• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена 9000UZS
Размер 146.4KB
Покупки 12
Дата загрузки 23 Сентябрь 2023
Расширение docx
Категория Юриспруденция

Продавец

Bohodir Jalolov

Дата регистрации 10 Май 2023

5700 Продаж

O’zbekistonning ma’muriy-hududiy va davlat tuzilishi

tuman yoki shaharning chegaralarini o’zgartirish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi tegishli tuman yoki shahar hokimining tuman yoki shaharning chegaralarini o’zgartirish haqidagi iltimosnomasini iltimosnoma kelib tushganidan keyin o’ttiz kun ichida ko’rib chiqadi va uni ma’qullaydi yoki rad etadi. Shaharchalarning, qishloqlarning va ovullarning chegaralarini o’zgartirish Shaharchalarning, qishloqlarning va ovullarning chegaralarini o’zgartirish xalq deputatlari viloyat Kengashlari tomonidan tegishli tumanlar hokimlarining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi. Tegishli tuman hokimi xalq deputatlari viloyat Kengashiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma; tegishli tuman xalq deputatlari Kengashining shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish masalasiga doir qarori; tuman hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; shaharcha, qishloq yoki ovul chegaralarining va shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralari o’zgarishi munosabati bilan chegaralari o’zgartirilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda shaharcha, qishloq yoki ovul chegaralari chizig’ining tavsifi; shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. Xalq deputatlari viloyat Kengashi tegishli tuman hokimining shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish haqidagi iltimosnomasini - Qoraqalpog’istonning oliy ijro organi sifatida Qoraqalpog’iston Respublikasining Vazirlar Kengashi belgilangan va Vazirlar Kengashi Jo’qorg’i Kenges tomonidan tuzilishi tartibi o’rnatilgan; - Qoraqalpog’iston Respublikasi sud hokimiyati tizimida Konstitutsiyaviy sud bo’lishi nazarda tutilmagan va konstitutsiyaviy nazoratni amalga oshiruvchi Konstitutsiyaviy nazorat qo’mitasi tashkil qilingan; - Qoraqalpog’iston Respublikasining Prokurori va uning o’rinbosarlari O’zbekiston Bosh prokurori bilan kelishilgan holda Qoraqalpog’iston Jo’qorg’i Kengesi tomonidan lavozimiga tayinlanishi va vazifasidan ozod qilinishi tartibi o’rnatilgan. Bulardan tashqari, Oliy Majlis Senati Raisining bitta o’rinbosari, albatta, Qoraqalpog’iston vakili bo’lishi kerakligi, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tarkibiga Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar kengashi Raisi lavozimi bo’yicha kirishi Qoraqalpog’iston huquqiy maqomini ko’rsatuvchi holatdir. Bular orqali Qoraqalpog’iston O’zbekiston hayotida ishtirok etadi. O’zbekiston va Qoraqalpog’iston Respublikalari huquqiy holati, bir-biri bilan munosabati asoslari Konstitutsiyaviy darajada tartibga solingan. Bu munosabatlarda O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarining Qoraqalpog’istonda amal qilishi tartibi alohida ahamiyatga ega. Konstitutsiyaning 15-moddasida: « O’zbekiston Respublikasida O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlarining ustunligi so’zsiz tan olinadi», - deb belgilangan qoida Qoraqalpog’istonga ham taalluqlidir. Chunki Konstitutsiyaning 83-moddasida: « O’zbekiston Respublikasi viloyatlar, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullar, shuningdek Qoraqalpog’iston Respublikasidan iborat», - degan qoida Qoraqalpog’iston o’z hududi bilan O’zbekistonning tarkibiy qismi ekanligini ko’rsatadi Demak, shunday ekan, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlari Qoraqalpog’istonda ham ustuvor ekanligi, bajarilishi majburiy ekanligi qonuniydir. Bu bajarilishi jihatdan O’zbekiston Konstitutsiyasi va qonunlarining Qoraqalpog’istonda ustunligini ko’rsatsa, bu holat O’zbekiston va Xulosa Har bir davlat o’z hududiga ega va bu hudud daxlsizligini himoya qilish uning eng muhim vazifalaridan biri hisoblanadi. Har bir davlatning yaxlit hududi muayyan tarzda, albatta, ma’lum qismlarga, bo’linmalarga bo’lingan bo’ladi. Davlat hududini bunday bo’lish uni boshqarishni osonlashtirish, samarali boshqarish maqsadlarini ko’zlaydi. Davlatning hududi qanday tarzda tashkil etilganligini, ya’ni markaz bilan hududiy birlikninig o’zaro munosabatlari qanday, qanaqa mamuriy hududiy bo’linmalarga bo’linganligi kabi masalalar ― davlatning tuzilish shakli degan atama bilan ancha vaqtdan beri ifodalanib kelgan. Biroq tuzilish degan ibora juda serma’no bo’lganligi tufayli, keying paytlarda konstitutsiyaviy yuridik adabiyotda ― hududiy–siyosiy tuzilish, siyosiy hududiy tuzilish kabi atamalarni qo’llash keng tarqalmoqda. O’zbekistonning davlat tuzilishi ham yuqoridagi ikkinchi rejadagidek unitar tuzilishga ega. Lekin mamlakatimizda davlat boshqaruvi demokratik tamoillarga asoslanadi, garchi tuzilishi unitar respublika bo’lsa ham. Mamlakatimizda olib borilayotgan barcha ijtimoiy islohotlarning negizida asosiy bosh g’oya qilib yurt tinchligi va xalq farovonligi maqsad qilib olingan ekan, shubhasiz zalqaro maydondagi tajribalarni o’rganish va tegishli xulosalar chiqarish orqali bu maqsadlarga osonroq va jadallik bilan erishish mumkin. Davlatlar tuzilishiga ko’ra turlicha bo’lishiga qaramay ularning huquqiy tomondan faolyat ko’rsatishi bir xildir. Davlat boshqaruvi barcha mamlakatlarda konstitutsiyaga, hukumat chiqaradigan qonun va qarorlarga tayangan holda amalga oshiriladi. Dunyodagi har bir davlatning o’z hududiy tuzilishi mavjud. Shu jumladan har bir davlatning hududiy tuzilishining tarixiy o’tmishi ham mavjud.Yevropa davlatlarining hududiy tuzilishini tarixda (XX asr boshlari va ushbu asrning o’rtalarida) ikki hodisa belgilab berdi. Bu hodisalar birinchi va ikkinchi jahon urushi edi.Ba’zi davlatlarning hududi kengaydi va aksincha boshqa biri esa o’z  shaharlar;  shaharchalar;  qishloqlar;  ovular;  Qoraqalpog’iston Respublikasi. O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi sohasidagi asosiy prinsiplar quyidagilardan iborat:  O’zbekiston Respublikasi hududining yaxlitligi va bo’linmasligi;  qonuniylik;  ma’muriy-hududiy birliklardagi davlat boshqaruvining samaradorligi;  ma’muriy-hududiy birliklarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirilishi. Ushbu qonunning 5-moddasiga ko’ra: “ O’zbekiston Respublikasi viloyatlar, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullardan, shuningdek Qoraqalpog’iston Respublikasidan iborat. Qoraqalpog’iston Respublikasi tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar va ovullardan iborat. Viloyatlar tumanlardan, shuningdek viloyat va tuman bo’ysunuvidagi shaharlardan, shaharchalar, qishloqlar hamda ovullardan iborat. Viloyat bo’ysunuvidagi shaharlar doirasida ham tumanlar tashkil qilinishi mumkin. Viloyatlarning ma’muriy-hududiy chegaralari doirasida respublika bo’ysunuvidagi shaharlar bo’lishi mumkin. Toshkent shahri tumanlardan iborat ” . Ma`lum davlat hududida siyosiy jihatdan alohida davlat mavjud bo’lsa, bunday davlatning hududiy bo’linishi murakkab hisoblanib, u siyosiy-hududiy bo’linishga ega bo’lgan davlat deyiladi. Agar davlat faqat ma`muriy-hududiy bo’laklardan iborat bo’lsa, bunday davlat ma`muriy-hududiy bo’linishga ega davlat deyiladi . Har bir mamlakat ma’muriy-hududiy tuzilishini belgilashda butun hududni boshqarishga oson bo’lishi, markaz ta’sirining joylarda samarali bo’lishi, xalqning davlat organlariga yaqin bo’lishi, ishlab chiqarishni tashkil etishning unumli, arzon, samarali bo’lishi, sanoatni xom ashyo bilan ta’minlash darajasi, aholining urf-odatlari, qadriyatlari, tarixiy tajribasini hisobga oladi va o’ziga Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati I Rahbariy adabiyotlar 1. I. A. Karimov - Mamlakatni modernizatsiya qilish va iqtisodiyotimizni barqaror rivojlantirish yo’lida , 16 jild. Toshkent ―O’zbekiston nashryoti-‖ ‖ matbaa ilodiy uyi 2008-yil 2. I.AKarimov ―Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch Toshkent. ‖ ―Ma’naviyat nashryoti 2008-yil ‖ 3. I. A. Karimov ―O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida, xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafoloti Toshkent. ―O’zbekiston ‖ nashryoti 1997-yil. ‖ 4. Lukashuk I.I., Saidov A.X., Xalqaro huquq nazariyasi asoslari: Darslik – T. “Sharq”, 2004-yil. II Normativ hujjatlar 5. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi (30.04.2023) 6. Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitutsiyasi. 1993-yil 9-aprel. 7. O’zbekiston Respublikasining “O’zbekiston Respublikasining ma’muriy- hududiy tuzilishi” to’g’risidagi Qonuni. 2020-yil 28-avgust. 8. O. T. Husanov – “Konstitutsiyaviy huquq” – darslik. III Elektron ta’lim resurslari 9. www. lex. uz 10. www. arxiv. uz 11. www. wikipedia. uz 12. www. abiturtest. uz 13. www. norma. uz Reja Kirish I bob. O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi hamda ularni tashkil etish va tugatish tartibi 1.1§ O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi haqida 1.2 § Viloyatlar, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullar, shuningdek, Qoraqalpog’iston Respublikasining tashkil etilishi va bekor qilish tartibi II bob. Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar chegaralarini o’zgartirish tartibi hamda Qoraqalpog’iston Respublikasining huquqiy maqomi 2.1§ Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar chegaralarini o’zgartirishning huquqiy asoslari 2.2§ Qoraqalpog’iston Respublikasining huquqiy maqomi Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining va Senatining qarorlari loyihalari; O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; viloyat chegaralarining va viloyat tarkibiga hududlari o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda viloyat chegaralari chizig’ining tavsifi (viloyatni tuzish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); tarkibiga tugatilayotgan viloyat hududi o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi va ma’muriy-hududiy birliklar chegaralari chizig’ining tavsifi (viloyatni tugatish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); viloyatni tuzish yoki tugatish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. Respublika bo’ysunuvidagi shaharlarni tuzish va tugatish Respublika bo’ysunuvidagi shaharlarni tuzish va tugatish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga ko’ra O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan amalga oshiriladi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: respublika bo’ysunuvidagi shaharni tuzish yoki tugatish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan taklif; O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining va Senatining qarorlari loyihalari; O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; respublika bo’ysunuvidagi shahar chegaralarining va respublika bo’ysunuvidagi shahar tarkibiga hududlari o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy aholisi kamida o’ttiz ming bo’lgan, muayyan ma’muriy ahamiyat kasb etadigan, istiqbolli iqtisodiy va madaniy markazlar deb hisoblangan shaharlar kiritilishi mumkin. Ya’ni shahar viloyat bo’ysunuvidagi shahar bo’lishi uchun, u ma’lum miqdordagi aholiga ega boMishi kerak; u muhim ma’muriy ahamiyat kasb etishi kerak; madaniyat o’chog’i bo’lishi, iqtisodiy rivojlanish istiqboli bo’lishi zarur. Shaharlarni viloyat bo’ysunuvidagi shaharlar turkumiga kiritish, ularni qayta tuzish tegishli viloyat hokimlarining iltimosnomasiga asosan, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga muvofiq, Oliy Majlis tomonidan amalga oshiriladi. Qoraqalpog’iston Respublikasida shaharlarni respublika bo’ysunuvidagi shaharlar turkumiga kiritish, ularni qayta tuzish Qoraqalpog’iston Respublikasi hukumatining taklifiga muvofiq Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Tuman bo’ysunuvidagi shaharlar turkumiga, qoida tariqasida, kamida yetti ming aholisi bo’lgan, sanoat korxonalari va rivojlangan infrastrukturasi mavjud shaharlar, aholi punktlari kiritilishi mumkin. Shahar yoki aholi punktini shunday turkumga kiritish uchun u ma’lum miqdorda aholiga ega bo’lishi, iqtisodi normal rivojlangan bo’lishi va tegishli rivojlanishni ta’minlaydigan darajada infrastrukturasiga ega bo’lishi kerak. Shahar, shaharcha, aholi punktlarini tuman bo’ysunuvidagi shaharlar turkumiga kiritish, ularni qayta tuzish tegishli viloyat hokimlarining iltimosnomasiga asosan O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga muvofiq Oliy Majlis tomonidan amalga oshiriladi. Bu masala Qoraqalpog’istonda tegishli tuman hokimining iltimosnomasiga asosan, Qoraqalpog’iston Respublikasi hukumatining taklifiga muvofiq, Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Kamida ikki ming aholisi bo’lgan, sanoat korxonalari, qurilishlar, temir yo’l stansiyalari va boshqa muhim obyektlar yaqinida joylashgan aholi punktlari shaharchalar turkumiga kiritilishi mumkin. Bu masala tegishli tuman hokimlarining iltimosnomasiga asosan, Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi, xalq deputatlari viloyat Kengashlari tomonidan hal qilinadi. 2.2§ Qoraqalpog’iston Respublikasining huquqiy maqomi - tumanlar, shaharlar, ovullarga nom berish, ularning nomini o’zgartirish. Qoraqalpog’iston Respublikasining chegarasi faqat Qoraqalpog’istonning roziligi bilan Jo’qorg’i Kenges qaroriga asosan, Oliy Majlis tomonidan o’zgartirilishi mumkin. hududining malum bir qismidan ajraldi. G’olib davlatlarning qabul qilgan qarorlari natijasida ba’zi davlatlar unitary davlatga, boshqalari federatsiyaga aylandi. Mag’lub davlatlarning ba’zilari esa avtonomiya ko’rinishiga o’tib qilishdi ya’ni soddaroq qilib aytganda siyosiy, iqtisodiy va huquqiy qaramga aylandilar. Davlatning hududiy – siyosiy tuzilishi bu davlatning siyosiy – hududiy tuzilmasi, ya’ni yaxlit davlat hududining qismlarga bo’linishining muayyan tartibi, ularning huquqiy holati, markaziy organlarining hududiy bo’linmalarbilan o’zaro munosabatidir. Demak, davlatning hududiy siyosiy tuzilishi o’zida mana shu masalalarni ifoda etadi va ular ta’siri ostida shakllanadi. Shu munosabatlar bilan xorijiy mamlakatlar konstitutsiyasida davlatning siyosiy hududiy tuzilishi qanday mustahkamlanganligi masalasi muayyan qiziqish uyg’otadi. Shuni alohida takidlash kerakki, deyarli barcha davlatlarning konstitutsiyalarida davlatning hududiy tashkil etilishi mustahkamlangan,lekin faqat bir xilda emas, ya’ni ba’zi davlatlar konstitutsiyalari aniq qilib, davlatning hududiy tuzilishini belgilab qo’ygan bo’lsa, ba’zi davlatlarning konstitutsiyalarida to’g’ridan – to’g’ri mustahkamlanib qo’yilmaydi, biroq konstitutsiyaning boshqa moddalari mazmunidan kelib chiqib, ushbu davlatning hududiy tuzilish shakli qanaqa ekanligi bemalol ayon bo’lib turadi. Hatto, ba’zi konstitutsiyalarda davlatning bir tuzilish shakliga ega