O'quvchilarga «ayollar yubkasini modellash, andoza tayyorlash, gazlamaga andozani joylashtirish, bichish - Текстиль - Курсовые работы

Информация о документе

Цена	10000UZS
Размер	12.2MB
Покупки	0
Дата загрузки	16 Февраль 2024
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Текстиль

Продавец

orazaliyeva shaxnoza

Дата регистрации 15 Февраль 2024

42 Продаж

O'quvchilarga «ayollar yubkasini modellash, andoza tayyorlash, gazlamaga andozani joylashtirish, bichish

Купить

O ZBEKISTON RESPUBLIKASI ʼ
OLIY VA O RTA MAXSUS TA LIM VAZIRLIGI
ʼ ʼ
CHIRCHIQ DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
SPORT VA CHAQIRIQQACHA HARBIY TA LIM FAKULTETI
ʼ
«TEXNOLOGIK TA’LIM» kafedrasi
TEXNALOGIYA FANINI O’QITISH METODIKASI fanidan

Mavzu: O’quvchilarga « ayollar yubkasini modellash, andoza tayyorlash,
gazlamaga andozani joylashtirish, bichish » mavzusini o’qitish
KURS ISHI
« Himoyaga tavsiya etildi »
Kafedra mudiri _________________ Ilmiy daraja
va unvoni _______ ______________ Imzo
FISH
Kafedraning_______ ________
Kun,oy
yildagi №______ sonli bayonnomasi.
______________ ________yilda
«_____________________________»
Himoya qildi yoki qila olmadi yozuvi yoziladi Texnologik ta lim yo nalishi «21/1» guruh talabasi
ʼ ʼ
______________________ ________
imzo
(to`liq)
tomonidan bajarilgan kurs ishi..
Ilmiy rahbar_____________________
Ilmiy daraja va unvoni
______ ___________________
Imzo FISH
Chirchiq-2024

MAVZU : O ’ QUVCHILARGA « AYOLLAR YUBKASINI MODELLASH ,
ANDOZA TAYYORLASH , GAZLAMAGA ANDOZANI JOYLASHTIRISH ,
BICHISH » MAVZUSINI O ’ QITISH
Mundarija
Kirish.
Asosiy qism.
I BOB. « AYOLLAR YUBKASINI MODELLASH, ANDOZA
TAYYORLASH, GAZLAMAGA ANDOZANI JOYLASHTIRISH,
BICHISH»
1.1. To’g’ri yubka chizmasini chizish va modellash
1.2. « Yubkani tikish texnologiyasi, molniyali taqilma va shlitsani
ishlash».
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati.

Kirish.
Mavzuning dolzarbligi. Respublikamiz taraqqiyotining x о zirgi b о sqichi xar
qaysi s о xa о ldiga murakkab, midyosi mislsiz yangi vazifalar kuydi. yengil san о at
x о dimlari k о rx о na-larni qdyta qurish, uskunalarni zam о naviylashtirish, ishlab
chikdrishni k о mpleks mexanizatsiyalah va avt о matlashtirish, yud о ri sifatli,
chir о yli kiyimlarning о mmaviy turlarini tikadigan yuksak unumli, tezda tsayta
m о slanuvchi yangi p о t о k liniyalarini qurish yuli bilan ishni tubdan yaxshilashlari
kerak. Insonning xalq iste`moli mollariga bo`lgan ehtio`larinihar tomonlama va
to`laroq qondirishda eyngil sanoati zimmasiga muhim vazifalar yukladi. Oily
o`quv yurtining «Tikuv buyumlari texnologiyasi» ixtisosi bo`yicha taxsil olayotgan
mutaxasislariga xalq iste`molli mollari ishlab chiqarish va ularni oshirishda muhim
o`rin tutadi. Uhbu tikuv buyumlari texnologiyasi tikubchilik sanoati xalq
xo`jaligidagi orni va ahamiyati, tikuvchilik sanoati aniqlovchi belgilar va ularda va
ishlabchiqarishni yaxshilash tashkil qilishning asosiy uslubini organiladi.
Tikuvchilik san о atida bu vazifalarni bajarish uchuy avval о texn о l о giyani
tak о millashtirish talab tsilinadi.
Yangi kam о peratsiyali texn о l о giyalar yaratish tikuvchilik buyumlariga ishl о v
berishni tak о millah-tirishdagi istidb о lli yunalish x,is о blanadi. Kiyim-ning
(umuman tikuvchilik buyumlarining), kiyim detallari va uzellarining
k о nstruktsiyasida ch о klarni il о ji b о richa kuyr о k, kamaytirysh, namlab-isitib ishl о v
berish uskunalarining vibr о maneken singari bir jarayonli turlarida materiallarga
ularning term о plastik xususiyati xis о biga shakl berish, biriktirish va bezash
jarayonlarini birlashtirish (masa-lan, magiz, tasma k.uyishda), yelim materiallardan
keng f о ydalanish va x,. k. ana shunday kam о peratsiyali texn о l о giyaga kiradi.
Kiyim sifatini yaxshilash uchun kimyoviy materiallarning yangi turlaridan
f о ydalanish kerak buladi. Tukima va trik о taj, sun`iy muyna, sun`iy teri va sun`iy
zamsha, sun`iy gazlama va sun`iy trik о taj, plyonka k, о plangan materiallar,
n о tutsima materiallar, yelim t о plamali maxsus moslamalar, xilma-xil furnituralar
va x,. k. ana shunday material turlaridan xis о blanadi.

