plyajlari bilan o ziga jalb	
ʻ
qiladi.   Qadimiy   Pilos   shahri   Kosta-Navarinoning   yonida   joylashgan   va   bu   yaqinlik
dam   oluvchilarga   boy   madaniy   dasturni   taqdim   etadi.   Pilosda   siz   qirol   Nestorning
saroyini ko rishingiz mumkin - Gomerning "Iliadasi" qahramonlaridan biri, Navarino	
ʻ
ko rfazining   go zal   qirg og i   bo ylab   sayr   qilish,   XVI   asrdagi   turk   qal asiga   tashrif	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
buyurish   va   original   retseptlar   bo yicha   tayyorlangan   yangi   baliqlarni   tatib   ko rish	
ʻ ʻ
mumkin.
Nafplio   o zining   qulay   romantik   muhiti,   shuningdek,   kafe,   taverna   va   restoranlarda	
ʻ
taqdim etiladigan turli xil mazali taomlari bilan sayyohlarni o ziga jalb qiladi. Aynan	
ʻ
shu   shaharda   muzqaymoq   ishlab   chiqariladi,   bu   Gretsiyada   eng   mazali   hisoblanadi.
Antica   Gelateria   di   Roma   kafesida   turli   xil   ta mlarni   tatib   ko rishingiz   mumkin	
ʻ ʻ
Savouras va Arapakos tavernalarida qadimgi mahalliy retseptlar bo yicha tayyorlangan	
ʻ
yangi baliqlardan bahramand bo lishingiz mumkin, Karamanlis go shtli taomlari bilan	
ʻ ʻ
mashhur va Omorphi Poli menyusi nafaqat taomlarni o z ichiga oladi. mahalliy, balki	
ʻ
italyan   oshxonasi   ham.   Bu   shahardan   kombola   olib   kelishni   unutmang.   Turli
materiallardan   tayyorlangan   bu   tasbeh   boncuklar   Gretsiyada   erkaklik   atributiga
aylandi.
Peloponnesdagi ekskursiyalar: asrlar davomida sayohat. Peloponnesdagi dam olish siz
uchun   qadimgi   dunyo   tarixini   o rganish   uchun   vosita   bo lishi   mumkin.   Mikenada	
ʻ ʻ
mashhur Arslon darvozasi bo lgan qirol saroyining xarobalari saqlanib qolgan. Sparta	
ʻ
ham  shu  erda  joylashgan  bo lib,  u uch  yuzta  spartaliklarning jasorati   tufayli   erkaklik
ʻ
va   o z   vataniga   xizmat   qilish   ramziga   aylangan.   Olimpiyada   siz   o yinlar   tug ilgan	
ʻ ʻ ʻ
stadionni   ko rasiz,   uning   an anasi   bugungi   kungacha   saqlanib   qolgan.   Epidavrda   siz	
ʻ ʻ
akustik   tizimining   siri   haligacha   hal   qilinmagan   eng   qadimiy   teatrga   tashrif
buyurishingiz   mumkin.   Zamonaviy   muhandislar   nima   uchun   sahnaga   tushgan   tanga
ovozi hatto eng orqa qatorlarda ham eshitilishini hech qachon tushuna olmadilar.
36 Peloponnesda   siz   har   qanday   bayramni   tanlashingiz   mumkin   -   arzondan
hashamatligacha,   ammo   bundan   qat i   nazar,   siz   iliq   kutib   olish,   issiq   quyosh,   iliqʻ
dengiz va tarixga qiziqarli ekskursiyani topasiz 12
.
12
  Savelyev,   V.   Rossiya   turizm   sohasida   qanday   raqobatlashmoqda   /   V.   Savelyev   //   Turizm:   amaliyot,   muammolar,
istiqbollar, 2009. - 6-son. - B.15-17.
37 XULOSA
O zining qulay geografik joylashuvi, iqlimi va katta madaniy va tarixiy merosiʻ
tufayli   Gretsiya   turizmga   moyil.   Umuman   olganda,   mamlakat   ochiq   osmon   ostidagi
qadimiy va qadimiy madaniyat yodgorliklarining noyob to plamidir. Har bir shaharda	
ʻ
muzey   yoki   arxeologik   joylar,   sirk   xarobalari,   teatrlar,   diniy   va   ma bad   binolari	
ʻ
mavjud.