ekenligi ko’rsatilgan holda, amalda boshqa shaklga mansub bo’ladigan holler hum uchrab turadi. Masalan, Shvetsariya Respublikasi konfederatsiya deb atalsa-da aslida u federativ tuzilish shakliga ega. I bob. O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi hamda ularni tashkil etish va tugatish tartibi 1.1§ O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi haqida Davlat tuzilishi - bu davlat hokimiyatini mamlakat hududi bo’yicha tashkil qilish, hududlardagi davlat organlari, markaziy davlat organlari munosabatini belgilashning alohida shaklidir. Davlat tuzilishining uch ko’rinishi mavjud bo’lib, ular unitar davlat, federativ davlat va konfederativ davlatdir. Federativ davlat - bu davlat tuzilishlarning ittifoqi, federatsiya ma’lum mustaqillikka ega subyektlarning ittifoqi hisoblanadi. Federatsiya subyektlari ba’zi mamlakatlarda mustaqil bo’lib, ayrim vakolatlarini federatsiyaga ixtiyoriy o’tkazadi va barcha subyektlar bir xil huquqiy maqomga ega bo’ladi. Bunday davlatlarda federatsiya hududi, subyektlar hududidan iborat bo’ladi, federatsiya subyektlarining konstitutsiyalari, fuqaroligi, alohida qonunchilik, ijro, sud hokimiyati organi bo’ladi. Bunday davlat tuzilishidagi mamlakatga AQSh, Hindiston, Braziliya, Rossiyani kiritish mumkin. Unitar davlat - davlat tuzilishining oddiy ko’rinishi, uning tarkibida boshqa davlat tuzilmalari yo’q, hududiy birliklari mustaqillikka ega emas. Yagona konstitutsiya, yagona fuqarolik, Oliy qonunchilik, ijro va sud hokimiyati ham markazlashgan shaklda tuzilgan va faoliyat olib boradi. Bu mamlakatlar qatoriga Fransiya, Italiya, Yaponiya, Qozog’iston, Tojikiston, Qirg’iziston, Turkmanistonni kiritish mumkin. O’zbekiston ham unitar mamlakatlar qatoriga kiradi. Lekin uning tuzilishida ayrim federativ davlatlarga xos xususiyatlar ham mavjud. Masalan, O’zbekiston tarkibida davlat tuzilishiga xos bo’lgan Qoraqalpog’iston Respublikasi mavjud. Uning o’z Konstitutsiyasi, qonunlari, hududi, fuqaroligi, oliy qonunchilik, ijro va sud hokimiyati organlari mavjud. Qoraqalpog’iston va O’zbekiston munosabati federativ munosabatlar asosida qurilmagan. Federatsiya bir necha teng huquqli subyektlar ittifoqi bo’lsa, bu yerda teng huquqli federatsiya subyektlari yo’q. Viloyat yoki tuman bo’ysunuvidagi shaharlarning, viloyatlar tumanlarining, Toshkent shahri tumanlarining va viloyat bo’ysunuvidagi shaharlar tumanlarining chegaralarini o’zgartirish Viloyat yoki tuman bo’ysunuvidagi shaharlarning, viloyatlar tumanlarining, Toshkent shahri tumanlarining va viloyat bo’ysunuvidagi shaharlar tumanlarining chegaralarini o’zgartirish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga ko’ra O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan tegishli viloyatlar va Toshkent shahar hokimlarining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi. Tegishli viloyat yoki Toshkent shahar hokimi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: tegishli shahar yoki tumanning chegaralarini o’zgartirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma; tegishli viloyat yoki Toshkent shahar xalq deputatlari Kengashining shahar yoki tumanning chegaralarini o’zgartirish to’g’risidagi masalani ko’rib chiqish haqidagi qarori; tegishli viloyat yoki Toshkent shahar hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; shahar yoki tuman chegaralarining va shahar yoki tumanning chegaralari o’zgarishi munosabati bilan chegaralari o’zgartirilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda shahar yoki tuman chegaralari chizig’ining tavsifi; shahar yoki tumanning chegaralarini o’zgartirish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tegishli viloyat yoki Toshkent shahar hokimining shahar yoki tumanning chegaralarini o’zgartirish haqidagi iltimosnomasini iltimosnoma kelib tushganidan keyin o’ttiz kun ichida O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlari bilan aniqlanishi mumkin bo’lgan, strategik ahamiyatga, yirik sanoat korxonalariga va rivojlangan infratuzilmaga ega, shuningdek istiqbolli iqtisodiy va madaniy markazlar bo’lgan aholi punktlari; viloyat bo’ysunuvidagi shaharlar (Qoraqalpog’iston Respublikasi bo’ysunuvidagi shaharlar) — aholisining soni, qoida tariqasida, kamida o’ttiz ming kishi bo’lgan, muhim ma’muriy ahamiyatga, rivojlangan infratuzilmaga ega, shuningdek istiqbolli iqtisodiy va madaniy markazlar bo’lgan aholi punktlari; tuman bo’ysunuvidagi shaharlar — aholisining soni, qoida tariqasida, kamida yetti ming kishi bo’lgan, sanoat korxonalariga va rivojlangan infratuzilmaga ega bo’lgan aholi punktlari; tumanlar — viloyatlar, Qoraqalpog’iston Respublikasi tarkibidagi, qoida tariqasida, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar va ovullardan iborat bo’lgan ma’muriy hududiy birliklar; chegara chizig’ining tavsifi — chegara chizig’ining yo’nalishi va ma’muriy- hududiy birlik chegaralarining kartografik chizmasida ko’rsatilgan, chegara chizig’ini burilish nuqtalarining koordinatalari, shuningdek joyning tegishli topografik elementlari bilan bog’laydigan chegara nuqtalari o’rtasidagi masofa ko’rsatilgan holda, chegara chizig’ining o’tish tavsifini o’z ichiga olgan asosiy hujjat; shaharlardagi tumanlar — shaharlarning ma’muriy-hududiy birlik maqomidagi, aholisining soni, qoida tariqasida, kamida yigirma ming kishi bo’lgan, fuqarolar yig’inlaridan (mahallalardan) iborat bo’lgan qismi; shaharchalar — aholisining soni, qoida tariqasida, kamida ikki ming kishi bo’lgan, sanoat korxonalari, temir yo’l stansiyalari va boshqa muhim obyektlar yaqinida joylashgan, fuqarolar yig’inlaridan (mahallalardan) iborat bo’lgan aholi punktlari; qishloqlar va ovullar — tumanlar hududida joylashgan, fuqarolar yig’inlaridan (mahallalardan) iborat bo’lgan aholi punktlari. O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy birliklari:  viloyatlar;  tumanlar; O’zbekistonning haqiqiy suverenitetiga ega bo’lishi, mustaqillikka erishishi O’zbekiston va Qoraqalpog’iston Respublikalari munosabatida ham o’z aksini topdi. Ular o'rtasidagi munosabatning asoslari qabul qilingan hujjatlarda belgilab olindi. Bu masalaga 1990-yil iyun oyida qabul qilingan «O’zbekiston Respublikasining suvereniteti to’g’risidagi Deklaratsiya», 1990-yil 14-dekabrda qabul qilingan «Qoraqalpog’iston davlat suvereniteti to’g’risidagi Deklaratsiya»larda alohida e’tibor berildi va O’zbekiston hamda Qoraqalpog’istonning amaldagi konstitutsiyalarida Qoraqalpog’istonning huquqiy maqomi, har ikkala respublika o'rtasidagi munosabat asoslari mustahkamlab qo’yildi. Konstitutsiyaning 85-moddasida: «Suveren Qoraqalpog’iston Respublikasi O’zbekiston Respublikasining tarkibiga kiradi. Qoraqalpog’iston Respublikasining suvereniteti O’zbekiston Respublikasi tomonidan muhofaza etiladi», - deb mustahkamlangan. Konstitutsiyaning bu moddasi: - Qoraqalpog’istonni suveren respublika ekanligini belgilaydi va e’tirof etadi; - u O’zbekiston tarkibiga kirganini ko’rsatadi; - Qoraqalpog’istonningsuvereniteti O’zbekiston tomonidan muhofaza qilinishini belgilaydi. Shu holat bilan O’zbekiston o’z zimmasiga katta mas’uliyatni oladi. huquqiy maqomi, suverenitetga egaligini tasdiqlovchi normalar ham O’zbekiston va Qoraqalpog'iston konstitutsiyalarida mustahkamlangan. Bular: - Qoraqalpog’iston Respublikasining o’z Konstitutsiyasiga egaligi. Chunki, Konstitutsiya har qanday davlatning suverenligini ko’rsatuvchi asosiy shart (Konstitutsiyaning 86-moddasi); - Qoraqalpog’iston Respublikasi o’z Konstitutsiyasini o’z ixtiyori bilan xalq xohish-irodasiga mos ravishda, hech kimning aralashuvisiz Oliy hokimiyat organida qabul qilgan; - Qoraqalpog’iston Respublikasi o’z hududiga va chegarasiga ega; - Qoraqalpog’iston Respublikasining hududi va chegaralari uning roziligisiz o’zgartirilishi mumkin emas. Qoraqalpog’iston Respublikasi o’z ma’muriy- hududiy tuzilishi masalalarini mustaqil hal qiladi (Konstitutsiyaning 88-moddasi); hokimlarining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi. Tegishli tuman hokimi Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: tumanning ma’muriy markazini belgilash yoki ko’chirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma; ‘ xalq deputatlari tuman Kengashining tuman ma’muriy markazini belgilash yoki ko’chirish masalasiga doir qarori; tuman hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; tumanning ma’muriy markazini belgilash yoki ko’chirish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari”. 