Kurs ishining maqsadi. O’quvchilarga ayollar yubkasi ayrim detallarni,
uzellar va eng jun buyumlarni t о la massasining yoki p о limer eritmaning bev о sita
uzidan shakl berib yasash texn о l о giyada eng yangi istikb о lli yunalish bo’ldi.
Bunday texn о l о giyada mexnat unumd о rligi, avt о matlashtirish imk о niyatlari
anchagina о rtadi. Bundan tashqari, umuman kiyimni yoki uning ayrim qismlarini
eskirishga qarshiligi о rtadigan, turgun shaklli, ezilmaydigan, mux о faza qilish
xususiyati yaxshilanadigan va x, k. qilishda kimyoviy materiallarning
imk о niyatlari juda katta. H о zirda shim, yubka, erkaklar kuylagi, plash, sp о rt
kiyimlari va maxsus kiyimlarga ishl о v berishda gazlamalarni «f о rniz» (f о rm о vanie
nesminaemogo izdeliy — ezilmaydigan buyumlarga shakl berish) usulida
ezilmaydigan qilib pard о zlash keng tarqalayabdi.
Kurs ishining vazifasi . O’quvchilarga «ayollar yubkasini modellash, andoza
tayyorlash, gazlamaga andozani joylashtirish, bichish» mavzusini o’qitishni
o’rgatish
Kurs ishining tuzilishi. Kurs ishi kirish, asosiy qism, I bob, 2 bo’lim, xulosa
va foydalanilgan adabiyotlardan iborat

I BOB. «AYOLLAR YUBKASINI MODELLASH, ANDOZA
TAYYORLASH, GAZLAMAGA ANDOZANI JOYLASHTIRISH,
BICHISH»

Yubkalar silueti bo’yicha to’g’ri, etakka qarab kengaygan va toraygan bo’ladi.
Har bir siluet bir necha variantlardan iborat bo’lishi mumkin. Yubka
konstruktsiyasini chizishda avval siluet tanlanadi, so’ng shaxsiy figura to’laligi
hisobga olinib zamonaviy moda yo’nalishiga mos model aniqlanadi.
To’g’ri yubka va uning variantlari ixcham bo’ksali ayollar figurasini kelishgan
qilib ko’rsatadi. Uning etak qismi bo’ksa qismiga nisbatan 5-8 sm ga kengroqdir.
Etagi kengaytirilgan yubka beli xipcham (ingichka belli) va bo’ksador ayollarga
yarashadi. Yubkani kengaytirish bel vitochkalarini etak chizig’iga o’tkazish yo’li
bilan hal etiladi.

1-rasm. Yubka variantlari:
a, b – to’g’ri siluetli yubka; c-etagi kengaytirilgan yubka;
d-etagi toraygan yubka; e-gode yubka
Etak qismi toraytirilgan yubka («hurmacha» shaklidagi) bashang kiyimlarda
ko’proq uchraydi. Bunday yubkalar qattiqroq gazlamadan tikiladi. Ba’zi hollarda
bel vitochkalar o’rniga mayda burmalar loyihalanadi.
Yubka barcha siluetlari va ularning variantlari to’g’ri siluetli yubka gazlamasi
asosida konstruktiv modellash yo’li bilan yaratiladi. Yubkani modellashda uning
bo’laklarining o’zaro mutanosibligiga (proportsional ichiga) e’tibor berish kerak.
Yubkani modellashda tikish uchun tanlangan gazlama xossalarini va figuraning
to’laligini ham hisobga olish zarur.
Yupqa va mayin gazlamalardan etagi kengaytirilgan
yubkalar, cho’ziluvchan gazlamadan torroq yubka
tikish ma’qulroqdir. «Klesh», «gode» bichimli
yubkalarni kengaytrish darajasi (kattaligi) qomat
tuzilishiga qarab aniqlanadi.
To’g’ri yubkaga silueti to’g’ri to’rtburchak shaklini
beruvchi barcha yubkalar kiradi. Ular tor va
kengaytirilgan, bir va bir necha chokli, shlitsali,
taxlamali va burmali bo’lishi mumkin.
Yubka vitochkalarining o’rni, soni va kattaligini
aniqlash har bir figuraning xususiyatlariga bog’liq. To’g’ri yubkada ort bo’lakda 2
ta, old bo’lakda 2 ta vitochka loyihalanadi. Agar vitochka kattaligi 4 sm dan oshsa,
u ikkiga bo’linadi, ya’ni 2 ta vitochka o’rniga 4 ta loyihalanadi. Klassik to’g’ri
yubka ort bo’lagi o’rta chokli yoki yaxlit bo’ladi. Taqilma chap yon chokda yoki
ort o’rta chokda tikiladi. To’g’ri yubka belbog’li va belbog’siz qilib tikilishi
mumkin. (2-rasm).
Klassik to’g’ri yubkaning chiziqlar bilan bo’linishi 3-rasmda ko’rsatilgan.

.

3-rasm To’g’ri yubkaning konstruktiv chiziqlari va asosiy bo’laklari.

