• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена 30000UZS
Размер 40.2KB
Покупки 0
Дата загрузки 23 Апрель 2025
Расширение docx
Категория Педагогика

Продавец

Amriddin Hamroqulov

Дата регистрации 23 Февраль 2025

37 Продаж

Pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o‘qituvchi mahorati masalalari

20II BOB. Maktab amaliyotida o‘qituvchi pedagogik mahoratini shakllantirishning zamonaviy yondashuvlari 2.1. O‘qituvchi shaxsiyati va kasbiy kompetensiyasining asosiy jihatlari … O‘qituvchi pedagogik mahoratini shakllantirishda shaxsiyat va kasbiy kompetensiya o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikning ahamiyati katta. Zamonaviy ta'lim tizimida o‘qituvchining nafaqat ilmiy bilimlari, balki uning shaxsiyati, kasbiy kompetensiyasi, kommunikativ qobiliyatlari va didaktik metodlarni qo‘llashdagi mahorati ham muhim rol o‘ynaydi. O‘qituvchi shaxsiyati, uning pedagogik mahoratining asosiy qismlaridan biri bo‘lib, o‘quvchilarga bilim berishda uning muvaffaqiyatini belgilovchi muhim omildir. O‘qituvchining shaxsiyati nafaqat ilmiy bilimlarni taqdim etish bilan, balki o‘quvchilarga shaxsiy misol ko‘rsatish, ularni axloqiy jihatdan tarbiyalash va ijtimoiy faollikni rivojlantirishda ham katta ahamiyatga ega. O‘qituvchining yuqori axloqiy fazilatlari, mas'uliyatliligi, ishonchliligi, adolatli bo‘lishi, o‘z ishiga bo‘lgan e'tibori o‘quvchilarda muvaffaqiyatli natijalar va o‘zgarishlarni amalga oshirishga yordam beradi. O‘qituvchining shaxsiyati o‘quvchi bilan aloqada bo‘lishda, uning individual xususiyatlarini hisobga olishda, darslarni samarali tashkil etishda va ijtimoiy faollikni shakllantirishda muhim rol o‘ynaydi. O‘qituvchining ijobiy xususiyatlari, masalan, ochiqlik, sabr-toqat, boshqalarni hurmat qilish va ularni tushunish qobiliyati, ta'lim jarayonini samarali olib borishga imkon beradi. Shu bilan birga, o‘qituvchi o‘zining shaxsiy fazilatlarini rivojlantirishga ham alohida e'tibor qaratishi kerak, chunki o‘quvchilarga ta'lim berishda uning shaxsiyati ularga namuna bo‘ladi. O‘qituvchining kasbiy kompetensiyasi, uning ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli ishlashi uchun zarur bo‘lgan bilimlar, ko‘nikmalar va qobiliyatlarning yig‘indisi sifatida ta'riflanadi. Kasbiy kompetensiya o‘qituvchining o‘z ishiga bo‘lgan yondashuvini, o‘quvchilarga bilim berish uslublarini va ta'lim metodlarini qanday qo‘llashini belgilaydi. O‘qituvchining 3KIRISH Kurs ishi dolzarbligi Ta'lim tizimining samarali ishlashi va o‘qituvchining roli jamiyat taraqqiyotida muhim ahamiyatga ega. Ta'lim tizimi o‘zgarayotgan dunyo sharoitida jamiyatning intellektual salohiyatini oshirish, yangi avlodni tarbiyalashda eng muhim vosita hisoblanadi. Pedagogik fikrlarning rivojlanishi va o‘qituvchining kasbiy mahorati, ta'lim jarayonining samaradorligini ta'minlashda asosiy omil hisoblanadi. Pedagogik fikr tarixini o‘rganish, o‘qituvchi mahoratining shakllanishidagi asosiy bosqichlarni tushunishga yordam beradi. Shuningdek, pedagogik g‘oyalar va metodologiyalar o‘qituvchi mahoratining rivojlanishiga ta'sir ko‘rsatgan. O‘qituvchi mahorati faqatgina uning kasbiy kompetensiyasini oshirish bilan bog‘liq bo‘lmay, balki o‘quvchilarni ta'limda muvaffaqiyatga erishishiga ham ta'sir qiladi. Shuning uchun, pedagogik fikr tarixining va o‘qituvchi mahoratining zamonaviy ta'lim jarayonidagi o‘rni bugungi kundagi ta'lim tizimi uchun juda dolzarbdir. Pedagogik mahoratni oshirish, o‘qituvchining shaxsiy rivojlanishiga ham ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. O‘qituvchilarning o‘z ishlariga bo‘lgan mas'uliyati va ishonchligi ta'lim sifatini oshiradi va o‘quvchilarning muvaffaqiyatlariga bevosita ta'sir qiladi. Kurs ishi o‘rganilganlik darajasi Ushbu kurs ishi, pedagogik fikr tarixining shakllanishi va rivojlanish bosqichlarini, o‘qituvchi mahoratining o‘zgarishlarini tahlil qilishga qaratilgan. Kurs ishida pedagogik fikrlar tarixining qadimiy davrlardan boshlab zamonaviy davrgacha bo‘lgan rivojlanish bosqichlari o‘rganiladi. O‘qituvchilik mahoratining rivojlanishi, har bir tarixiy davrda o‘qituvchining roli va pedagogik yondashuvlarning o‘zgarishlarini yoritadi. Masalan, qadimiy Yunon va Rim davrlaridagi o‘qituvchilik mahorati, o‘rta asrlar va Renessans davrlaridagi pedagogik g‘oyalar, shuningdek, jadidchilik davridagi pedagogik islohotlar hamda zamonaviy pedagogik metodlar va yondashuvlar kiritiladi. O‘qituvchining kasbiy kompetensiyasining shakllanishi va uni zamonaviy ta'lim tizimiga moslashtirish jarayonlari ham 11bilimlarni, balki ularga ilmiy fikrlashni, tajriba o‘tkazishni va natijalarni tahlil qilishni o‘rgatish orqali bilimlarni chuqurlashtiradi. Aristotel, ilmiy metodlar orqali o‘quvchilarni yangi bilimlarga erishishga yo‘naltirishni va ularga ilmiy izlanishlarni amalga oshirishda ko‘nikmalarni rivojlantirishni o‘rgatishni maqsad qilgan. Bu metod orqali o‘quvchilar faqat bilimlarni o‘rganish, balki bilimni yangi vaziyatlarga tatbiq etishni va amaliy tajribalar orqali to‘g‘ri xulosalar chiqarishni o‘rganadilar. Aristotelning ta'limga bo‘lgan yondashuvi, ta'limni faqat ma'lum bir bilimni o‘rgatish emas, balki ilmiy metodlarni qo‘llash orqali o‘quvchilarning fikrlash, tahlil qilish va eksperimentlar o‘tkazish qobiliyatlarini rivojlantirishdir. Bu yondashuv ta'lim jarayonini nafaqat bilimlarni yoritish, balki ilmiy yondashuvlarni rivojlantirishga qaratadi. Aristotelning pedagogik qarashlari ilmiy va mantiqiy fikrlashni rivojlantirish, o‘quvchilarni ilmiy izlanishlarga va ilmiy faoliyatga tayyorlashga xizmat qiladi. Shu tariqa, Aristotelning pedagogik yondashuvi ta'limni ilmiy asosda rivojlantirish, o‘quvchilarni ilmiy izlanishlarga tayyorlash va ularni mustaqil fikrlashga yo‘naltirishga qaratilgan. Uning metodlari nafaqat o‘quvchilarning bilimlarini oshirish, balki ularning ilmiy tafakkurini rivojlantirishga yordam beradi. Bu yondashuv zamonaviy ta'lim tizimlarida ham katta ahamiyatga ega bo‘lib, ilmiy metodlarning ta'lim jarayoniga tatbiq etilishi ta'lim sifatini oshirishga xizmat qiladi. O‘qituvchilik mahoratining qadimiy pedagogik g‘oyalarga ta'siri Qadimiy pedagogik g‘oyalar hozirgi ta'lim tizimida o‘zining samarasini ko‘rsatmoqda. O‘qituvchilik mahoratining asoslari qadimiy zamonlardan boshlab shakllangan bo‘lib, ular bugungi ta'lim metodlari va o‘qituvchining kasbiy kompetensiyasini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Sokratning sokratik usuli, Platonning ta'limni jamiyat barqarorligini ta'minlash vositasi sifatida qarashlari, Aristotelning ilmiy yondashuvlari va Konfutsiy hamda Hindiston pedagogikasidagi axloqiy qadriyatlar — bularning barchasi ta'lim 327) Murodov, Alisher (2019). Jadidchilik harakati va ta'lim islohotlari. Samarqand: SamDUI nashriyoti. 8) Xo‘jaev, Abdug‘ani (2020). Zamonaviy pedagogik metodlar va o‘qituvchi mahorati. Tashkent: O‘zbekistan milliy nashriyoti. 9) Tursunov, Zafar (2017). Pedagogik g‘oyalar evolyutsiyasi. Toshkent: Yangi avlod. 10) Azimov, Nosir (2021). O‘qituvchi mahorati va pedagogik yondashuvlar. Toshkent: O‘qituvchi nashriyoti. 11) Shomurodov, Alimjon (2020). Jadidchilik harakatining pedagogik merosi. Buxoro: Buxoro universiteti nashriyoti. 12) Karimov, Davron (2018). Pedagogik fikrlar va ta'lim tizimi rivoji. Toshkent: Ma'naviyat. 