Gretsiya bir nechta kurort zonalariga bo lingan, ularning har biri o z "profiliga"	
ʻ ʻ
ega, shuning uchun bayramingizning tabiatiga qarab siz o zingiz uchun mos keladigan	
ʻ
narsani tanlashingiz mumkin. Agar sizning ta tilingiz mashhur tarixiy joylarga tashrif	
ʻ
buyurish va plyajda vaqt o tkazishni o z ichiga olsa, eng yaxshi variant - Xalkidiki. Bu	
ʻ ʻ
go zal   tabiati,   yumshoq   iqlimi,   rivojlangan   sayyohlik   infratuzilmasi   va   qiziqarli	
ʻ
ekskursiya   turlari   va   sayyohlik   marshrutlari   bilan   Gretsiyadagi   eng   mashhur
kurortlardan biridir.
Ommaviy   rus   sayyohlaridan   uzoqda   dam   olishni   va   yangi   turistik   hududlarni
kashf   qilishni   afzal   ko rgan   sayohatchilar   Peloponnesga   qiziqishadi.   Krit,   Korfu,	
ʻ
Mikonos, Rodos - bu Rossiya  bozoridagi eng mashhur yunon orollari. Ular yoshlarni
va   badavlat   keksalarni   jalb   qiladi.   Loutraki   kurorti   kunduzi   plyajda,   kechasi   esa
diskotekalarda dam olishni afzal ko radigan sayyohlar uchun mashhur tanlovdir. Qulay	
ʻ
iqlim,   ko plab   madaniy,   tarixiy   va   tabiiy   diqqatga   sazovor   joylar   Gretsiyaga	
ʻ
sayohatchilarni   qayta-qayta   jalb   qiladi.   Ko p   sonli   kurortlar,   orollar   va   qiyin	
ʻ
marshrutlar tufayli sayyohlar oqimi har yili ortib bormoqda.
Yunonistonning chiqish turizmi sifatidagi xususiyatlari orasida:
yumshoq O rta er dengizi iqlimi (boshqa Evropa kurortlariga nisbatan juda yumshoq)	
ʻ
va uzun qirg oq chizig i (materik va orol), plyaj turizmi uchun maqbul imkoniyatlarni
ʻ ʻ
ta minlaydigan dam olish mavsumi Shimoliy Gretsiyaga qaraganda orollarda apreldan	
ʻ
oktyabrgacha davom etadi; shimoliy - iyundan sentyabrgacha);
mamlakatning   Shengen   Ittifoqiga   kirishi   (Shengen   zonasi   25   ta   Evropa   davlatini   o z	
ʻ
ichiga oladi va xalqaro turizm uchun yaratilgan ma lum bir davlatga o xshaydi, kirish	
ʻ ʻ
va chiqishda chegara nazorati mavjud);
38 Xulosa   qilib   aytishimiz   mumkinki,   Gretsiyadagi   har   qanday   kurortda   siz   ham   o yin-ʻ
kulgi,   ham   shaxsiy   hayot   uchun   joylarni   topasiz,   chunki   bugungi   kunda   Gretsiyada
yaxshi dam olish uchun kerak bo lgan hamma narsa mavjud.	
ʻ
39 FOYDALANILGAN MANBALAR RO YXATIʻ
I. O zbekiston Respublikasi Prezidentining asarlari:	
ʻ
1)   O zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   2019-yil   5-yanvardagi   DP-5611-son
ʻ
Farmoniga   1-ILOVA   2019   —   2025-yillarda   O zbekiston   Respublikasida   turizm	
ʻ
sohasini rivojlantirish konseptasi.
2) O zbekiston Respublikasi  turizm haqidagi qonuni. Qonunchilik palatasi tomonidan	
ʻ
2019-yil   16-aprelda   qabul   qilingan.   Senat   tomonidan   2019-yil   21 - iyunda
ma qullangan.
ʻ
II. Asosiy adabiyotlar: 
1. Nureyeva, R.M. Milliy iqtisodiyot / tahrir. R.M. Nureyev. M.: INFRA-M, 2011.
-B.210-213.