1.1. TO’G’RI YUBKA CHIZMASINI CHIZISH VA MODELLASH
To’g’ri yubka chizmasini o’quvchilar nazariy darslarda o’zlashtiradilar.
Misol tariqasida 164-96-100 o’lchamli figura uchun yubka bazis to’r va asos
konstruktsiyasi chizmasi berilgan.
Yubkani qurish uchun dastlabki ma’lumotlar: R=164, O
g II – 96; O
b = 100
sm
1-jadval
O’lchov belgisi
belgilanishi O’lchov belgisi nomi: Kattaligi, sm.
S
bel Bel aylanasi 37
S
bo’k Bo’ksa aylanasi 50
D
ort.bel Orqaning belgacha uzunligi 40,4
V
bel.chiz Bel chizig’i balandligi 103,0
V
tizza Tizza balandligi 45,4
D
yon.bel. Beldan polgacha, yon tomondan
bo’lgan masofa. 105,8
D
bel.old. Old tomondan beldan polgacha
bo’lgan masofa 103,9
D
bel.tizza = V
bel.chiz -
V
tizza Beldan tizzigacha bo’lgan
masofa. 103-45,4=57,6

Yubkani qurish uchun konstruktiv qo’shimchalar
2-jadval.
P
bel = 0,5 - . . . 1,5 sm - bel aylanasiga

P
bo’k = 1,0 . . . . 4,0 sm - bo’ksa, aylanasiga
PD
bel. = - 2,5 …. + 45,0 - yubka uzunligiga

YUBKA KONSTRUKSIYASI CHIZMASINING HISOBI (5-RASM)
3-jadval
Kons
truktiv
bo’lak
belgisi Siljitish
yo’nalishi Hisob formulasi va hisoblar Konstrukti
v bo’lak
qiymati, sm
Vertikal
bo’yicha pastga TB = 0,5 D
ort.bel = 0,5 x 40,4
20,2
TN Vertikal
bo’yicha pastga TN = D
bel.tizza + PD
bel.tizza = 57,6+
(-2,6) = 57,6 – 2,6 55,0
BB
1 Gorizontal
bo’yicha o’ngga BB
1 = S
bo’k +
P
bo’k = 50,0+2,0
52
BB
2 Gorizontal
bo’yicha o’ngga BB
2 = 0,5 (S
bo’k +P
bo’k ) – 1,0 =
26 – 1,0 25,0
BB
3 Gorizontal
bo’yicha o’ngga BB
3 = 0,4 BB
2 = 0,4 x 25,0
10,0
B
1 B
4 Gorizontal
bo’yicha chapga B
1 B
4 = 0,4 B
1 B
2 = 0,4 x 27,0
10,8
T
2 T
20 Vertikali
bo’yicha
yuqoriga T
2 T
20 = D
ort.bel – V
bel.chiz = 103,9 –
103,0 0,9
SV = (S
bo’k +P
bo’k ) – (S
bel + P
bel )
= 52,0-38,0 14

Ort vitochkaning kattaligi =
0,35 SV
Yon vitochka kattaligi = 0,15
SV
T
30
T
33 Vertikal
bo’yicha pastga Ort vitochka uzunligi = 16,0
16,0
T
20
T
23 Vertikal
bo’yicha pastga Yon vitochka uzunligi = 19,0
19,0
T
40
T
43 Vertikal
bo’yicha pastga Old vitochka uzunligi = 11,0
11,0
T
30 T
3
1 =T
30 T
32 Gorizontal
bo’yicha o’ng va
chapga T
30 T
31 = T
30 T
32 = 4,9 x 0,5 =
2,45 2,45
T
20
T
21 = T
20
T
22 Og’ma
chiziq bo’yicha
o’ng va chapga T
20 T
21 = T
20 T
22 = 7 x 0,5
3,5
T
40
T
41 = T
40
T
42 Og’ma
chiziq bo’yicha
o’ng va chapga T
40 T
41 = T
40 T
42 = 2,1 x 0,5
1,05
Yon vitochkalar tomonlari egri
chiziq bilan chiziladi.

4-rasm. To’g’ri yubka bazis to’ri chizmasi.

ANDOZALARNI QURISH
Yubka andozalarini qurish uchun model konstruktsiyasi chizmasi (5-rasm),
yubkani yig’ish chizmasi. (texnologik ishlov berish sxemasi), tikish uchun tavsiya
etiladigan materiallar xossalari haqidagi ma’lumotlar aniqlab qo’yiladi.
Konstruktsiya chizmasida konstruktiv chiziqlar o’rni (bo’ksa, etak) bo’laklardagi
montaj kertiklar o’rni aniq ko’rsatiladi. Montaj kertiklar yon choklarida (2 tadan)
ort o’rta qirqimida (2 ta), bel vitochkalari o’rnida belgilanadi.
Andazalar turlari, ularni ishlab chiqish uchun qo’yiladigan talablar T-24, T-33,
T-38 modullarda keltirilgan.
Yubka uchun asosiy (avra) va qotirma bo’laklar andozalari (7,8-rasm) ishlab
chiqiladi. Andozalar spetsifikatsiyasi 4-jadvalda, tanda ipi yo’nalishi 5-jadvalda,
chok haqi qiymatlari 6-jadvalda keltirilgan.
Andozalar birikuvchi qirqimlar uzunligi va konfiguratsiyasi bo’yicha
solishtiriladi va muvofiqlashtiriladi. Andozalar spetsifikatsiyasida bir kiyim
komplektiga kiruvchi bo’laklar tartibi va soni keltiriladi. Andozalar qirqilgach,
texnik shartlar asosida rasmiylashtiriladi. Har bir bo’lakka markirovka belgisi
qo’yib chiqiladi: kiyim nomi, razmeri, bo’yi, bo’lak nomi, bichilgan bo’laklar soni.
Andozalarda tanda ipi yo’nalishi va uning yo’l qo’yiladigan chetga og’ish kattaligi,
uloq tushadigan joylarda ularning minimal va maksimal kengligini ko’rsatuvchi
chiziqlar, nazorat kertiklar aniq ko’rsatiladi.