1.2 § Viloyatlar, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullar, shuningdek, Qoraqalpog’iston Respublikasining tashkil etilishi va bekor qilish tartibi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 84-moddasida: «Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahrining chegaralarini o’zgartirish, shuningdek, viloyatlar, shaharlar, tumanlar tashkil qilish va ularni tugatish O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan amalga oshiriladi» 3 , - deb belgilangan . “O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi” 4 to’g’risidagi qonunning IV bobida ma’muriy-hududiy birliklar, ya’ni viloyatlar, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullar va Qoraqalpog’iston Respublikasini tuzish va tugatish yoritilgan. Unga ko’ra: Viloyatlarni tuzish va tugatish. Viloyatlarni tuzish va tugatish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga ko’ra O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan amalga oshiriladi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: viloyatni tuzish yoki tugatish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan taklif; 3 O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. Qonun.: “O’zbekiston”. 2023. 4 O’zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi” to‘g‘risidagi Qonuni. – “O’zbekiston”, 2020. ko’rib chiqadi va uni ma’qullaydi yoki rad etadi. Tegishli viloyat yoki Toshkent shahar hokimining iltimosnomasi ma’qullangan taqdirda, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi shahar yoki tumanning chegaralarini o’zgartirish to’g’risidagi taklifni hamda O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining va Senatining qarorlari loyihalarini o’n kun ichida tayyorlaydi va yuqorida nazarda tutilgan hujjatlar bilan birga O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga ko’rib chiqish uchun kiritadi. Qoraqalpog’iston Respublikasida tumanlarning, Qoraqalpog’iston Respublikasi bo’ysunuvidagi shaharlarning va shaharlarda tumanlarning chegaralarini o’zgartirish Qoraqalpog’iston Respublikasida tumanlarning, Qoraqalpog’iston Respublikasi bo’ysunuvidagi shaharlarning va shaharlarda tumanlarning chegaralarini o’zgartirish Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashining taklifiga ko’ra Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi tomonidan tegishli tumanlar va shaharlar hokimlarining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi. Tegishli tuman yoki shahar hokimi Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: tegishli tuman yoki shaharning chegaralarini o’zgartirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma; tegishli tuman yoki shahar xalq deputatlari Kengashining tuman yoki shaharning chegaralarini o’zgartirish to’g’risidagi masalani ko’rib chiqish haqidagi qarori; tuman yoki shahar hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; tuman yoki shaharning chegaralari o’zgarishi munosabati bilan chegaralari o’zgartirilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda tuman yoki shahar chegaralari chizig’ining tavsifi; O’zbekistonning Konstitutsiyasi, qonunlari Qoraqalpog’iston Respublikasi hududida bajarilishi majburiy va Qoraqalpog’iston qonunlari O’zbekiston qonunlari ustunligini to’la tan oladi. Davlat tuzilishining nazariy jihatdan uchinchi shakli konfederatsiya hisoblanadi. Bu tushuncha, asosan, bir necha suveren davlatlarning ittifoqiga nisbatan ishlatiladi. Bu ko’pincha, davlat huquqiy munosabatiga nisbatan xalqaro-huquqiy munosabat xarakterida bo’ladi. Ayrim paytlarda konfederatsiya federatsiyaga o’tishda foydalaniladigan shakl sifatida ham namoyon bo’lishi mumkin. Masalan, AQSh Konfederatsiyasi AQSh federatsiyasiga aylangan. Hozirgi kunda Shveysariya konfederatsiya hisoblansada, aslida esa, u ham allaqachon federatsiyaga aylangan. Har bir mamlakatning hududi katta- kichikligiga, aholisining soniga qarab, tegishli bo’lakchalarga bo’lib idora etiladi. Bu bo’lakchalar bir necha pog’onadan iborat bo’lib, ularning har biri o’z hududiga (chegarasiga) ega. Mamlakat hududi bo’lakchalarga bo'linishi, davlat boshqaruvini mukammal tashkil etish bilan bog’liq bo’lganligi uchun u juda muhim davlat- huquqiy institut bo’lib, konstitutsiyaviy darajada mustahkamlanadi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining alohida to’rtinchi bo’limi va uning ikki bobi (XVI, XVII boblar) ma’muriy-hududiy va davlat tuzilishi masalalariga bag’ishlangan. Uning alohida-alohida moddalarida ma’muriy-hududiy tuzilish masalalari huquqiy tartibga solingan. O’zbekiston Respublikasining “O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi” 1 to’g’risidagi (28.08.2020) Qonunning 3-moddasida ma’muriy-hududiy tuzilishga oid tushunchalar berilgan bo’lib, unga ko’ra: “ Ma’muriy-hududiy tuzilish — O’zbekiston Respublikasi hududini ma’muriy-hududiy birliklarga bo’lish; ma’muriy-hududiy tuzilish masalalari — ma’muriy-hududiy birliklarni tuzish, tugatish va ularning chegaralarini o’zgartirish, ma’muriy-hududiy birliklarning ma’muriy markazlarini belgilash va ko’chirish, ma’muriy-hududiy birliklarning bo’ysunuvini .. o’zgartirish; respublika bo’ysunuvidagi shaharlar — 1 O’zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi” to‘g‘risidagi Qonuni. – “O’zbekiston”, 2020. qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish bilan bog’liq tegishli hisob- kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. Xalq deputatlari viloyat Kengashi tegishli tuman hokimining shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish haqidagi iltimosnomasini iltimosnoma kelib tushganidan keyin o’ttiz kun ichida ko’rib chiqadi va uni ma’qullaydi yoki rad etadi. Qoraqalpog’iston Respublikasida tuman bo’ysunuvidagi shaharlarni, shaharchalarni, qishloqlarni va ovullarni tuzish hamda tugatish . Qoraqalpog’iston Respublikasida tuman bo’ysunuvidagi shaharlarni, shaharchalarni, qishloqlarni va ovullarni tuzish hamda tugatish Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashining taklifiga ko’ra Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi tomonidan tegishli tumanlar hokimlarining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi. Tegishli tuman hokimi Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulni tuzish yoki tugatish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma; xalq deputatlari tuman Kengashining shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulni tuzish yoki tugatish masalasiga doir qarori; tuman hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; shahar, shaharcha, qishloq yoki ovul chegaralarining va shahar, shaharcha, qishloq yoki ovul tarkibiga hududlari o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda shahar, shaharcha, qishloq yoki ovul chegaralari chizig’ining tavsifi (shahar, shaharchani, qishloqni, ovulni tuzish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); tarkibiga tugatilayotgan shahar, shaharcha, qishloq yoki ovul hududi o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi va ma’muriy-hududiy birliklar chegaralari chizig’ining tavsifi (shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulni tugatish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulni tuzish yoki tugatish bilan bog’liq tegishli hisob- kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi tegishli tuman hokimining shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulni tuzish yoki tugatish haqidagi iltimosnomasini iltimosnoma iltimosnoma kelib tushganidan keyin o’ttiz kun ichida ko’rib chiqadi va uni ma’qullaydi yoki rad etadi. Qoraqalpog’iston Respublikasida tuman bo’ysunuvidagi shaharlar, shaharchalar, qishloqlar Qoraqalpog’iston Respublikasida tuman bo’ysunuvidagi shaharlar, shaharchalar, qishloqlar va ovullarning chegaralarini o’zgartirish Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashining taklifiga ko’ra Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi tomonidan tegishli tumanlar hokimlarining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi. Tegishli tuman hokimi Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma; tegishli tuman xalq deputatlari Kengashining shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish masalasiga doir qarori; tuman hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; shahar, shaharcha, qishloq yoki ovul chegaralarining va shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralari o’zgarishi munosabati bilan chegaralari o’zgartirilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda shahar, shaharcha, qishloq yoki ovul chegaralari chizig’ining tavsifi , shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. . Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi tegishli tuman hokimining shahar, shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish haqidagi iltimosnomasini iltimosnoma kelib tushganidan keyin o’ttiz kun ichida ko’rib chiqadi va uni ma’qullaydi yoki rad etadi. Respublikada bitta shahar - Toshkent respublikaga bo’ysunuvchi yagona shahardir. Shuning uchun ham uning maqomi viloyatlarga tenglashtirilgan. Respublikamizda, shuningdek, Qoraqalpog’iston Respublikasida viloyatga bo’ysunuvchi shaharlar turkumiga, qoida tariqasida, birligi ikki bo’g ‘indan iboratligini ko’rsatadi. Tuman va shahar - yuqori bo’g ‘in; shaharcha, ovullar - quyi bo’g ‘in. Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitutsiyasining 67-moddasida: «Tumanlar, shaharlar tashkil qilish va ularni tugatish, shuningdek ularning chegaralarini o’zgartirish Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi tomonidan amalga oshiriladi», - deb mustahkamlangan. Shulardan kelib chiqib, «O’zbekisiton Respublikasida ma’muriy-hududiy tuzilish, toponimik obyektlarga nom berish va ularning nomini o’zgartirish masalalarini hal etish tartibi to’g’risida»gi Qonunda ma’muriy-hududiy masalalarda Qoraqalpog’istonning huquqlari aniq ko’rsatib o’tilgan. Qonunning 2-moddasiga asosan, Qoraqalpog’istonda tumanlarni tuzish va tugatish Qoraqalpog’iston hukumatining taklifiga muvofiq Jo’qorg’i Kenges tomonidan O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan amalga oshiriladi. Shunday qoida O’zbekiston Konstitutsiyasining 84-moddasida ham nazarda tutilgan. Ovullarni tuzish va tugatish tuman hokimining iltimosiga asosan, Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Qoraqalpog’istonda tumanlarni o’zgartirish tegishli tuman hokimining iltimosnomasiga asosan, Qoraqalpog’iston hukumatining taklifiga muvofiq, Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Ovullar chegarasini o’zgartirish, aholi punktlarini birlashtirish tuman hokimlarining iltimosnomasiga asosan, Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Qoraqalpog’iston Respublikasining poytaxtini belgilash va ko’chirish O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Ovullar ma’muriy markazlarini belgilash va ko’chirish tegishli tum an hokimining iltimosnomasiga asosan, Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. ma’qul ma’muriy-hududiy birliklarni o’rnatadi. Ma’muriy-hududiy tuzilish konstitutsiyaviy asosda hal qilinadigan ijtimoiy munosobatlar qatoriga kiradi. Shuning uchun, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 83-moddasida: « O’zbekiston Respublikasi viloyatlar, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullar, shuningdek Qoraqalpog’iston Respublikasidan iborat» 2 , - deb belgilangan. Bu, birinchidan, O’zbekiston hududi nimalardan iborat bolishini, ikkinchidan, O’zbekiston hududining, qanday ma’muriy birliklardan tashkil topganini ko’rsatadi. Bu hududiy birliklarning huquqiy maqomi, hududiy holati, aholisining soni, moddiy ne’matlar ishlab chiqishi yoki aholi mashg’ulotiga qarab bir-biridan farq qiladi. O’zbekiston ma’muriy-hududiy birliklarini huquqiy maqomi, darajasiga qarab uchga bo’lish mumkin. Birinchisi, yuqori pog’ona - unga Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri; ikkinchisiga, tuman va shaharlar; uchinchisiga, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar va ovullar kiradi. Tuman va shahar bir maqomdagi ma’muriy-hududiy birlik bo’lsa-da, ular ijtimoiy hayot, kishilarning asosiy mashg’ulotlari, ishlab chiqarishdagi ishtirokiga qarab bir-biridan farq qiladi. Tumanlar, asosan, qishloq xo’jaligi bilan, shaharlar sanoat ishlab chiqarishi bilan shug’ullanadi. Bundan tashqari, tumanga bo’ysunuvchi shahar va shahar tarkibidagi tumanlar ham mavjud, ularning faoliyat doirasidan maqomi belgilanadi. “O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi” tog’risidagi Qonunning VI bobi ma’muriy-hududiy birliklarning markazlarini belgilash va ko’chirish haqida bo’lib, unga ko’ra: “Qoraqalpog’iston Respublikasining poytaxtini belgilash va ko’chirish O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi tomonidan amalga oshiriladi. Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadiQoraqalpog’iston 2 O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. Qonun.: “O’zbekiston”. 2023. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI IJTIMOIY FANLAR FAKULTETI YURISPRUDENSIYA: BIZNES HUQUQI YO’NALISHI “KONSTITUTSIYAVIY HUQUQ” FANIDAN KURS ISHI Mavzu: O’zbekistonning ma’muriy-hududiy va davlat tuzilishi Bajardi: Tekshirdi: - Qoraqalpog’iston Respublikasi o’zining Oliy hokimiyat organlariga ega va ularni tashkil qilish o’z Konstitutsiyasiga muvofiq amalga oshiriladi. Qoraqalpog’istonning suverenligini belgilovchi eng muhim qoida Qoraqalpog’iston Respublikasi O’zbekiston Respublikasi tarkibidan Qoraqalpog’iston Respublikasi xalqining umumiy referendumi asosida ajralib chiqish huquqiga egaligidir (Konstitutsiyaning 89-moddasi). Qoraqalpog’iston Respublikasining ajralib chiqish huquqi mavjudligi xalq o’z taqdirini o’zi hal qilish imkoniyatiga egaligini ko’rsatadi. Qoraqalpog’iston Respublikasining 1993-yil 9-aprelda qabul qilingan Konstitutsiyasining 6 1-moddasida Qoraqalpog’iston Respublikasi O’zbekiston tarkibidagi suveren demokratik Respublika ekanligi ko’rsatilib, O’zbekiston va Qoraqalpog’istonning o’zaro munosabatlari asoslari, Qoraqalpog’istonning O’zbekiston tarkibidan ajralib chiqish huquqini saqlab qolganligi mustahkamlab qo’yilgan. Qoraqalpoq tili o’zbek tili bilan birga davlat tili sifatida belgilangan. Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitutsiyasini ko’radigan bo’lsak, u O’zbekiston Konstitutsiyasiga mos kelishi bilan birga, ayrim masalalarni mustaqil hal qilgan, bu esa respublikaning mustaqil huquqlari mavjudligini bildiradi. Jumladan: - Respublikaning qonun chiqaruvchi organi Jo’qorg’i Kenges deb, qoraqalpoq tilida talqin qilinishi; - Konstitutsiyasining 3-moddasida davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining tizimini mustaqil belgilash ko’rsatilgan, shu asosda, Qoraqalpog’iston Respublikasida eng yuqori lavozim - Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi Raisi deb belgilangan va u Jo’qorg’i Kenges tomonidan, uning deputatlari orasidan yashirin ovoz berish yo’li bilan Jo’qorg’i Kenges vakolati muddatiga saylanishi belgilangan; Jo’qorg’i Kenges raisi respublika rahbari hisoblanib, vakillik va ijro hokimiyati organlarining kelishilgan holda ish yuritishini hamda hamkorligini ta’minlaydi; 6 Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitutsiyasi. Qonun. .: - “O’zbekiston”, 1993. Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; tuman yoki shahar chegaralarining va tuman yoki shahar tarkibiga hududlari o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda tuman yoki shahar chegaralari chizig’ining tavsifi (tuman yoki shaharni tuzish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); tarkibiga tugatilayotgan tuman yoki shahar hududi o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi va ma’muriy- hududiy birliklar chegaralari chizig’ining tavsifi (tuman yoki shaharni tugatish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); tuman yoki shaharni tuzish yoki tugatish bilan bog’liq tegishli hisob- kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi raisi Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashining tegishli tuman yoki shaharni tuzish yoki tugatish to’g’risidagi taklifi kelib tushgandan keyin o’n kun ichida uni Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi Prezidiumining qaroriga muvofiq O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalariga tuman yoki shaharni tuzish yoki tugatishga rozilik berish masalasini ko’rib chiqish uchun yuboradi. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari o’ttiz kun ichida ushbu masalani ko’rib chiqadi va tuman yoki shaharni tuzish yoki tugatishga rozilik berish masalasi bo’yicha qarorlar qabul qiladi. shahar yoki tuman chegaralarining va shahar yoki tuman tarkibiga hududlari o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda shahar yoki tuman chegaralari chizig’ining tavsifi (shahar yoki tumanni tuzish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); tarkibiga tugatilayotgan shahar yoki tuman hududi o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi va ma’muriy- hududiy birliklar chegaralari chizig’ining tavsifi (shahar yoki tumanni tugatish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); shahar yoki tumanni tuzish yoki tugatish bilan bog’liq tegishli hisob- kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tegishli viloyat yoki Toshkent shahar hokimining shahar yoki tumanni tuzish yoki tugatish haqidagi iltimosnomasini iltimosnoma kelib tushganidan keyin o’ttiz kun ichida ko’rib chiqadi va uni ma’qullaydi yoki rad etadi. Qoraqalpog’iston Respublikasida tumanlarni, Qoraqalpog’iston Respublikasi bo’ysunuvidagi shaharlarni va shaharlarda tumanlarni tuzish hamda tugatish Qoraqalpog’iston Respublikasida tumanlarni, Qoraqalpog’iston Respublikasi bo’ysunuvidagi shaharlarni va shaharlarda tumanlarni tuzish va tugatish Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashining taklifiga ko’ra O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi tomonidan amalga oshiriladi. Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: tegishli tuman yoki shaharni tuzish yoki tugatish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan taklif; Respublikasining poytaxtini belgilash yoki ko’chirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan taklif; . Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi Qoraqalpog’iston Respublikasining poytaxtini belgilash yoki ko’chirish bilan bog’liq tegishli hisob- kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari”. “Viloyatlarning ma’muriy markazlarini belgilash va ko’chirish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga ko’ra O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan tegishli viloyatlar hokimlarining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi Tegishli viloyat hokimi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi viloyatning ma’muriy markazini belgilash yoki ko’chirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma tegishli viloyat xalq deputatlari Kengashining viloyat ma’muriy markazini belgilash yoki ko’chirish masalasiga doir qarori tegishli viloyat hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi viloyatning ma’muriy markazini belgilash yoki ko’chirish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari”. “Viloyat tumanlarining ma’muriy markazlarini belgilash va ko’chirish xalq deputatlari viloyat Kengashi tomonidan tegishli tumanlar hokimlarining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi. Tegishli tuman hokimi xalq deputatlari viloyat Kengashiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: tumanning ma’muriy markazini belgilash yoki ko’chirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma; tegishli tuman xalq deputatlari Kengashining tumanning ma’muriy markazini belgilash yoki ko’chirish masalasiga doir qarori; tuman hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; tumanning ma’muriy markazini belgilash yoki ko’chirish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari”. Qoraqalpog’iston Respublikasida tumanlarning ma’muriy markazlarini belgilash va ko’chirish Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashining taklifiga ko’ra Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi tomonidan tegishli tumanlar Qoraqalpog’iston Respublikasida shaharlarni respublika bo’ysunuvidagi shaharlar turkumiga kiritish, ularni qayta tuzish hukumatning taklifiga ko’ra Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Shaharlarni, aholi punktlarini tuman bo’ysunuvidagi shaharlar turkumiga kiritish, ularni qayta tuzish tegishli tuman hokimlarining iltimosnomasiga asosan, Qoraqalpog’iston hukumatining taklifiga muvofiq, Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Aholi punktlarini shaharchalar turkumiga kiritish tegishli tuman hokimlarining iltimosnomasiga asosan, Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Shaharlarning chegaralarini belgilash va kengaytirish tegishli tuman, shahar hokimlarining iltimosnomasiga asosan, Qoraqalpog’iston hukumatining taklifiga muvofiq, Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Tumanlar, shaharlar, shaharchalar, ovullarga nom berish va ularni nomlash tuman, shahar hokimlarining iltimosnomasiga asosan Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Demak, Qoraqalpog’iston