Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	258.8KB
Покупки	0
Дата загрузки	22 Декабрь 2023
Расширение	pptx
Категория	Геология

Ko’p qatlamli konlarni loyihalash va ishlatish

Murakkablashtirilgan ishlatish tizimi.
I, II, III – ishlatish qavatlari; a- bazis
gorizont; b- qaytish gorizonti
Murakkablashtirilgan ishlatish tizimi. .
Konda bittadan ortiq ishlatish qavati mavjud
bo`lsa, pastdan yuqoriga ishlatish tizimini
qo’llash maqsadga muvofiq emas. Bunday
hollarda murakkablashtirilgan ishlatish
tizimini loyihalash lozim. Bu tizimining
mag’zida shu narsa yotadiki, har bir ishlatish
qavati alohida quduqlar seriyasi bilan
burg’lanadi, har bir qavat ichidagi qatlamlar
albatta pastdan yuqoriga tizimi bōyicha
ishlatiladi, qavatlarni burg’ilash tartibi
sharoitga qarab pastdan yuqoriga, yuqoridan
pastga yoki bir vaqtning ōzida yuqoridan
pastga va pastdan yuqoriga amalga oshirilishi
mumkin.


3 – qatlamda 1 – qatlamga nisbatan neftning zaxirasi kam bo‘lgani bilan
kam qovushqoqlik neftga ega va o‘tkazuvchanligi yuqori. Bundan kelib
chiqadiki, bu qatlamni ochgan quduqlarning mahsuldorligi yuqori bo‘ladi
va qatlamni oddiy suv bostirish bilan ishlash mumkin.

1 va 2 – qatlamlarda qatlam neftining qovushqoqligi yuqori bo‘lganligi
tufayli neftni qovushqoqligini tushirish texnologiyasini qo‘llash lozim.

Shuni ta’kidlash kerak-ki, yuqorida sanab o‘tilgan omillardan har birini
ishlash obyektiga ta’sirini avvalo texnologik va texnik-iktisodiy tahlil
qilish va undan keyingina ishlash obyektlarini ajratish haqida qaror qabul
qilish mumkin. Biroq quduqlar sonini iqtisod qilish va kapital harajatlarni
kamaytirish maqsadida bir necha qatlamlarni bir ishlatish obyektiga
birlashtirishga qiziqmaslik kerak.

Ko’p qatlamli konlarni
loyihalash va ishlatish


3. Yuqoridagi gorizontlarga muddatidan oldin qaytish quyi gorizontlarga
neft qolib ketishiga olib keladi. Yuqoridagi kamchiliklarini hisobga olib,
pastdan yuqoriga ishlatish tizimini uch-to`rtta maxsuldor gorizontga ega
bo`lgan konlar uchun qo`llash lozim. Pastdan yuqoriga ishlatish tizimi
quyidagi sharoitlarda qo`llanilishi mumkin:

1. quyi (bazis) gorizont shunday chuqurlikda bo`lishi kyerakki,
ekspluatatsion quduqlarni ko`p miqdorda burg`ulash uchun texnik
sharoit bo`lsin.

2. bazi gorizontdagi neftni miqdori va sifati neft qazib chiqarish reja
topshiriklariga mos kelishi shart.

3. bazi gorizont yetarli darajada o`rganilgan va konturlangan bo`lishi
lozim.

Pastdan yuqoriga ishlatish tizimi quyidagi qulayliklarga ega:

1. quyi gorizontlardan yuqoridagi gorizontlarga qaytish hisobiga
ekspluatatsion burg`ulashning umumiy hajmi qisqaradi;

2. neft konlarini o`zlashtirish va ularni sanoat bahosini aniqlash
tezlashadi;

3. quduq kesimida geologik orientirlash yengillashadi;

4. neftli qatlamlarning gillanish xavfi kamayadi.