4-jadval
To’g’ri yubka andozalarning spetsifikatsiyasi

Bo’lak nomi Belgi
manjeti Soni
Gazlama
turi
Bichiqda Andozada

Yubka old
bo’lagi 01 1 1 Asosiy
Yubka ort
bo’rchagi 02 2 1 Asosiy
Yubka
belbog’i 03 2 1 Asosiy
Belbog’
qotirmasi 04 1 1 Flizelin
Shlitsa
qotirmasi 05 1 1 Flizelin
Ilgich

5-jadval
To’g’ri yubka andozalarida tanda ipi yo’nalishi

Bo’lak nomi Bo’lak
belgisi Tanda ipi (t.i.)
yo’nalishi T.I.
yo’nalishidan
mumkin bo’lgan
chetga og’ish, %.
Old bo’lak 01 O’rta chiziqga parallel 5,0
Ort bo’lak 02 O’rta chiziqga parallel 5,0
Belbog’ 03 Belbog’ uzunligi
bo’ylab 5

6-jadval
To’g’ri yubka andozalarida chok haqi qiymati

Bo’lak nomi Qirqim nomi Chok haqi, sm.
Old bo’lak Bel qirqim 0,7-1,0
Yon qirqim 1,0-1,5
Etak 3,0-4,0
Ort bo’lak Bel qirqim 0,7-1,0
Yon qirqim 1,0-1,5
Etak 3,0-4,0
O’rta qirqim 1,0-1,5
Belbog’ Chetki qirqim 0,7-1,0
Yon 0,7-1,0

7-rasm. Yubka bo’laklarining andozalari

8-rasm. Belbog’ andozasi chizmasi.

1-2 =S
bel x 2+P
bel +1=37 x 2 + 1 + 1 =76 sm.
1 - 4 = 6 + 2 = 8 sm
belbog’ning tayyor holdagi kengligi = 3 sm, 2 sm – chok haqi uchun
TO’G’RI YUBKA BO’LAKLARINI BICHISH
Gazlamaga andozalarni joylash va bichish shartlari T-22, T-32, T-38
modullarda batafsil keltirilgan.

KERAKLI O’QUV-JIHOZ, ASBOB-USKUNA VA AShYOLAR:
- andoza chizish uchun maxsus qog’oz;
- chizg’ich, qalam, o’chirg’ich, sm. lenta, qaychi;
- bo’r;
- qog’oz (kalka);
- texnologik xarita;
- suv purkagich;
- dazmol;
- me’yoriy hujjatlar.

«AYOLLAR YUBKASINI MODELLASH, ANDOZA TAYYORLASH,
GAZLAMAGA ANDOZANI JOYLASHTIRISH, BICHISH» BO’YICHA
TEXNOLOGIK XARITA
Texnolo
giya
asosida
faoliyat
turlari Tavsiya
etiladigan
moslama va
uskunalar Chizma Standart
asosida
operatsiyani
bajarish tartibi
I II III IV

1. Yubka
asos
konstruktsiy
asi
chizmasini
chizish. Qalam,
o’chirg’ich,
lineyka,
o’lchov
tasma. Yubka chizmasi
nazariy fanlar
davomida chiziladi.
Yubka chizmasini
chizish tartibi 3-
jadvalda va 4,5,6-
rasmlarda
keltirilgan.

2. Yubka
shlitsasini
chizish. Qalam,
o’chirg’ich,
lineyka,
o’lchov
tasma. Yubka chizmasida
ort bo’lakda
etakdan 25-30 sm
qo’yiladi va shlitsa
o’rni belgilanadi.
Shlitsa kengligi 5
sm bo’ladi.
Shlitsa kengligi
bilan shlitsa konturi
nuqtalar bo’yicha
tutashtiriladi.

3. Yubka
bo’laklarini
konstruktsiy
a
chizmasidan
ko’chirish. Kalka
qog’oz,
chizg’ich,
o’chirg’ich,
asos
konstruktsiy
a. Yubka
konstruktsiyasi
chizmasidan old, ort
bo’laklari kalka
qog’oz vositasida
alohida qilib
ko’chiriladi. Bunda
har bir bo’lakka
tegishli kertik,
vitochka va ichki
chiziqlar ham
ko’chiriladi.
4. Ort
bo’lak
andozasini
chizish. Chok haqi
qiymatlari andoza
ko’chirilgan bo’lak
konturlari bo’ylab
qo’yib chiqiladi:
Etakda 3-4 sm, bel
qirqimida – 1 sm,
yon qirqimda – 1,0
– 1,5 sm.
Andoza konturlari
chiziladi. Tanda ipi
yo’nalishi, kertiklar
o’rni belgilanadi.

5. Old
bo’lak
andozasini
chizish. Chok haqi
qiymatlari andoza
ko’chirilgan bo’lak
konturlari bo’ylab
qo’yib chiqiladi:
Etakda 3-4 sm, bel
qirqimida – 1 sm,
yon qirqimda – 1,0
– 1,5 sm.
Andoza konturlari
chiziladi. Tanda ipi
yo’nalishi
belgilanadi.
Kertiklar o’rni
belgilanadi.
6. Yubka
belbog’ini
qurish. Belbog’ni qurish
uchun hisoblar 8-
rasmga tegishli
hisoblardan olinadi.