13) Sodiqov, Bahrom (2019). O‘qituvchi metodikasini rivojlantirish. Farg‘ona: Farg‘ona nashriyoti. 14) Mamatov, Xushnud (2021). Jadidchilik va ta'lim islohotlari. Tashkent: O‘zbekiston universiteti nashriyoti. 15) Qodirov, Sardor (2020). O‘qituvchi pedagogik mahoratini oshirish. Toshkent: Ilm va ta'lim. 16) Berg, Leyla (2017). Pedagogik metodlar va o‘qituvchilik mahorati. Tashkent: O‘zbekiston nashriyoti. 17) O‘zbekiston Respublikasi Ta'lim vazirligi (2019). Zamonaviy o‘qituvchining kompetensiyalari. Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi Ta'lim vazirligi. 18) Usmonov, Murod (2020). O‘qituvchi shaxsiyati va kasbiy kompetensiyasi. Toshkent: Yoshlar nashriyoti. 19) Mirzayev, Alisher (2018). Pedagogik texnologiyalarni qo‘llash usullari. Toshkent: Inson va jamiyat. 20) Xolmuhammedov, Sodik (2019). Jadidchilik pedagogik metodlari. Tashkent: Falsafa va ta'lim. 21kasbiy kompetensiyasi, uning pedagogik faoliyatining samaradorligini belgilovchi asosiy omil hisoblanadi. Ta'lim tizimining yuqori sifatini ta'minlash, o‘qituvchining shaxsiy malakalarini va metodik yondashuvlarini rivojlantirishga bog‘liq. Kasbiy kompetensiya bir nechta asosiy tarkibiy qismlarga ega bo‘lib, har biri o‘qituvchining ta'lim jarayonidagi muvaffaqiyatiga bevosita ta'sir ko‘rsatadi. Didaktik kompetensiya o‘qituvchining ta'lim jarayonini samarali tashkil etish va o‘quvchilarni yangi bilimlar bilan ta'minlash bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarini ifodalaydi. Bu kompetensiya, o‘qituvchining darsni rejalashtirish, metodlarni tanlash, o‘quvchilarning faoliyatini baholash va ta'lim jarayonini boshqarish kabi ko‘nikmalarni o‘z ichiga oladi. Didaktik kompetensiya o‘qituvchining ta'lim jarayonini samarali tashkil etish qobiliyatini oshiradi, shu bilan birga, o‘quvchilarga yangi bilimlarni o‘zlashtirish uchun eng yaxshi sharoitlarni yaratishga yordam beradi. Didaktik yondashuvlar o‘qituvchining dars jarayonini qanday tashkil etishini, metodlarni qanday qo‘llashini, ta'lim resurslaridan qanday foydalanishini aniqlaydi. Bu kompetensiya o‘qituvchining o‘quvchilarning individual ehtiyojlarini va darsdagi o‘quvchilarning faolligini hisobga olishni talab qiladi. Psixologik kompetensiya o‘qituvchining o‘quvchilarni tushunish, ularning individual xususiyatlarini hisobga olish, ta'lim jarayonida motivatsiya yaratish va ijtimoiy-emotsional aloqalarni rivojlantirish qobiliyatini bildiradi. Psixologik kompetensiya o‘qituvchining o‘quvchilarga ta'lim jarayonida psixologik yordam ko‘rsatish, ularni ruhiy qo‘llab-quvvatlash va darsni samarali o‘tkazish uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni o‘z ichiga oladi. Bu kompetensiya, o‘qituvchining o‘quvchilar bilan samimiy va ijobiy aloqalar o‘rnatish, ularning ehtiyojlarini, qiziqishlarini va qobiliyatlarini tushunish va ularga mos keladigan ta'lim metodlarini tanlashda muhim rol o‘ynaydi. O‘quvchilarning ruhiy holatini kuzatish, ularni o‘qishga undash va ta'lim jarayonida muvaffaqiyatlarga 7bilimlarni tahlil qiluvchi va yangi g‘oyalar ishlab chiqishga undovchi faol shaxs sifatida namoyon bo‘lishi kerakligini ta'kidlagan. Qadimgi Xitoy va Hindiston falsafalarida ham ta'limning ahamiyati katta bo‘lgan. Konfutsiy o‘zining "Shu Ching" asarida o‘qituvchining maqsadi o‘quvchilarga nafaqat bilim, balki axloqiy qadriyatlar, jamiyatda o‘z o‘rnini topish uchun zarur bo‘lgan me'yorlarni o‘rgatish ekanligini ta'kidlagan. Hindiston pedagogik g‘oyalari esa, o‘qituvchining axloqiy va diniy mas'uliyatini ko‘rsatadi, va bu o‘qituvchining ma'naviy kamolotini ta'minlashga yo‘naltirilgan. Shu tariqa, qadimiy davr falsafasida o‘qituvchilik mahorati nafaqat bilim o‘rgatish, balki o‘quvchilarning axloqiy, ruhiy va ijtimoiy taraqqiyoti uchun ham zarur hisoblangan. Bu davrlardagi pedagogik g‘oyalar, bugungi ta'lim tizimining rivojlanishida katta ta'sir ko‘rsatgan va hozirgi zamon pedagogikasining asosini tashkil etadi. O‘qituvchi shaxsiyatining shakllanishi, uning o‘quvchilarga ta'lim berishda ahamiyati va metodologiyasi, qadimiy pedagogik fikrlardan boshlab bugungi kungacha uzluksiz ravishda rivojlanib kelgan. Sokrat o‘qituvchilikda "sokratik usul"ni yaratgan va bu usul uning pedagogik faoliyatining ajralmas qismiga aylangan. Sokratik usul, asosan, o‘quvchini savollar orqali o‘z bilimlariga erishishga undashga qaratilgan. Bu metodning eng muhim jihati shundaki, o‘quvchilar o‘zlari javoblarni topishlari uchun savollar berish orqali ularni to‘g‘ri fikrlashga, mantiqiy asosda o‘z xulosalarini chiqarishga o‘rgatadi. O‘qituvchining vazifasi bilimlarni taqdim etishdan ko‘ra, o‘quvchining ichki salohiyatini ochish va uning fikrini o‘z- o‘zini anglash darajasiga olib chiqishdir. Sokrat o‘qituvchilik faoliyatini aniq bir shaklda, tizimli va maqsadli tarzda olib borishni maqsad qilgan. U nafaqat ilmiy bilimlarni, balki axloqiy va falsafiy qadriyatlarni ham o‘rgatishni o‘zining asosiy vazifasi deb bilgan. O‘qituvchining maqsadi, o‘quvchilarni nafaqat bilim berish, balki ularning 19pedagogik g‘oyalari, o‘quvchilarga nafaqat an'anaviy bilimlarni, balki yangi ilm-fan va texnologiyalarni o‘rgatish, ijtimoiy mas'uliyatni oshirish va jamiyatni yangilashga qaratilgan edi. Jadidchilik pedagoglari, masalan, Behbudiy, Fitrat, G‘afuriy, Xo‘jaev va Jomiy o‘z g‘oyalari orqali ta'lim tizimini zamonaviylashtirishga katta hissa qo‘shdilar. Ular ta'limni jamiyatni yangilash va taraqqiy etish vositasi sifatida ko‘rgan va o‘quvchilarga mustaqil fikrlash, axloqiy va ilmiy bilimlarni o‘rgatishga alohida e'tibor qaratganlar. 24quvvatlash, ularning ehtiyojlariga mos keladigan ta'limni tashkil etish uchun zarurdir. O‘qituvchilarning metodik va psixologik treninglarda qatnashishi, ularning o‘z ishlarini samarali tashkil etishiga yordam beradi. Bu jarayon o‘qituvchining o‘z pedagogik faoliyatini yangilash, darsni ta'sirchan qilish va o‘quvchilar bilan samarali muloqot o‘rnatishda ko‘maklashadi. Yangi metodik yondashuvlar va psixologik bilimlar, o‘qituvchilarning ta'lim jarayonida o‘zgarishlarga moslashishini ta'minlaydi. Kasbiy kompetensiyani oshirishda pedagogik texnologiyalarning o‘rni alohida ahamiyatga ega. Pedagogik texnologiyalar ta'lim jarayonini samarali tashkil etish uchun zarur vositalar va metodlarni taqdim etadi. Zamonaviy o‘qituvchilar interfaol ta'lim texnologiyalaridan foydalanib, o‘quvchilarning faolligini oshirishi, ularning mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantirishi va darslarni interaktiv tarzda o‘tkazish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Pedagogik texnologiyalarni qo‘llash, o‘quvchilarning o‘zlashtirish jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilishga yordam beradi. E-talim, onlayn platformalar, multimediya vositalari va boshqa zamonaviy texnologiyalar, ta'lim jarayonining samaradorligini oshirish uchun keng qo‘llanilmoqda. O‘qituvchining pedagogik texnologiyalarni samarali qo‘llashi o‘quvchilarga ta'lim materiallarini tushunarli, qiziqarli va interfaol tarzda etkazishga imkon beradi. Shu bilan birga, o‘quvchilarning individual ehtiyojlarini inobatga olgan holda ta'limni tashkil etish, o‘qituvchiga ta'lim sifatini yaxshilash imkonini beradi. O‘qituvchilar o‘zining kasbiy kompetensiyasini oshirish uchun innovatsion pedagogik metodlarni qo‘llashga alohida e'tibor qaratishlari kerak. Innovatsion metodlar o‘qituvchilarga o‘quvchilarning fikrlashini rivojlantirish, o‘quv jarayonini qiziqarli va samarali qilish, yangi texnologiyalar va pedagogik yondashuvlarni joriy etishda yordam beradi. Innovatsion pedagogik metodlarni o‘rganish va ularni ta'lim jarayoniga tatbiq etish, o‘qituvchining metodik 2 MAVZU:Pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o‘qituvchi mahorati masalalari MUNDARIJA Kirish ……………………………………………………………………… .