Shuning uchun bunday obyektlarda mustaqil quduqlar to‘ri loyihalanmaydi.
Taxmin qilinadi-ki, ularni ishlashni boshqa asosiy obyektlarning quduqlari
bilan, ya’ni bu quduqlar o‘z joylaridagi texnologik vazifalarini
bajarganlaridan keyin, amalga oshirsa bo‘ladi. Shunday kilib, qaytish
obyektlari qaytish quduqlari bilan ishlanadi. Savol tug‘ilishi mumkin:
qachon va qanday miqdorda qaytish quduqlari zarur? Asosiy obyektlarda
quduqlar ikki asosiy sababga ko‘ra ishdan chikariladi: birinchidan, o‘zlarinig
texnologik vazifalarini bajarganlaridan keyin; ikkinchidan, ularning
halokatdan so‘ng mahsuldorligini yo‘qotishi sababli.

Neft uyumi (asosiy ishlatish obyekti)ni ishlashni belgilangan sharoitlarida
mahsulot oluvchi quduqlarni joriy sonini quyidagicha aniqlanadi:


Ko`p qatlamli konlar uchun yuqoridan pastga ishlatish tizimini qo`llash bir
qator mavjud qiyinchilik va kamchiliklar hisobiga chegaralanadi:

1. Konning istiqbollarini aniqlash chuziladi va quyi gorizontlarni burĝulash
tōxtab qoladi.

2. Ekspluatatsion quduqlar burĝulash hajmi, ximoya quvurlariga metall sarfi
oshadi, bu quduqlarni burĝulashga matyeriallar va jixozlarning katta xarajatiga
olib keladi.

3. Quyi yotgan qatlamlarni burĝulayotganda ishlatilayotgan yuqoridagi
qatlamlarning gillanish xavfi tuĝiladi.

4. Quduq kesimida yangi qatlamlar ochilganda geologik orientyerlash
mushqo’llashadi.

Reja:
1. Ko`p qatlamli konlarni ishlatish haqida
2. Asosiy ishlatish obyektlari va qaytish obyektlari haqida
3. Ko`p qatlamli konlarni ishlatish tizimlari

Asosiy ishlatish obyektlari va qaytish
obyektlari haqida

Ko‘p qatlamli konlarni ishlashni loyihalashtirishda bir nechta ishlatish
obyektlariga ajratiladi. Ulardan ba’zilari – asosiylari, boshqalari esa –
qaytish obyektlari. Asosiy ishlatish obyektlari – o‘zining aniq
loyihalangan neftni qazib olish texnologiyasi, o‘zining oluvchi va
haydovchi quduqlari to‘riga ega bo‘lgan haqiqiy obyektlar. Bu obyektlar
yetarli darajada katta bo‘lgan o‘lchamlarga, qoniqarli darajada
aniqlangan chegaralarga, yetarli darajada mahsuldorlikka va neft qazib
chiqarishning iqtisodiy samaradorligiga ega. Buning teskarisi holda,
qaytish obyektlari kichik bo‘lgan o‘lchamlar, yetarli darajada
aniqlanmagan chegaralar, kam mahsuldorlik va neft qazib chiqarishni
past iqtisodiy samarasi bilan xususiyatlanadi.


Pastdan yuqoriga ishlatish
tizimi. Bu tizimni
qo`llashga quduq tanasini
gilli yeritma bilan yuvib
aylanmi mukammal
burĝulash usuli va bosim
ostida sementlash texnikasi
tadbiq etilishi natijasida
imkon yaratildi. Bu yuqori
gorizontlarni ishlatish
tugagunga qadar ularni
suvlanishiga yo`l quymay
quyi gorizontlarni ishga
tushirishga imkon yaratdi.