7. Qotirma
andozalari
ni
tayyorlash Belbog’ va shlitsa
uchun qotirma
andozalar quriladi.
Qotirma andozalar
asosiy andozalar
asosida, ya’ni ort
bo’lak va belbog’
bo’laklari
andozasidan
quriladi.
8. Andoza
larni qirqib
olish. Andoza konturlari
chetlaridan biroz
qo’yim qo’yib (1-
1,5) qirqib olinadi.
9. Birikuv
chi
bo’laklar
qirqimlarini
tekshirish. Old va ort
bo’laklar yon
qirqimlarining
uzunligi va shakli
muvofiqligi
tekshiriladi. Qirqim
uchlariga chokning
qaysi tomonga
dazmollanishiga
qarab aniqlik
kiritiladi.

10. Yubk
a bo’laklari
andozalari
ni rasmiy
lashtirish. Andozalarga
qistirmadagi
belgilar kiritiladi (7-
rasm).
- andoza nomi;
- kiyim nomi;
- bo’lak tartib
raqami;
- bo’lak nomi;
- chok haqi
qiymati;
- tanda ipi
yo’nalishi;
- kertiklar o’rni
(kertik eni (2-3 mm,
uzunligi 5-7 mm).
11. Gazla
ma ni
namlab
dazmollash. Gazlama namlanib,
o’rish (tanda) ipi
yo’nalishida
dazmollanadi.
12. Gazla
ma
nuqsonlarini
aniqlash,
bo’yi va
enini
o’lchash. Gazlama o’ng
tomonidan tekshirib
chiqiladi, nuqsonlar
bor joylari bo’r
bilan belgilab
qo’yiladi.

13.
Gazlama ni
bichuv
stoliga
joylashti
rish. Bichuv stoli ustiga
gazlama yalang
qavat qilib
to’shaladi.
14.
Gazlama ga
yubka
bo’laklarini
joylashti-
rish. Yubka old va ort
bo’lak andazalari
gazlama ustiga
joylashtiriladi.
Bunda bo’lak tanda
ipi yo’nalishi
gazlama o’rish ipi
yo’nalishi bilan
ustma-ust tushishi
shart. Gazlama
tanda ipidan
mumkin bo’lgan
chetga og’ish
kattaligi 5-jadvalda
keltirilgan.

15. Joyla
shmani
bo’rlash. Andaza konturlari
uchi o’tkirlangan
bo’r yordamida
bo’rlanadi. Bunda:
a) bo’r chiziq
qalinligi 0,1 smdan
oshmasligi kerak:
b) chiziqlar andoza
konturi bilan mos
tushishi kerak.
v) yubka bo’laklari
oralig’ida 0,5 sm
joy qoldirish kerak.
16. Qotir
ma
bo’laklarini
bichish Belbog’ va shlitsa
qotirmasi
flizelindan qirqib
olinadi.
17. Yubk
a
bo’laklarini
qirqib olish.
18. Bichil
gan
bo’laklarni
tekshirib
ko’zdan
kechirish. Bichilgan bo’laklar
4-jadvaldagi
andozalar
spetsifikatsiyasi
bo’yicha tekshirib,
tahlanadi.

1.2. «Yubkani tikish texnologiyasi, molniyali taqilma va shlitsani ishlash».
Mavzuda berilgan modelga binoan yubka – 3 chokli, ort bo’lagi o’rta chokida
joylashgan shlitsali, chap yon qirqimida joylashgan molniyali, yuqori qirqimi avra
gazlamadan bichilgan ulama belbog’li, ayollar to’g’ri klassik yubkasi tasvirlangan.
Avval avra gazlamadan bichilgan bo’laklar, qotirmalardan bichilgan bo’laklar
soni va ularning modelga mosligi tekshiriladi.
Bo’laklardagi vitochka, kertimlar, shlitsa, taqilma chiziqlarni o’ng bo’lakdan
chap bo’lakka ko’chirish uchun bir necha usullardan foydalanish mumkin: salqi
(nusxalama) qaviq bilan, trafaret usulida, to’g’nog’ichlar, bo’r yordamida 2222
sinf mashinasida ko’chiriladi. Bo’laklarning biriktirib tikiladigan qirqimlari
maxsus mashinasida yo’rmalanadi.
Vitochkalarni tikish uchun asosiy bo’lak belgi bo’ylab o’ngini ichkariga,
qaratib bukiladi va bel qirqimidan boshlab tikiladi. Tikilayotgan chok pastga
tomon asta-sekin yo’q qilib yuboriladi. Vitochkalar yorib dazmollanadi yoki bir
tomonga yotqizib dazmollanadi. Vitochka uchlaridagi salqi kirishtirib
dazmollanadi. Ip gazlamadan tikilgan yubka vitochkasi bir tomonga yotqizib
dazmollanadi.
Yurish paytida erkin harakat qilishni va kiyimni formasini yaxshi saqlashini
ta’minlash uchun yubkani ortqi bo’lagining o’rta chokida, yon choklarida yoki old
bo’lagining o’rta choklarida shlitsalar tikiladi. Yubka ort bo’lagining o’rta chokida
joylashgan shlitsaga qotirma qo’yib ishlov beriladi. Uni ketma-ket bajarish
texnologiyasini biz quyida ko’rsatib o’rtamiz. (VIII-bo’limga qaranD)