2. Donichev,   O.A.   Mintaqaning   turistik   salohiyatini   baholashda   iqtisodiy   va
matematik ko rsatkichlar / O.A. Donichev, Z.V. Mashchenko, T.O. Donicheva //	
ʻ
Mintaqaviy iqtisodiyot: nazariya va amaliyot, 2013. -№7.-  P.35-41.
3.   Avdeev, V. Turizm sektori: tartibga solish samaradorligi / V. Avdeev // Audit
va soliq, 2009. - No 7. - B. 21-23.
4. Dauns,   D.   Sanoat   rivojlanishining   asosi   sifatida   turizm   samaradorligi   D.
Dauns//Turizm: huquq va iqtisodiyot, 2010.-No 2.-  B. 15-18.
5. <http://www.orenair.ru/kompaniya/raskrytie-informatsii/>   -   "Orenburg   havo
yo llari" ma lumotlarini oshkor qilish.	
ʻ ʻ
6.   Sharafutdinov,   V.N.   Aviakompaniyalarning   semantik   yuki   haqida   /   V.N.
Sharafutdinov // Turizm: huquq va iqtisodiyot, 2011.-№  2. - 18-23-betlar.
7.   <http://www.orenair.ru/kompaniya/raskrytie-informatsii/godovye-otchety/> - "  
ORENAIR " sayyohlik agentligi faoliyati to g risidagi yillik hisobot	
ʻ ʻ
8.   Rossiyada  xalqaro turizm  // Turizm:  amaliyot, muammolar, istiqbollar, 2011.-
№  9. - 60-61-betlar.
9.   Ismayev,   D.K.   Sayohat   kompaniyasining   asosiy   faoliyati   (Rossiya   sayyohlik
sanoati   misolida).   O quv-uslubiy   qo llanma   /   Ismayev,   D.K.   2010   yil   15-17-	
ʻ ʻ
betlar.
40 10.   Gorbatovskiy,   V.V.   Rossiyada   tabiiy   turizm   /   V.   V.   Gorbatovskiy,   A.
Golosovskaya - M.: 2010. - 224 b.
11.  Barzykin, Yu. Turizm hayot tarzi sifatida / Yu. - 17-19-betlar.
12.   Moiseeva,   E.G.   Turizm   -   mamlakatning   ijtimoiy-madaniy   rivojlanishi   uchun
manba   Moiseeva   E.   G.   //   Turizm:   huquq   va   iqtisodiyot,   2011.   -№1.   -   13-16-
betlar.
13.  Vavilin, M.V. Turistik iqtisodiy zonalar / M.V. Vavilin // Legality, 2012. -No 1.
- B.53-55.
14. Mutalieva,   A.A.   Turizm   faoliyati   muammolari   /   A.A.   Mutalieva   //   Rossiya
qonunlari: tajriba, tahlil, amaliyot, 2010. - № 2. - B.99-102.
15.   Matyunin,   V.M.   Turizm   xizmatlari   bozorini   rivojlantirish   /   V.M.   Matyunin   //
Ekspert, 2009. -22 p.
16.   Volkov,   S.K.   Rossiya   Federatsiyasi   turistik   yo nalish   sifatida:   targ ib   qilishʻ ʻ
muammolari va echimlari / S.K. Volkov // Mintaqaviy iqtisodiyot: nazariya va
amaliyot, 2013.- No 4.-P.57-62.
17.  Pisarevskiy, E.L. "Turistik rasmiyatchiliklar" va turizm xavfsizligini ta minlash	
ʻ
Pisarevskiy E.L. Turizm: huquq va iqtisodiyot, 2009. - 4-son. - B.9-14.
18.   Suslova,  Yu.A.  Mamlakat  ichidagi   turizm   va rekreatsiya:   umumiy masalalar  /
Yu.A. Suslova // Buxgalteriya hisobi, 2010. -№9. -B.51-55.
19.   Krutik,   A.B.   Ijtimoiy-madaniy   xizmat   va   turizmda   iqtisodiyot   /   A.B.   Krutik,
M.V. Reshetova. -2-nashr, 2010.  B. 218.
20.   Gradov,   A.P.   Milliy   iqtisodiyot:   darslik   /   A.P.   Gradov.   2-nashr.   SPb.:   Peter,
2018. - 240 p.