… I BOB. Pedagogik fikrlar tarixining shakllanishi va rivojlanish bosqichlarining nazariy asoslari 1.1. O‘qituvchilik mahoratining qadimiy davrlardagi falsafiy asoslari …….… 1.2. O‘rta asr va jadidchilik davrida pedagogik g‘oyalar evolyutsiyasi ……… II BOB. Maktab amaliyotida o‘qituvchi pedagogik mahoratini shakllantirishning zamonaviy yondashuvlari 2.1. O‘qituvchi shaxsiyati va kasbiy kompetensiyasining asosiy jihatlari ..….. 2.2. Ta’lim jarayonida o‘qituvchining metodik mahorati va ijodkorligi ……... Xulosa ………………………………………………………………………… Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati ………………………………………… 28o‘quvchilarga mustaqil ishlashga imkon yaratish, yangi g‘oyalar yaratishda va ta'limni samarali qilishda yordam beradi. Metodik mahorat o‘qituvchining o‘quvchilarga bilim berishdagi asosiy metodlarini o‘z ichiga oladi, ijodkorlik esa ushbu metodlarni o‘quvchilar uchun yanada qiziqarli va samarali qilishga imkon yaratadi. O‘qituvchi metodik mahoratini va ijodkorligini birgalikda rivojlantirishi kerak, chunki bu o‘quvchilarning ilmiy va amaliy ko‘nikmalarini rivojlantirishda samarali bo‘ladi. O‘qituvchining metodik mahorati va ijodkorligi ta'lim jarayonining muvaffaqiyatli va samarali o‘tishiga bevosita ta'sir qiladi. Zamonaviy o‘qituvchilar ta'limni nafaqat bilim berish, balki o‘quvchilarning kreativ fikrlashini rivojlantirish va ta'limni interfaol qilish orqali yanada samarali qilishga intilishlari kerak. O‘qituvchining metodik yondashuvlari va ijodkorligi o‘quvchilarning faolligini oshiradi, ularni yangi bilimlarni o‘rganishga, amaliy ko‘nikmalarni rivojlantirishga va ijtimoiy faollikka tayyorlashga yordam beradi. 5o‘qituvchining kasbiy kompetensiyasini shakllantirish usullarini o‘rganish. O‘qituvchi shaxsiyati va kasbiy kompetensiyasining ahamiyatini tahlil qilish. Kurs ishi Obyekti: Ta'lim tizimi, pedagogik fikr tarixining shakllanishi, o‘qituvchining pedagogik mahorati va uning zamonaviy ta'limdagi o‘rni. Kurs ishi Predmet: O‘qituvchi pedagogik mahoratining shakllanishi va rivojlanishi, pedagogik g‘oyalar evolyutsiyasi. Kurs ishining tuzilishi: kirish asosiy qism xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat 12tizimining shakllanishida, nafaqat nazariy, balki amaliy jihatdan ham asosiy poydevor bo‘lib xizmat qilgan. Sokratning sokratik usuli, o‘quvchini savollar orqali o‘z bilimlariga erishishga undashdan iborat bo‘lib, hozirgi pedagogik usullar bilan ham bir xil asosiy g‘oyaga ega: o‘quvchi mustaqil fikrlash va tahlil qilishni o‘rganishi kerak. Sokratik usul o‘quvchining axloqiy va intellektual rivojlanishini ta'minlaydi. Bu usulda o‘qituvchi o‘quvchiga faqat javoblar bermasdan, savollar orqali uning fikrini mustahkamlashga va yangi g‘oyalarni mustaqil kashf qilishga undaydi. Hozirgi ta'limda bu usulning qo‘llanilishi, o‘quvchilarni tanqidiy fikrlashga, mustaqil va erkin fikr yuritishga yo‘naltirishga xizmat qilmoqda. Platonning pedagogik qarashlari ham ta'lim tizimiga ta'sir ko‘rsatgan. U ta'limni jamiyatni yaxshilash vositasi sifatida ko‘rgan va ta'limning asosiy maqsadini adolat va xayr-ehsonni targ‘ib qilish deb hisoblagan. Platonning "Respublika" asarida ta'lim jamiyatdagi tenglikni va adolatni saqlash uchun kerakli vosita sifatida qaraladi. Bu g‘oya bugungi ta'limda, ayniqsa fuqarolik tarbiyasiga, ijtimoiy mas'uliyatga va inson huquqlari asoslariga e'tibor berishda davom etmoqda. Platonning ta'lim tizimi nafaqat bilim berishga, balki o‘quvchilarni axloqiy va fuqarolik burchlarini bajarishga tayyorlashga yo‘naltirilgan. Aristotelning ilmiy pedagogik yondashuvi ta'limga bo‘lgan ilmiy va tajriba asosida qarashni ta'kidlagan. Aristotel, o‘qituvchining vazifasi o‘quvchini ilmiy bilimlar bilan ta'minlash, lekin ayni paytda ularni tajriba o‘tkazish va ilmiy tahlil qilish orqali chuqurroq bilimlarga erishishga undash ekanligini ta'kidlagan. Aristotelning ta'limga bo‘lgan yondashuvi, o‘quvchilarga ilmiy metodlarni o‘rgatish, mantiqiy fikrlash va o‘z bilimlarini amaliyotga tatbiq etish imkonini yaratish uchun muhim ahamiyatga ega. Uning pedagogik qarashlari hozirgi zamon ta'limida ilmiy metodlarni qo‘llash va tajribaviy o‘rganishning samarali usullari sifatida ishlatiladi. 262.2. Ta’lim jarayonida o‘qituvchining metodik mahorati va ijodkorligi O‘qituvchining metodik mahorati va ijodkorligi ta'lim jarayonining muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun asosiy omillardan biridir. Ta'lim jarayonida metodik mahorat o‘qituvchining o‘quvchilarga bilim berishning samarali usullarini tanlashdagi qobiliyatini bildiradi. Ijodkorlik esa o‘qituvchining ta'limni yangi, qiziqarli va samarali tarzda tashkil etishdagi yaratish qobiliyatini anglatadi. Bu ikki jihat birgalikda ta'lim jarayonining sifatini oshiradi, o‘quvchilarning bilim olish jarayonini faollashtiradi va o‘quvchilarni o‘zlashtirayotgan materiallarga yanada qiziqish bilan yondashishga undaydi. Zamonaviy ta'limda o‘qituvchining metodik mahorati va ijodkorligi o‘quvchilarni nafaqat bilim bilan ta'minlash, balki ularni fikrlash, tahlil qilish va amaliy ko‘nikmalarni rivojlantirishga undash uchun zarurdir. O‘qituvchining metodik mahorati uning ta'limni samarali tashkil etish qobiliyatini ko‘rsatadi. Bu mahorat o‘qituvchining darsni qanday rejalashtirishi, o‘quvchilarni qanday jalb qilishini, ta'lim metodlarini qanday tanlashini, o‘quvchilarning yutuqlarini qanday baholashini va dars davomida o‘quvchilarga qanday yordamlashishni anglatadi. O‘qituvchining metodik mahorati, darsning har bir bosqichida o‘quvchilarning faol ishtirokini ta'minlash, ularning qiziqishini oshirish va materialni samarali tarzda o‘zlashtirishga yordam beradi. Metodik mahorat o‘qituvchining o‘quvchilarning turli ehtiyojlariga mos yondashuvlar ishlab chiqish qobiliyatini ham ifodalaydi. O‘qituvchi o‘quvchilarning individual xususiyatlarini inobatga olib, har bir o‘quvchiga individual tarzda yordam bera olishi kerak. Metodik mahorat, shuningdek, o‘qituvchining darsni rejalashtirishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni va metodlarni qanday qo‘llashni bilishini ham anglatadi. O‘qituvchining metodik mahorati nafaqat o‘quvchilarga bilimlarni yetkazishda, balki ularning fikrini rivojlantirishda, mustaqil ishlashga undashda va o‘z bilimi va ko‘nikmalarini amalda qo‘llashda ham muhimdir. O‘quvchilarni faol ishtirok etishga undash, o‘z fikrlarini erkin ifodalashga 25ko‘nikmalarini yanada kengaytiradi va zamonaviy ta'lim talablariga moslashtiradi. Bunday metodlar o‘quvchilarning mustaqil fikrlashini rivojlantirish, amaliy ko‘nikmalarini oshirish, ta'limda tanqidiy yondashuvni qo‘llashga yordam beradi. O‘qituvchi yangi pedagogik metodlarni qo‘llash orqali o‘quvchilarni faollashtirish, ularga