1-rasm. Klassik yubkaning umumiy ko’rinishi.
1-vitochkalarga ishlov berish; 2-ort bo’lagining o’rta chokida joylashgan
shlitsaga ishlov berish; 3-yon qirqimigi ishlov berish; 4-molniya taqilmaga ishlov
berish.
Yubka yon qirqimlarini o’ngi tomonidan maxsus mashinada yo’rmalanadi.
Yubka yon qirqimlari biriktirib tikiladi va yorib dazmollanadi. (VIII-bo’limga
qaranD).
Yubkaning «molniya» tasmasini biriktirma chok bilan tikishda, yubka choklari
biriktirib tikilgandan va yorib dazmollangandan keyin, tasma bo’lak teskarisidan
chok haqi tagiga qo’yiladi va tasma chetidan 4-7 sm. masofada bahyaqator
yuritiladi. «Molniya» tasmasining yuqori qirqimlari yubka yuqori chetidan 0,5 sm.
pastda tikiladi. Taqilma oxirida «molniya» oxirgi tishlaridan 5 mm masofa
kesimga perpendikulyar qilib, bahyaqator yurgiziladi.

KERAKLI O’QUV-JIHOZ, ASBOB-USKUNA VA ASHYOLAR:
- stol, stul, ikki ipli universal mashina 1022 kl, 97 kl;
- maxsus mashina – 51 A kl;
- dazmol;
- yubka modellari tasvirlangan plakatlar;
- “Molniya” li taqilmalar tikilishi ko’rsatilgan stendlar;
- shlitsaga qotirma qo’yish usullari ko’rsatilgan plakatlar;
- tayyor tikilgan yubkalarning namunalari;

Bitta o’quvchi uchun:
- yubka yon, shlitsa va molniya taqilmasini tikish uchun tuzilgan texnologik
xarita;
- igna, ip, qaychi, angishvona, bo’r, ruchka, dukcha;
- 25 sm, 1 ta “molniya” tasma;
- elimli qotirma (dublirin, flizilin);
- 0,50 m 2
li gazlama.

«YUBKANI TIKISH TEXNOLOGIYASI, MOLNIYALI TAQILMA VA
SHLITSANI ISHLASH» BO’YICHA TEXNOLOGIK XARITA

Texnologiya
asosida faoliyat
turlari Tavsiya
etiladigan
moslama va
uskunalar Chizma Standart asosida
operatsiyani bajarish
tartibi
I II III IV
I. Vitochkaga ishlov berish
1.1 Vitochka
o’rnini belgilash. Bo’r, qalam,
lineyka. Vitochka o’rni
bo’lakni teskari
tomonidan uchta
chiziq bilan
belgilanadi.
1-o’rta chiziq.
2-yon chiziq.
3-vitochka o’rnini
belgilaydigan chiziq.
1.1. Vitoc
hkani biriktirib
ko’klash. Igna, ip. Asosiy bo’lakni 1-
chiziq bo’ylab bukib,
2-chiziqdan 3-
chiziqqacha biriktirib
ko’klanadi.

1.2. Vitochka
ni biriktirib tikish. Universal
mashina. Bo’lak yuqori
qirqimidan
boshlanadigan
vitochkalarni
yuqoridan boshlab,
chegaralaydigan
chiziqqacha biriktirib
tikiladi, vitochka
uchlarida
bahyaqatorni asta-
sekin toraytirib, yo’q
qilib yuboriladi.
Bahyaqator uchlari
puxtalanadi yoki ip
uchlari tugib
qo’yiladi.
Bahyaqatorlar soni
10 mm da 4-5 ga
teng.
1.3. Vitochka
ni biriktirib,
ko’klangan qaviq
iplarini so’kib
tashlash. Qaychi. Ko’klangan qaviq
iplari qirqiladi, so’ng
tozalanadi.
1.4. Vitochka
ni bir tomonga
yotqizib
dazmollash. Dazmol. Vitochkalar bo’lak
o’rtasi tomon
yotqizib
dazmollanadi.
Vitochka uchlaridagi
salqi kirishtirib

dazmollanadi.
II-Shlitsaga ishlov berish
2.1 Shlitsa
uzunligini
belgilash va
belgini ikkinchi
tomonga
o’tkazish. Ip, igna,
chizg’ich,
qalam, bo’r. 1-o’rta chiziq.
2-etak bukish chizig’i.
3-shlitsa uzunligini
chegaralovchi chiziq.
Belgi chiziq bo’ylab
to’g’ri va sirma qaviq
tushiriladi. Qaviq
yirikligi 10-15 mm.
Ort bo’lak qismlarini
birlashtiruvchi yubka
chokini kengligini –
15 mm shlitsa, ishlov
haqi- 50 – 70 mm,
lekin ustki bo’lakning
ishlov haqqi past
bo’lagiga nisbatan 7-
10 mm ga tarroq
bo’ladi. Shlitsa
chiziqlari va

belgilovchi chiziqlari
ikkala tomonda bir
xil bo’lishi uchun
salqi qaviq bilan tikib
olinadi va qirqiladi.
2.2. Shlitsa
ishlov haqqiga
qotirma qo’yish. Dazmol. Yelimli qotirmani
shlitsa ishlov haqqini
teskarisiga qo’yiladi.
Qotirma qirqimlari
o’rta chiziqqa va
etakni bukish haqi
chizig’iga 1 mm
yetkazmay qo’yiladi.
Qotirma namlanadi
va dazmolda
yopishtiriladi.
2.3. Yubka
ort bo’lagi o’rta
qirqimlarini va
etakni bukish haqi
qirqimini
yo’rmash. Maxsus
mashina. Yubka qirqimlari
o’ng tomonidan
maxsus mashinada
yo’rmalanadi.