21. Savelyev, V. Rossiya turizm sohasida qanday raqobatlashmoqda / V. Savelyev //
Turizm: amaliyot, muammolar, istiqbollar, 2009. - 6-son. - B.15-17.
III. Qo shimcha adabiyotlar:	
ʻ
1. O zbekiston Respublikasining “Turizm to g risida” gi Qonuni. T.: 1999.	
ʻ ʻ ʻ
2.   «O zbekiston   Respublikasining   turizm   sohasini   jadal   rivojlantirishni   ta minlash	
ʻ ʻ
chora-tadbirlari   to g risida»   O zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   farmoni.   2016	
ʻ ʻ ʻ
yil 2 dekabr, PF-4861-son.
41 3. «O zbekiston Respublikasi turizmni rivojlantirish davlat qo mitasi faoliyatini tashkilʻ ʻ
etish   to g risida»   O zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   qarori.   2016   yil  	
ʻ ʻ ʻ III.
Qo shimcha adabiyotlar:	
ʻ
1. O zbekiston Respublikasining “Turizm to g risida” gi Qonuni. T.: 1999.
ʻ ʻ ʻ
2.   «O zbekiston   Respublikasining   turizm   sohasini   jadal   rivojlantirishni   ta minlash	
ʻ ʻ
chora-tadbirlari   to g risida»   O zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   farmoni.   2016	
ʻ ʻ ʻ
yil 2 dekabr, PF-4861-son.
3. «O zbekiston Respublikasi turizmni rivojlantirish davlat qo mitasi faoliyatini tashkil	
ʻ ʻ
etish   to g risida»   O zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   qarori.   2016   yil   2-dekabr,	
ʻ ʻ ʻ
PQ-2666-son.
4. Mirziyoev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qatiy tartib-intizom  va shaxsiy  javobgarlik – har
bir   rahbar   faoliyatining   kundalik   qoidasi   bo lishi   kerak.   O zbekiston   Respublikasi	
ʻ ʻ
Vazirlar   Makamasining   2016   yil   yakunlari   va   2017   yil   istiqbollariga   bag ishlangan	
ʻ
majlisidagi O zbekiston Respublikasi Prezidentining nutqi. // Xalq so zi gazetasi. 2017	
ʻ ʻ
yil 16 yanvar, №11 14
5.   Mirziyoev   Sh.M.   Erkin   va   farovon   demokratik   O zbekiston   davlatini   birgalikda	
ʻ
barpo etamiz. Toshkent, “O zbekiston” NMIU, 2017. – 29b.	
ʻ
6.   Mirziyoev   Sh.M.   Qonun   ustuvorligi   va   inson   manfaatlarini   ta minlash   yurt	
ʻ
taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. “O zbekiston” NMIU, 2017. – 47	
ʻ
7.   Mirziyoev   Sh.M.   Buyuk   kelajagimizni   mard   va   olijanob   xalqimiz   bilan   birga
quramiz. “O zbekiston” NMIU, 2017. – 485b.	
ʻ
8.   O zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   2017   yil   7   fevraldagi   “O zbekiston	
ʻ ʻ
Respublikasini yanada rivojlantirish bo yicha harakatlar strategiyasi to g risida” gi	
ʻ ʻ ʻ
PF-4947-sonli Farmoni. O zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to plami, 2017	
ʻ ʻ
y., 6-son, 70-modda
9. Lilly Martine Kunkef. International Tourism Policy and the Role of Governmens
in Tourism in the Context of Sustainability.  GRIN Verlag Germane, 2013
10.   Экономика   и   организация   туризма:   международный   туризм.   Под.ред.   И.А.
Рябова,   Ю.А.   Забаева,   Е.А.   Драчевой.   Учебное   пособие.   Издание   второе.   М.:
КНОРУС, 2006.
42 11.   MamatqulovX . M .   Xizmat   ko ʻ rsatish   sohasiga   oid   atamalar   va   iboralar   izohli
lug ʻ ati .  Toshkent , 2010  y .. 397bet.
12.   Сенин   В.С.   Организация   международного   туризма.   Учебник,   Москва   2004.,
397 стр.
IV. Internet resurslari:
1. http://lex.uz
2. www.ziyonet.uz
3. http://www.tourism.uz/
4. http://www.tour.uz/
5. http://www.stat.uz
 
43