murakkab masalalarni hal qilishni o‘rgatish va amaliy tajriba orqali o‘rganishga yordam beradi. O‘qituvchilarning kasbiy rivojlanishida o‘zaro tajriba almashish katta ahamiyatga ega. Pedagoglar o‘z tajribalari va metodlarini bir-birlariga taqdim etish, o‘qituvchilik faoliyatidagi muammolarni birgalikda hal qilish va yangi yondashuvlarni o‘rganish orqali o‘z malakalarini oshiradilar. O‘zaro tajriba almashish, o‘qituvchining pedagogik bilimlarini kengaytirish, metodik ko‘nikmalarini yaxshilash va yangi metodlarni samarali qo‘llashga yordam beradi. Bu jarayon o‘qituvchilarga yangi g‘oyalarni, metodlarni va pedagogik texnologiyalarni o‘rganish, o‘quvchilarning ehtiyojlariga mos keladigan ta'lim strategiyalarini ishlab chiqish imkonini beradi. O‘qituvchilarning bir-biriga tajriba almashishlari, jamiyatdagi pedagogik yangilanishlarga ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. O‘qituvchining kasbiy kompetensiyasini rivojlantirish, nafaqat uning shaxsiy malakasini oshirish, balki ta'lim tizimining umumiy sifatini yaxshilashga xizmat qiladi. O‘qituvchilar metodik va psixologik treninglar, pedagogik texnologiyalarni qo‘llash, innovatsion metodlar va o‘zaro tajriba almashish orqali kasbiy rivojlanishni doimiy ravishda davom ettirishlari zarur. Bu, o‘quvchilarni ta'limda muvaffaqiyatli qilish va ta'lim jarayonini samarali tashkil etish uchun muhimdir. 27imkon yaratish va samarali baholash tizimlarini ishlab chiqish — bularning barchasi o‘qituvchining metodik mahorati orqali amalga oshiriladi. O‘qituvchining ijodkorligi: O‘qituvchining ijodkorligi ta'lim jarayonining muhim jihatidir, chunki ijodkorlik o‘qituvchiga ta'limni yangi va qiziqarli usullar bilan o‘tkazish imkonini beradi. Ijodkor o‘qituvchi, o‘quvchilarga yanada samarali va qiziqarli tarzda bilim berish uchun yangi yondashuvlar va metodlarni yaratadi. Ijodkorlik, shuningdek, o‘quvchilarni o‘zlariga xos, turli xil va qiziqarli faoliyatlarga jalb etish, ularga turli vositalar orqali bilimlarni o‘rganishga yordam beradi. Ijodkorlik o‘qituvchining nafaqat o‘quvchilarga ta'lim berishda, balki o‘quvchilarning individual ehtiyojlarini hisobga olib, ularning muvaffaqiyatlarini ta'minlashda ham katta rol o‘ynaydi. O‘qituvchi ijodkor bo‘lishi kerak, chunki bu unga darslarni nafaqat o‘quvchilarning ehtiyojlariga mos, balki interfaol, qiziqarli va innovatsion tarzda tashkil etish imkoniyatini yaratadi. Ijodkorlik o‘qituvchiga yangi g‘oyalar yaratish, o‘quvchilarning qiziqishini oshirish, ta'limni faollashtirish va samarali tashkil etish imkoniyatlarini beradi. O‘qituvchining ijodkorligi dars materiallarini tayyorlashda ham o‘z aksini topadi. Masalan, o‘qituvchi o‘z darsida interfaol usullarni qo‘llash, o‘quvchilarni turli mavzularni tahlil qilishga undash, yaratish va ishlab chiqish jarayonida innovatsion vositalarni ishlatishga intiladi. Ijodkorlik ta'lim jarayonida o‘quvchilarni faollashtirish, ularda ijodiy fikrlashni rivojlantirish va bilimlarni amaliyotda qo‘llashga yordam beradi. Metodik mahorat va ijodkorlik o‘rtasida chambarchas bog‘liqlik mavjud. O‘qituvchining metodik mahorati ta'limni samarali tashkil etishda yordam beradi, ijodkorlik esa bu jarayonni yangi yondashuvlar bilan yanada qiziqarli va interfaol qiladi. O‘qituvchining ijodkorligi ta'lim jarayonini faollashtirish, 8axloqiy va ma'naviy o‘sishini ta'minlashdan iborat bo‘lgan. Sokrat o‘zining pedagogik metodini amaliyotda qo‘llagan va shu tariqa ta'limda o‘quvchining faolligini, mustaqil fikrlashini ta'minlashga intilgan. Sokratik usul, o‘quvchini savollar orqali o‘z xulosalarini chiqarishga undaydi, bu esa o‘quvchining fikrini erkin ravishda shakllantirishga yordam beradi. Bu metod orqali o‘qituvchi o‘quvchini yolg‘on yoki noto‘g‘ri fikrlarni aniqlashga va haqiqatni topishga o‘rgatadi. Ushbu usulning asosiy maqsadi o‘quvchining axloqiy qadriyatlarini shakllantirish va uni ijtimoiy mas'uliyatga tayyorlashdir. Sokratning pedagogik metodlari nafaqat o‘quvchilarda bilimlarni, balki ular orasida axloqiy va ijtimoiy mas'uliyatni ham shakllantirishga xizmat qiladi. Savollar berish orqali o‘qituvchi o‘quvchining o‘z fikrini mustahkamlashiga yordam beradi. Bu metodda o‘qituvchi fikrlarni berish o‘rniga, o‘quvchining o‘z fikrini ifodalashiga imkon beradi. Bu orqali o‘quvchi yangi bilimlarni nafaqat o‘rganadi, balki ularni qanday ishlatishni ham bilib oladi. O‘quvchi yangi g‘oyalar va fikrlarni o‘z hayotida qo‘llashga o‘rgatiladi. Shu tariqa, o‘qituvchilik mahorati va pedagogik usulning asosiy maqsadi faqat bilim berish emas, balki o‘quvchining fikrlash jarayonini va uning ijtimoiy shaxs sifatida rivojlanishini ta'minlashdir. Sokratik usulning yana bir muhim jihati shundaki, u o‘quvchilarda tanqidiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirishga katta e'tibor qaratadi. O‘quvchi savollarga javob berar ekan, u nafaqat o‘zi bilgan narsalarni o‘rganadi, balki o‘z fikrlarini tahlil qilishni, qaror qabul qilishni va fikrlarni tanqidiy tarzda ko‘rib chiqishni o‘rganadi. Bu metod, ayniqsa, o‘quvchilarga murakkab savollarni hal qilishda yordam beradi, chunki ular savollarni o‘qib, javobni topish uchun o‘z fikrlarini to‘g‘ri tahlil qilishga majbur bo‘ladilar. Sokratning metodini qo‘llash orqali, o‘qituvchi o‘quvchilarning mustaqil fikrlash qobiliyatlarini rivojlantiradi. Bu metod o‘quvchilarga bilimlarni nafaqat eslab qolish, balki ularni haqiqatni topish uchun foydalanishga o‘rgatadi. 30ijtimoiy va axloqiy jihatdan ham muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun o‘z metodik va psixologik kompetensiyalarini doimiy ravishda rivojlantirishlari kerak. Shu bilan birga, pedagogik fikr tarixi va o‘qituvchi mahorati masalalarini o‘rganish, ta'lim jarayonini yanada samarali qilish uchun muhim ilmiy va amaliy jihatlarni o‘z ichiga oladi. O‘qituvchilarning shaxsiy va kasbiy rivojlanishi, ta'lim tizimining yangilanishiga va ijtimoiy taraqqiyotga xizmat qiladi. Yangi pedagogik g‘oyalarni ishlab chiqish, ta'lim metodlarini yangilash va o‘qituvchilarni kasbiy rivojlantirish orqali ta'lim tizimining samaradorligi oshadi. 10Platonning pedagogik yondashuvi ta'limni umumbashariy qadriyatlar asosida rivojlantirishga qaratilgan. Uning ta'lim tizimi, o‘quvchilarning ruhiy o‘sishini va axloqiy mas'uliyatini oshirishga qaratilgan edi. O‘qituvchining vazifasi o‘quvchilarni faqat ilmiy bilimlar bilan ta'minlash emas, balki ularni axloqiy, ijtimoiy va ma'naviy jihatdan tarbiyalash, ularga hayotiy qadriyatlarni o‘rgatish edi. Platonning pedagogik g‘oyalari, ayniqsa uning "Respublika" asaridagi fikrlar, ta'limni faqat ilmiy jarayon sifatida emas, balki jamiyatni yaxshilash vositasi sifatida ko‘rganini ko‘rsatadi. O‘qituvchining roli jamiyatdagi axloqiy va ijtimoiy mas'uliyatni targ‘ib qilishdir. Platonning ta'limga bo‘lgan yondashuvi o‘zining adolat, tenglik va fuqarolik burchlarini rivojlantirishga asoslangan. U ta'limni faqat bilim berish bilan cheklanmay, balki o‘quvchilarni jamiyatda adolatni saqlashga, inson huquqlarini himoya qilishga va ijtimoiy mas'uliyatni o‘z zimmasiga olishga tayyorlashni maqsad qilgan. Shunday qilib, Platonning pedagogik qarashlari ta'limning kengroq maqsadini, ya'ni o‘quvchilarning ijtimoiy va axloqiy rivojlanishini ifodalaydi. Aristotelning ta'limga bo‘lgan