2.4. Shlitsani
ng pastki
tomoniga ishlov
berish. Universal
mashina,
dazmol. Shlitsaning pastki
tomonidagi qismini
qirqimi ochiq
qirqimli bukma chok
bilan tikiladi. Chok
kengligi (7-10 mm)
so’ng dazmollanadi.

2.5. Yubka
ort bo’lak
qismlarini
biriktirish. Universal
mashina, igna,
ip. Yubka ort bo’lak
qismlarini o’ngini
o’ngiga qaratib,
kertimlarni bir-biriga
to’g’ri keltirib,
qirqimlarini
to’g’rilab qo’yiladi.
Uzunasi bo’ylab,
to’g’ri sirma qaviq
bilan yubka o’rta
chizig’idan biriktirib
ko’klanadi. Yubka
ort bo’laklari
biriktirib ko’klangan
tomondan, to shlitsa
belgi chizig’igacha
biriktirib tikiladi.
Chok haqi – 1 sm.
Bahyaqator uchlari
puxtalanadi va chok
dazmollanadi.
Biriktirib ko’klangan
qaviq qator iplari
so’kib tashlanadi.
2.6. Ort
bo’lak qismlarini
biriktirib tikilgan
chokni yotqizib
dazmollash. Dazmol. Ort bo’lak qismlarini
biriktirma chok haqi
yopishib turadigan
bulguncha yotqizib
dazmollanadi.

2.7. Shlitsaga
uzil – kesil ishlov
berish. Universal
mashina,
dazmol,
qaychi. Ustki tomondagi
shlitsa ziylarini
yubka ort bo’lagidagi
o’ng qismini
belgilangan o’rta
chizig’iga to’g’rilab
shlitsa uzunligi
bo’ylab biriktirib
ko’klab qo’yiladi.
Yubkaning o’ng
tomonidan shlitsa
yuqori belgisidan
o’rta chokida 45°
ostida, shlitsaning
hamma bo’laklaridan
ikki qaytma
bahyaqator yuritib
mashinada
puxtalanadi,
dazmollanadi va
ko’klangan iplar
sukib tashlanadi.
III-Yubka yon qirqimlariga ishlov berish
3.1. Yon
qirqimlarini
yo’rmalash. Maxsus
mashina. Yubka qirqimlari
maxsus mashinada
o’ngi tomondan
yo’rmalanadi.
Titilmaydigan
gazlamadan

tikiladigan
yubkalarning
qirqimlari arra tishli
qaychida qirqiladi.
3.2. Yon
qirqimlarni
biriktirib
ko’klash. Ip, igna,
angishvona. Yubka old va ort
bo’laklari o’ngini-
o’ngiga qaratib,
qirqimlarini
kertimlarini
to’g’rilab, ort bo’lak
tomonidan biriktirib
ko’klanadi. Chok
kengligi 9-14 mm.
3.3. Yon
qirqimlarini
biriktirib tikish. Universal
mashina. Ko’klangan qaviqdan
chok haqi tomonidan
0,1 sm yetkazmay
biriktirma chok bilan
tikiladi.

3.4. Biriktirib
tikilgan qaviq
iplarini sukib
tashlash. Qaychi,
pichoqli halqa. Vaqtincha tikilgan
sirma qaviqlar sukib
tashlanadi.
3.5. Yon
choklarni yorib
dazmollash. Dazmol, mato. Chok haqini ikkki
tomonga yorib,
namlab dazmolda
yopishib turadigan
bo’lguncha yorib
dazmollanadi. Chok
turiga qarab, chok bir
tomonga qaratib
dazmollanishi
mumkin.
3.6. Yubkani
ng bel chizig’i,
etagi va
qo’yimlarni
tekislab qirqish. Qaychi,
sm.lenta. Yubka teskarisini
ichkariga qaratib yon
chok, vitochka va
bo’ksa chiziqlarini
bir-biriga to’g’ri
keltirib qo’yiladi.
Yubkani bo’ksa
chizig’i bo’ylab old
va ort bo’laklar
o’rtasidan, bel
chizig’i va etagi
bo’ylab to’nog’ichlar

qadab chiqiladi. Ort
bo’lak o’rtasi tomoni
ichiga qaratib bel
qirqimini ichidan
chap tomonga qaratib
qo’yiladi.
Yubka, etak bel
chiziqlari aniqlanadi
va kerakli ishlov haqi
ham aniqlanib,
notekis joylari qirqib
tashlanadi.
To’g’nog’ichlar olib
tashlanadi.
IV. «Molniya» li taqilmaga ishlov berish
4.1. Molniya
tasmani
to’g’nag’ichlar
bilan ilintirib
qo’yish. To’g’nog’ichl
ar. Yubkaning teskari
tomoniga «molniya»
tasmasi o’ngini
pastga qaratib, uning
tishlarini yon
qirqimlari bilan
biriktirib tikilgan
bahyaqatorga to’g’ri
tushadigan qilib,
yuritgichni bel
chizig’idan 5-7 mm
pastroqqa joylab
qo’yiladi. «Molniya»
tasma to’g’nog’ichlar

bilan uni tishlariga
ko’ndalang
joylashtiriladi, tayyor
kiyim taqilmasi
burishib qolmasligi
uchun «molniya»
tasma tarang
tortiladi. Molniya
tasmani puxtlangan
joyi, yubka
taqilmasini
uzunligini
belgilangan
chizig’idan kamida
10 mm pastroqqa
tushib turishiga
ahamiyat berish
kerak, aks holda
boshqa uzunroq
«molniya» kerak
bo’ladi.
4.2. Molniya
ni sirmalash. Igna, ip. Yubkani «molniya»
tasmaga uning
tishlariga yaqin joyda
yirikligi 5 mm to’g’ri
sirma qaviq bilan
bostirib ko’klanadi.
To’g’nag’ichlarni
olib tashlanadi.