Rasmda Ko`p qatlamli neft
konlarini pastdan yuqoriga
ishlatish tizimi ko`rsatilgan

1,2,3 – mahsuldor qatlamlar; А – 1-
chi qatlam quduqlari; B – 3-chi
qatlam quduqlari; 
Geologik-fizik sharoitlarga
ko‘ra konni ishlashni ikkita
obyektga ajratish
maqsadga muvofiq: 1 va 2
qatlamlarni bir ishlash
obyektiga birlashtirish, 3
qatlamni esa alohida
obyekt sifatida ishlanadi. 1
va 2 obyektlarni bir
obyektga kirgizish shu bilan
asoslanadiki, ularning
o‘tkazuvchanlik, neftning
qovushqoqlik
ko‘rsatgichlari bir-birga
yakin va birbiridan vertikal
bo‘yicha uncha uzoq
bo‘lmagan masofada
joylashgan. Shuningdek, 2
qatlamda neftning
olinadigan zaxirasi nisbatan
katta emas


Bir qatlamli konlarni ishlatishni loyihalashda bitta uyumni ishga tushirish
haqidagi masala yichiladi. Ko`p qatlamli konlarni ishga tushirishda
maxsuldor qatlamlarning qidirilgan uyumlarini qanday tartibda ishga
tushirish masalasini yichish lozim.

Ko`p qatlamli konlarni ishlatishni loyihalashda maxsuldor kesim va uning
alohida qatlamlarini oldindan ōrganish muhim masala hisoblandi. Buning
uchun gidrodinamika, kon geofizikasi, kon geologiyasi tadqiqotlari
yordamida maxsuldor kesim oraliqlarini mufassal ōrganib, izlanishlar
o`tkazib, olingan natijalarni kompleks qayta ishlab chiqish lozim. Bu
ma’lumotlar ishlatish qavatlari, ekspluatatsion ob’ektlar va butun konni
ishlatish tizimini tanlashga imkon yaratadi. Kōp qatlamli konlarni ishlatish
tizimlarining uchta varianti mavjud: 1) yuqoridan pastga; 2) pastdan
yuqoriga; 3) murakkablashtirilgan.


Ishlatish qavati deb, bitta quduqlar seriyasi bilan ishlatiladigan bir yoki bir
nechta maxsuldor qatlamga aytiladi. Ishlatish ob’yekti deb, ishlatishni
boshqarish imkoniyati taminlanganda bitta quduqlar syeriyasi bilan bir
vaqtni ōzida alohida ishlatishga muljallangan bir yoki bir nechta maxsuldor
qatlamga aytiladi. Murakkablashtirilgan ishlatish tizimi yuqori texnik-
iqtsodiy kōrsatkichlar bilan xaraktyerlanadi va quyidagilarni ta’minlaydi:
1.yuqori yoki quyi gorizontlarni ishlatishni maqsadsiz tōxtatmasdan butun
konni tez va samarali ishlatish; 2.ishlatish qavati va bazis gorizontlarni
nisbatan kam qazib olinadigan gorizontlarni ishlatishni tōxtatmasdan
burĝulash uchun tanlashda katta imkon yaratish; 3.konni ishlatishni umumiy-
geologik nazorat qilish va yer osti muxofazasi tadbirlarini amalga oshirish; 4.
ekspluatatsion quduqlarni burĝulashda kapital mablaĝlar samaradorgini
oshishi va kapital xarajatlar hajmining qiskarishi

Ko`p qatlamli konlarni ishlatish haqida

Ko‘p qatlamli konlar odatda bir nechta alohida ishlatish obyektiga ega
bo‘ladilar. Bu ishlatish obyektlari quyidagilar bilan o‘zaro farqlanadi:
maydoni, samarali qalinligi va o‘tkazuvchanligi, neftning
qovushqoqligi, neftning va erkin gazning hajmlarini nisbati, yotish
chuqurligi, boshqa obyektlar bilan mos tushish darajasi, qazib
olinganlik darajasi va nihoyat qidirilganlik va o‘rganilganlik darajasiga
ko‘ra.

Keng turlilikni orasidan murakkab jamlangan jarayonga ega bo‘lish
uchun ma’lum bir xillikni aniqlash va ishlashning oqilona tizimini tanlay
bilish kerak. Bir-biridan uglevodorodlar bilan to‘yingan xududiy
qalinlikni va fizik xususiyatlarni har xilligi bilan farq qiladigan, uch
qatlamdan iborat konga ega bo‘laylik.