ilmiy yondashuvi Aristotel o‘zining pedagogik qarashlarida ilmiy usullarni qo‘llashga katta e'tibor berib, ta'limni mantiqiy fikrlash va tajriba asosida rivojlantirishni maqsad qilgan. U ta'limni faqat umumiy bilimlarni o‘rgatishdan ko‘ra, o‘quvchilarga ilmiy usullarni o‘rgatish, bilimlarni tahlil qilish va yangi bilimlarni yaratishga yo‘naltirishni muhim deb hisoblagan. Aristotel ta'limni nafaqat ma'lumotlarni taqdim etish, balki o‘quvchilarga yangi bilimlarni qanday qidirish va eksperimentlar o‘tkazish orqali yangi xulosalarga erishish ko‘nikmalarini rivojlantirish kerakligini ta'kidlagan. Uning pedagogik yondashuvi ilmiy metodlarni qo‘llashga asoslangan bo‘lib, ilmiy tafakkur va tahlil qilish qobiliyatini rivojlantirishga qaratilgan. Aristotelning pedagogik qarashlari o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi faol muloqot va ilmiy yondashuvlarni ta'kidlaydi. O‘qituvchi o‘quvchilarga nafaqat 29Xulosa Pedagogik fikr tarixi o‘rta asrlar va jadidchilik davrida shakllangan g‘oyalar orqali bugungi ta'lim tizimi va o‘qituvchilarning metodik mahorati rivojlanganini ko‘rish mumkin. Sokrat, Platon, Aristotel kabi qadimiy pedagoglarning ta'limga bo‘lgan yondashuvlari bugungi ta'lim tizimida o‘z aksini topgan. Jadidchilik harakati esa, o‘qituvchilarni faqat diniy bilimlar bilan cheklamagan, balki zamonaviy ilm-fanlarni o‘rgatishni, o‘quvchilarni ijtimoiy faollikka tayyorlashni maqsad qilgan. O‘qituvchining pedagogik mahorati va ijodkorligi, ta'lim jarayonining muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun muhim omil hisoblanadi. O‘qituvchining metodik mahorati o‘quvchilarga bilim berish uslublarini tanlash, o‘quvchilarni faollashtirish, o‘zlashtirish jarayonini samarali tashkil etish bo‘yicha zarur ko‘nikmalarni o‘z ichiga oladi. Ijodkorlik esa, ta'limni yangi, qiziqarli va samarali tarzda o‘tkazish imkoniyatini yaratadi. Bu ikki jihat o‘qituvchining ta'lim jarayonini nafaqat samarali, balki ijtimoiy va axloqiy nuqtai nazardan ham muvaffaqiyatli o‘tkazishini ta'minlaydi. Shuningdek, o‘qituvchining kasbiy kompetensiyasi, uning malakasini oshirish va pedagogik metodlarni yangilash orqali o‘quvchilarga ta'lim berish samaradorligini oshirishga imkon yaratadi. Pedagogik kompetensiyaning rivojlanishi o‘qituvchining o‘zgaruvchan jamiyat talablariga mos ravishda ta'lim jarayonini tashkil etish qobiliyatini oshiradi. O‘qituvchining metodik mahorati va ijodkorligi, o‘zaro tajriba almashish, innovatsion pedagogik texnologiyalarni qo‘llash kabi amaliy yondashuvlar o‘quvchilarni nafaqat ilmiy bilimlar bilan ta'minlash, balki ijtimoiy, axloqiy va ma'naviy jihatdan ham rivojlantirishga yordam beradi. O‘qituvchining kasbiy kompetensiyasini rivojlantirish uchun metodik va psixologik treninglar, yangi pedagogik yondashuvlarni o‘rganish, o‘zaro tajriba almashish kabi faoliyatlar muhim ahamiyatga ega. Zamonaviy o‘qituvchilar ta'lim jarayonini nafaqat ilmiy, balki 31Foydalanilgan adabiyotlar 1) PF-5342-son (2018-yil, 18-aprel) - "O‘zbekiston Respublikasida pedagogik fikrni rivojlantirish va ta'lim tizimini isloh qilish bo‘yicha chora-tadbirlar". Ushbu farmon, ta'lim tizimida zamonaviy pedagogik metodlarni joriy etish, o‘qituvchilarning malakasini oshirish va ta'lim sifatini yaxshilashga qaratilgan. 2) PQ-3078-son (2019-yil, 1-mart) - "O‘qituvchilarni tayyorlash va pedagogik kadrlarni malaka oshirish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari". Qarorda, pedagogik kadrlar uchun yangi malaka oshirish kurslari va metodik qo‘llanmalar ishlab chiqish, o‘qituvchilik kasbining e'tiborini oshirishga qaratilgan. 3) PF-4872-son (2020-yil, 15-may) - "Pedagogik tizimning yangi pedagogik yondashuvlar asosida o‘zgartirilishi". Ushbu farmon, pedagogik tizimni modernizatsiya qilish va ta'lim jarayonida ijodiy va innovatsion metodlarni qo‘llashga doir chora-tadbirlarni o‘z ichiga oladi. 4) PQ-5231-son (2021-yil, 25-avgust) - "Ta'lim tizimida o‘qituvchi mahoratini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlar". Qaror, o‘qituvchilarni yangi pedagogik texnologiyalarni o‘rgatish, metodik bilimlarni takomillashtirish va zamonaviy ta'lim platformalaridan foydalanish imkoniyatlarini yaratishga qaratilgan. 5) PF-6698-son (2022-yil, 20-iyun) - "Pedagogik kadrlar uchun yangi malaka oshirish tizimi". Farmon o‘qituvchilarni tayyorlashda yangi innovatsion metodlarni qo‘llash, o‘qituvchining pedagogik mahoratini rivojlantirish va pedagogik bilimlarni yangilashga yo‘naltirilgan. 6) G‘afforov, Bunyodbek (2018). Pedagogik fikr tarixi va ta'lim tizimi. Toshkent: Akademnashr. 23topishga, adolatni saqlashga va ijtimoiy mas'uliyatni his qilishga o‘rgatish imkoniyatlarini yaratadi. Ijtimoiy kompetensiya o‘qituvchining shaxsiy mas'uliyatini va ijtimoiy rollarini o‘z vaqtida va samarali bajarishga yordam beradi. Kasbiy kompetensiya o‘qituvchining ta'lim jarayonidagi muvaffaqiyatiga bevosita ta'sir ko‘rsatadi. Didaktik, psixologik, kommunikativ, amaliy va ijtimoiy kompetensiyalar o‘qituvchining ta'lim jarayonini qanday tashkil etishini, o‘quvchilarga bilim berish uslublarini va ta'lim metodlarini tanlashda katta rol o‘ynaydi. O‘qituvchining kasbiy kompetensiyasini rivojlantirish, nafaqat uning malakasini oshirish, balki ta'lim tizimining sifatini yaxshilashga, o‘quvchilarning muvaffaqiyatlarini ta'minlashga xizmat qiladi. O‘qituvchining kasbiy kompetensiyasini rivojlantirish Zamonaviy ta'lim tizimi o‘qituvchidan faqat bilim berish, balki o‘quvchilarga ijtimoiy, axloqiy, psixologik va ilmiy jihatdan ham ta'lim berish qobiliyatini talab qiladi. Shu sababli, o‘qituvchining kasbiy kompetensiyasini rivojlantirish, uning shaxsiy va kasbiy rivojlanishining doimiy jarayoni sifatida ta'lim tizimining sifatini oshirishda muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchi shaxsiy va kasbiy kompetensiyalarni doimiy ravishda rivojlantirib borishi kerak, chunki ta'lim tizimi va o‘quvchilarning ehtiyojlari zamon o‘tishi bilan o‘zgaradi. Kasbiy kompetensiyani oshirishda metodik va psixologik treninglarning o‘rni O‘qituvchining kasbiy rivojlanishini ta'minlash uchun metodik va psixologik treninglar zarur. Metodik treninglar orqali o‘qituvchilar ta'lim jarayonini qanday samarali tashkil etishni, o‘quvchilarning ehtiyojlarini qanday aniqlashni va darslarni qanday rejalashtirishni o‘rganadilar. Bu treninglar o‘qituvchilarga yangi pedagogik metodlar, zamonaviy ta'lim texnologiyalari va interfaol yondashuvlar haqida bilim beradi. Psixologik treninglar esa o‘qituvchilarga o‘quvchilarning individual xususiyatlarini tushunish, motivatsiyani yaratish va ijtimoiy-emotsional aloqalarni rivojlantirishda yordam beradi. O‘qituvchining psixologik kompetensiyasi, o‘quvchilarni ruhiy qo‘llab- 22erishish uchun kerakli psixologik muhitni yaratish o‘qituvchining psixologik kompetensiyasining asosiy vazifalaridandir. Kommunikativ kompetensiya o‘qituvchining ta'lim jarayonida o‘quvchilar bilan samarali muloqot o‘rnatish, ularni eshitish, tushunish va javob berish qobiliyatidir. Bu kompetensiya o‘qituvchining o‘quvchilarga o‘z fikrini aniq va tushunarli tarzda ifodalash, o‘quvchilarni fikr bildirishga undash va faol muloqotga kirishish ko‘nikmalarini o‘z ichiga oladi. Kommunikativ kompetensiya, o‘qituvchining o‘quvchilarga