4.3. Yubka
o’ngi tomonidan
«molniya»
taqilmani bostirib
tikish. Universal
mashina. Bahyaqator kengligi
8-7 mm, u
yuritgichning
kengligiga bog’liq
bo’ladi.
Gazlama rangiga mos
ipak ishlatiladi.
Bahya yirikligi 10
mm da 3-4 ta bahya.
Bezak bahyaqator
yuritishda
9mashinada) bir
tomonli tepki
ishlatish tavsiya
etiladi va gazlama
qalinligiga qarab
mashina ustki ipining
tarangligini rostlash
kerak bo’ladi.
Bahyaqatorni oddiy
tepki ishlatib
tikishda, gazlama
qalinligi va
«molniya» tishini
qalinligiga teng
bo’lgan qalin qog’oz
qo’yib tikish tavsiya
etiladi.

Xulosa.
Kurs loyihasida tanlangan model ayollar dekorativ yubkasiga texnologil ishlov
berishdan iborat bo`lib, kurs loyihasini dastlabki bosqichini kirish qismidan
boshladim. Bunda respublikamiz yengil sanoati oldidagi turgan vazifalari
tugrisida malumot keltirdim. Rejaning keyingi boskichida tanlangan modelni
asolash ishlari va tanlangan model uchun gazlama tanlash va uni asoladim.
Kurs loyihasini bajarishda ya`ni tanlangan modelnga texnologik ishlov
berishda asbob uskunalarni tugri tanlash maqsadida yuqari unumga ega bolgan
zamonaviy tikuvchilik jixozlari va namlab isitib ishlov berish jixozlarini
tanladim. Jixozlarni tanlab olingandan so`ngtexnologik tartibni tuzib olinadi.
T ех nologik tartib tuzilgandan k е yin tanlangan mod е l asosida t ех nologik
jarayoni loyihalashga kirishdim. Bu ishni ishlab chiqarish oqim turlarini tanlash
va asoslab oldim. Ishlab chiqarish oqimlarni tashkil qilishning shakllari asosan
to`rt b е lgi bilan farqladim. - bir maromda ishlash darajasi bo`yicha; - tikuv
buyumlarini ishlab chiqarish oqimlarga tushirish bo`yicha; - mahsulotni tashish
usuli bo`yicha; - tashkiliy op е ratsiyalarni vaqtini moslash bo`yicha.
Barcha ishlar muvofaqiyatli yakunlanib ishlab chiqarish quvvati, ishlab
chiqarish takti, va ishchilar sonini formulalar orqali tpish va ishlab chiqarishda
qo`llash imkoni yaratildi. Men xulosa kilib shuni atishim mumkinki, men oldimga
qo`yilgan vazifa va maqsadimga erishdim.

Foydalanilgan adabiyotlar.
1. Jabbоrоva M.Sh. «Tikuvchilik texnоlоgiyasi» T. 1989
2. Jabbоrоva M.Sh. «Tikuvchilik texnоlоgiyasi» T. 1994
3. Negmatоva F.U. «Tikuvchilik texnоlоgiyasi» T. 1999 ma`ruza matni
4. Truxanоva A.T. «Engil kiyim texnоlоgiyasidan rasmli ko’rgazma»
5. Kоmilоva X.X., Xamraeva N.K. «Tikuv buyumlarini kоnstruktsiyalash. »
Mоliya nashriyoti, Tоshkent, 2003.
6. Qulinjanоva G.Q., Musaeva S.S. «Engil sanоat mahsulоtlari texnоlоgiyasi» T.
2002
7. Abdullaeva Q.M., Bоbоxanоva X.Sh. va bоshqalar. «Bichish tikishni
o’rgatish metоdikasi». T. 200
8 Sanoqulov X.R, Xodieva D.P. Satbaeva “Mehnat va uni o’qitish metodikasi”
Darslik.T.; TDPU.2015-yil.
9. Mavlonova R.A, Sanoqulov X.R, Xodiyeva D.P “Mehnat va uni o’qitish
metodikasi” O’quv qo’llanma. 2007yil TDPU.
10. Sanaqulov X., Xaydarov M “Boshlang’ich sinflarda qog’ozdan amaliy ishlar”
o’quv-metodik qo’llanma.T.; Navruz.2013- yil.
11. I. Mannopova, R. Mavlonova, N. Ibragimova TEXNOLOGIYA umumiy o’rta
ta’lim maktablarining 1-sinfi uchun darslik. Toshkent2017
12. I. Mannopova, R. Mavlonova, N. Ibragimova TEXNOLOGIYA umumiy o’rta
ta’lim maktablarining 4-sinfi uchun darslik. Toshkent2017
13. Matlab Tilavova” Mehnat va uni o’qitish metodikasi”. Toshkent” Turon Zamin
Ziyo” 2017.
14.M.K. Rasulova, B.G. Isroilova, M.A. Asadullayeva. Kiyim ishlab chiqarish
texnologiyasi, O’quv qo’llanma.T. TTYSI, 2014.-366 b.

O'quvchilarga «ayollar yubkasini modellash, andoza tayyorlash, gazlamaga andozani joylashtirish, bichish

Купить