Yuqoridan pastga ishlatish
tizimi. Yuqoridan-pastga
ishlatish tizimi deb shunday
tizimga aytiladiki. Bunda
pastda yotgan maxsuldor
qatlamlar, yuqorida yotgan
qatlamlar ekspluatatsion
quduqlar bilan tōlik
burĝulab bōlingandan sōng
ishga tushiriladi.

Rasmda Ko`p qatlamli neft
konlarini yuqoridan pastga
ishlatish tizimi ko`rsatilgan.

Ko`p qatlamli konlarni ishlatish tizimlari

Neft konlarini ishlatishni loyihalashda kōp qatlamli konlarni va maxsuldor
qatlamning alohida uyumlarini ishlatish tizimini alohida kōrib chiqish zarur.
Kōp qatlamli konlarning ishlatish tizimlarini asoslashda ularning kesimida
ishlatish ob’ektlarini ajratish, bir nechta maxsuldor qatlamlarni birgalikda
ishlatish imkoniyatlariga katta e’tibor beriladi.

Ko`p qatlamli neft konlarini ishlatish tizimlari. Neft va gaz konlari kōp
qatlamli va bir qatlamli turlarga bōlinadi. Kōp qatlamli deb, kesimda
alohida uyumlari mustaqil ōringa ega bōlgan qatlamlar bilan boĝliq, ōzining
geologik – fizik xususiyatlari, neftning fizik – kimyoviy xossalari va uyumning
ōlchamlari bilan tavsiflanuvchi hamda ōzaro ōtkazmas jinslar qatlamlari
bilan ajralgan konlarga aytiladi.


Burg`ulashda texnikaviy rivojlanish quyi gorizontlardan u yoki bu
sabablarga ko`ra qoldirilgan yuqoridagilariga qaytish masalasini yichishga
yordam byerdi. Bularning hammasi yuqoridan pastga tizimidan ko`p
qatlamli konlarni ishlatishning zamonaviy tizimiga o`tishga tayyorladi.

Konda pastdan yuqoriga ishlatish tizimini qo`llash uchun oldindan konning
barcha neftli svitalarini o`rganishni ta’minlaydigan qidiruv ishlarini
bajarish talab qilinadi.

Lekin, ko`p qatlamli konlar uchun pastdan yuqoriga ishlatish tizimi ham
quyidagi mavjud kamchiliklarga ega:

1. agar quyi gorizont katta chuqurlikda yotgan bo`lsa, ishlatishning
boshlangich bosqichidayoq burg`ulash hajmi oshib ketadi;

2. yuqoridagi gorizontlarni ishlatish to`xtab qoladi;


Qaytish quduqlarini sonini ko‘paytiruvchi yoki kamaytiruvchi va mos
holda ular bilan qaytish obyektlarini ishlash imkoniyatlarini
ko‘paytiruvchi bir necha omillarni sanab o‘tamiz:

1. Agarda asosiy obyektning o‘z texnologik vazifalarini bajargan mahsulot
oluvchi quduqlari, ko‘shimcha haydovchi quduqlarga aylantirilsa, qaytish
quduqlarining soni kamayadi.

2. Qaytish quduqlarining soni sezilarli darajada ko‘payishi mumkin,
agarda qaytish obyekti asosiysiga nisbatan yuqorida joylashgan bo‘lsa va
agarda uni ishlash uchun asosiy obyekt chegarasida o‘zining pastki qismi
ishdan chiqqan quduqlardan foydalanilsa, qaytish quduqlarining soni
ko‘payishi mumkin.

3. Agarda mahsuldor bo‘lmagan jinsga tushganligi sababli o‘zining
obyektida keraksiz bo‘lgan quduqlardan foydalanilsa, qaytish
obyektlarini konni ishlashni boshidan ishlataverish mumkin.

E`tiboringiz uchun rahmat!

Ko’p qatlamli konlarni loyihalash va ishlatish

Купить