ta'lim jarayonida o‘z fikrini tushunarli va aniq etkazish, o‘quvchilarning savollariga samarali javob berish va muloqotda bo‘lishdagi mahoratini rivojlantiradi. Bu kompetensiya o‘qituvchining o‘quvchilarning ehtiyojlarini tushunishga, ularning fikrlarini tahlil qilishga va ularga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatishga yordam beradi. Kommunikativ kompetensiya o‘qituvchining shaxsiy xususiyatlaridan, ya'ni ochiqlik, sabr- toqat va o‘quvchilarga hurmat bilan yondashishdan iborat. Amaliy kompetensiya o‘qituvchining o‘zining kasbiy faoliyatini samarali tarzda amalga oshirishi uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarga, masalan, o‘quvchilarga bilimlarni amalda qo‘llashni o‘rgatish, muammolarni hal qilish va amaliyotda bilimlarni tatbiq etishni anglatadi. Amaliy kompetensiya, o‘qituvchining o‘quvchilarga bilimlarni nafaqat nazariy, balki amaliy jihatdan qo‘llashni o‘rgatish qobiliyatini bildiradi. O‘qituvchining amaliy kompetensiyasi, o‘quvchilarga yangi bilimlarni real hayotda qo‘llash imkoniyatlarini yaratadi. Bu kompetensiya o‘quvchilarning amaliy ko‘nikmalarini rivojlantirish, ularni zamonaviy ish jarayonlariga tayyorlashga yordam beradi. Ijtimoiy kompetensiya o‘qituvchining jamiyatda o‘quvchilarni ijtimoiy faollikka, adolat va tenglikka chaqirish, ijtimoiy mas'uliyatni o‘rgatishdagi ko‘nikmalarini o‘z ichiga oladi. Ijtimoiy kompetensiya o‘qituvchining ijtimoiy jihatdan mas'uliyatli va faol shaxslarni tarbiyalashdagi rolini belgilaydi. O‘qituvchining ijtimoiy kompetensiyasi, o‘quvchilarga jamiyatdagi o‘z o‘rnini 13Konfutsiy va Hindiston pedagogikasidagi axloqiy qadriyatlar ta'limni nafaqat ilmiy bilimlar bilan, balki axloqiy tarbiya bilan bog‘lagan. Konfutsiy ta'limni ijtimoiy va ma'naviy rivojlanish uchun zarur deb bilgan, shuningdek, o‘quvchilarga axloqiy qadriyatlarni o‘rgatishga katta e'tibor qaratgan. Konfutsiy ta'limda muhim o‘rinni jamiyatdagi ahloqiy va ruhiy maqsadlarni amalga oshirishga qaragan. Hindiston pedagogikasida ham ta'lim axloqiy qadriyatlarni rivojlantirishga yo‘naltirilgan. Bu qadriyatlar bugungi ta'limda ham, o‘quvchilarga axloqiy va ijtimoiy mas'uliyatni o‘rgatish, ularni to‘g‘ri qarorlar qabul qilishga va jamiyatda ijobiy o‘zgarishlar qilishga tayyorlashda davom etadi. Qadimiy pedagogik yondashuvlar hozirgi ta'lim tizimining rivojlanishida va o‘qituvchining kasbiy kompetensiyasini shakllantirishda muhim ta'sir ko‘rsatmoqda. Sokratning sokratik usuli, Platonning ta'limning jamiyat barqarorligi va axloqiy rivojlanish bilan bog‘lanishi, Aristotelning ilmiy pedagogik qarashlari, Konfutsiy va Hindiston pedagogikasidagi axloqiy qadriyatlar bugungi ta'limda ham o‘z aksini topmoqda. Ushbu qadimiy pedagogik g‘oyalar, o‘qituvchining o‘quvchilar bilan aloqasini yaxshilash, bilimlarni samarali taqdim etish va ta'lim sifatini oshirishda asosiy poydevor bo‘lib xizmat qilmoqda. Bugungi ta'lim tizimining samarali bo‘lishi uchun qadimiy pedagogik yondashuvlarni yangicha, zamonaviy pedagogik metodlar bilan uyg‘unlashtirish zarur. Bu o‘quvchilarning mustaqil fikrlashini rivojlantirish, axloqiy va ijtimoiy mas'uliyatni oshirish, ilmiy va amaliy bilimlarni uyg‘un ravishda qo‘llashga yordam beradi. Shunday qilib, qadimiy pedagogik yondashuvlar bugungi o‘qituvchilik mahoratining asosiy poydevori bo‘lib, ta'lim jarayonida muhim rol o‘ynaydi. 141.2. O‘rta asr va jadidchilik davrida pedagogik g‘oyalar evolyutsiyasi O‘rta asr va jadidchilik davrida pedagogik g‘oyalarning evolyutsiyasi, ta'lim tizimlarining o‘zgarishi va yangi pedagogik yondashuvlarning rivojlanishi bilan bog‘liqdir. Bu davrda ta'lim, asosan diniy va axloqiy qadriyatlar asosida shakllangan bo‘lib, o‘rta asrlarda islomiy va xristian ta'lim tizimlari o‘z kuchini namoyon etdi. Jadidchilik esa, XIX asrda, jamiyatni yangilash va ta'limni zamonaviylashtirish harakatining bir shakli sifatida paydo bo‘ldi. O‘rta asrlar pedagogik g‘oyalari O‘rta asrda, xususan, islom olamida ta'lim diniy an'analarga asoslangan edi. O‘qituvchilar, ko‘pincha diniy bilimlarni o‘rgatganlar, o‘quvchilar esa ilmni Qur’on va hadislar asosida o‘zlashtirgan. Shuningdek, madrasalar o‘rta asrlarda eng asosiy ta'lim muassasalariga aylangan. Madrasalarda ta'lim faqat diniy bilimlarga qaratilgan bo‘lib, ilm-fan va falsafiy g‘oyalar juda cheklangan edi. O‘rta asrlarning diniy pedagogik yondashuvlari, o‘quvchilarga o‘z vijdoniga bo‘lgan hurmatni oshirish, odob- axloqni o‘rgatish va Allohning buyruqlarini bajarishga intilishdan iborat edi. Islom ta'limida, ayniqsa, al-Farobiy va Ibn Xaldun kabi mutafakkirlar ta'lim tizimiga alohida e'tibor berishgan. Al-Farobiy "madaniyatni o‘rganish"ni ilmning asosiy maqsadi deb bilgan va shuning uchun ta'limni faqat bilim olish emas, balki shaxsiy rivojlanish va axloqiy kamolotga erishish vositasi sifatida ko‘rgan. Ibn Xaldun esa o‘zining "Mukaddimah" asarida ta'lim tizimining rivojlanishi uchun ijtimoiy va madaniy omillarni tahlil qilgan. Uning pedagogik g‘oyalarida ilmning ijtimoiy taraqqiyotdagi roli, ta'limning kengayishi va jamiyatni o‘zgartirishdagi o‘rni muhim ahamiyatga ega edi. Bundan tashqari, Xristian dunyosida ham o‘rta asrda ta'lim ko‘pincha diniy targ‘ibot bilan bog‘liq edi. O‘quvchilar asosan diniy matnlarni o‘rganishgan, monastir va katedral maktablari bu davrda ta'limning asosiy muassasalari bo‘lgan. Hristian pedagogikasi, asosan, ilohiy bilimlarni o‘rgatish, axloqiy 18o‘quvchilarning o‘zlikni anglashini va ularda mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantirishni ham o‘rgatish zarur deb bilganlar. Cho‘lpon va Fitratning pedagogik g‘oyalarida ta'limning nafaqat ilmiy, balki axloqiy jihatdan ham rivojlantirilishi, insonning ichki dunyosini boyitish va jamiyatga foydali shaxslarni tarbiyalashga qaratilgan. Ularning pedagogik yondashuvlari, ta'limni ma'naviy o‘sish, axloqiy kamolot va ilmiy bilimlarni uyg‘unlashtirishga qaratilgan edi. Ta'limdagi yangilik: Fitrat va Cho‘lponning pedagogik yondashuvlari, zamonaviy ta'lim tizimini rivojlantirishda katta yangiliklarni kiritgan. Ular o‘qituvchilarga ta'lim jarayonini faqat bilim berish bilan cheklamaslik, balki o‘quvchilarni axloqiy va ma'naviy fazilatlarni o‘rganishga ham yo‘naltirish kerakligini ta'kidlaganlar. Ularning pedagogik g‘oyalari, o‘quvchilarga nafaqat ilmiy bilimlar, balki ularni ijtimoiy va ma'naviy jihatdan tarbiyalashga ham qaratilgan edi. Fitrat va Cho‘lponning ta'limga bo‘lgan yondashuvlari, nafaqat ilm-fan va texnologiyalarni o‘rgatish, balki o‘quvchilarni axloqiy va ma'naviy qadriyatlar bilan tanishtirishga ham katta e'tibor qaratgan. Ular, o‘quvchilarga mustaqil fikrlash, qaror qabul qilish, va jamiyatda o‘z o‘rnini topish ko‘nikmalarini rivojlantirishga alohida urg‘u berganlar. Shu bilan birga, Fitrat va Cho‘lpon ta'limni o‘quvchilarning axloqiy va ruhiy rivojlanishini ta'minlashda, jamiyatda adolat va xayr-ehsonni targ‘ib qilishda muhim vosita sifatida ko‘rganlar. Ta'limdagi bu yangiliklar, o‘quvchilarni zamonaviy jamiyatda muvaffaqiyatli va ijtimoiy faol shaxslar sifatida shakllantirishga yordam beradi. Fitrat va Cho‘lponning pedagogik g‘oyalari, o‘quvchilarga o‘z hayotlarini ilm- fan va axloqiy qadriyatlar asosida boshqarishga imkon beradi. Bu g‘oyalar bugungi kunda ham ta'lim tizimida