Respublikasi respublika hududi chegaralarini o’zgartirishda, ma’muriy-hududiy birliklar tashkil qilishda keng, mustaqil huquqqa ega. Ana shu huquqlarni ikki guruhga bo’lish mumkin. Birinchisi, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan Jo’qorg’i Kenges tomonidan hal qilinadigan ishlar. Bunga tumanlarni tuzish va tugatish, Qoraqalpog’iston poytaxtini belgilash va ko’chirishni kiritish mumkin. Ikkinchisi, hech kimning roziligini olmay, Jo’qorg’i Kenges tomonidan mustaqil hal qilinadigan ishlar, bular: - ovullarni tuzish va tugatish; - tuman chegaralarini o’zgartirish; - ovullarning chegarasini o’zgartirish; - ovullarning ma’muriy markazlarini belgilash, ko’chirish; - shaharlarni Qoraqalpog’iston Respublikasi bo’ysunuvi turkumiga kiritish; - shaharlarning chegaralarini belgilash va kengaytirish, shaharchalarning chegaralarini belgilash va kengaytirish; Qoraqalpog'iston konstitutsiyalari va qonunlari munosabatida Qoraqalpog'iston Konstitutsiyasi va qonunlari O’zbekiston Konstitutsiyasi va qonunlariga zid bolmasligi qoidasining belgilanishida ham ko’rinadi. O’zbekiston Konstitutsiyasining 16-moddasidagi: «Birorta ham qonun yoki boshqa normativ-huquqiy hujjat Konstitutsiya normalari va qoidalariga zid kelishi mumkin emas», - degan qoida O’zbekistonda, shu jumladan, Qoraqalpog’istonda qabul qilinadigan har qanday normativ-huquqiy hujjatlarning O’zbekiston Konstitutsiyasiga mos kelishi, unga zid bo’lmasligini nazarda tutadi. Bu masala O’zbekiston Konstitutsiyasining 86-moddasida: «Qoraqalpog’iston Respublikasining Konstitutsiyasi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga zid bo’lishi mumkin emas», 87-moddasida esa: « O’zbekiston Respublikasi qonunlari Qoraqalpog’iston Respublikasi hududida ham majburiydir», - degan qoidalar asosida hal qilingan. O’zbekiston Konstitutsiyasi va qonunlarining Qoraqalpog’istonda ustunligi, so’zsiz bajarilishi, Qoraqalpogliston Konstitutsiyasi va qonunlari O’zbekiston Konstitutsiyasi va qonunlariga zid bo’lmasligi Qoraqalpog’iston Respublikasining Konstitutsiyasida ham mustahkamlab qo’yilgan. Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitutsiyasining 15-moddasida Qoraqalpog’iston Respublikasida O’zbekiston Konstitutsiyasi va qonunlarining so’zsiz tan olinishi alohida belgilab qo’yilgan. Yana shunga e’tibor berish kerakki, ayrim masalalarda Qoraqalpog’istonda maxsus Qoraqalpog’iston Respublikasi qonuni qabul qilinmasdan, masala O’zbekiston qonuni bilan tartibga solinaveradi. Masalan, Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitutsiyasining 21-moddasida fuqarolikka ega bo’lish va uni yo’qotish asoslari hamda tartibi O’zbekiston Respublikasining fuqaroligi to’g’risidagi qonun bilan belgilanishi ko’rsatilgan. Demak, O’zbekistonning ayrim qonunlari Qoraqalpog’istonda to’g ‘ridan-to’g’ri amal qiladi. Shu masala bo’yicha Qoraqalpog'iston o’zining qonunini qabul qilishiga hojat yo’q. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; viloyat yoki Toshkent shahri chegaralarining hamda viloyatning yoki Toshkent shahrining chegaralari o’zgarishi munosabati bilan chegaralari o’zgartirilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda viloyat yoki Toshkent shahri chegaralari chizig’ining tavsifi; viloyatning yoki Toshkent shahrining chegaralarini o’zgartirish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblarni va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. Respublika bo’ysunuvidagi shaharlar chegaralarini o’zgartirish Respublika bo’ysunuvidagi shaharlar chegaralarini o’zgartirish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga ko’ra O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan amalga oshiriladi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: respublika bo’ysunuvidagi shahar chegaralarini o’zgartirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan taklif; O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining va Senatining qarorlari loyihalari; O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; respublika bo’ysunuvidagi shahar chegaralarining va respublika bo’ysunuvidagi shahar chegaralarining o’zgarishi munosabati bilan chegaralari o’zgartirilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda respublika bo’ysunuvidagi shahar chegaralari chizig’ining tavsifi; respublika bo’ysunuvidagi shaharning chegaralarini o’zgartirish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. Ayrim masalalar esa, Qoraqalpog’istonning o’z qonuni bilan tartibga solinadi. Masalan, «Mahalliy davlat hokimiyati to’g’risida»gi Qoraqalpog’iston Qonuni mavjud, lekin bu qonun O’zbekistonning shunday qonuniga zid emas. O’zbekiston va Qoraqalpog’iston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlari munosabatini to’g’ri ta’minlashda O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi muhim rol o’ynaydi. Konstitutsiyaviy sudning vazifalarini belgilovchi Konstitutsiyaning 133-moddasi 4-bandida: «Konstitutsiyaviy sud Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitutsiyasi, Qoraqalpog’iston Respublikasi qonunlari O’zbekiston Respublikasining qonunlariga muvofiqligi to’g’risida xulosa beradi», - deb qayd qilingan. Qoraqalpog’iston O’zbekiston tarkibidagi suveren Respublika deb belgilangan ekan, suverenlikning muhim xususiyati hudud va chegaradir. Shuning uchun, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 88-moddasida: «Qoraqalpog’iston Respublikasining hududi va chegaralari uning roziligisiz o’zgartirilishi mumkin emas. Qoraqalpog’iston Respublikasi o’z ma’muriy-hududiy tuzilishi masalalarini mustaqil hal qiladi», - deb mustahkamlangan. Qoraqalpog’iston chegarasi faqat uning roziligi bilan Jo’qorg’i Kenges qaroriga asosan, Oliy Majlis tomonidan o’zgartirilishi mumkin. Bu, birinchidan, Qoraqalpog’istonning chegarasi va hududi uning o’z roziligisiz o’zgartirilishi mumkin emasligini o’rnatadi. Bu Qoraqalpog’istonning umumiy hududiga taalluqlidir. Chegara, hududning o’zgarishi Qoraqalpog’iston hududiningkamayishi yoki ko’payishiga olib keladi. Ikkinchidan, Qoraqalpog’iston o’z ma’muriy-hududiy tuzilishini ham mustaqil hal qila olishini ko’rsatadi. Shundan kelib chiqib, Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitutsiyasining «Davlat suvereniteti»ni belgilovchi birinchi bobi 3-moddasida Qoraqalpog’iston Respublikasi o’zining ma’muriy-hududiy tuzilishi masalalarini mustaqil hal qilishi belgilangan. Shunga mos ravishda, Qoraqalpog’iston Respublikasi Konstitutsiyasining 66- moddasida: «Qoraqalpog’iston Respublikasi tumanlar, shaharlar, shaharchalar, ovullardan iborat», - deb belgilangan. Bu Qoraqalpog’istonning ma’muriy-hududiy Kurs ishining vazifalari.  D а vl а t tuzilishi v а sh а klig а dahldor tushunchalarni o’rganish;  Unit а r d а vl а t tuzulishini o’rganish;  F е d е r а tiv d а vl а t tuzulishiga taluqli bo’lgan bilimlarni o’rganish;  K о nfederatsiya tipidagi tuzulmalarni bilish va o’ganish;  Avt о n о miya tuzulishiga oid bo’lgan bilimlarni ochib berishdan iborat. Kurs ishining obyekti : O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy birliklari hamda O’zbekiston Respublikasi tarkibidagi suveren bo’lgan Qoraqalpo’iston Respublikasining huquqiy maqomi kurs ishining obyektini tashkil etadi. Kurs ishining predmeti: O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi ga oid normativ-huquqiy hujjatlar kurs ishi mavzusining predtmetini tashkil etadi. Kurs ishining nazariy va amaliy ahamiyati . Kurs ishi jarayonida ilgari surilgan fikrlardan , yondashuvlardan hamda samaradorligini ta’minlovchi Kurs ishi natijalaridan pedagogik fanlar bo’yicha ma’ruzalar tayyorlash, qo’llanmalar yaratish, shuningdek metodik tavsiyanomalar yaratishda, ish tajribalarini ommalashtirishda samarali foydalanishga xizmat qiladi. . Kurs ishining tuzilishi: kirish, 2 bob, 4 paragraf, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. kelib tushganidan keyin o’ttiz kun ichida ko’rib chiqadi va uni ma’qullaydi yoki rad etadi. II bob. Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar chegaralarini o’zgartirish tartibi hamda Qoraqalpog’iston Respublikasining huquqiy maqomi 2.1§ Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar chegaralarini o’zgartirishning huquqiy asoslari “O’zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi” 5 to’g’risidagi qonunning V bobi “ O’zbekiston Respublikasining chegaralarini o’zgartirish” deb nomlanib, unda O’zbekistonning ma’muriy-hududiy birliklarining har birini chegaralarini o’zgartirish alohida-alohida moddalarda tavsiflab berilgan. Unga ko’ra: Qoraqalpog’iston Respublikasining chegaralarini o’zgartirish Qoraqalpog’iston Respublikasining chegaralari faqat uning roziligi bilan Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesining qarori asosida O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan o’zgartirilishi mumkin. Viloyatlarning va Toshkent shahrining chegaralarini o’zgartirish Viloyatlarning va Toshkent shahrining chegaralarini o’zgartirish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga ko’ra O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan amalga oshiriladi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: viloyatlarning yoki Toshkent shahrining chegaralarini o’zgartirish zarurligi hamda maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan taklif; O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining va Senatining qarorlari loyihalari; 5 O’zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasining ma’muriy-hududiy tuzilishi” to‘g‘risidagi Qonuni. – “O’zbekiston”, 2020. Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining tuman yoki shaharni tuzish yoki tugatishga rozilik berish to’g’risidagi qarorlari kelib tushgandan keyin o’n kun ichida tuman yoki shaharni tuzish yoki tugatish to’g’risida qaror qabul qiladi. Shaharchalarning, qishloqlarning va ovullarning chegaralarini o’zgartirish Shaharchalarning, qishloqlarning va ovullarning chegaralarini o’zgartirish xalq deputatlari viloyat Kengashlari tomonidan tegishli tumanlar hokimlarining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi. Tegishli tuman hokimi xalq deputatlari viloyat Kengashiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma tuman xalq deputatlari Kengashining shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralarini o’zgartirish masalasiga doir qarori; tuman hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi; . shaharcha, qishloq yoki ovul chegaralarining va shaharcha, qishloq yoki ovulning chegaralari o’zgarishi munosabati bilan chegaralari o’zgartirilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda shaharcha, qishloq yoki ovul chegaralari chizig’ining tavsifi; shaharcha, Kirish Kurs ishi mavzusining dolzarbligi. M а ml а k а timizd а о lib b о ril а yotg а n b а rch а ijtim о iy isl о h о tl а rning n е gizid а а s о siy b о sh g’ о ya qilib yurt tinchligi v а x а lq f а r о v о nligi m а qs а d qilib о ling а n ek а n, shubh а siz, x а lq а r о m а yd о nd а gi t а jrib а l а rni o’rg а nish v а t е gishli xul о s а l а r chiq а rish о rq а li bu m а qs а dl а rg а о s о nr о q v а j а d а llik bil а n erishish mumkin. D а vl а t v а j а miyat h а yotini erkinl а shtirish, ins о n v а fuq а r о l а r huquq v а erkinlikl а rining k а f о l а tl а ri m е x а nizmini yar а tish b о r а sid а j а h о nd а gi yet а kchi d а vl а tl а rd а n а nd о z а о lish bil а n birg а , ming yill а rd а n b е ri sh а kll а ng а n milliy urf- о d а t v а а n’ а n а l а r, а jd о dl а rimizning b о y m е r о sini o’zl а shtirg а n h о ld а j а miyatimiz h а yotini yan а d а d е m о kr а tl а shtirish imk о nig а eg а bo’l а miz. Har bir davlatning o’z boshqaruv usuli va alohida o’ziga xos davlat tuzilish shakli mavjud. Bu tuzilish va shakllarning har xil bo’lishi har bir davlatlarning davlatchilik tarixiga borib taqaladi. Ma’lum bir sharoit taqozosi orqali davlat hududiy tuzilmasi o’zgarish holati kuzatilishi mumkin. Bu o’zgarishlar qay hollarda yuz beradi, sababiyatlari, uning oqibatlari va va boshqa turli davlat hududiy tuzilishi bilan bog’liq bo’lgan jarayonlarni tahlil qilish zarur. Kurs ishi mavzusini o’rganilganlik darajasi: Kurs ishini tayyorlashda O.T.Husanovning “Konstitutsiyaviy huquq” darsligi, internet saytlari va ma’muriy- hududiy tuzilishga oid turli normativ-huquqiy hujjatlarga tayanildi. Kurs ishi maqsadi. Mаmlаkаtimizning hududiy tuzilishini yoritib berishdan iborat. Xаlqаrо huquqdа umume’tirоf etilgаn qоidаlаrning ustuvоrligini tаn оlgаn hоldа hаmdа ungа оg’ishmаy аmаl qilаyotgаn dеmоkrаtik dаvlаtlаrning kоnstitutsiyaviy huquqini o’rgаnish оrqаli, birinchidаn, milliy huquqni yanаdа rivоjlаntirish imkоnigа egа bo’lsаk, ikkinchidаn, ushbu dаvlаtlаrning mаvjud kоnstitutsiyaviy tuzumi to’g’risidаgi tаsаvvurlаrimiz xаlqаrо vа millаtlаrаrо do’stlik rishtаlаrining mustаhkаmlаnishigа аsоs sоlаdi, uchinchidan, dunyodagi davlatlarning tuzilish shakllarini farqlash va ularning turli xil jihatlarini o’rganish maqsaddir. birliklar chegaralarining kartografik chizmasi hamda respublika bo’ysunuvidagi shahar chegaralari chizig’ining tavsifi (respublika bo’ysunuvidagi shaharni tuzish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); tarkibiga tugatilayotgan respublika bo’ysunuvidagi shahar hududi o’tkazilayotgan ma’muriy-hududiy birliklar chegaralarining kartografik chizmasi va ma’muriy-hududiy birliklar chegaralari chizig’ining tavsifi (respublika bo’ysunuvidagi shaharni tugatish to’g’risidagi taklifga ilova qilinadi); respublika bo’ysunuvidagi shaharni tuzish yoki tugatish bilan bog’liq tegishli hisob-kitoblar va xarajatlarni moliyalashtirish manbalari. Viloyat va tuman bo’ysunuvidagi shaharlarni, viloyatlar tumanlarini, Toshkent shahar tumanlarini va viloyat bo’ysunuvidagi shaharlar tumanlarini tuzish hamda tugatish . Viloyat va tuman bo’ysunuvidagi shaharlarni, viloyatlar tumanlarini, Toshkent shahar tumanlarini va viloyat bo’ysunuvidagi shaharlar tumanlarini tuzish hamda tugatish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga ko’ra O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan tegishli viloyatlar hokimlarining, Toshkent shahri tumanlariga nisbatan esa — Toshkent shahar hokimining iltimosnomalari asosida amalga oshiriladi. Tegishli viloyat yoki Toshkent shahar hokimi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: tegishli shahar yoki tumanni tuzish yoki tugatish zarurligi va maqsadga muvofiqligi asoslantirilgan iltimosnoma; tegishli shahar yoki tumanni tuzish yoki tugatish masalasi bo’yicha viloyat xalq deputatlari Kengashining qarorini, Toshkent shahri tumaniga nisbatan esa — xalq deputatlari Toshkent shahar Kengashining qarori; viloyat yoki Toshkent shahar hokimi tomonidan tashkil etilgan komissiya xulosasi;

O’zbekistonning ma’muriy-hududiy va davlat tuzilishi

Купить