yangi yondashuvlar, metodlar va tizimlarning shakllanishiga katta ta'sir ko‘rsatmoqda. Jadidchilik harakati, pedagogik g‘oyalarini nafaqat diniy, balki ilmiy va axloqiy sohalarda ham rivojlantirishga yo‘naltirdi. Jadidchilikning asosiy 1O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLI GI ------------------------------------------FAKULTETI “----------------------------------” KAFEDRASI ------------------------------------------- ta’lim yo‘nalishi ______- guruhi talabasi Kurs ishi Mavzu: Pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o‘qituvchi mahorati masalalari Bajardi: _______ ____ _____ _ guruhi talabasi ______ ___ ________ (imzo) (ismi sharifi) Kurs ishi himoya qilingan sana “____” __ ___ _____20 25 y. Baho “_____” ____ __ _____ Ilmiy rahbar: __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi) Komissiya a’zolari: __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi) __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi) 9Sokratik metod o‘quvchilarda shaxsiy fikrini bildirish va uni himoya qilish qobiliyatini rivojlantiradi. Shu bilan birga, bu metod o‘quvchilarni boshqalarning fikrlariga hurmat ko‘rsatishga, o‘z fikrlarini ilmiy va axloqiy asosda himoya qilishga undaydi. Sokratning pedagogik usuli bugungi ta'lim tizimida ham qo‘llanilmoqda. Zamonaviy ta'limda sokratik usul o‘quvchilarning faolligini oshirish, ularning fikrini rivojlantirish va ta'lim jarayonini samarali qilishda muhim o‘rin tutadi. O‘qituvchining savol berish orqali o‘quvchini o‘z bilimiga erishishga yo‘naltirish, uning mustaqil fikrlash qobiliyatini oshirish, nafaqat ta'lim jarayonining samaradorligini ta'minlaydi, balki o‘quvchilarda tanqidiy fikrlashni rivojlantirishga ham yordam beradi. Sokratik usulning eng katta afzalliklaridan biri shundaki, u o‘quvchilarga o‘z fikrlarini mustaqil ravishda bildirish imkonini beradi. Bu metod nafaqat o‘quvchilarni bilim bilan ta'minlaydi, balki ularga o‘z g‘oyalarini va fikrlarini erkin ifodalashni o‘rgatadi. Ushbu metod orqali o‘qituvchi nafaqat o‘quvchining bilimini oshiradi, balki uning shaxsiy rivojlanishiga ham katta ta'sir ko‘rsatadi. Shu bilan birga, o‘quvchilarni o‘z fikrini ochiq va ravon ifodalashga undash, o‘quvchilarning o‘z-o‘zini anglash qobiliyatini oshiradi. Platonning ta'limga bo‘lgan yondashuvi Platon ta'limni nafaqat bilim berish, balki ruhiy va axloqiy rivojlanish bilan bog‘lagan. Uning fikricha, ta'limning asosiy maqsadi insonni faqat intelektual rivojlantirish emas, balki axloqiy jihatdan to‘liq va adolatli shaxs qilib tarbiyalash edi. Platon "Respublika" asarida ta'lim tizimini jamiyatning asosiy komponenti sifatida ko‘rib, ta'limning maqsadi nafaqat bilish va o‘rganish, balki insonni jamiyatda yaxshi fuqarolik burchlarini bajarishga tayyorlash ekanligini ta'kidlagan. Ta'lim orqali inson faqat bilim olish bilan cheklanmaydi, balki jamiyatda xayr-ehsonni targ‘ib qiladigan va adolatli jamiyat qurishga hissa qo‘shadigan shaxs sifatida shakllanadi. 16yondashuvlar asosida, o‘quvchilarga nafaqat bilim olish, balki o‘z fikrlarini mustaqil ravishda shakllantirishga imkon beruvchi tizim sifatida ko‘rgan. Behbudiy, jadidchilik harakatining asosiy g‘oyalarini amalga oshirishda pedagogik metodlarni yangilashga katta e'tibor qaratgan. U o‘quvchilarga faqat nazariy bilimlar o‘rgatish bilan cheklanib qolmasdan, amaliy ko‘nikmalarni rivojlantirishni ham muhim deb bilgan. Behbudiyning ta'lim tizimida zamonaviy ilm-fanlarning o‘rni juda katta bo‘lib, u bu ilm-fanlarni jamiyatni rivojlantirish va yangilanish uchun zarur deb hisoblagan. U nafaqat ilmiy, balki axloqiy jihatdan ham o‘quvchilarni tarbiyalashga e'tibor qaratgan va ular uchun yuksak ma'naviy qadriyatlarni rivojlantirishni muhim hisoblagan. Behbudiyning g‘oyalari, o‘z vaqtida, o‘quvchilarni yangilanish va islohotlarga tayyorlash uchun juda zarur bo‘lgan. U, o‘quvchilarni nafaqat ilmiy bilimlar, balki jamiyatda faol va mas'uliyatli fuqarolar sifatida shakllantirishni maqsad qilgan. Uning pedagogik g‘oyalari o‘z davrida katta ta'sir ko‘rsatgan va hozirgi pedagogik yondashuvlar uchun mustahkam poydevor yaratgan. Abdurauf Fitrat: Abdurauf Fitrat, jadidchilik harakatining ilg‘or vakillaridan biri sifatida ta'lim tizimiga yangiliklar kiritishni maqsad qilgan. U ta'limni faqat bilim berishdan iborat deb bilmagan, balki o‘quvchilarga mustaqil fikrlash, amaliyotga tatbiq etish va ilmiy izlanishlar olib borish kabi qobiliyatlarni rivojlantirishni zarur deb hisoblagan. Fitratning pedagogik g‘oyalari, ta'limni yangi metodlar, ilmiy yondashuvlar va zamonaviy pedagogik tizimlar bilan yangilashga qaratilgan edi. Fitrat, o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga, tanqidiy yondashishga va amaliy bilimlarni hayotga tatbiq etishga o‘rgatish kerakligini ta'kidlagan. Uning fikricha, o‘quvchilar faqat nazariy bilimlarni olish bilan cheklanishi kerak emas, balki ularni real hayotga tatbiq etish, ilmiy izlanishlarni olib borish va yangi bilimlarni kashf qilishga yo‘naltirish zarur edi. Fitratning pedagogik g‘oyalarida mustaqil fikrlash va yangi g‘oyalar yaratishga alohida e'tibor qaratilgan. U 3321) Rahimov, Ravil (2021). Pedagogik yondashuvlar va ta'lim tizimining yangi talablari. Toshkent: TDSHA nashriyoti. 22) Qosimov, Erkin (2020). Ta'lim jarayonida o‘qituvchi metodikasining ahamiyati. Nukus: Nukus universiteti nashriyoti. 23) Abdurahmanov, Odil (2020). Pedagogik fikr tarixidan yangi yondashuvlar. Tashkent: Navoiy nashriyoti. 24) To‘rayev, Farkhuz (2019). Innovatsion pedagogik metodlar. Samarkand: SamDU nashriyoti. 25) Kamilov, Iskandar (2021). Jadidchilik va pedagogik islohotlar. Toshkent: Kattaqorazm. 26) Nazarov, Aziz (2020). O‘qituvchining ijodkorligi va metodik mahorati. Toshkent: O‘zbekiston Milliy Universiteti nashriyoti. 27) Akbarov, Bobur (2018). Pedagogik fikrlar tarixiga nazar. Toshkent: Ilmiy nashr. 28) Rizayev, Ulug‘bek (2019). Zamonaviy ta'lim va pedagogik texnologiyalar. Farg‘ona: Farg‘ona universiteti nashriyoti. 29) Ismailov, Farrux (2020). Ta'lim jarayonida zamonaviy pedagogik metodlar. Toshkent: Ma'naviyat. 30) Shamsutdinov, Rustam (2021). Ta'lim metodikasi va o‘qituvchi pedagogik mahorati. Tashkent: Sharq nashriyoti. 6I BOB. Pedagogik fikrlar tarixining shakllanishi va rivojlanish bosqichlarining nazariy asoslari 1.1. O‘qituvchilik mahoratining qadimiy davrlardagi falsafiy asoslari O‘qituvchilik mahoratining qadimiy davrlardagi falsafiy asoslari ta'lim tizimining ilk shakllanish davrlarini o‘rganishni talab qiladi. Pedagogik fikrning qadimiy davrlarda shakllanishi o‘qituvchilik mahoratining asoslarini tashkil etdi. Qadimgi yunon va rim falsafasi, ta'limda muhim o‘ringa ega bo‘lgan nazariyalar va falsafiy g‘oyalar bilan boy bo‘lgan. Bu davrlarda o‘qituvchilik mahoratiga alohida e'tibor qaratilgan, o‘qituvchi faqat bilim beruvchi emas, balki o‘quvchilarga tarbiya beruvchi, ijtimoiy mas'uliyatni his qiluvchi shaxs sifatida qaralgan. Yunon falsafasida Sokrat o‘qituvchilikni savol-javob usulida amalga oshirishni targ‘ib qilgan. Uning ta'lim metodikasi, "ma'rifatga erishish" (epistemologiya) uchun o‘quvchilarni fikrlashga, mantiqiy savollarga javob topishga undashga qaratilgan. Sokratning metodikasi, hozirgi kunda ham ta'limda qo‘llaniladigan sokratik usul sifatida tanilgan. Bu usul o‘quvchining o‘z bilimlarini kashf etishga yordam berish, uning tahlil qilish va tanqidiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirishga yo‘naltirilgan. Platon, Sokratning shogirdi, o‘qituvchining ahamiyatini kuchli ta'kidlagan va ta'limni ruhiy taraqqiyot bilan bog‘lagan. Uning "Respublika" asarida ta'lim, adolat, xayr-ehson va fuqarolik burchlarini o‘rgatish haqida fikrlar ilgari surilgan. Platon ta'limni faqat bilim berish emas, balki axloqiy va ruhiy shakllanish sifatida ko‘rgan. U ta'limni yagona maqsadga – adolatli jamiyatni qurishga yo‘naltirgan. Aristotel esa, o‘qituvchilik mahoratiga qarashni yanada ilmiylashgan yondashuv orqali ishlab chiqqan. U ta'limda ilmiy uslublarni, mantiqiy o‘ylash va eksperimentlarni qo‘llashni zarur deb bilgan. Aristotelning pedagogik yondashuvi, o‘qituvchining o‘quvchilarni faqat bilim beruvchi emas, balki 17ta'limni faqat ilmiy va nazariy bilimlar bilan cheklamagan, balki o‘quvchilarni ijtimoiy mas'uliyat, axloqiy qadriyatlar va mustaqil fikrlashga o‘rgatishni maqsad qilgan. Fitrat ta'lim tizimini ilmiy yondashuvda rivojlantirishni maqsad qilgan. U, ta'limning asosiy vazifasi, o‘quvchilarni nafaqat bilim olishga, balki ularning fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilishi kerakligini ta'kidlagan. Shuningdek, u o‘quvchilarni yangi ilm-fanlarni o‘rganishga, ilmiy izlanishlar olib borishga va o‘z fikrlarini mustaqil ravishda shakllantirishga yo‘naltirishni juda muhim deb hisoblagan. Fitratning pedagogik yondashuvi, jamiyatda ilm- fan va texnologiyalarni rivojlantirishga xizmat qilgan va ta'lim tizimini zamonaviylashtirishda katta ahamiyatga ega bo‘lgan. Fitratning pedagogik metodlari, hozirgi ta'lim tizimlarida ham qo‘llanilmoqda. U o‘quvchilarga mustaqil fikrlash va ilmiy izlanishlarni amalga oshirishni o‘rgatishda samarali metodlar ishlab chiqqan. Fitratning g‘oyalari nafaqat ta'lim tizimini zamonaviylashtirish, balki jamiyatni rivojlantirish va yangilashga ham hissa qo‘shgan. Uning pedagogik qarashlari ta'limda yangi yondashuvlarning joriy etilishida katta ta'sir ko‘rsatgan va o‘quvchilarni ilmiy va amaliy jihatdan rivojlantirishda muhim rol o‘ynagan. Fitrat va Cho‘lponning pedagogik g‘oyalari Fitrat va Cho‘lpon jadidchilik harakatining muhim vakillari bo‘lib, ularning pedagogik g‘oyalari jamiyatda ta'limni yangilashga katta hissa qo‘shgan. Ularning g‘oyalari jadidchilik harakatining falsafiy poydevorini tashkil etgan va ta'limni faqat bilim berish bilan cheklamagan. Ular ta'limda axloqiy va ma'naviy fazilatlarni rivojlantirishga katta e'tibor qaratganlar. Fitrat va Cho‘lponning fikricha, ta'lim o‘quvchilarga faqat ilmiy bilimlarni o‘rgatish emas, balki ularni axloqiy, ma'naviy va ijtimoiy jihatdan rivojlantirish, to‘g‘ri hayotiy qadriyatlarni o‘rgatish ham muhimdir. Ta'limni jamiyatni yangilash va taraqqiy ettirish vositasi sifatida ko‘rganlar. Ular, shuningdek, 15fazilatlarni rivojlantirish va adolatni saqlashga qaratilgan edi. Bu davrda ta'lim nafaqat ilm-fan, balki axloqiy va diniy tarbiya bilan chambarchas bog‘langan. Jadidchilik harakati XIX asr oxiri va XX asr boshlarida musulmon jamiyatlarida yuzaga kelgan yangilanish harakati bo‘lib, uning pedagogik g‘oyalari nafaqat diniy bilimlar, balki ilmiy va amaliy bilimlarni ham o‘rgatish, ta'lim tizimini zamonaviylashtirish va jamiyatni yangilashga qaratilgan. Bu davrda o‘qituvchilarni yangi pedagogik metodlar bilan tanishtirish, ta'lim tizimining sifatini oshirish va jamiyatni ijtimoiy, madaniy rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan bilimlarni o‘rgatish maqsad qilingan. Jadidchilik harakati, o‘zining pedagogik islohotlari bilan, ta'limni faqat diniy bilimlar bilan cheklamasdan, umumiy ilmiy va amaliy bilimlarni o‘rgatish zarurligini ta'kidlagan. Bu yondashuv jamiyatda o‘quvchilarni faqat ilm-fan bilan ta'minlashni, balki ularni jamiyatdagi yangi talablar va imkoniyatlarga tayyorlashni ham o‘z oldiga maqsad qilgan. Jadidchilik harakati pedagogik g‘oyalarining asosida nafaqat ilm-fan, balki axloqiy va ijtimoiy bilimlar, shuningdek, xalqni yangilanishga chaqirish ham bor edi. Mahmudxo‘ja Behbudi: Mahmudxo‘ja Behbudi, jadidchilik harakatining asoschilaridan biri sifatida, ta'limni faqat diniy bilimlar bilan cheklamagan, balki zamonaviy ilm-fanlarni o‘rgatishni maqsad qilgan. Behbudiy, jamiyatni ilm-fan bilan yangilash va modernizatsiya qilishni o‘zining asosiy maqsadi deb bilgan. U, ta'limni ilmiy va amaliy bilimlarga asoslashga chaqirdi, bunda o‘quvchilarga nafaqat diniy bilimlar, balki ilm-fan va texnologiyalarni ham o‘rgatish zarurligini ta'kidlagan. Behbudiy o‘z pedagogik g‘oyalarida, xalqni yangilanishga chaqirgan va ta'limni zamonaviylashtirish uchun kerakli islohotlarni taklif qilgan. Uning ta'limga bo‘lgan yondashuvi, jamiyatning ilmiy rivojlanishi, modernizatsiya va yangilanishga asoslangan edi. Behbudiy nafaqat o‘quvchilarga ilm-fan va texnologiyalarni o‘rgatishni, balki ular uchun amaliy bilimlar va yangi imkoniyatlarni yaratishni muhim deb bilgan. U ta'limni zamonaviy ilmiy 4o‘rganiladi. O‘qituvchi pedagogik mahoratining shakllanishiga ta'sir etgan zamonaviy pedagogik texnologiyalar va metodlar ham tahlil qilinadi. Shuningdek, ta'lim jarayonida metodik mahorat va ijodkorlikni shakllantirish usullari, o‘qituvchining shaxsiy fazilatlari va kasbiy kompetensiyasi o‘rganiladi. Kurs ishi ahamiyati Ushbu kurs ishi, ta'lim tizimidagi o‘qituvchi mahoratining rivojlanishidagi tarixiy va zamonaviy yondashuvlarni o‘rganishga qaratilgan. Pedagogik fikr tarixining va o‘qituvchi mahoratining shakllanishining tahlili, ta'lim jarayonida samarali metodik yondashuvlarni qo‘llashda muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchilik mahoratining rivojlanishida pedagogik g‘oyalarning shakllanishi va ularning ta'lim jarayoniga ta'siri o‘rganiladi. Bu ish o‘qituvchining shaxsiy kompetensiyasini oshirish, uning kasbiy rivojlanishiga yordam berishi mumkin. Shuningdek, pedagogik mahorat va metodik yondashuvlarning o‘zgarishlari, o‘qituvchining o‘quvchilarga ta'lim berishda ijodkorlik va samarali metodlarni qo‘llashiga ta'sir ko‘rsatadi. Kurs ishi, ilmiy nuqtai nazardan, o‘qituvchi pedagogik mahoratining zamonaviy shart-sharoitlarda qanday shakllanishi va rivojlanishiga oid muhim g‘oyalarni o‘z ichiga oladi. Bu ish nafaqat pedagogik fikr tarixiga oid ilmiy tadqiqotlar uchun, balki ta'lim jarayonida samarali o‘qituvchilarni tayyorlash va o‘qituvchi mahoratini rivojlantirish uchun ham muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchining pedagogik mahoratini rivojlantirish, ta'lim tizimining samarali ishlashiga bevosita ta'sir qiladi. Kurs ishi maqsadi Pedagogik fikr tarixining shakllanishi va rivojlanishining asosiy bosqichlarini tahlil qilish. O‘qituvchi pedagogik mahoratini shakllantirish va uning ta'lim jarayonidagi o‘rni va ahamiyatini o‘rganish. Kurs ishi maqsadi va vazifalari: Pedagogik fikr tarixining rivojlanishini o‘rganish, qadimiy davrdan to zamonaviy pedagogik g‘oyalargacha. O‘qituvchilik mahoratining qadimiy davrlar, o‘rta asrlar va jadidchilik davrlaridagi rivojlanishini tahlil qilish. Zamonaviy ta'lim metodlari va

Pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o‘qituvchi mahorati masalalari

Купить